Ingólfur - 04.07.1911, Blaðsíða 3

INGÖLFUR
107
og þá, mun þér alrótt; já aldrei fremur,
en upp í sveit, þegar vorið kemur.
* *
*
— Svo veri þi með ois vorsini andi,
hann vaki bæði’ yfir þjóð og landi.
Halldór Helgason.
ÁsbjarnarBtöðam.
Tildrög iðnsýningarinnar.
Bæða haldin við opnun iðnsýningrarlnnar
17. júní 1911.
í dag kaatar í aunað ainn þeim menn-
ingargeisla yfir ísland, að íslenika iðn-
aýningu á að opna.
Fyrri iðnaýningin var opnuð 2. dag
ágúitmánaðar 1883. í dag verðar önn-
ur opnuð.
Leiðin á milli þeasara daga, er nokk-
uð löng fyrir jafn þýðingarmikið starf.
Margir þræðir hafa verið ipunnir og
margt gert, en bláþræðir hugijóna og
framkvæmda hafa verið svo tilfinnan-
legir að aameiginlegur verknaður hefir
ekki náð því að koma fram á sjónar-
sviðið. — Oft hafa iðnaðarmenn rætt
um þetta málefni, og allir hafa léð þörf-
ina. Oft hafa verið koinar nefndir til
að íhuga það og hugia út leiðir. Og
■mámiaman greiddíst svo úr örðugleik-
unum að það akrið komst á málið, aem
hefir leitt til þesa að vér atöndum þar
■em vér atöndum í dag.
Þegar ég kom heim til íilandi 1905
var aýningarmálið í nefnd hjá Iðnaðar-
mannafélaginu hér i Reykjavik, en þeirri
nefnd varð lítið ágengt. Ég reyndi að
koma hreyfingu á málið og tókit þá að
sýna prófsmíði pilta að enduðu námi,
og hefir það verið gert aíðan, og gefiit
vel.
Árið 1907 kaui Iðnaðarmaunafélagið
á ný 5 manna nefnd til frekari fram-
kvæmda. Sú nefnd komit að þeirri nið-
uratöðu, að vel mundi við eiga að halda
sýningar í öllum itærri kauptúnum
landsins, til undirbúningi áður en sam-
eiginleg lýning fyrir alt landið yrði
haldin; framkvæmdir urðu þó engar á
þeisu, og varð það til þeis að lýning-
armálið féll i dá um ainn.
Því næit reit Páll gullsmiður Þor-
kelnon um málið og benti á 100 ára
afmæli Jóni Sigurðsionar; taldi þann
dag vel til þeas fallinn að iðnaðarmenn
aettu þá sýningu á bestu verkum sín-
um. Var nú unnið að málinu af kappi
og kom svo að takmarkið sem vér stönd-
um við í dag varð aýnilegt í fjarska.
Litlu aíðar barit Iðnaðarmannafélaginu
og fleiri félögum hér tilboð um að taka
þátt í sýningunni í Árósum á Jótlandi
1909, en því tilboði var ivarað á þá
leið, að vér ætluðum að halda sýningu
ijálfir 1911. Svo var málinu þá komið.
Og einmitt af því að nú þótti fyrirsjá-
anlegt að af sýningunni mundi verða,
þótti rétt að grenslait eftir fyrirkomu-
lagi döniku sýningarinnar, ef vera mætti
að það gæti orðið til stuðninga við fram-
kvæmdir á okkar fyrirætlunum. í þvi
skyni ályktaði Iðnaðarmannafélagið að
styrkja tvo iðnaðarmenn héðan á sýn-
ingnna í Áróium.
Þegar ivo var komið málinu, var næat
að tryggja «ér nokkurn styrk til þesi
að itandaat itraum af kostnaðinum við
aýninguna.
Sýningarnefndin skrifaði alþingi 1909
og bað um fjárframlag frá landinu alt
að 2000 krónum, og hét þingið því, ef
að jafnmikið fengist annarntaðar frá.
Þá var leitað til ýmira félaga. Fyrst
hér í bænum: Thorvaldsienifélagsini
og Landbúnaðarfélagiins, og hétu þau
fylgi sínu. Iðnaðarmannafélögin útum
land höfðu öll áður heitiðfl eindregnu
fylgi sínu. Þá var að ijá fyrir nægi-
legu og góðu húsrúmi, og leist nefnd-
inni enginn ataður hentugri en Barna-
skólahúaið. Bæjarstjóminni var því
ikrifað, og þeis farið á leit að hún lán-
aði það, og svaraði hún með bréfi dagi.
21. jaD. 1910 og lánaði húiiðsvo fram-
arlega sem lýningin kæmi ekki í bága
við kenslu í ikólauum. Því næat var
öllum bæjaritjórnum og lýilunefndum
ikrifað og þær beðnar um fjárstyrk;
hafa 10 svarað málaleitinni og 7 af
þeim veitt 25, 50 og hæst 100 krónur.
Þá voru send prentuð blöð öllum prest-
um á landinu og ýmium öðrum þekt-
um mönnum um að aafna munum til
aýningarinnar og kvetja menn tilfram-
kvæmda; undirtektirnar urðu góðar í
orði, en því miður varð árangurinn ekki
eini góður og hann hefði getað orðið.
Þetta hafa verið leiðirnar til fram-
kvæmda og hér aést árangurinn.
Á lýningunni 1883 voru 325 mnnir
• og sá dýrasti koitaði 400 krónur. Á
þesiari sýningu eru um 1100 munir og
sá dýrasti um 6000 króna virði; auk
þess eru munirnir frá Barnaskóla Rvík-
ur, Landakotskólanum, Kvennaikólan-
um og barnaikóla Akureyrar,7iem fylla
■amtali 5 stofur. Hér er þó nokkur
framför. Allir munirnir á lýniugunni
nú eru vátrygðir fyrir 65 þúiund krónur.
Eu vér erum ekki og megum ekki
vera of ánægðir með sýninguna. Henni
er hvorki ivo vel fyrir komið ué ivo
fjölikrúðug sem ikyldi. En vérbiðjum
yður að kasta ekki þungum steini á
vanmáttinn; vér ikulum gera betur
næit.
Þetta litla safn er fyritu atafirnir
■em akráðir verða í gerðasafni íslenika
iðnaðar á 20. öldinni; iú yfirskrift snert-
ir alla þá, iem þetta land byggja, og
vel er hverjum þeim lem er á verði,
að gæta ikyldu sinnar. Hvort aem þú
eða ég höfum tekið okkur í hendur til
stuðninga hamar, hefil eða sög, upp
brekkuna, á «jónarhæðina, þar sem þá
sól er að líta, sem aldrei gengur til
viðar.
‘Jón Halldórsson.
Frá Gróttu til Gvendarbrunna.
Landiynningurinn, sem var hér í Rvík
siðastl. þriðjudag, itóð ekki lengi. Kom
brátt sóikin og blíða og hélit til lunnu-
dagikvelds; þá tók að rigna og gerði
landiynningsrigningu aem hélst í gær;
en í dag er aunnanrok, rigning og hrá-
slagalegt veður. Hitinn hefir verið hér
og út um land:
1 28. 29. 30. 1. 2. 3. 1 4.
Rvík . | 9,5 11,3 11,8 10 9 8 1 9,8
íiafj. . | 9,8| 7,3 1 7 4 4,5 ÍH iU
Bl. . . | 7.6 7,1 6,1 2,2 3,1 1 9.6 |10,5
Ak. . | 6,8 7,5| 5,5 2,9 4,9 |11,6|13
Grat. . | 5,5 5,2 6,2 2 o 1 9 I 8,7
Sf. . • 1 5,5 5,4 6,2 4,5 6,6 ! 5,4| 16,3
Fær. . 9,1 10 8 7 8,6 ! 6,S 11,3
Embættispróf í lækniifræði hefir tekið
Pétur Thoroddsen með betri II. einkunn.
Fyrri hluta læknaprófa hafa tekið:
Sveinn V. Sveimson, Árni Helgaion og
Árni Gíilason.
Embætiipróf í lögum hefir Sigurður
Lýfason tekið við Kaupmannahafnar-
háikóla með I. einkunn.
Forseti aameinaðs alþingis, Skúli
Thoroddsen, kom aftur úr Normandíför.
■inni með Cerei á miðvikudaginn vur.
Hinn aendiboði íilandi, mag. Guðm.
Finnbogason, er aftur á móti ókominn;
bíður siðari hátíðanra, sem freatað var
vegna slysadauða hermálaráðherrans
franska.
Danskur ritböfundur, Aage Meyer
Benediktien, hélt tvo fyrirlestra um
írland og frelsisbaráttu íra 27. og 28.
f. m. 1 Iðnó. Hr. B. talar áheyrilegi
og var auðsjáanlega vel kunnugur efn
inu og skýrði sérstaklega glögglega frá
endurreiin íra. Á eftir fyrirlestrunum
sýndi hann ikuggamyndir af írskri nátt-
úru og þjóðlífi.
Hvalur famt á Straumfirði fyrir
skömmu. Var fluttur til Viðeyjar af
Faxaflóabátnum Ingólfi.
Stúdentsprófi luku í ár 21 piltur og
1 itúlka. 5 láiu utan ikóla.
Söngskemtun.
Á laugardagskveldið 1. d. júlímán.
hélt löngkonan Ellen Schultz löng-
■kemtun í Bárubúð með aðatoð ayitur
sinnar, frú K Ófeigason. Söngskemtun-
in var vel sótt og mun mönnum hafa
geðjast mjög vel að söng hennar.
Ungfrúin hefir þýða og hljómmikla
rödd, iem gripur yfirgripimikið tónsvið;
einkum var röddin fögur á veikum tón-
um, og var auðheyrt að hún hefir æft
hana vel, enda hefir hún gengið á söng-
skóla í Kaupmannahöfn. Áheyrendur
gerðu góðan róm að aöngnum, og köll-
uðu hana fram að loknu með lófaklappi.
Síðustn lögin á löngikránni voru þrjú
íilenik lög, og tókit ekki eins vel með
þau eina og hin, og hefir það vafalaust
itafað af því að loftið var orðið ilæmt
og hitinn æðimikill i aalnum.
Vér viljum ráða öllum löngunnandi
mönnum að heyra aöng hennar ef hún
■kyldi endurtaka söngikemtunina.
X.
Frá Rúðuborg.
lngimundur hefir tal af Skúla Thoroddsen.
Eg barði að dyrum í Vonarstræti. Tin, tðlf
am&etr&kar og stelpnr komu með afskaplegnm
gauragangi fram að opna fyrir mér.
„Er pabbi heima?1*
„Pabbi situr inn i fínustofunni og er að tala
h&tt við sj&lfan sig . . .“ öskruðu allir krakk-
arnir svo undir tök í húsinu. . .
Eg gekk rakleitt inn í stofuna, sem peir bentn
mér & og hitti par Skúla, er sat við litið borð
út i horni með tðbaksdósirnar i hendinni og
ílösku af Eúðnborgarvini fyrir framan sig. Hann
var búinn í diplomat.
„Komið þér sælir Thoroddsen, og velkomnir
aftnr til fósturjarðarinnar og vor allra . . . .“
„Bon jour" sagði Skúli.
„---------Comment vous portez vous ....
nokkuB i fréttnm“ sagði ég og settist við borð-
ið um leið og ég gaf Borgundarflöskunní horn.
auga. . . .
„Margt, mjög margt“, ansaði Skúli og hélt
flösknnni fullri af rauðn vlninu upp ámðtiljðs-
inu svo það varð & að lita eins og eldnr log-
andi. Svo tök hann tvo sopa úr bottlnnni og
smjattaði & eftir, snýtti sér með gríðarstðrum
rauðum vasaklút, tæmdl úr dösunnm i aðra
nösina & sér og ræskti sig ögurlega.
„Mýmargt í fréttum. Viðtökurnar á Frakk-
landi voru stðrkostlegar. Normandibúar b&rn
mig & höndnm sér svo mér fanst engu likara
en ég væri kominn norðnr I Aðalvík . . . Þér
þekkið m&ské ekki Aðalvik . . . magnifique
staður . . . charmant fólk . . . fyrirtaks kjðs-
endnr . . . .“
„Hvað sögðu Rúðumenn nm islensk stjórn-
m&l?“
. . . „Þeir voru ð&nægðir, mjög ðánægðir.
Simskeyti Hannesar höfðn vakið þar megna
gremju . . . tvær sölukonnr g&tu þess við mig
að margur hefði kropið & höggstokk þar fyrir
minni sakir. . . i Frakklaudi eru engir heima-
stjðmarmenn. . . Þeim er útrýmt þar msð eitri
eins og rottum . . .“
Þegar hér var komið tðk Skúli af sér gler-
augun og hvesti & mig augun. Honum Ieist
anðBjáanlega heimastjórnarloga & mig. Svo tók
hann hrútspung fullan at tóbaki upp úr vinstri
buxnavasanum og helti úr hoDum i nasir sér
þangað til ekkert var eftir. Þá sanphannaft-
ur & flöskunni og setti hana svo demonstrativt
I aftnrvasann á diplomatnum. Þetta espaði mig
d&litið.
„Þér voruð kosnir prótector Thoroddsen . . .
var nokknð grín við það?“
Skúli tðk þann störa rauða upp og breiddi
úr honnm með fyrirmannlegum handaburði. Svo
einblindi hann & mig i fimm minútur.
„Prófecfor-starfið er mjög alvarlegt og mikið
starf .'. . Ingimundur ... til þess ern ekki
kosnir aðrir en ttvsilB-Orandseigneurar . . .
snyrtimennirnir — par exellence. . .
• . . Mér stökk ekki bros . . .
. . . Menn sem oins og franskurinn segir ern
„sans peur et sans reproche".
Bm fekk hann sér úr flöskunni rétt til að
storka mér.
„Guðmundur getur yðar ekki að miklu I ferða-
sögu sinni. . . . Þið áttuð máske ekki sam-
leið . . .?“
„Við s&nst varla. Guðmnudur var dag og
nðtt með frænkn sinni Madame d'e Rollant,
sem er ekkja nm fertugt og & beima í Húðu.
Maddaman .er komin í 32. lið af Göngu-Hrðlfi
og því n&skyld Guðmundi, sem Jðhann Krist-
j&nsson hefir sannað að einnig sé kominn af
Hröifi i 32. lið. Það voru svo miklir kærleik-
ar Guðmundi og frænkunni að hann sinnti h&-
tiðahöldunum ekkert að kalla m&tti fyrir þessari
liaison. . . . “
„En hvernig gekk yður að balda ræður &
frönsku þegar Guðmnndur ekki var hjá yðnr til
að súfflora . . . ?“ sagði ég. Þvi nú var —
sém von var til — farið að fjúka allmjög í
mig af að f& ekki að bragða & Búrgundaran-
um . . .
„Ungi maður“, sagði Skúli og ræskti sig &-
kaflega . . . „eg tala frönskn eins og möður-
m&l mitt og mér er mikln auðveldara að yrkja
sléttubönd & frönskn en Guðmnndi & islenskn.
Hérna er kvæðið sem ég flutti í Eúðn. Ég
þýddi það sj&lfur. Þeir sögðu að þeim íyndist
eins og Hrðlfur væri sj&Ifur kominn er ég las
það npp. Fagnaðarl&tunum ætlaði aldrei að
linna en menn og konur þyrptust ntan nm mig
til að faðma mig taka i hendur minar. Si&lfur
Fallicres forseti grét eins og barn og allnr
mannfjöldinn hrðpaði í heila klnkkustundá eftir:
„Lengi lifi Skúli Thoroddsen og ættjörð hans
ísland! . . . “
„Það var minnistoeðasta angnablik i lifi minn.
Jafnvel Guðmundur, sem stðð þar út í horni
varð svo hrifinn að hann heimtaði að komið
væri með kampavin. En hann var svo heppinn
að þjönninn hélt að hann væri að gera að gamni
sinu og gengdi þvi ekki.“
Þegar Skúli fór að tala nm þetta komst hann
i gott skap. Hann rétti mér bottluna og sagði:
„Voulez-vous . . . Ingimundur?“
Ég saup á. Drykkurinn var guðdðmlegnr.
„Þetta er d&litð betra & bragðið en Lðjten-
inn hj& helvitinu honum Ólafi . . .“ sagði ég.
„Ósvikin drúga . . . Ingimundur . . . ösvik-
in drúga. Monfrére borgarstjðri gaf mér tðlf
flösknr i nesti þegar ég för frá Rúðu.“
Nú fðr mér að verða hlýrra til Skúla og
mælti: „Ern hinar búnar? . . . Ekki drekkur
Gvendur Búrgnndarvin . . . hrðið. Hann fær
varla þessb&ttar bjá Maddömu EoIIant . . . ha
ha, ha . . .*
„ha, ha, ha . . . í nefið Ingimundur ....
sæktu eina flösku i viðbót .. . Gunsa . . om i
helvitinu esf ía femme . . . nú þarna kemur
hún . . . fljött eina flösku af þeim rykugu í
kjallaranum . . . nei ég býst ekki við að hann
f&i það hjá henni . . . veslingur . . . Nú situr
hann i Frakklandi og kemst ekki heim nema
hann selji pelsinn . . .“
„ . . . en hvernig leist yður & París, Thor-
oddsen, og allar voðalegu demimondnrnar sem
þar eru. Ég er viss um að ég hefði sagt eins
og annar mikill maður sagði þegar hann kom
þangað: j’y suis, j’y reste" . . hefði það nú
ekki verið skemtilegra en að fara til Rúðn?“
Það br& snöggvast eins og skugga á glaða
ásjðnu Skúla og höndin sem komin var með
tðbakið npp að nefinu stansaði snöggvast. „Paris
er skemtilegur bær mönnnm & þínum aldri,
Ingimundur, en ég kann betur við mig i Aðal-
vík. Og ekki er Búrgundarinn verri & bragðið
þð maður drekki hann heima hjá sér.“
„ . . . víst er það, Thoroddsen, vist er það.
Kn fyrst nú er búið úr flöskunni þakka ég göð-
gjörðirnar og allar fréttirnar og segi a dieul"
„Au revoir/“ sagði Skúli.