Landið - 27.10.1916, Blaðsíða 2

i;8
L A N D'I Ð
F
«Hmerífín-
161
vörurnar
er nú búið að taka upp.
Mikið úrval af:
Flúnelum, Léreftnm, Silkjum, Silkiböndnm, Broder-
garni, Nærfatnaði kvenna og karla, Kvensokkum,
Morgunkjólatauum, Tvisttauum, Handsápa mikið úrval,
Ilmvötn, Yerkmannaskyrtutau, Léreft f bátasegl,
Handklæði, Rúrateppi.
Ennfremur:
Klæði ágæt tegund.
Ullarflauelið góðkunna.
Sllkiflauel í kápur fallegt og ódýrt.
Eins og að undanförnu raunn reynast bezt kaup hjá
V. B. K.
Yandaðar vörur. Ódýrar vörur.
SÍðustu ófarir Rússa og Rúmena í
Dobrudscha, sem um er getið hér
að framan, voru þeir teknir til
fanga og eru nú hafðir fyrir götu
sópara í þeim sömu bæjum, er þeim
var ætlað að vera yfirvöld í.
Ennþá sækja Rússar fram f
Karpatafjöllum, og eru árásir þeirra
þar mjög harðar. En nú veita
Austurríkismenn Ifka enn betur við-
nám en áður, og vinna Rússar því
ekki á. Annars er aftur alt orðið
rólegt á austurlínunni norðantil, og
halda menn, að kyrð sú, sem þar
er frá Rússa hlið, stafi af þvf, að
þá sé aftur farið að vanta skotfæri
Nokkur áhlaup hafa þeir að vísu
gert, en það virðist hafa verið
illa undirbúin fótgönguliðsáhlaup,
o: áhlaup án þess að skothríð á
undan hafi verið búin að jafna
verstu ófærurnar fyrir herinn. Margt
bendir á, að Rússar nú sökum
skotfæraskorts séu byrjaðir á sömu
mannfórnunum sem í fyrra, er þeir
urðu að hörfa undan Þjóðverjum.
Mannafla hafa þeir altaf nógan. í
Berl. Zeitung am Mittag stendur,
að „Rússar gerðu áhlaup í svo stór-
um og þéttum fylkingum, að Meck
lenborgarsveitin eyddi á þá öllum
sínum skotfærum, og varð að síð-
ustu að nota handsprengjur". Þetta
cr auðvitað frásögn fjandmannanna,
en þess er að gæta, að Rússar hafa
sjálfir mikið til þagað um hernað-
inn á þessum hluta Ifnunnar, og er
það ilt merki. Síðan er bætt við:
„Mikill hluti lífvarðarsveitarinnar
rússnesku er fallinn. Vér töldum
12,000 rússnesk lfk, og var það þó
ekki nema fyrir framan helming
áhiaupslfnunnar*'.
En til allrar hamingju fyrir Rússa
er ekkert útlit fyrir, að Þjóðverjar
geti nú fært sér í nyt skotfæra-
skort þeirra á sama hátt sem í
fyrra sumar. Ber það einkum til,
að Þjóðverjar eiga nú sem mest
að vinna á vesturvígstöðvunum, og
að þeir eru nú orðið þar ver staddir
með skotfæri en bandamenn Mun
því mest af skotfærabirgðum þeirra
verða sent þangað. Þá kemur og
það til greina, að veturinn fer í
hönd og allur hernaður verður
erfiðari. Fá þá Rússar nægilegan
tfma til að viða að sér aftur. Þá
er og það, að Þjóðverjar hafa sent
lið til hjálpar Austurrfkismönnum,
og að Mackensen mun hafa mikið
af þýzku liði, ásamt Búlgurum, til
umráða í Dobrudscha.
rfélaoið „1 Ma".
Framleiðsla og verðlag.
Oft hefur verið í dagblöðunum
hreitt ýmislegu að bændum, sér-
staklega þeim, er framleiða mjólk
og kjöt til sölu f Reykjavík. Höf.
fela sig þó venjulega. Hafa líklega
grun um fáfræði sína, reynsluskort
og gagngert skilningsleysi á því,
sem þeir vilja þó vera að t.ala um.
Svo og magnleysi eða viljaskort til
að leggja á sig erfiðleika, áhættur
og áhyggjur framleiðslunnar. Orða-
lagið milli manna og í verstu sorp-
grcinum biaðanna bendir ifka á
annað enn verra: sérstaklega eigin-
girni og illan vilja. Flestir hlífast
við að svara slíku, sem þarf þó
bæði að átelja og upplýsa.
Þó ég vildi heldur geta sagt orð
til skilningsauka en til ásökunar
einstökum mönnum, þá finst mér
ástæða til að átelja verðlagsnefnd-
ina, fyrir alveg óskiljanleg mistök
og einkcnnilegt einelti við mjólkur-
söluverðið, er hún virðist sjálf naum-
ast geta réttlætt með rökum, frem-
ur en afskiftaleysið af vöruverði
kaupmanna. Helzta afsökun verð-
lagsnefndarinnar kann að geta falist
í þeirri einhliða ráðstöfun lands-
stjórnarinnar, að skipa í nefndina
kaupmenn og embættismenn í Rvík,
l
en engan mann, sem þekkir til nú-
verandi framleiðslu af landbúnaði.
Það er ámælisvert, þegar lands-
stjórn og verðlagsnefnd sýna bún-
aði síns eigin lands svo mikla
lítilsvitðing, að skamta bændum
verðið fyrir þeirra eigin erfiðisfram-
leiðslu, sérstaklega sé það gert án
þess að virða þá viðtals áður. Jafn-
vel hróp nokkurra kaupenda sýnist
meira metið. Og þá vil ég drepa
hér aðeins á eitt síðasta hrópið til
verðlagsnefndarinnar (Höfuðst. 23.
þ. m.): „Hvaða vit er í því, að
leyfa þessu illa liðna Sláturfélagi
hér, að selja kjöt á Jcr. 1,20 kg.“
o. s. frv. „Alla þessa hringi" (um
mjólk, kjöt, olíu og kol) „þarf verð-
lagsnefndin að taka sama taki og
mjólkurframleiðendur, og það strax".
Landsstjórnin og verðl.n. œttu nú
að vita það, að hér er ólíku rugl-
að saman; að vöruvöndunarfélag
innlendra afurða eru annars eðlis
en gróðahringir kaupmannanna, til
einokunar á útlendum vörum. Það
er viðlíka ólíkt og litur, bragð og
lögun mjólkur og kola.
Stjórnendur og löggjafarvöld
flestra menningarþjóða kappkosta
að auka innlenda framleiðsiu, og
að koma afurðum sínum í svo hátt
verð sem mögulegt er. Stjórnar-
völdin vita það vel, að hagur og
þarfir landsins verða að ganga fyrir
hag og þörfum héraða, kaupstaða
og einstakrá manna. Vita það vel,
að engin þjóð á verðmætari hlut í
eigu sinni, en landið sitt, og að
verðmæti landa fer að mestu leyti
eftir ræktun og framleiðslu.
Landið okkar getur margfaldast í
verði með góðri rækt og arðsamri
framleiðslu. Og vel ræktað, full-
bygt land, er annað og meira en
auðsuppspretta fyrir þjóðina, það
er líka sú uppeldisnauðsijn fyrir
þjóðina í hreysti, atorku, sparneytni,
reglusemi, drengskap og þjóðrækni,
sem enginn skóli megnar að vega
móti.
Verði þar á móti þrengt svo að
framleiðslunni í landinu, að fólkið
haldi áfram að hverfa frá henni,
þá glatast hvorttveggja, miljóna-
virði landsins og menningarþróttur
þjóðarinnar.
Ræktun landsins og ávinningur
þjóðarinnar er því eitt af stærstu
áhugamálum og mesta gleðiefni
allra heiðarlagra landsstjórnenda.
Slíkir telja sér ljúft og skylt að
fræða og styrkja samvinnufélög.
sem starfa með því markmiði, að
auka framleiðslu (Búnaðarfél. o. fl ),
eða bæta vöru og auka verðgildi
innlendra afurða (Sláturfél. o. fl.).
Þess háttar félög hafa það mark-
mið fyrst og fremst, að framleiðslan
geti borgað sig, og að þeir menn,
sem leggja fram fé sitt og krafta
við landbúnaðinn, fái lífvænlegt
uppeldi fyrir erfiðið og áhættuna,
eða sæmilegt kaup — alveg á sama
hátt og þeir vilja hafa, sem hjá
öðrum vinna. Félög þessi eru því
í eðli sínu skyld samtökum verka-
manna um að tryggja kaup sitt
o. s. frv. Hvorttveggja getur verið
heilbrigt og heiðarlegt. Éðlilegt,
að hver vilji fá fyrir vörur sínar
kostnað allan að skaðlausu, og dá-
lítinn ábata fyrir sérstaka vöndun.
Eins er eðlilegt, að verkamenn vilji
fá vinnu sína vel launaða og Ieiti
þangað sem bezt er borgað. En
með kauphækkunarkröfum væri
eðlilegast, að þeir legði alt kapp
á verklagni og dugnað. Það er
þeirra vöruvöndun, að geta unnið
beíur eða fljólar cn áður. Þá ætti
ekki að þurfa verkfall til kaup-
hækkunar.
Það er sitt hvort þegar einstakir
menn eða félög auðmanna hertaka
með fjármagni sínu einstakar vörur
annara framleiðenda, til þess ein-
ungis að græða sem mest sjálfir á
annara erfiði; og hitt, að auka verð-
mæti þess, er hver einstakur nýtur
ágóðans af, eftir því sem hann aflar
og áorkar. Hið fyrnefnda eykur
örbyrgð hvers Iands, en hið síðara
útrýmir henni. Að rugla þessu
saman og kalla hvorttveggja ein-
okun, það lýsir illgirni eða aumk-
unarverðri fáfræði um viðskiftalíf
siðaðra þjóða.
Á þessu tvennu gera stjórnendur
stórveldanna og mestu ágætismenn
(t. d. Rosevelt fv. forseti Bandar.)
þann mun, að framleiðslan er óska-
barn þeirra, en auðvaldið með ein-
okun mesta baráttuefni þeirra og
áhyggjuefni. — Aumingja íslandl
Það vantar illa slfka menn sem R.
fors., eða Jón forseta. — Það hefur
þolað menn andstæða þeim um
þvílík mál í stjórnarstólum landsins.
Fjárhagsleg velferð landanna
grundvallast á þvf, að framleiðslan
svari kostnaði a. m. k., og afurðlr
landsins annaðhvort aukist eða
hækki í verði, ekki minna en nem
ur auknum kostnaði.
Nú er kjötið aðalframleiðsluvara
þorra bænda um land alt, og
kostnaðurinn við framleiðslu þess,
hefur aukist mjög mikið á síðustu
árum. (Nl.).
Vigfús Guðmundsson.
Jlorfellirimi.
„Aumingja ísafold! Fyrirsjáan-
legur horfellir og meir en það“.
Þessi orð, sem höfð eru eftir val-
inkunnum (nú látnum) sæmdarmanni,
flugu mér i hug, er eg frétti að
bankastjóri Björn Kristjánsson væri
kosinn 1. þm. Gullbr,- og Kjósar-
sýslu. Nú fyrst sér ísafold, hve
mikið tillit er tekið til orða henn-
ar, þvf að nú hefur hún um langt
skeið lagt þenna mann í einelti
með svívirðilegum róggreinum og
reynt að gera hann tortryggilcgan
á allan hátt. Þrátt fyrir alla sína
góðu viðleitni f þessa átt, fær hún
þetta svar frá kjósendum hans. Og
trúið mér, eigi líður langt um, þar
til þeir fá einhver orð fyrir hjá
ísafold. En hvað hefur svo Björn
til saka unnið? Ekki er hann víst
Bogi Brynjólfsson
yflrréttarmálaflntningsmaðnr.
Skrifstofa í Aðalstræti 6 (uppi).
Venjulega heima kl. 12—1
og 4—6 e. m. Talsími 250.
skammaður íyrir það, að hann var
um tíma einn af helztu stuðnings-
mönnum blaðsins. Nei, Björn er
svívirtur fyrir það, að hafa rutt sér
lífsbraut sína sjálfur, þó án þess
að gerast skólagenginn alikálfur —
hann er skammaður fyrir það, að
hann er ekki og vill ekki vera
eins liðugur f pólitískum snúning-
um, sem ísafold hefur verið, eink-
um upp á síðkastið, því að snún-
ingar hennar hafa verið líkastir því
sem sagt er utn eina dýrategund,
er hún eltir sitt eigið skott. Nú
sér hún árangurinn af skömmum
sfnum, þvf að þjóðin í heild sinni
svarar henni við þessar kosningar.
Þeir þm. munu verða teljandi, sem
hún getur talið sér á næsta þingi.
Að sönnu hefur hún þá huggun,
að Árnesingar slysuðust til að end-
urkjósa ráðherrann, en ekki verður
hann á við marga, nema ef vera
skyldi í augum ísafoldar. En hverju
svöruðu kjósendur ritstjórabróðurn-
um og Guðm. Hannessyni? Finnur
ísaf. nú ekki sjálf, að það er kom-
inn horfellir í allar hennar tillögur,
um stjórnmál og annað, og finnur
hún það ekki að allir samvizkusam-
ir menn taka ekkert tillit til henn-
ar lengur, heldur fyrirlíta hana og
aumkva ?
7X32
Á leiöi
hermannanna er látinn trékross
Þarf mikið af þeim nú,
Jón Björnsson & Co.,
Bankastræti 8.
Með „GullfossF* frú Ámeríku hefur verzlunin fengið
mikið úrval af mjög lialdgóðum
Vefnaðaryöruni:
Alkleeði, Flúnel, Kjólatau, Léreft bl. og óbl, Morgun-
kjólatau, Nærfatnað karla og kvenna, Húfur barna,
Tvinna og Hörtvinna beztan og ódýrastan í bænum,
Tvisttau, Sirtz bezta sængurveraefni, Kvensvuntur,
Sápur og Umvötn í miklu úrvali,
Regnkápur og Gólfteppi
er altaf bezt að kaupa hjá
J. 13. 4fe Co.