Landið - 21.12.1917, Side 3

LANDIÐ
203
Talsími 40.
fást hjá
Jöni Jjjattarsyni S Co.
fylstu nauðsyn á þvf, að vér fáum
viðnrkendan siglingafána án undan
dráttar og skorar á þjóðina, að
standa sem einn maður með alþingi
um kröfu þá, er fram er komin*.
Umræður stóðu í tvær klukku-
stundir. A íundi var flest um 500
manns.
Útlönd.
Þaðan berast nú fáar einar fregn-
ir. Þjóðverjar kvað draga lið sam
an á vesturvígstöðvunum og gegn
ítölum, og er það sjálfsagt af því,
að lið Iosnar að austan við vopna-
hléð við Rússa, sem nú er alveg
nýlega framlengt f 4 vikur. Innan-
lands í Rússlandi berjast flokkarnir,
Maximalistar annarsvegar, en Korni-
loff og Kaledin hinsvegar. Er sagt,
að Korniloff hafi beðið ósigur í
orustu, en Kaledin unnið einhvern
sigur. Kadettar hafa hafa reynt að
setja þingið, en mistekizt. Virðast
Maximalistar þrátt fyrir alt sitja
fastir í sessi — lfklega mest fyrir
friðarlöngun þjóðarinnar. Nú sein-
ast fréttizt, að bandamenn muni
líklega viðurkenna stjórn Maximal-
ista, og gæti hugsast að það bendi,
til friðar, þar sem brezki sendiherr-
ann f Petrograd hefur lýst yfir því,
að bandamenn væri fúsir til að
láta uppi sameiginlega friðarskil-
mála með viðurkendri rússneskri
stjórn. Þó lætur Lloyd George,
forsætisráðh. Breta, mjög ófriðlega,
og í Frakklandi situr Clemenceau
gamli að völdum, þrunginn hernað-
arákafa.
Allur Svartahafffloti Rússa kvað
hafa dregið upp landfána Ukrainu.
í Fmnlandi kvað vera miklar
óeirðir og jafnvel hungursneyð.
ítalskir tundurbátar hafa sökt
tveimur austurfskum tundurbátum
hjá Triest.
Lausafregn frá Sviss kveður
Tyrki fúsa til þess, að seroja sér-
frið við Breta.
Kúba hefur sagt Austurrfki strfð
á hendur.
fá orð til „Vals".
í „Tfmanum" hefur komið út
alllöng ritsmíð út af ræðu Björns
Kristjánssonar í bankamálinu á sfð-
asta þingi. — Ritsmíð sú hefur
gert þeim flokk eða flokksbroti,
sem greinarhöfundurinn „Valur"
heyrir til, óþægilegan grikk, því
svo greinilega flettir þessi „Vals“-
mokstur af flokksbrotinu gærunni,
— hefur sýnt, hversu afar áríðandi
það er fyrir þá, að losna við Björn
Kristjánsson frá Landsbankanum.
Ekki er meiningin að svara orði
til orðs öllu því, er „Valur" segir
f greinum sínum, því þar er svo
mörgu að svara, enda gerist þess
ekki þörf, því flestum lesendum
„Tímans" mun það lióst vera, að
þar er verið að vinna fyrir þann
flokkinn f landinu, sem öllum betri
mönnum er mein-illa við — brask
arana. — Þ>ð er mjög skiljanl. gt,
hversu afar árfðandi það er fytir
þá, að gera Björn K istjánsson tor-
tryggilegan í augum almennmgs,
því sv® mikið hefur þessi flokkur
á tveimur síðustu þingum gert til
þess, að na tökum á bankarum,
og notað til þess óhlutvanda þing-
menn annars vegar og fávfsa og
ókunnuga þmgmenn hins vegar.
Enda hefur þeim orðið furðanlega
vel til liðs á þingbekkjunum.
Annars eru skrif „Vals" skiljan-
leg frá hans hendi, þvf ónýtir
menn, sem hvergi fá neinu áorkað
og af öllum heiðarlegum mönnum
eru fyrirlitnir, þeir eru þektir að
persónulegum níðskrifum f garð
þeirra manna, sem eru vel virtir
meðal þjóðar sinnar. Enda mun
ónýtum óreiðu-mönnum greiðara
um viðskifti við aðra, en B. Kr.
bankastj. — Getur ekki þar leynst
orsökin til heiptarinnar, sem kem-
ur fram f skrifum „Vals"?
En að „Tíminn" tekur svona
lagaðar persónu árásir á heiðarlega
og vel virta starfandi menn er
vottur um mjög mikla bernsku eða
vantandi sómatilfinningu.
Syðstu-Mörk, 25. nóv. 1917.
Þorv. Jónsson.
Préttir.
Bisp strandaðnr.
Stjórnarráðinu barst fyrra föstud.
símskeyti frá Englandi þess efnis, að
leiguskip landssjóðs, Bisp, hafi siglt á
grunn skamt frá Fleetwood og skemst
eitthvað. M. a. hafi skipið mist skrúf-
una, öxullinn skemst o. fl. Vörurnar er
verið að taka úr skipinu og það verður
sett í þurkví til viðgerðar. Það verður
þá sennilega ekki fyr en einhverntíma
á næsta ári, sem Bisp kemur hingað.
Jóliann Signrjónsson
skáld hefur hlotið mikið lof fyrir
síðasta leikrit sitt, Lyga-Mörð. Konung-
lega leikhúsið 1 Khöfn tekur það til
ieiks þegar upp úr nýjárinu.
Fjalla-Eyvmdur hefur verið kvik-
myndaður. Leikurinn fór fram og
kvikmyndirnar voru teknar norður í
Lapplandi. En fyrsta sinni á að sýna
Fjalla Eyvind f kvikmyndum, þegar
hið mikla Palads-kvikmyndahús í
Talsími 40.
Qeitng Jðlagjð
þrjár stærðir,
fást hji
jjóni Qjartarsyni S Co.
Kaupmannahöfn, stærsta kvikmynda-
húsið á Norðurlöndum, verður opnað
af nýju.
Dáin
er fyrir skömmu hér í bæ frú Anna
Magnúsdóttir, kona Sigurðar Jónssonar
barnakennara. Banameinið var berkla-
veiki og hafði sjúklingurinn lengi verið
þungt haldinn.
Anna sál. var mesta gæðakona, gáfuð
og dugleg, og mun hennar verða sárt
saknað af mörgum.
Eudalokin.
Hr. Ágúst J. Johnson bankaritara
hefur nú verið sagt upp stöðu sinni í
Landsbankanum, með venjulegum upp-
sagnarfresti. Talið er víst, að orsökin
sé sú, að hann hafi ekki treyst sér til
að reyna að hreinsa sig af þvf. að vera
höfundur níðgreinanna í 28—31. tbl.
„Tímans", um bankastjórnina, sem
„Landið" hafði skýrt frá, að hann
væri höíundur að.
Reykjavíkordeild
Norrœna Stúdentasambandsins hélt
samkomu í Goodtemplarahúsinu á þrd.
var. Dós. Holger Wiehe flutti fyrirlest-
ur um norræn þjóðfélög, en „fóstbræð-
ur“ (P. Halldórsson, Einar Indriðason,
Viggo Björnsson og Jón Halldórsson)
og frúrnar Laura Finsen og Valborg
Einarsson sungu þjóðvísur á öllum
norðurlandamálunum fimm. Var það
hin bezta skemtun og fróðlegt mjög.
Jardorför
Árna Eirlkssonar fór fram á þrd. að
viðstöddu niiklu fjölmenni. Leikfélags-
menn báru kistuna inn í kirkjuna, en
kaupmenn út. í kirkjunni söng hr.
Ragnar E. Kvaran nokkur erindi,
kveðju frá st. Einingunni, eftir G. M.
LANDIÐ er ódýpasta
viknblaðið á Islandi.
Stxkknn Cnglanðs.
Eflir
Sir John Robert Seely.
(Frli.). ----
Þaö er í Suður-Afríku, vorum
fjórða landbvlki, að þjóðerniserfið-
Ieikarnir eru alvarlegastir. Landið
hefur verið unnið tvívegis. Fyrst
settust Hollendingar að meðal
hinna innlendu kynkvísla, og síðan
var hin hollenska nýlenda unnin
af Englandi. Þessir atburðir virð-
ast Ifkjast því, sem gerðist f Kan-
ada, þar sem Frakkar settust fyrst
að meðal Indíána og England lagði
þá svo undir sig. En það er
tvens konar munur. Fyrst er það,
að í stað þess, að fæðingjarnir í
Suður-Afríku hverfi, og gangi til
þurðar fyrir hvítu mönnunuro, eru
þeir miklu fjölmennari en þeir og
virðast hata möguleika til sam-
vinnu og framfara, sem aldrei komu
í Ijós meðal Índíána. En síðari
erfiðleikinn stafar af þvf, að land-
námsmennirnir voru ekki enskir
frá upphafi vega, heldur hollenzkir,
og þessum íbúum fækkar ekki eða
hafa neina tilhneigingu til að hverfa
líkt og í Kanada.
Þetta eru þær undantekningar,
sem verður að gera frá þeirri stað-
hæfing, að meira Brstland hafi
sama þjóðerni og heimalandið.
Þeirra vegna þurfum vér ekki að
kasta frá oss staðhæfingunni sem
ósannti. Ef vér skoðum oss að
öllu leyti sem eina þjóð á þessum
eyjum, þótt í Wales, á Skotlandi
og á Irlandi sé keltneskt blóð og
keltneskar tungur, oss algerlega
óskiljanlegar, séu talaðar enn, þá
getum vér vel leyft mörgum góð-
um og gildum Frökkum, Hollend-
ingum, Köffum og Maóríum að
búa í heimsveldinu, án þess að
spilla hinni þjóðlegu einingu heild-
arinnar.
Hin þjóðlega eiuing er mjög
mikilsverð, þegar vér sköpum oss
skoðun á festu og varanleik heims-
veldisins. Mörg heimsveldi, þar
sem fjandsamlegum þjóðernum og
trúarbrögðum hefur verið haldið
saman á óeðlilegan hátt, hafa samt
sem áður staðið öldum saman. En
meira Bretland er ekki rétt og
slétt heimsveldi, þótt vér köllum
það oft svo. Sameining þess er
meira lifandi eðlis. Það er tengt
saman með blóði og trú, og þótt
vér getum hugsað oss kringum-
Talsími 40,
fianiikjot
fæst hjá
Jóni Ijjartarsyni 2 Co.
stæður, þar sem þessi bönd geta
brostið, þá eru það samt sterk
bönd og bila ekki nema fyrir feikn-
legum sundrungaröflum.
(Frh.).
Skammsýni.
Þeir lesa, lesa:
lærdómsmenn, sem þekking unnu,
en svo „bregst þeim bogalistin",
að bæta við það hinir kunnu.
Þeir strita, strita:
stundarkorn, með lyndi glöðu;
náungum svo nám sitt bjóða,
þó næðu hvergi undirstöðu.
Þeir segja, segja:
Svona er nú þessi myndin.
Síðar þruma, er þjóð það blekti:
þetta gerði erfðasyndinl
Þeir Ieita, leita
ljósvana f myrkum hreysum,
þess er aðeins fá menn fundið,
i fjallgöngum á vegaleysum.
Og gullið, gullið
glepur þá f kenningunni,
afl þess láta andann fjötra,
afneita svo menningunni.
Þá bagar, bagar:
brestur þróttar, hygni, vilja,
seinförulli þekking þjóna,
þjóðarvöntun sjá og skilja.
Þeir falla, falla
f festulausri tindaskriðu,
hugsjón tapa, hinum kenna,
að hringsnúast f tfmans iðu.
M. G.
04
út, skríddu með varkárni inn f kof* höfð-
ingjans og slaðu á magann á honum. svona,
bilmingshögg Og láttu kjötið og góða
matinn, sem þú átt eftir óetinn framvegis,
hleypa krafti f köggla þína. Það mun verða
mikil háreysti og ys og allir þorp^búar
hlaupa upp til handa og fóta, En þú skalt
ekki verða hræddur. Þú skalt vera mjög
var um þig og hverfa í náttmyrkrinu og
óróa og þys fólksins. Og þegar konan
Ipsukuk kemur f námunda við þig — hún,
sem smyr andlit sitt með sfrópi — þá skalt
þú einnig slá hana og alla, sem eiga mjöl,
og þú getur til náð. Og svo skalt þú kalla
hárri raustu, slá saman höndum og engjast
sem af kvölum, eins og þú hafir líka orðið
fyrir þrengingum næturinnar. Og á þenna
hátt munum við afla okkur fjár og frægðar,
og fá dósina með stjörnutóbakinu og alt
hitt góða tóbakið og hana Tukeliketu þfna,
sem er mjög snotur stúlka«.
Þegar hann fór út til að framkvæma
erindið, settist ég niður í kofanum og beið
rólegur, og mér fanst tóbakið vera mjög
nærri. Svo heyrðist angistaróp f náttmyrkr-
95
inu og svo ákafur hávaði og gnýr. Ég
greip flóskuna með »l(fsvatninu* og hijóp
út í þoFpið. Þar voru óp og læti, konurnar
kveinuðu og angist hafði gripið alla. Tum-
masook og konan Ipsukuk lagu á jörðinni
og engdust sundur og sam«n, og hjá þeim
lagu ýmsir aðrir, þar á meðal Moosu. Ég
varpaði öllum frá, sem fyrir voru og töfðu
ferð mfna, og rétti Moosu flöskuna. Og
hann hrestist þegar og hætti að væla. Köll-
uðu þá hinir, sem fyrir aðsókninni höfðu
orðið, hástöfum og báðu um flöskuna. En
ég hélt yfir þeim langa ræðu, og áður en
þeir fengu að smakka á flöskunni, svo að
þeir gæti orðið frískir aftur, var ég búinn að
hafa eirketilinn og olíubrúsann út úr Tumma-
sook og sfrópið og sykurinn hafði ég kló-
fest frá konunni Ipsukuk og mjölið frá hin-
um sjúklingunum. Sjamaninn gaut illu horn-
auga á fólkið, sem lá við fætur mér, en
átti hins vegar bágt með að dylja undrun
sína. En ég bar höfuðið hátt og Moosu
stundi af þreytu, er hann dragnaðist með
herfangið á eftir mér, heim að kofaskriflinu
okkar.
96
Þar hóf ég svo starfið. í stóra eirkatlin*
um hans Tummasooks blandaði ég saman
þremur pottum af hveiti, fimm pottum af
sírópi og tuttugu pottum af vatni. Svo lét
ég ketilinn nálægt lampanum, til þess að
blandan gæti orðið súr og sterk við hitann.
Moosu skildi, hvað um var að vera og
sagði, að speki mín væri meiri, en speki
Salómons, sem hann hafði heyrt, að hefði
verið vitringur mikill einhverntíma f fyrnd-
inni. Olíubrúsann lét ég yfir Iampann og
f túðuna lét ég pípu og í pípuna stakk ég
beininu, sem var eins og gæsarháls f laginu.
Svo sendi ég Moosu út til að mylja fs, á
meðan ég batt hlaupið á byssunni hans við
gæsarhálsinn, og ísnum, sem hann kom með,
hrúgaði ég upp um miðju hlaupsins, og við
hinn endann á því, alveg hjá ísnum, setti
ég lítinn járnpott. Og svo, þegar drykkur-
inn var orðinn nægilega sterkur — og það
tók tvo daga, að koma því til leiðar —,
fylti ég olíubrúsann með honum og kveikti
á fifukveikjunum, sem ég hafði snúið.
Þegar alt var tilbúið, sagði ég við Moosu:
>Farðu nú til helztu manna þorpsins, berðu