Landið - 09.06.1916, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Jakob Jóh. Smári
magister artium
Stýrimannastig 8 B.
24. tölnblað.
Alþýðufél. bókasafn, Templarsundi 3,
kl. 7-8.
Baðhús Reykjavíkur virka daga kl. 8—8,
ld. til 11.
Borgarstjóraskrifst. opin v. d. kl. II—8.
Bæjarfógetaskrifst. opin v. d. 10—2 og 4—7.
Bæjargjaldk., Laufásv. 5, v. d. kl.-ii—3
og 5—7.
íslandsbanki opinn 10—4.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifst. 8 f. h.—
10 e. h. Alm. samk. sd. kl. 8‘A e. h.
Landakotskirkja. Mess. kl. 9 og 6 á sd.
Landakotsspítali: Sjúkravitjun 111—1.
Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Utlán
kl. 1—3.
Landsbún.fél.skrifstofa opin kl. 12—2.
Landsféhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafn v. d. kl. 12—2.
Landssíminn v. d. daglangt, 8—9; helga
daga 10—12 og 4—7-
Náttúrugripasafn, kl. i1/*—2x/a á sunnud.
Pósthúsið opið v. d. 9—7, sd, 9—1.
Samábyrgð íslands 12—2 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar kl. 10—4.
Talsími Rvíkur, Pósth., opinn daglangt
v. d. 8—12; helga daga 10—9.
Vífilsstaðahælið. Heimsóknartími 12—1.
Pjóðmenjasafnið opið sd„ þrd. fimtud.
kl. 12—2.
„Landið“
kemur út einusinni í viku
og kostar 3,00 kr. árgang-
urinn, ef fyrirfram er greitt,
en 4,00 kr ef greitt er eftir á.
í kaupstöðum má borga á
hverjum ársljórðungi. Útgef-
andi: Félag í Reykjavík.
Afgreiðslan er á Vestur-
götu 10 (Verzlunarskólanum).
Opin á hverjum degi kl. IO-2.
Pósthólf 353. Sími 596. Um
alt sem að henni lýtur, eru
menn beðnir að snúa sér til
afgreiðslumannsins.
Ritstjóri og ábyrgðar-
maður: Jakob Jóh. Smári,
mag. art., Stýrimannastíg 8
B. Venjulega heima kl. 4—5
e. h. Talsími 574.
fanðlisti
Sjáljstæðisjlokksins.
Á landlista Sjálfstæðisflokksins er
þriðji maður
Ctunnar ólafsson kanpmaður
í Vestmannaeyjum. Hann er svo
góðkunnur sunnanlands, að óþarfi
væri vegna sunnlenzkra kjósenda
að segja nokkuð ger frá honum.
En þar sem kjósendur um land alt
taka þátt í kosningu þessari, en
eru fæstir kunnugir í öðrum lands-
fjórðungum, þá ber nauðsyn til að
þeim sé ger nokkur grein þeirra
manna, er á listunum standa.
Gunnar er fæddur í Sumarliðabæ
í Holtum í Rangárþingi 1864, son-
ur Ólafs bónda Þórðarsonar og
konu hans Guðlaugar Þórðardóttur.
Þau hjónin eignuðust 14 börn, og
komust 11 þeirra á þroskaaldur.
Gunnar var næst-elztur þeirra syst-
kina og ólst upp hjá foreldrum
sínum til 24 ára aldurs. Ekki vár
hann til náms settur, fremur en þá
var tftt, en faðir hans var hinn
mesti gáfumaður og vel að sér
eftir þvf sem þá gerðist, ágætur
smiður og mikill atorkumaður. Fékk
Gunnar því holt og þjóðlegt upp-
eldi. Hann var bráðþroska og stund-
LANDIÐ
A/grclðalu-
eg Innhelmtumaðnr:
Loftnr CfunnarBBOn
Vesturgðtu 28 A.
Reybjavík, föstudaginn 9. júní 1916.
I. árgangnr.
aði sjóróðra frá fermingaraldri, oft-
ast vetur og vor, og stundum á
haustum, en var aðeins heima um
sláttinn, því að foreldrar hans
þörfnuðust mjög afla úr sjó til
framfærslu barnafjölda sínum. Gunn-
ar tók og snemma til smíða með
föður sínum og stundaði þær mikið
á yngri árum, enda var honum
sýnt um allar smíðar og jafnhagur
á járn og tré. — Eftir að Gunnar
fór úr foreldrahúsum, stundaði hann
sjóróðra vetrarvertíð og vorvertíð,
var í kaupavinnu á sumrum, en
lærði skósmíði frá haustnóttum til
vertíðar tvo vetur.
Siðustu 25 árin hefir Gunnar
verið við verzlunarstörf, fyrst f
Reykjavík til haustsins 1896, að
hann réðst til Víkur f Mjlrdal og
tók þar við forstöðu Brydesverzl-
unar árið 1898. Stýrði hann þeirri
verzlun til haustsins 1908.
Þá um sumarið kom .uppkastið"
sæla til sögunnar. Var Gunnar
andvígur því, sem flestir Skaftfell-
ingar. Voru þeir því margir, er
vildu fá hann til að gefa kost á
sér til þingmensku þá um sumarið,
en hann var þess lengi tregur.
Þó kom þar fyrir tilmæli manna,
að hann leitaði fyrir sér um leyfi
til þessa hjá eiganda verzlunarinnar,
en fékk afsvar, enda fréttist þá, að
uppkastsmenn, eða foringjar þeirra
í Reykjavík, hefði lagt all-fast að
Bryde stórkaupmanni, er þá var
þar staddur, að synja Gunnari
leyfis um þingsetu.
En er Gunnari komu þessar fréttir,
rétt að kalla á síðustu forvöðum,
um undirróður uppkastsmanna gegn
honum, þá bauð hann sig fram og
sagði jafnframt lausri verzlunar-
stjórastöðunni. Sýndi hann þá, að
hann mat meira málsstað þjóðar-
innar, heldur en hagsmuni og stöðu
sjálfs sín. Ekki þurfti hann kaup-
mannsvaldið til þess að afla sér
fylgis, því að góður málsstaður og
örugt traust kjósenda var honum
einhlítt til sigurs. Var hann kos-
inn með yfirgnæfandi atkvæðamun
um haustið, þrátt fyrir yfirreið ráð-
herra (H. H.) og annan gegndar-
lausan andróður uppkastsliða. Sat
hann síðan á þingunum 1909 og
1911 sem fulltrúi Vestur-Skaftfell-
inga.
Vorið 1909 fluttist hann í Vest-
mannaeyjar, og var fyrsta sumarið
utanbúðarmaður við Edinborgar-
verzlun þar. Mun hann hafa gert
það f því skyni að kynnast fisk-
verzlun, því að í Vík er einungis
sveitaverzlun. En með árinu 1910
byrjaði hann að kaupa fisk fyrir
sjálfan sig, og mun honum hafa
gengið allvel þegar í upphafi, því
að þá um vorið keypti hann stóra
verzlunarlóð í félagi með tveim
mönnum öðrum og reisti verzlunar-
hús þá um sumarið. Hefur hann
þar nú allstóra verzlun í félagi við
annan þeirra. Hefur henni farnast
svo vel, að hún er nú önnur stærsta
verzlunin í Eyjum.
Gunnar kvæntist 1. sept. 1898
Jóhönnu Eyþórsdóttur kaupmanns
í Reykjavík. Þeim hefur orðið sex
barna auðið og eru fimm á lífi.
Verk Gunnars bera þess bezt
vitni, að hann er fjölhæfur dugn-
aðarmaður. Hann hefur ágæta
þekking á högum og atvinnuveg-
um þjóðarinnar, bæði um landbún-
að, sjávarútveg, samgöngur og
verzlun. Er hann því einkarvel
kjörinn til að sitja á þingi fyrir
hverja hinna fjölmennari stétta lands-
ins sem væri. Hann reyndist og
einkarvel við þingstörfin og aflaði
sér þar traust og virðingar. Átti
hann vísa endurkosning, ef hann
hefði boðið sig fram aftur. Hann
er eindreginn og samur við sig í
sjálfstæðismálum þjóðarinnar, lætur
ekki af góðum málstað, giftudrjúg-
ur í málafylgi, kappsamur þar er
vel gegnir, en gætir jafnframt hófs
og stillingar.
Það skiftir mjög miklu, er menn
eru valdir til svo langrar þingsetu,
sem til er stofnað með alþjóðar-
kosningunum, að kosnir sé þeir einir,
sem sannreyndir eru að staáfestu
og drengskap. Þar er á slíkum
manni völ, sem Gunnar er.
Hitt er ófæra, að kjósa til 12
ára setu þá, sem kunnir eru að
ótrygð við góðan málstað og hafa
síngirnina við stýrið.
Benedikt Sveinsson.
Friðurinii,
Engum hefði verið það kærara
en oss, að geta haldið friði við
alla menn og láta blaðið eingöngu
flytja rökstuddar greinar um lands
mál. Flestir landsmenn munu helzt
kjósa friðinn og vilja mikið til
hans vinna, svo mikið, að þótt
þeir hafi kært óhæfa embættismenn,
svo sem t. d. prestinn á Grund
forðum, þá vildu sóknarbörn hans
vinna það fyrir friðinn, að þeir
sóttu um að mega halda honum
sem sóknarpresti, eftir að kunnugt
var orðið um vítavert athæfi hans,
sem gerði hann alveg óhæfan til
stöðu sinnar. Svo mikið unnu menn
þar fyrir friðinn.
Og enn tala menn um friðinn,
jafnvel þótt álíka hneyksli sé að
gerast á enn þá hærri og ábyrgð-
armeiri stöðum, en hjá prestinum,
sem vér tókum sem dæmi. Menn
vilja með engu móti nefna það á
nafn — því að friðurinn er fyrir
öllu.
Eins er á þingi. Margir þing-
menn skjálfa af ótta og hrökkva í
kuðung, ef einhver þingmaður er
svo djarfur að halda rökstudda,
skammalausa ræðu, ef í henni fel-
ast aðfinslur við stjórnina, eða
þingið sjálft. Ef ræðan hittir veiku
hliðarnar, þá telja menn það
skammir. Ef sannleikurinn er sagð-
ur blátt áfram, án yfirdrepsskapar,
þegar eitthvað fer aflaga, þá eru
það skammirl
Nei, menn verða að læra mun-
inn á skömmum, persónulegum á-
rásum á einstaka menn að ástæðu-
lausu, eins og t. d. Isafold hefur
flutt nú um hríð, og hinsvegar
réttmætum aðfinslum við stjórnina,
er hún fremur þau verk, sem hún
Tilkynning.
Nýjar vörubirgðir eru nú komuar til
V. B. K.
af flestum nú fáanlegum Vefnaðarvörnm í fjölbreyttu úrvali.
Vegna tímanlegra innkaupa getur verzlunin boðið við-
skiftamönnum sínum þau beztu kaup sem völ veréur á í ár.
Ennfremur hefur verzlunin: Pappír og ritföng,
Sólaleður og skósmíðavörnr.
Vandaðar vörnr. ódýrar vörur.
Vepzlunin Björn Kristjánsson.
->4z
:K=H=

ÁRNI EIRÍK880N
AU STU RSTRÆTI 6.
Vefnaðar- Prjóna- og Saumavörur
hvergi ódýrari né betri.
I»votta- og Hreinlætisvörur
beztar og ódýrastar.
Leikföng og Tækifærisgjafir
hentugt og fjölbreytt.
^3<=^^=

EM:
Úrval
úr frumsöindum og þýddum kvæðum
Bjarna Jónssonar frá
fæst á afgreiðslu Laudsins.
að kunnugra manna dómi má alls
eigi framkvæma. Það var og einn
liðurinn í stefnuskrá „Landsins",
að finna að röngum gerðum hverrar
stjórnar.
Vér höfum vítt stjórnina t. d.
fyrir afskifti hennar af Landsbank-
anum, en auðvitað er eigi unt að
færa fullnægjandi rök fyrir þeim
aðfinslum, fyr en birt eru öll máls-
skjölin í gjaldkera- og bankabygg-
ingarmálinu.
Langt er síðan að stjórnin hét
því, fyrir munn blaða sinna, að
birta skjöl þessi, eu eigi mun hún
treysta sér til, að leggja þau fyrir
almenningsdóm svo snemma, að
menn verði búnir að átta sig á
þeim fyrir landkosningarnar — ef
þau koma þá nokkurn tíma í ljós,
þrátt fyrir loforðin.
Loforð hafa oft verið gefin, eins
og t. d. á staðfestingarmáli stjórnar-
skrárinnar. En hvernig urðu efnd-
irnar þar?
En þótt vér höfum eigi haft
þessi skjöl fyrir oss, þá dylst oss
eigi, að gerðir stjórnarinnar í máli
þessu eru meir en lítið aðfinslu-
verðar, og stærri misfellur munu
eigi hafa fyrir komið, síðan að
þjóðin fékk innlenda stjórn. Sama
er að segja um staðfestingu stjórn-
arskárinnar — allan þann skolla-
leik, sem „Landið" hefur sýnt iram
á og rökstutt fyllilega og gerði enn
frekar í síðasta tbl., með því að
flytja hina skýru og hógværu grein
Kristins prófasts Daníelssonar. —
Siðmenningin er því miður ekki
komin svo langt, að komist verði
hjá því að segja beiskan sannleik-
ann með köflum. Og hver á að
segja þjóðinni til þess, hvað er að
gerast bak við tjöldin, ef ekki þau
blöð, sem eru nógu einörð og
hreinlynd til þess. Hin þegja auð-
vitað um slíkt, því að þeirra verk
er að hylja það, sem í leynunum
gerist, og skamma þá, sem við því
vilja amast. í því felst pólitiska
„samábyrgðin", sem aldrei hefur
borið meir á, en nú síðan að þjóð-
in fékk svonefnda innlenda stjórn.
Friðurinn er ekki einhlítur, sá
friður, sem menn hér alment nefna
svo. Hann er oft stórhættulegur.
Sá friður er ekkert annað en and-
legur dauðasvefn, sem hvílir á van-
þekkingu og viljaleysi. Ög það er