Ingólfur - 11.07.1911, Blaðsíða 2

110
INGOLFUR
að sjúkum eða bágstöddum, sé eigi
hvívetna jafnt hjálpað hvar á
jörðu sem eru, eða hverrar þjóð-
ar, eða að allir eigi ekki jaínan
og greiðan aðgang áð því, að ná
rétti sínum, að afla «ér þekking
ar, yfirleitt njóta unaðar af liat-
um og víaindum, þæginda hrað-
■keytasambandaina, bestu aam-
göngubóta o. fl. o. fl.
Vér megum eigi gleyma því, aem
hingað til hefir um of viljað við
brenna, >ð alþjóðlega hjálparskyldaD,
og þá jafnframt aiðfræðilega ábyrgð-
in, aem á öllum hvílir, er einmitt
enn ríkari, þar sem i hlut eiga hin-
ir afskektu, fámennari eða fátækari-
II. Að til þeaa að kippa öllu þesau í
rétt horf, ættu allir íbúar jarðar-
innar, hverrar þjóðar, aem eru, og
hvar aem eru, að greiða árlega al-
þjóðlega skatta, og alt hið framan-
greinda að vera háð alþjóðlegu
eftirliti.
Óskandi þesa, að frakkneaku þjóðinni
megi auðnast, að eiga aem fleata ötula
forgöngumenn, er fyrir ný nefndum
•kyldum mannkynaíns berjast, leyfi eg
mér að færa henni hlýjuatu heilla óakir
íslensku þjóðarinnar.
Á heimleið frá Rouen-hátíðahöldunum
p. t. Leith & Skotlandi 17. júní 1911.
Skúli Thoroddsen
Alþingisforseti íslendinga.
Vona eg, að íslendingum, aem öðrum,
þyki greinin orð í tíma talað, og læt
■vo úttalað um þetta mál.
Reykjnyík 4/, 1911.
Skúli Thoroddsen.
Það er ekki of aagt, að fleatir menn
hér í bæ hafi orðið agndofa er þeir láau
þetta, ekki einungia ávarpið ajálft, held-
ur einnig tildrögin að því og ummæli
hr. Sk. Thóroddsen8 sjálfa um það, og
þá ekki aíst bréf hans til ritatjóra Even-
ing New’s.
Um ávarpið ajálft farast hr. Sk. Thór-
oddsen þannig orð á öðrum stað í blað-
inu:
„En ávarp mitt til frakkneaku þjóð-
arinuar, aem birt er hér að framan,
vildi eg óaka, að yrði henni, aem og
öllum öðrum þjóðum jarðarinnar, að þeim
vakningarorðum, sem viaaulega er fylata
nauðayn á, eins og enn er ástatt."
Það má ráða af þeaaum ummælum
hr. Sk. Th., að hann hefir ætlað aér að
koma þarna fram aem „reformator" eða
endurbætari mannkynains, hann hefir
ætlaat til að þesii orð hana til frakk-
neaku þjóðarinnar slæi niður í hugum
manna einsog eldingu, og yrði til þeaa
að beina framþróun mannkynsins inn á
nýja mannúðarbraut. Allur heimurinn
átti að hluata hugfanginn á orð þessa
nýja Messíaaar, alþingisforaeta íalend-
inga, þeaai eldlegu víadómiins orð, fram-
gengin af hana apámannlega múnni á
Commercial Hotel, Leith á Skotlandi,
17. júní 1911. Dagurinn er ekki illa
valinn til að framflytja þennan nýja
mannúðarboðakap; alþingiaforseti íalend-
inga hefír talið aidarmæliadag Jóna Sig-
urðsaonar vel til þesa fallinn að marka
hið nýja tímabil í sögu mannkynaina,
og ajálfur hefir líklega hr. Sk. Th. ætl-
að aér að verða nokkurakonar Jón Sig-
urðason alheimsins, eða réttara aagt
„allra íbúa jarðarinnar.“
Menn spyrja ósjálfrátt: Varþettaer-
indið, aem hr. Sk. Thóroddsen átti til
Frakklanda, og hann taldi sjálfur avo
brýnt, að hann vann það til að brjóta
þingaköpin til þess að hafa vilja ainn
fram? Var þetta ef til vill það, sem
hr. Sk. Thóroddaen átti við í þingræðu
■inni, er hann talaði um hvert tjón öll
Norðurlönd og ef til vill öll Norðurálfan
hafi beðið við það, að hann varð ekki
ráðherra ?
Mörgum mönnum er skapi næst að
hlæja að þeaau öllu saman, enda er örð-
ugt að taka það í alvöru er „alþingis-
forseti íalendinga“ kveður aér hljóða með
miklum Mesaíaaaravip, og ávarpar eina
af atórþjóðum heimsins með nokkrum
heilræðum, og ætlait til að þeaai orð
hana hafi þan áhrif á þesaa þjóð, „sem
og alla íbúa jarðarinnar1', að allir hlaupi
upp til handa og fóta til þesa að koma
í framkvæmd þessum umbótahugmynd-
um; nú vill auk þess avo til, að engar
af þeim hugmyndum eru nýjar (nema
ef vera kynni tillagan um „þægindi
hraðakeytasambandsina11!) og hr. Sk. Th.
getur því tæplega af þeirri ástœðu ætl-
ast til að þetta verði „íbúum jarðarinn-
ar“ að neinum vaknÍDgarorðum; en hann
ætlast máske til þess vegna þeas að það
er hann aem talar! Það er engin furða
þó mönnum þyki þetta hlægilegt.
Og þó er þetta full alvarlegt mál.
Það er ekki einungis privatmaðurinn
Skúli Thóroddsen, sem hér er að gera
aig hlægilegan í augum heimains. Það
er alþingisforaeti íalendinga, fulltrúi
þingsins og þjóðarinnar, og því þjóðin
sjálf, sem þetta undarlega tiltæki bitn-
ar á. Vér þurfum auðvitað ekki að
taka það fram, að þetta er gert í fullu
heimildarleysi þingsins, það hefir ekki
gefið nr. Sk. Th. neitt umboð til þess
að aegja frakknesku þjóðinni, né nein*
um öðrum þjóðum, fydr um hversu þær
akuli haga innanlanda cða heimspólitík
sinni; og aðalblað þess flokks, er hr.
'Sk. Th. teist til, hefir Jýst því yfir, að
hann hafi heldur ekki haft neitt umboð
til þess frá flokknum. Þrátt fyrir þetta
talar hann þó „aem foraeti Alþingis ís-
lendinga" í nafni þjóðarinnar. Þetta
getum vér vissulega ekki látið osa lynda.
Vér verðnm að krefjaat þess, að á ein-
hvern hátt verði girt fyrir hneykalið,
helat með því, að séð verði um að „á-
varpið“ komist ekki lengra; en sé það
ekki mögulegt, þá er nauðsynlegt að
það vitnist, að hr. Skúli Thóroddsen
hefir í heimildarleyai komið fram í nafni
íslanda i þesau efni.
Hvernig aem fer um þetta mál virð-
ist ekki verða hjá því komist, að Jand-
ið alt verði fyrir hneysu af því. En
fyrst og fremst hlýtor þó skellurinn að
lenda á þeim. flokk, sem ber ábyrgðina
á því, að þesai maður var sendur sem
fulltrúi þjóðarinnar; það er ekki nóg
að flokkurinn reyni nú að þurka hann
af sér og þykist hvorgi nærri hafa kom-
ið; þetta er óbeinlínia flokkains verk,
og hann verdur á einn eða aDnan hátt
að friðþægja fyrir afglap aitt.
Bókmentafélagið.
Reykjavíkurdeild Bókmentafélagaina
hélt ársfund í Iðnó á laugardaginn var.
Foraeti skýrði fyrat frá hag félags-
ina og starfsemi. Bækur deildarinnar
þetta ár eru: bréf J. Sig., Sýslumanna-
æfir, fornbréfaaafn og Skírnir. Hafnar-
deildin gefur út hefti af Safni til sögu
íalanda og íiiands lýaingu Þorv. Thor-
oddiens. — Félagið hafði fengið tilboð
um að taka þátt í Normandi-hátíðinni í
París og Rouen og hafði forseti samið
við Guðm. Finnbogason, aem fór á há-
tíðina hvort sem var á landaajóðskoatn-
að, að taka umboð af félaginu og gerði
hann það auðvitað félaginu að kostnað-
arlausu. — Félagar voru í byrjun árs-
ina 813; á fyrri ársfnndinum bættust
62 við, á aldarafmælisfundinum 11, og
á síðari ársfundinum 28, og eru því nú
yfir 900 og hafa aldrei verið jafnmarg-
ir áður.
Þá voru teknar fyrir lagabreytingarn-
ar og samþyktar með 100 atkv. gegn
2. Aðalatriði lagabreytinganna er eins
og menn muna sameining beggja deild-
anna í eitt fálag í Reykjavík.
Þá var koain stiórn og var gamla
stjórnin öll endurkosin. Háakólarektor
B M. Olsen fékk 92 atkv. og enginD
annar eitt einasta. Gjaldkeri er Hall-
dór Jónason, akrifari dr. Bjöm Bjarnar-
•on og bókavörður Sigurður Kristjána-
son; í varastjórn eru Stgr. Thorsteins-
aon, Sighvatur Bjarnaaon, Jón Jónsson
sagnfræðingur og Matth. Þórðaraon forn-
menjavörður. Kjörstjóri var kosinn Jón
Magnúsaon bæjarfógeti; kjörstjórinn á
að atanda fyrir koaningum eftir nýju
lögunum.
Loks voru teknir í félagið 28 nýir
meðlimir eins og áður er getið.
J.
Hin íslenska ibnsýning.
Loks reia þá aólin eldrauð og fögur
úr úthafi og upprann hinn langþráði
17. júní 1911 sem aldarafmæliidagnr
gamla Jóns Sigurðssonar, hins mikla
þjóðmæringa lalendÍDga.
EÍDmitt á þessum degi var í orðains
eiginlega og aanna skilningi opnuð hin
allra stærsta íslenska iðnsyning, er nokkru
sinni hefir verið haldin hér á landi, —
svo menn viti, frá þvi ísland bygðist
árið 874.
Iðnaýning þessi virðist í heild sinni
að hafa tekiit, ekki aðeins langt fram
yfir alJar vonir, en miklu heldur hein-
línis að hafa tekist mæta vol. Það
sem fyrat og fremst, þegar inn er kom-
ið, einna mest og best hrífur augað,
er hið snildarlega fyrirkomulag, aðbún-
aður, aðgreining og niðurröðun hlutanna
í aýningarstofunum. Smekkvísi og aönn
fegurðartiIfinnÍDg virðiat eins og hvila
yíir öllu. Yerðir sýningarherbergjanna
eru alataðar jsfn hljóðir og látprúðir,
þýðir í viðmóti og greiðir tiJ andsvara
ef um eitthvað er apurt.
Óneitaniega má hér líta æðimargt
fagurt og ekki allsjaldan snildarlegt
handbragð, bæði karla og kvenna, aem
eflaust stendur ekki að baki, — hvort
heldur er að lagi eða ytri frágangi,
hinni beztu samikonar vinuu í útlönd-
um. Hér virðiat — með fám orðum
sagt, að íalenakur iðnaður og ialensk
vinnubrögð aéu á hröðu framfaraskeiði.
Þareð aýnÍDgarakráin er enn eigi kom-
in út, er því miður ekki auðið svo vel
sé, að minnast sem skyldi á margt hvað
eitt, er á sýningunni er og sem verð-
skuldar sannarlegt Jof. Verður það því —
að mestu leyti — að bíða í bráðina.
Ein sérstök sýningardeild í heildar-
sambandi sýningarinnar virðist þó nær
því bera sem gull af eiri af flestu því
sem á sýningunni er, og það er Landa-
kotsshólasyningin. Undir eins og mað-
ur kemur að dyrunum á þesaari sýning-
ardeild blaair við einskonar sigurbogi
fyrir ofan dyrnar með bylgjufeldum blá-
fána íslendinga með hinum hvíta krossi,
er fellur niður af dyrunum beggjameg-
in; þegar inn er komið ber fyrir augað
töfrandi blómheimur af alskonar útsaum,
bæði af bygðarlögum og mannamyndum
o. s. frv., sem til að sjá er illmögulegt
að greina frá sönnu listaverki. Hér er
auðsjáanlega næm og skörp hugsjón fyr-
ir hinu háa og fagra, en höndin aftur
á mót listfeng og fjölhæf og fær um að
framkvæma það sem hugurinn býður.
En hverjum eiga nemendurnir í Landa-
kotsskóla þessa frábæru yfirburði að
þakka? Án efa engum öðrum, en hin-
um framúrskarandi kenslukröftum sem
eru við þenna fyrirtaksskóla. AS sinni,
er því miður ekki unt að fara neitt ná-
kvæmlega út í þetta, þó þar sé æði-
margt, sem verðikuldar aérataklega að
minat sé á.
Útsaumuð mynd eftir Þóru Friðrika-
fon, af húai því er Jón Sigurðsson bjó
lengat í, þegar hann var í Khöfn, er á
aýniogunni og virðist hún vera einkar
nákvæm bæði að lit og lagi, o. s. frv.,
auk þess sem hún er svo blekkjandi
fyrir augað, að trauðlega verður annað
séð, enn að hún sé máluð með málara-
pensli. —
Af fyrirtaksamiðum má til dæmis
nefna: atóra klukku og úrsmiða-renni-
bekk með ýmsum tilheyrandi áhöldum,
eftir úramið Magnús Benjamín3Son, —
hvortveggja mæta vel af hendi leyst,
er líkiat meira hinum beatu aamskonar
eða likum smiðum í útlöndum, en venju-
legu íalensku smíði.
Þá er útakorinn hvalbeinsstóll og
aaumakaasi úr beini o. m. fl. eftir skurð-
meiatara Stefán EiríkssoD, — mesta
liitaverk. Fyrirtaks vel gerð húsgögn
eftir trésmíðameistara Jón Halldórsson,
í Reykjavík og þá félaga. Þeaai hús-
gögn eru þannig af hendi leyst, að sjálf-
■agt má leita bæði vei og lengi eriend-
ia þangað til maður flnnur þan húsgögn,
sem taka þeim nokkuð verulega fram.
Þar eru gull- og silfursmíðar eftir
gullsmið Björn Símonarson, alveg óvenju-
lega vel gerðar. Úrimiður Carl Bartels
á þar aveinsatykki aitt einkar vandað
úr og ásjálegt; annara mundi það ekki
hafa verið tekið gilt við úrsmíðaskólann
í Kanpmannahöfn sem prófsmíði, ef öðru-
vísi hefði verið. — Jónatan Þorsteins
aon, húagagnasali hér í Reyjavík sýnir
prýðiafagra muni í iðn ainni, er bera
vott um smekkvísi, fegurðartilfinningu
og mikla vandvirkni. Svona má telja
upp sýnismuni af ýmsum tegundum, sem
allir virðast eiga skilið meira og minna
hrós. Framh.
Páll Þorlcélsson.
Þingmannaefni ófriðarflokksins í Rvík.
Nú má telja fullráðið hverjir verði í
kjöri af hendi „ísafoldar“-liðsins hér í
Reykjavík. Þótt undarlegt megi virð-
ast, eru það gömlu þingmeimirnir dr.
Jón Þorhelsson og Magnús Blóndahl.
Ekki svo að skilja að flokkurinn hafl
formlega samþykt að styðja þeasa menn.
Flokkurinn byrjaði að vísu rétt eftir
þing að halda fundi til þesa að ræða
um þingmannsefnin. En á þessum fund-
um lenti alt í rifrildi; nokkrir gamlir
Sparkliðamenn voru enn ekki búnir að
skilja það að þeir eiga nú líf sitt nndir
„ísafold" og veiða að styðja hennar
menn; þeim Jenti því saman við hina
og endaði alt með skömmum. Síðan
var fundum hætt um hríð — þorðu menn
ekki að eiga undir því að kaila kjós-
endur saman til þess að þeir sæu ekki
hve sundurleitir forustumennirnir væru.
3. júní var haldinn „endanlegur“ fund-
ur. Þangað komu um 50 manns — ó-
trúin er mikil! — Og höfðu þeir einu
sinni ekki rænu á að rífast, en það
mun hafa verið samkomulag að reyna
að sameina „ísafoldar“-liðið um gömlu
þingmennina þó slæmir væru.
Þannig verða þeir í kjöri Jón og
Magnús.
Það nndrar mig ekkert þótt „ísafold“
og hennar nánustu fylgismenn vilji styðja
Jón og Magnús, þrátt fyrir það þó ein-
mitt þeir stofnuðu til undirróðurs móti
dr. Jóni í vetur og fengu að sögn 400
af fyrri kjósendum hans til þess að
skrifa undir vantrauatsyfirlýsingu til
hans. Slíkt er ekki óþekt í sögu „íia-
foldar.“
En mér þykir það dálítið biræfið að