Ingólfur - 14.11.1911, Blaðsíða 1

INGÖLFUR
IX. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 14. nóvember 1911.
■H*MM-MH-H*-M-H-HH-*4HH++HHHH-H*H+fH-£H
I
*
I
í
IHTGÓLFtnR-
kemur út elnu sinni í viku að minsta
kosti; venjulega 6 þriðjudögum.
Árgangurinn kostar 3 kr., erlend*
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Ritstjóri og ábyrgðarm.: Gunn-
ar Egilsson Laugaveg nr. 38. —
Má finna á afgreiðslunni frá kl.
11-12.
Afgreiðsla og innheimta í Kirkju-
stræti 12 kl. 11—12 og 4—5 hjá
P. E. J. Halldórssyni, lækni.
LlXililjÍ,
Um hvað var barist?
Vér gátum þess í síðasta blaði, að
kosningasigur Heimaatjórnarmanna væri
ekki að þakka millilandafrumvarpinn,
því um það haíi ekki verið barist. Bæði
„E>jóðólfur“ og „Beykjavík" hafa fund-
ið ástæðu til að andæfa þessari stað-
hæting, og telja hana gripua úr lausu
iofti. Vér héldum því þó fram að vér
hefðum orð Heimastjórnarmanna fyrir
því, að ekki væri barist um sambands-
málið, og er oss auðvelt að sýna það.
Fyrst og fremst er yfirlýsing mið-
stjórnar flokksins, er segir að málið
akuli ekki leitt til lykta nema það verði
fyrst sérataklega borið undir þjóðina.
Ef ætlast var til þess, að við þessar
kosningar yrði barist um frumvarið, þá
var málið þar með borið undir þjóðina,
stefna flokksins í því máli 1909 lögð
undir hennar dóm, og er örðugt að sjá
hver ástæða hefði þá átt að vera til
þeas, að leggja málið enn á ny undir
þjóðarúrskurð.
Nei, um það þarf ekki að þrátta, að
tilgangurinn með þeasari yfirlýaingu
flokksins var öllum vitanlega sá, að
gefa til kynna, að flokkurinn ætlaðist
til að sambandsmálið kæmi ekki til
greina við þeasar koaningar, til þoss acl
gera unt þeim frumvarpsandstœðingum,
sem fráhverfir voru ordnir Sjálfstœðis-
fiokJcnum, að veita Heimastjörna»mönn-
um lið.
í öðru Iagi höfum vér orð hr. J. 0.
sjálfs í „Rvík“ fyrir því, aðsambands-
málið verði ekki á koaningadagskrá
Heimaatjórnarflokkins við kosningarnar,
þó flokkurinn hafl auðvitað það mál
jafnan á stefnuskrá sinni. Þessar heim-
ildir vonum vér að hr. j. ó. að minsta
kosti taki gildar.
Og loks akulum vér leyfa oss að benda
báðum þessum blöðum á, að í „Lög-
réttu“, sem út kom27. okt., daginn fyr-
ir kosningarnar, atendur á fremstu síðu,
með stærsta letri grein, sem heitir
„ TJm hvað er kosið? Yalda meðferð
óaldarflokksins", og eru þar siðan alt-
in upp ýms af hinum hneykslanlegustu
atriðum í stjórnarsögu Björns Jónasonar.
Ennfremur sagði próf. Lárus Bjarna-
son á fundinum í Barnaskólaportinu er
hann |h»fði minnst á sambandsmálið,
stjórnarskrármálið og bannmálið: „En
um ekkert þessara 3 mála eiga kosn-
ingarnar að anúast. Þær eiga að snú-
ast um valdamcðferð fyrv. stjórnar
og alþinglsmeirihlutans"
Og þetta er rétt athugað. Orð mið-
stjórnarinnar gáfu tryggingu fyrir því, að
sambandsmálinu yrði ekki ráðið til Iykta
án nýs þjóðaratkvæðis; þar með voru
burtu fallnar allar skynsamlegar ástæður
til að láta kosningarnar nú snúast um
það mál, og þjóðinni gefinn möguleiki til
að marka afstöðu sína til veldameðferðar
Björns Jónssonar, án tillits til annara
mála. Og þetta var einmitt það, sem
gert var við koaningarnar. Mikill fjöldi
frumvarpaandatæðinga út um alt land
kaua með Heimastjórnarmönnum nú,
einmitt vegna þess, að sambándsmálið
kom ekki til greina; og því höldum vér
fram, að þeasir menn, frumvarpsand-
stæðingar, sem fráhverfir voru orðnir
flokk sinum, hafl verið þeir, sem riðu
baggamuninn við kosningarnar.
Vér hyggjum, að bæði Þjóðólfur og
„Reykj»vik“ hafi skilið, að það var þetta
sem vér áttum við er vér sögðumísíð-
asta blaði, að sigurinn hafi „fyrst og
fremst verið að þakka þeim sjálfstæðis-
mönnum, sem óánægðir voru orðnir og
flæmst höfðu burt úr flokknum,“ og
var því óþarfi fyrir bæðf þessi blöð að
snúa útúr þessum ummælum.
Ástæðan til þess að vér höfum viljað
taka þetta fram er ekki aú, að vér
höfum viljað metast um hverjum sigur-
inn væri að þakka, ekki heldur aú, sem
„Rvík“ getur sér til, að vér óttumst
að hinn sterki meiri hluti vilji nú
steypa hr. Kr. J. af stóli — það visa-
um vér að þeir gátu hvort sem var,
hvenær sem þeír vildu veita Bjössur-
um lið til þess. Nei, ástæðan er sú
ein, að vér erum þess fullviasir, að þesa-
ar nýafstöðnu kosningar hefðu farið
öðruvísi, ef sambandamálið hefði átt að
ráða úrslitunum, og því er það, að þetta
sem nú er orðið, gefur engan vegin
rétta hugmynd um fylgi frnmvarpsins
hjá þjóðinni. En þetta var nauðsynlegt
að gera sér ljóst, til þess að vita á
hvaða grundvelli nú má byggja.
Það er ekki rétt, og það er ekki
„fair“ af Heimastjórnarmönnum, að
biðja kjósendur fyrat um atkvæði ain
til þess að berjast gegn óstjórn Björns
Jónssonar, en skrifa síðan á reikning
frumvarpsins þann aigur, sem þeirhafa
unnið einmitt með þessum atkvæðum.
Þrælalögin.
Yfirlit og atliugasemdir.
Ég þykist nú hafa sýnt fram á það,
að þes9i lög aem samþykkt voru á þ*ng-
inu 1909, og sem hlotið hafa hið veg-
lega nafn þrœlalög, séu í öllum grein-
um sínum meira eða minna gölluð; að
aum atriði þeirra eru svo heimskuleg
og naglaleg, að þau eru blettur á lög-
löggjafarsögu þjóðar vorrar; að önnur
atriði þeirra eru svo hörmuleg og sví-
virðileg, og ganga svo í berhögg við
hin ajálfsögðustu og heilugustu réttindi
einstaklinga þjóðfélagains, að sliktmundi
talið hverri siðaðri þjóð ósamboðið og
að þau séu blettur á menningarsögu
þjóðar vorrar. Andstæðingar vorir hafa
ekki treystst til að andæfa á nokkurn
hátt aðflnnslum vorum um þrælalögin,
og mun þó sennilega hafa skort eitt-
hvað fremur til þess, en vilja. Ég geng
því að því sem vísu, að þeir séu mér
samdóma um það, að lögin eins og þau
eru úr garði gerð, séu mjög gölluð.
Um hitt atriðið, grundvöllinn sjálfan,
bannið, hefi ég litið talað í þessum
athugasemdum mínum, en einungis reynt
að sýna fram á, að framkvæmd þess sé
ómöguleg, og að þau brögð, aem lögin
ákveða að beita skuli til að framkvæma
þau, séu svívirðileg.
Ég skal nú leyfa mér að fara nokkr-
um orðum um málið í heild sinni.
Tilgangurinn með þessu lagaafskræmi
mun vera sá, eftir því sem bannmönn-
um aegist frá, að útryma áfengi alger-
lega úr landinu. Ég skal fyrst um sinn
láta það liggja milli hluta, hvort þetta
væri æskilegt eða ekki. Eu hitt skal
ég leyfa mér aðyfullyrða, að slík útrym•
ing á áfengi er með öllu óframkvæm-
anleg. Það gildir einu hvað góðan vilja
templarar hafa á þvi, að varna því að
lögin séu brotin, það gildir einu hvað
lyktarnæmir eða ágengir sporhundar
þeirra verða, þeir geta þó aldrei komið
í veg fyrir það, að menn geti náð sér í
eins mikið áfengi og hver vill hafa. Þessu
hefi ég ekki heldur séð neinn bannmann
neita, enda er auðvelt að ráða þetta af
reynaiu þeirri, er Jaðrar þjóðir hafa í
þessum efnum.. Fyrst og fremst er ávalt
hægt að brjóta lögin og flytja inn áfeng-
ið án þess að upp komist, og í öðru
lagi getur hver maður unnið sér áfengi
úr ýmsum þeim jurtum, sem hér vaxa,
svo 8em kartöflum, rófum, berjum o. s.
frv., auk þeas sem auðvitað má vinna
gott vín t. d. úr eplum, sem altaf flytj-
ast hingað til lands, og sem enn hefir
ekki heyrst um að bannmenn vilji gera
landræk. Krafa bannmanna um út-
rýming áfengis úr landinu er því eins
og hvert annað óvita bull, og fótunum
er þarmeð algerlega kippt undan allri
þessari makalausu lagasmíði.
En auk þessa er það, að menn eru
engan veginn á það sáttir hvort nokkur
46. blað.
Við þökkum innilega öllum
þeim, sem heiðruðu minningu
föður okkar og eiginmanns, Þ.
Egilsson, kaupmanns í Hafnar-
firði, með návist sinni við út-
förina, eða á annan liátt.
Sveinbj. Á. Egrilssou Jón Á. Egilsson
Þór. B. Egilsson Gunnar Eg-Ilsson
Rannveig Egilsson.
vinningur væri í því, þó það reyndist
nú framkvæmanlegt að útrýma áfengi
úr landinu. Og mér er nær að halda
að í allri þessari deilu með og mót að-
flutningebanninu, hafi alls ekki verið tek-
ið hæfilegt tillit til þess menningargildis,
sem vín hefir ómótmælanlega, ef þess
er neytt í hófi. Og þó sumir menn
kunni ékki að neyta þess nema í óhófi,
þá er það engin sönnun þeaa, að það
hafi ekki menningargildi fyrir okkur
hina, aem kunnum það. Það er rangt
og það er heimskulegt af Goodtempl-
ararefunum að heimta það, að við förum
að 8kella af okkur rófuna, þó þeir hafi
verið neyddir til þesa. Staðhæfingar
templara um það, að áfengið sésúupp-
spretta alls böla og ófarnaðar, að eng-
inn ætti af henni að bergja, eru ósann-
ar; það er að vísu Batt, að til eru þeir
menn hér á landi, sem ekki kunna sér
hóf um þá hluti, og þeir menn hljóta
visaulega margvíslega bölvun af því;
en hverau mörgum er áfengið lika ekki
uppspretta gleði og saklausrar ánægju;
ég fullyrði að þeir séu miklu, miklu
fleiri eu hinir, og að ánægja þeirra
vegi fyllilega upp bölvun hinna. Það
er heimskulegt að halda því fram, að
gleðin sé einskis virði, og ekki síst
ættum við á okkar kalda og dauflega
landi að kunna að meta hana, og bægja
henni ekki frá okkur að óþörfu, hún
vex hér ekki á hverju strái. Ég trúi
því ekki, að þessi fúli ajúkdómur, svart-
sýkin og hið blóðlausa og úttærða of-
atæki, sem er undirrótin að hinum nýja
sið er bannlögin boða, hafi náð svo föst.
um tökum á þjóð vorri, að hún eigi
ekki von um afturbata; ég vona að
heilbrygð lífsskoðun sé enn yfiraterkari,
og að hún muni áður en langt um líð-
ur vinna bug á móðuraýkinni og svart-
sýkinni, aem banngarparnir eru altaf
að reyna að gera landlæga hér.
Ég vona að sú stefna verði yfirsterk-
ari hér á landi, framvegis eins og
hingað til, að persónulegt frelsi ein-
staklinganna sé ekki talið svo lítils
virði, að hverri óvaldri heybrók leyfist
að ósekju að hrækja á það og traðka.
Ég vona að meiri hluti þessarar þjóðar
sé ekki svo haldinn af hinu sjúka of-
stæki, að hann lítilsvirði þau mann-
réttindi, sem hver siðuð þjóð telur sér
skylt að varðveita Ég vona að þeasi
þjóð sé ekki avo heillum horfin, aðhún
af eigin frjálsum vilja setji ásigskræl-
ingjamarkið frammi fyrir öllum heimin-
um. Ég vona að tilraun bannofstækis-
mannanna mistakist, sú tilraun, að gera
ísland að einu alsherjar drykkjumanna-