Ingólfur - 25.07.1911, Blaðsíða 3

INGÖLFUR
119
María Pía drotDÍng, móðir Karls kon-
ung* í Portugal, þess er myrtur var,
en amma Manuels fyrverandi Portugal*-
konungs, dó í höll *inni nálægt 'Túrin
5. þ. m.
Hitar hafa gengið geysimiklir um
mestan hluta Bandaríkjanna snemma í
þesaum mánuði, svo að meir en 500
manns hefir beðið bana af. Fólkið sef-
ur þar undir berum himni, en mörgum
verslunarhúsum hefir verið lokað, og
starfsmönnunum gefið brottfararleyfi til
að leita til sjávar, þar sem svaiara hefir
verið. í Montreal í Canada hafa 183
manns beðið bana af hitanum.
Hafnarlánið.
Vér höfum átt tal við borgarstjóra
um horfunar fyrir láni þvi, sem ætlast
er til að bærinn taki til hafnargerðar-
innar hér. Eins og lesendur vorir munu
muna sögðum vér frá þvi um daginn,
að lánið væri ófengið enn; þá hafði ver-
ið leitað fyrir sér í Landmandsbankanum
í Kaupmannahöfn, í Noregi og í Frakk-
laDdi, en á engum af þessum stöðum
var lánið fáanlegt. Þó segir borgar-
stjóri að enganveginn sé vonlaust enn
um að það fáist. Kvaðst hann hafa
umboðsmann ytra, er eigi í samráði við
ráðherra að leitast fyrir um lánið; ný-
lega hafi verið símað hingað heim eft-
ir ýmsum skjölom að þessu lútandi, og
vonar hann alt hið besta. — Bæði íi-
landsbanki og Landsbankinn munu einn-
ig vera að leita fyrir sér um lánið.
Það er annars ekki glæsilegt að vita
til að það skuli ganga i öllu þessu
stappi að ná í þetta 1200 þúsund króna
lán handa bænum til jafn þarílegs fyr-
irtækis og höfnin er. Reyndar kemur
þetta vel heim við það, sem mennhafa
Jesið hér í blaðinu í ræðu landritara á
aðalfundi íslands Banka, er hann talar
um lánstraust vor íslendinga hjá erlend-
um peningamönnum; það hefir minkað
að mun á þessum síðnstu árum, eftir
þvi, sem landritari segir. Og þetta er
sannarlega ekki óeðlilegt: óstjórn hr.
3—4 herbergi og eldhúa til leigu frá 1.
okt. á góðum stað í Austurbænnm. — Vinpu-
stofa, smiðja, hesthús og ýms fleiri hlunnmdi
fylgja et óskað er. Ritstj. vísar á.
Björna Jónssonar, árás hans á aðal pen-
ingastofnun landsins, óáreiðanlegleiki
har.s og óorðheldni, sem alþekt er orð-
ið erlendis, afskifti hans af erlendum
fjármála-spekúlöntum o. s. frv. — alt
þetta er óneitanlega ekki vel fallið til
að0 vekja traust áreiðanlegra peninga-
manna á os* — að ógleymdu lika bann
lagavastri hans. Vér munurn ekki vera
búnir að súpa seyðið af öllu þessu —
•' Iðnsýningin ==
verður lokuð að kvöldi sunnudaginn 30. þ. m. Opin verður húu aftur miðviku-
daginn 2. ágúst og sunnudaginn 6. ágúst.
Börnum frá 8—14 ára er veittur ókeypis aðgangur að sýningunni 27., 28.
og 29. þ. m. frá kl. 12—4 síðd. — Aðgöngumiðar við inngaDginn.
Skrá yfir sýninguna er til sölu og kostar 80 aura.
Sýningarnefndin.
Frá Gróttu til Gvendarbrunna.
Með hverjn hefir bærinn stygt hina
ódauðlegu guði, eða réttara sagt þann
þeirra, sem hefir veðráttumálin á sinni
stjórnarráðsskrifstofu ? Eða hefir veður
guðinn ef til vill tekið sér sumarfrí
með einhverri af þeim sjötíu og tveim-
ur svarteygu Houris og situr hann nú
og frílistar sig í einhverjum skuggasæl-
um pálmaviðarlundi í Edons frjósama
aldingarði, hafandi gleymt vesalings
Mörlandanum, hafandi gleymt að nú er
komið fram á Hundadaga og að samt
snjóar eun á Esjuna á hverri nóttn?
Vér skulum nú til áminningar birta þær
viðbjóðslegu tölur, sem hann lætur sér
sæma að festa upp á pósthúshorninu:
119- 20. | 21. 22. | 23. | 24. | 25.
Rvík . |10 |10 | 10 9 1 6,81 6,2| 6,7
í*afj. . | 9 12 7,6| 5,8| 3,91 5 | 4,5
Bl. . • 1 7,8| 9,3| 9,8 5,8| 3,61 3,5j 3,5
Ak.. . | 5,3 11,8 12,5 6 I 6,5 j 4 1 5
Grst. . | 2,6 11 11,9 2,4 2,6] 1,5 3
Sf. . . | 8.2 6,9 7,3 8,4 7,41 6 6,2
Fær. - | 8,2 8,5 10,1 10,5|10,2 9,1 9
Nýlega er dáinn hér í bænum Sig-
hvatur Árnason, fyrrum alþingismaður.
Á sunnudaginn var voru gefin saman
í hjónaband frú Sigrún ísleifsdóttir,
ekkja Björns sál. Ólafssonar angnlækn-
is, og Þorleifur H. Bjarnason adjunkt.
Þau tóku sér far til útlanda með Sterl-
ing um kvöldið.
Jón ísleifsson verkfræcfingur hefir
lokið prófi í Noregi með góðum vitnis-
burði. Hann kom hingað með „Flóru“
um daginn og ætlar sér nú að dvelja
hér.
Mr. Armez, einn af þingra. Frakka
kom hingað með „Ceres“ á sunnudag-
inn var. Hann hefir nm meir enn 30
ár verið þingmaður fyrir bæinn Paimpol
á norðanverðu Frakklandi. Mr. Armez
mnn ætla sér að dvelja hér um tíma.
Nú er verið í óða önn að brjóta upp
götur bæjarins og leggja eftir þeim hol-
ræsa. í Aðalstræti er þegar búið að
leggja þá og jafna yfir, en byrjað á
Austurstræti, og er nú ófært um þá
götu þesaa dagana. Þetta er nú í þriðja
sinni sem grafnar eru npp götur bæjar-
ins, fyrst fyrir vatninn, svo fyrir gas-
inn, og nú síðast fyrir holræsnnnm. Ó
þér bæjarins aivisu feður, hversu órann-
sakanlegir ogsvoframvegis!
SkípaferUir: „Botnía“ fór til útlanda
þ. 19. þ. m. með nokkuð af farþegum.
„Ceres“ kom frá útlöndum á sunnu-
dagsmorguninn var; farþegar: kaopm.
P. J. Thorsteinsson frá Höfn, Mr. Armez
frá Frakklandi, nokkuð af fólki frá
Ameríku o. fl.
„Atk“ kom frá útlöndum lika á sunuu-
dagsmorgnninn.
„Sterling“ fór iil útlanda sunnudags
kvöld.
„Austri“ fór kringnm land í gær-
morgun. Farþegar: Dr. Ólafur Daní-
elsson til Akureyrar, Guðm. Hlíðdal
verkfræðingur til Seyðisfjarðar til að
gera áætlun um raflýsingu, Brillouin
konsúll til Eskifjarðar, o. fl.
Hr. Bj'órn Jónsson fyrverandi er nú
á góðum batavegi, og von um algerðan
bata „með réttri meðferð“, eftir því sem
„ísafold“ segir.
5
$
i uryi]
yfirréttarmálaflutningsmaöur
Austurstræti 3.
Heima kl. 11—12 og 4—5.
^ Talsími 140. ^
$
$
*
i Sveinn Bjömsson i
Lyfirréttarmálaflutningsmaöur t
Hafnarstræti 16. £
Eggert Claessen
yfirréttarmálaflutningsmaður
Pósthústsræti 17.
Ven,juiega heima kl. 10—11 og 4—5.
Talsíml 16.
Athygli karlmanna
viljum vér vekja á þvi að vér sendum
hverjum, sem óskar þess 31/* m. af 135
sm. hreiðn svörtn, dökkbláu eða gráu
nýtýsku ullarefni í falleg og sterk föt
fyrir einar 14. kr. 50 aura. — Efnið
sendum vér farfrítt gegn eftirkröfu, og
tökum það aftur ef það er ekki að
óskum.
Thybo Molles Klædefabrik,
Köbenhavn.
Pistlar Ingólfs.
t
Laga- og réttar-innlimun
(slands í Danmörku.
Öll barátta íslendinga við dönsku
stjórnina hefir verið barátta gegn inn-
limuninni. Af ýmsum ástæðum hefir
baráttan þó að mestu Ieyti einungis
verið háð gegn síýórnar/ars-innlimnn.
Þó að fjárhagssjálfstæði, verslunarsjálf-
stæði, menningarsjálfstæði og réttarsjálf-
stæði sé nauðsynleg undirstaða og mátt-
arstoðir stjórnfrelsis, þá hefir fjárhags-
innlimun, verslunarinnlimun, menning-
arinnlimun og réttarinnlimun íslands í
Danmörku verið lítill gaumur gefinn.
Vér höfum að vísu stofnsett innlenda
banka, og með því fengið skilyrði fyrir
formellu fjárhagssjálfstæði; en hinshef-
ir ekki verið gætt að bankarnir væru
óháðir í rann og vern, og enn aiður er
áhersla lögð á að landsmenn séu fjár-
hagslega sjálfstæðir í rann og veru.
Vér höfum barist fyrir verslunarfrelsi
— en kaupmenn margir og flest kaup-
félög lifa enn á náð danskra kaupmanna;
innlendri verslun fer þó fram og er
ýmislegt gert til þess að efla hana. Há-
skóla vhöfum vér stofnsett og er það
nauðsynlegt skilyrði þess að íslending-
ar verði sjálf*tæðir í menningarlegu til-
liti.
Fyrir réttarsjálfstœði Islands hefir aft-
ur á móti ekkert verið gert. Hitt er
fremur, að íslendingar hafa þar ajálfir
almennt unnið að innlimuninni og gera
slíkt hið sama enn.
íslendingar áskildu sér að vísu að
halda íslenskum lögum þá er þeir ját-
uðust undir Noregskonung 1262 —1264.
En þrátt fyrir það samþyktu þeir 6 —7
árum seinna, er þeir samþyktu Járn-
■íðu, að öll hin fornu íslensku lög skyldu
afnumin og norsk lög koma í staðinn.
Járnsíða var þó aftur tekin úr lögnm
eftir tæp io árog Jónsbók kom ístsð-
inn. Jónsbók mátti heita íslensk lög-
bók, þótt hún væri samin eftir fyrir-
mynd almennu norsku landslaganna.
Landvarnarbálkur landslaganna erékki
í Jónsbók, og á hinn bóginn eru í Jóns-
bók þegnskylda, framfæralubálkur og
rekabálkur, sem ekki eru í landslögun-
um ogeru algerlega íslenskir; aukþess
er í flestum hinum bálkunum mikið
bygt á eldri íslenskum lögum. — Al-
þingi hélt löggjafarvaldi sínu og Dotaði
það við og við, og hélt rétturinn í*.
lensku bragði »inu að mestu leyti á 14.
og 15. öld. Þó fór snemma að brydda
á því að menn notuðu norsk og síðan
dönsk lög, þar sem Jónsbók og íslensku
réttarbæturnar náðu ekki til. En notk-
un útlends réttar í þvílíkum tilfellum
var á þeim tíma ekki óþekt annarsstað-
ar á Norðurlöndum.
Þegar líður á 16. öld byrjar innlim-
unin. l*lendingar spyrntu í fyrstu á móti,
og sló i hart með þeim og konungsvald-
inu; en konungsvaldið bar sigur úr být-
um og var danska kirkjnordinanzian
lögleidd fyrir Skálholtsbiskupsdæmi 1541
og Hólabiskupsdæmi 1551. 1587 kom
hjónabandatilskipunin danska. Með ts.
20. mars 1563 var svo ákveðið að
farið skyldi eftir „Kolding Reces“ Krist-
jáns III. þar sem Jónsbók næði ekki til.
Slík ákvæði eru sérstaklega hættuleg
og valda glundroða, sem varla er hægt
að komast út úr; enda tóku nú íslensk-
ir dómstólar að dæma eftir dönskum og
norskum lögum jafnvel þar sem ákvæði
voru til í Jónsbók. „Skal ég núþegja
um þann harm og það mart ílt, sem af
þeirri dirfsku dómaranna sprottið hefir“
segir Páll Vídalín (Skýringar yfir forn-
yrði lögbókar 396). — Eun hafði al-
þingi þó löggjafarvald og notaði það
stundum, t. d. er það dæmi Stóra dóm
1564. Eu það var af tekið þegar ein-
veldið var lögleitt 1662. Alþingi hafði
nú einungis dómsvald, en dómararnir
voru svo apiltir sem áðan var sagt, og
spiltust auðvitað margfalt við þetta.
Jarðvegurinn var því undirbúinn og
mótstaðan gegn innlimuninni minni en
engin. EÍHmitt um þetta leyti höfðu
öll dönsk og, norsk lög verið endurskoð-
uð og safnað í lögbækur, en það eru
dönsk lög Kristjáns V. frá 1683 og
norsku lög Kr. V. frá 1687. Beinasti
vegurinn til fullkominnar innlimunar
var því að þýða aðrahvora þessa lögbók
og lögleiða á íslandi. Stjórnin gerði
líka hvað eftir annað ráðstafanir til
nndirbúnings, en af ýmsum ástæðum
drógust framkvæmdirnar. Meðan beðið
var eftir þessari nýju lögbók var svo
haldið áfram að innlima í smáskömtum
eins og áður, en nú gekk alt hraðari
skrefum. Hjálpaði það til að Jónsbók
var í raun og veru orðin úrelt í mörg-
nm atriðum og þurfti endurbóta við, en
íslendingar höfðu ekki vald eða mann-
dáð til þess að endurskoða hana sjálfir.
30. maí 1718 var stórt skref stigið í
innlimunaráttina. Þá var svo ákveðið
að um form og rekstur mála skyldi far-
ið eftir N. L. Chr. V. Varð þetta til
þess að dómstólarnir gleyptu — með