Ingólfur - 24.06.1913, Qupperneq 3

INGÖLFUR
99
Ábyrgðarfól. „Hansau.
Menn mnna, að í vetur leið gengu
allmiklar söznr nm sleman hag þess
félag*, og flatti Ing. þ& nmaögn erl.
blaða um það með og mðt áaamt nokkr-
nm ummælum frá „Hansa“manna hálfu.
Ókleift var að afla sér betri úpplýsinga
á hvorttveggja hlið.
Nú koma þær freguir, að „likvida-
tion“ sé fram að fara í þessu ábyrgð-
arfél. Segja „Hansa“menn hlutafétap-
að, en meira eigi — og fullyrða, að
öllum akuldbindingum aé óhætt. Heyrat
hefir, að atjórnarr. hafl spurst fyrir um
þetta símleiðis og fengið aamskonar
svar.
Hér á landi eru margir (ekki sízt
botnvörpungaeigendur), er hafa hags-
muna að gæta í félagi þessu — og
Samábyrgðin hefir endurtryggingar »in-
ar þar. Landsstjó? nin, í sambandi við
Samábyrgðina, hefir því skyldu til að
komast fyrir, á fulltryggilegan hátt,
hvernig ástæður eru hér (og á að geta
heimtað áreiðanlegar upplýaingar, þar
sem prívatmenn hafa engin tök að
ganga úr akugga nm). Vanræki lands-
stjórnin (og Samábyrgðin) það, verður
þingið að skerast í leikinn og knýja
atjórnina til þess. Er þetta lika óefað
félaginu fyrir beztu, ef alt er roeð feldu,
og eina r4ðið til að eyða öllum „orð-
rómi“ um ástand félagsina. —
Eftir að þetta var skrifað, sjáum vér
í auglýa. frá „Hansa" (er birtiat hér í bl.),
að félugið er að hætta atörfum og tek-
ur við skuldbindingum þe»s (að hálfu
leyti) annað ábyrgðarfélag („Continen-
tale“).
Hver er vilji vor
í samgöngumálinu?
----- Niðurl.
Mér er kunnugt um, að ýmair máls-
metandi menn hafa litið þe»»a eim»kipa-
hugmynd óhýru auga og það af ýmsum
ástæðum.
Meðal annars má nefna það atriði,
sem margir hafa fett fingur út í, aem aé
nefndarakipunina. Eg hefl heyrt ýmsa
halda því fram, að heppilegra hefði
verið að velja eingöngu þá menn í nefnd-
ina (bráðabirgðarstjórnina), sem feng-
ist mikið við eða sfæðu fyrir vöruflutn-
ingum til og frá landinu.
Suma hefi eg heyrt »etja mjög út á
fyrirkomulagið; þeir hafa álitið skipin
óhentug og ko*tnaðaráætlunins óná-
kvæma.
Heyrt hefl eg menn tala um það líka
að óviturlegt væri að byrja að nokkru
á þessu máli fyrr en mikill hluti kaup-
manna hefði skuldbundið sig til að nota
eingöngu skip þesaa félags tilflutninga
á varningi »ínum.
Eg get ekki neitað því, að þegar eg
heyrði fyr»t um þessa eimskipafálags-
hugmynd talað, þá vóru þessi og ýms
önnur atriði nokkur þyrnir í augum
mínum! En þegar eg fór að hugsa
málið betur, þá sá eg að engin ástæða
var til að fetta fingur út í slíkt á þessu
stigi málsins.
Það, sem gert heflr verið í málinu,
getur ekki skoðast öðruví»i en »vo, að
forgöngumennirnir leggja þá spurningu
fyrir þjóðina, hvort hún trúi betur »jálfri
■ér og »ínum mönnum til þess að koma
samgöngum vorum í það horf, sem oss
er heppilega»t og hagkvæmast, eða út-
lendum gróðafélögum, — og þeir spyrja
ennfremur, hvort þjóðin vilji »jálf stinga
hagnaðinum af vöruflutningum milli ís-
land» og annara landa, í sinn eigin vaia
eða halda áfram að láta hann safnast
í pyngjur útlendinga sem liggur það í
léttu rúmi, hvernig alt veltist hér á
landi. Forgöngumennirnir segja þjóð-
inni frá því og skýra það með ljósum
rökum, að til þei» að hægt aé að byrja
á þessum bráðnauðsynlegu framkvæmd
um, þá verður hún að sfura saman í
svip 385,000 kr.; ef þjóðin tímir þessu
þá er hægt að byrja það verk, sem hefði
átt að vera löngu hafið. Þegar þetta
fé hefir safnast, þá er hægt að^velja þá
menn í stjórn, sem þeir álíta, er féð
hafa lagt fram (hluthafar), að »éu heppi-
legastir til framkvæmda fyrir félagið og
líklega»tir til þess að verða því að mestu
liði.
Eu þeir, »em hafa hleypt þessu máli
af stokkunum eiga hinar bestu þakkir
■kilið fyrir áhuga sinn, úr hvaða stétt
sem þeir eru.
Um einstök atriði og fyrirkomulag er
þá fyrst tímabært að tala nánar og taka
fullnaðar-ákvæði, þegar þjóðin hefir svar-
að. Ef þjóðin »efur alíkum syndasvefni,
að ekki er hægt að ramaka við henni,
þegar mest á ríður, ef hún þekkir ekki
sinn vitjunartíma —ja — þá sé eg enga
á»tæðu til þess að vera að reikna út og
hnitmiða, hvaða fyrirkomulag sé heppi-
legast og ákjósanlegaat í aamkepninni.
Þetta mál er þannig vaxið, að alt er
undir því komið, að þjóðin vilji taka
það upp á »ina eigin arma og hún »ýni
vilia sinn í verkinu.
En hvernig á þjóðin að leggja fram
»vo mikið fé?, spyrja sumir. Já, mikið
fé, — svo *em V8 eða jafnvel ekki nema
V10 þeirri fúlgu sem eytt er í óþarfa,
munað, glys og prjál á ári hverju í
landinu.
Hvað vill þjóðin leggja á »ig til þess
að hætta að tapa á hverju ári svo hundr-
uðum þúsunda króna skiftir áband-vit-
lausu fyrirkomulagi á samgöngunum'og
þar af leiðandi á mjög *vo óheppilegum
við»kiftasamböndum ?
Hér eru margir bjargálnamenn og mér
dettur ekki í hug að efast um, að þeir
geri skyldu sína, en hér eru engir atór-
eignamenn (capitalistar), sem kallað er
í öðrum löndum, og þessvegna verður
fjöldinn að koma til hjálpar og lyfta
undir byrðina með, svo að hún verði
borin að markinu.
Er mönnum ekki nautn í því, að gera
gagn með þeim skildingum, sem þeir
þurfa ekki að nota »ér til lífsviður-
væris? Hafa menn ekki gamanafþví,
að vera »ér þess meðvitandi, að þeir hafl
stutt að því eftir mætti að koma þörfu
fyrirtæki í framkvæmd, fyrirtæki, sem
er heilli þjóð lifsnauðsyn.
Veitir það ekki nokkra ánægju að geta
sagt við sjálfan sig: þes»u góða fyrir-
tæki hefi eg hjálpað til að koma á fót
með því að neita mér um óhóf og óþarfa-
eyðalu til fánýtra hluta? Eða er þá of-
át, ofdrykkja og glys og glena bezta
skemtunin í líflnu? Með því einumóti
getum vér framkvæmt eitthvað þarflegt
og gagnlegt. að vér séum samtaka í
því að beita hyggindum og hagaýni. Ef
þessi fámenna þjóð á nokkurn tíma að
koma»t úr kútnum, þá verða aem flestir
að læra þá reglu, að láta það nauð»yn-
lega ganga á undan hégómanum og ó-
þarfanum.
Eg er alveg sannfærður um það, að
sá, sem styður að því, að koma góðu
máli í framkvæmd á þann hátt að neita
sér um einhverja fánýta nautn, hann
ber moiri ánægju úr býtum heldur en
hiun, sem er svo auðugur, að hann verð-
ur þe»* varla var, hvort hann fleygir
krónunni hér eða krónunni þar.
Ef hver einstaklingur á landinu, sem
til vit» og ára er kominn, gæti sann-
færat um það, að sömi vor og framtíð-
arhagur er í veði, að vér náum sam-
göngunum »em bráðast í vorar hendur,
og að það er bin mesta nautn að styðja
að því, hver eftir sinni getu, að koma
þessu þjóðþrifamáli í verk, — þáereg
vi»» um, að ekki munu framkvæmdirn-
ar þurfa að stranda á peningaskorti.
Ef vilji vor er nógu sterkur,þáerþetta
mál oss leikur einnf
Civis.
Þiogmálatuudur
Reykvíkinga.
Hann hóldu þingmenn bæjarina, L. H.
og J. J., á laugardagskvöldið var, 21.
þ. m., kl. 9. Sýnir það einatakt kæru-
leysi gagnvart kjóiendum, að þingmenn
boðuðu fund þenna undir nótt á virkum
degi, laugardegi, er menn eru í vinnu
lengst fram á kvöld, — í staðinn fyrir
að halda hann daginn eftir, á helgi-
degi, þegar nægur er tími og öllum
er hent að aækja fund. Funduriun var
því fremur fásóttur, ým» merk mál urðu
alls ekki rædd og aðeins varð tæpt á
sumum. Virtist mönnum og, að þing-
menn vildu hel»t vera launir við alt
þeaskouar!
Samþyktir fundarins vóru þéísar (eftir
að þingmenn höfðu talað):
í sambandsmálinu (frá J. J.):
„Fundurinn telur síðuatu samninga-
ko*ti í sambandsmálinu óaðgengilega og
ætla»t eftir atvikum ekki til þess, að
leitíð verði undirtekta Dana um það
mál í bráð.“ Samþykt með öllum þorra
atkvæða móti 2.
í fánamálinu (frá Ól. Björnss. ritstj.):
„Fundurinn akorar á þingmenn bæj-
arins að stuðla að því, að islenzkur fáni
verði löggiltur þegar á næ»ta þingi.“
Samþykt með öllum þorra atkvæða
mót 2.
ístjórnarskrármálinu (frá J. Ól. alþm.):
„Fundurinn telur rétt, eftir því »em
samband»málið horflr nú við, að sam-
þykt verði á alþingi frumvarp tilþeirra
breytinga á ítjórnarskránni, er ætla má
að þorri kjósenda fylgi.“ Samþ. með
mörgum atkv. gegn 10.
Bankamál (frá Ól. Björnsayni ritstj.):
„Fundurinn akorar á alþingi, að gera
*itt ítrasta til þess, að efla peninga-
stofnun þjóðarinnar, Landsbankann, á
allan hátt“. Samþ. í e. hl.
í launamálinu var samþykt með öll-
um þorra atkvæða till. (frá A. J. J.) í 3 lið-
um: á móti allri Iaunahækkun, nýjum
embættum og „bitlingum“.
Um borgarstjórakosning (af öllum at-
kvæðisbærum kjóaendum kaupataðarina)
var «amþ. till. með miklum atkvæða-
mun. (Frá kjósendum).
Eimshipafélagið (till. frá GíalaSveins-
■yni lögm.):
„Fundurinn væntir þeas, að alþingi láti
Eimskipafélagi íslanda allan þann styrk
í té, er það megnar.“ Samþ. í e. hlj.
Stjórnarfar. (Þessar till. frá Gísla
Sveinsayni lögm. vóru og samþ. í e. hlj.):
I. Fundurinn treystir þingmönnum bæj-
arins til þe«s að stuðla að því, að
landaatjórnin reki réttar íslendinga út
af tiltektum varðskipsins 12. þ. m.
II. Fundurinn telur ajálfsagt, að alþingi
hafi hönd í bagga með umajón á fjár-
reiðu og ávöxtun opinberra »jóða í
landinu.
Trúlofuð eru (í Paríaarborg) ungfrú
Svanfríður Hjartardóttir (trésmíðameist-
ara) og Pétur Þ. J. Gunnarsson hótel-
■tjóri.
Silfurbrúðkaup »itt héldu nýlega
Grimur hreppstjóri Thorarenaen íKirkju-
bæ á Rangárvöllum og kona hans. Mann-
fagnaður að Kirkjubæ þann dag, vina
hjónanna og sveitunga.
Ráðherrann.
„ísafold“ og J. Ól. (í „Rvik“) aegja
frá þvi, að þau hafi fundið ráðherra H.
H. að máli eftir að hann kom heim —
og haldi hann því eindregið fram, að
fregnir dönsku blaðanna um, að hann
hafi farið með íslandsmál á ráð-
herrastefnu, sé uppspuni. Hann hafi
aldrei á slíka stefnu komið.
Gott er það. En hversvegna leið-
rétti hann það þá ekki i dönsku
blöðunum? Hann viðurkennir þó að
hafa aéð það þar. Það er kæruleysi,
aem ráðherra verður ekki fyrirgefið.
Því að svo viðkvæm eru mörgum þessi
atriði enn sem komið er, þótt J. Ól.
(auðvitað) kalli það ,,flan“ að láta »ér
ekki á »ama standa, hvernig um íalandi-
mál veltist suður í Danmörku!
Frá útlöndum,
Friður er nú til fullnustu á kominn
milli Tyrkja og Balkanþjóða, en akærur
stöðugar og ókyrð meðal sigurveganna,
út af væntanlegum skiftum herfangain».
Ný stjórn. Til blaðanna hér heflr
verið símað frá Danmörku, að ný stjórn
væri þar komin að völdum (er ríkia-
þing kom saman). Eru það gerbóta-
menn, er stjórnina mynda og er foringi
þeirra Zahle for»ætÍ3ráðherra (var það
áður um tíma fyrir 3 árum) Var aýnt
eftir kosningarnar í vor, að svo myndi
fara.
Bæjarstjúrnin samþykti á fimtudag-
inn að rannsaka skyldi (með réttarpróf-
um) slya-atburðinn við höfnina. Hafn■
arnefnd hafði áður felt tillögu um þá
rannsókn!
Læknapróf að háskólanum heflr tek-
ið Árni P. B. Helgason með I. eink,
Þýðandi kvæðis Steingr. Th., sem
getið var í »íða»ta bl. að stæði í „Karls-
krona-Tidningen“, kvað vera sænsk
kona Vilhelmina Samuels*on.
Eldarnir eru uppi enn austur við
Heklu — þrátt fyrir allar „landlækn-
ingar“.
17. júní. Enginn danakur fáni uppi
þann dag — og er það fyrati „flagg-
dagur“ með því marki. Búðum og
skrifstofum lokað »einni partinn. Stú-
dentafélagið gek»t um kvöldið fyrir
skrúðgöngu að minnismerki Jóns Sig-
urð»»onar og l»gði þar blóm»veig.
Látinn er nýlega «éra Benedikt Eyj-
ólfsson, preatur í Bjarnarneai í Hornaf.
(f. 1. nóv. 1863). Hafði hann legið
rúmfa«tur alllengi. Var »éra Benedikt
góður maður og gegu og hinn heilasti
i öllum málum; íslendingur hinn bezti.
Er að honum mikil eftirsjón.
Gamanvísur og eftirhermur fór
Bjarni Björnsson með »unnudagskvöld.
Troðfult hús. Var klappað mikið lof í
lófa. Endurtekur skemtunina í kvöld
(1 Báruhúsinu).
„Fálkinn“ kom inn á dögunum — og
var enginn fáni dreginn á stöng. Frézt
heflr, að Danir (danska stjórnin) ætli
sér að fylgja foringjanum að málum út
af tiltektum hans, er þeir telja lögleg-
ar(!). Reynir þá á dug stjórnar vorrar,
að fylgja fram rétti íslendinga, og verð-
ur þingið að hafa gát á henni i þe»»u.
Synodus hef«t í dag með messu i
dómkirkjuuni (próf. J. H. prédikar).
Klerkar allmargir komnir til bæjarins,