Landið - 21.12.1917, Qupperneq 4

204
LANDIÐ
cZiójié Raupmann yéar ávaíí um
fíina aífíunnu sœfsqfí Jrá aíóin<■>
sqfayeróinni „Sanifasu í cfíayfíiavífí.
✓
verður skipaður frá 1. febrúar 1918 að telja.
Umsóknir með tilteknum launakröfum sendist
borgarstjóra fyrir 10. janúar 1918.
Erindisbréf fyrir hafnarstjórann fæst á skrifstofu
borgarstjóra.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 14. desember 1917.
SEims&n.
f----------------------------
I Nýir kaupendur
að
LANDINU
ættu að gefa sig fram sem allra fyrst.
. LANDIÐ er aUra blaöa ódýrast hérlendis. I
b----------------JS
íeir buiilu
þessa blaís, sem ekki
hafa greitt anðvirði
þess, ern vinsamlega
beðnir að greiða það
við fyrstn hentngleika.
Ritfregnir.
Island. Strejfiys over Land og
Folk. Udg. af Dansk-islandsk Sam-
fund. Kbhvn. 1917.
Bók þessi, sem er með 27 góð-
um myndum frá íslandi, er gefin
út af Hinu dansk-íslenska jélagi,
sem getið var um hér í blaðinu í
fyrra, að stofnað væri. Markmið
félagsins er samkv. 1. gr. Iaga
þess, að „auka þekkingu á íslandi
meðal Dana og á Danmörku með-
al íslendinga". Störf félagsins eru
samkv. 2. gr. laganna:
„a) að efia þekking á íslandi í
Danmörk og á Danmörk í íslandi;
skal það gert í dagblöðum og
tímaritum, í skólakenslu, með því
að láta prenta smárit og bækur
fræðandi efnis og loks með því að
koma á fót hópferðum til ísiands
frá Danmörku, og frá íslandi til
Danmerkur ef hægt yrði; ennfrem-
ur vill félagið senda danska ræðu-
menn til íslands og ísienzka til
Danmerkur. Líka skal unnið að þvi
að íslenzk tunga verði kunnari og
lesin meira í Danmörku, en verið
hefur.
b) að reyna að gera íslendinga
97
í Danmörku kunnari dönsku lífi og
lífernisháttum, einkum landbúnaði,
með því að útvega þeim skemri
eða lengri sveitavist, ef hægt yrði
með því að stofna til námskeiðs
fyrir ísiendinga við lýðháskóla og
þess konar, með því að veita ís-
lendingum, er kynnu að óska sér
mentunar eða sýslunar í Danmörku,
fræðslu um slík efni, og sömuleiðis
Dönum, er kynnu til íslands að
fara".
Félagið tekur engan þátt í stjórn-
málum, og er það mjög hyggilega
ráðið.
Ekki verður annað sagt, en að
mjög vel sé af stað farið, frá fé-
lagsins hálfu, með bók þessarri.
Hún er í alla staði vel úr garði
gerð og 1 henni mikill fróðleikur
um hagi íslendinga, andlega og
líkamlega.
Fyrst er snjöll Kveðja til íslands,
í ljóðum, frá Gunnari Gunnarssyni.
Þá ritar Áge Meyer Benedictsen
inngang að ritinu almenns eðlis,
um ísland í fortíð og nútíð og
enntremur um landshagi á íslandi.
Er það fróðleg ritgerð, og víða við
komið, skýrt frá háttum Og fram-
förum í samgöngum, bændum og
bændalífi, framförum í framleiðslu,
fiskveiðum og verzlun og bæjalífi.
Ber öll frásögnin vott um fróðleik
höf, sannleiksást hans og velvild
til íslands, enda er hann af ísienzku
bergi brotinn.
Þá eru tvær greinar eftir sr.
Arne Möller, lýðskólastjóra. Fjallar
sú fyrri um „þjóðsálina" íslenzku,
eins og hún kemur fram í ljóða-
kveðskap vorum, á 19. öld, einkum
hjá Jónasi og Bjarna. Heitir hún
Sál og s'öngvar og er þar margt
snildarlega athugað, og Bjarni
Thorarensen t. d. fyllilega viður-
kendur sem stórskáld og sýnt fram
á einkenni og kosti skáldskapar
hans.
Hin greinin er um Kristindóm
og þjóðlíf og er hinni engu síðri.
Einkum finst mér til um grann-
98
Hin ágæta saga
Hvíti hanzkinn
er nú til sölu
hjá flestum bóksöium.
skoðun höf. á þeim Jóni Vídalín
og Hallgr. Péturssyni, og saman-
burðinn á fslenzkum og dönskum
sálmakveðskap (Hallgrímur Péturs-
son og Kingo). Annars nær greinin
alt fram á vora daga og fjallar um
mál þau, sem nú eru efst á baugi
í kirkjulffi voru, t. d. Kristilegu
ungmennahreyfinguna, nýju og
gömlu guðfræðina, spiritismann 0.
fl. Ög þótt maður sé ekki höf
ætíð samdóma, fer ekki hjá því,
að aðdáunin á víðsýni og skilningi
höf. verður aðfinslunum yfirsterkari.
Ekki held ég, að það sé rétt,
„Landið“
kemur út einu sinni í viku
og kostar 4,00 kr. árgang-
urinn, ef fyrirfram er greitt,
en 5,00 kr. ef greitt er eftirá.
í kaupstöðum má borga á
hverjum ársfjórðungi. Útgef-
andi: Félag í Reykjavík.
Afgreiðslan er á Hverfisg.
18. Opin alla virka daga
kl. 1—4. Pósthólf 353.
Sími 596. Um alt sem að
henni iýtur, eru menn beðn-
ir að snúa sér til afgreiðslu-
mannsins.
Ritstjóri og ábyrgðar-
maður: Jakob Jóh. Smári,
mag. art., Stýrimannastfg 8
B. Venjulega heima kl. 4—5
e. h. Talsfmi 574.
sem sagt er á bls. 141 um Þor-
stein heit. Erlingsson, að hann
hafi „þroskast frá afneitun, og árás-
um á kirkju og kristindóm, til
persónulegrar trúrækni, í meira eða
minna sambandi við kristindóminn*.
Að minsta kosti man ég, að hann
sagði við mig 1912, að hann hefði
aldrei verið „afneitari", tilveru guðs
heldur efamaður (agnostiker) og
vildi enn hvorki trúa af eða á um
það. Hitt væri annað mál, þótt
hann hefði ráðizt á kirkjuna og
sumar kenningar hennar (t. d. út-
skúfuninaV
Þá er ritgerð um samband Ís-
lands við útl'ónd, í andlegum efn-
um, eftir próf Finn Jónsson. Fjallar
hún mest um 18, og 19. öldina og
er hin fróðlegasta, sem vænta mátti
Loks er smáljóð í sundurlausum
99
orðum, eftir Jóhann Sigurjónsson,
Tvœr systur (ísland og Danmörk),
einkar skáldlegt og viðfeldið.
Árstillag félaga er 2 kr,, og fá
þeir öll smárit, sem félagið gefur
út. Þeir, sem kynnu að vilja ger-
ast meðlimir, geta snúið sér til
Jóns biskups Helgasonar.
Tíðarandinn.
Tfðarandinn mótar mann,
menning, þjóðarkjörin;
þessra takmark þráir hann
— þangað stefnir förin.
Illræti, sem ennþá grær,
öld ei fyrirlítur;
það, sem ekki frjógun fær,
falla og deyja hlýtur.
þeim kveðju mína og bjóddu þeim að koma
i kofa minn og sofa þar í nótt — svefni
goðannac.
Það kraumaði glaðlega í drykknum í stóra
katlinum, þegar þeir fóru að ýta skinntjald-
inu frá og skreiðast inn. Ég var að leggja
ísmola á byssuhlaupið. Og út um gatið á
hinum endanum, sem lengra var frá, draup
Vökvinn, einn — tveir — þrír, ofan í járn-
pottinn — það var áfengi, sjáið þér til. En
þeir höfðu aldrei séð neitt þvílfkt og hlógu
vandræðalega, er ég fór að halda langa
ræðu um ágæti drykksins. Á meðan ég var
að tala, tók ég eftir afbrýðisglampa f aug-
um sjamansins, svo að ég setti hann, að
lokinni ræðu minni, á milli Tummasooks og
konunnar Ipsukuk. Svo gaf ég þeim að
drekka og tárin komu fram í augun á þeim
og þeim hlýnaði svo dæmalaust vel f mag-
anum, svo að þau sleptu öllum ugg og ótta,
og réttu græðgislegá út hendurnar eftir
meiru. Þegar þau höfðu nóg í bráðina,
sneri ég mér að hinum. Tummasook grobb-
aði af drápi hvftabjarnar nokkurs og lék at-
burðinn mcð slfku afii, að hann var þvf
nær búinn að rota móðurbróður sinn. En
enginn hirti um slíka smámuni. Konan
Ipsukuk fór að gráta son sinn, sem farizt
hafði á ísnum fyrir mörgum árum og sjam-
aninn gól galdra og þuldi. Svo fóru leikar,
að undir morguninn lágu þau öll á gólfinu
og sváfu sætum blundi — svefni goðanna.
Það er nú auðráðin gáta, hvernig síðar
fór. Orðrómurinn um töfradrykkinn barst
út. Hann var langt of dásamlegur til þess,
að unt væri að lýsa honum. Enginn gat
talið upp svo mikið sem tfunda hluta allra
þeirra undra-áhrifa, sem hann hafði. Hann
linaði þjáningar, sefaði sorgir, vakti til lffs
fornar endurminningar, svip dáinna manna
og löngu gleymda drauma. Hann fór um
blóðið sem logi og brendi þó ekki. Hann
hleypti nýju hugrekki í hjartað, stælti hrygg-
inn og gerði mennina að æðri verum. Hann
opinberaði ókomna hluti og veitti sýnir og
spádómsgáfu. Hann hafði að geyma al-
heimsins vizku og réð ailar gátur. Hann gat
yfirleitt gert alla skapaða hluti, og brátt
voru allir óðir og uppvægir, að fá að sofna
svefni goðanna. Þeir komu með hlýjustu
grávörufeidina sína, sterkustu hundana, og
bezta kjötið, en ég seldi ekki áfengi hverj-
um sem hafa viidi, heldur þeim einum, sem
færðu mér mjöl, síróp og sykur. Og svo
mikill forði hlóðst upp af vörum þessum, að
ég lét Moosu fara að reisa skemmu til að
geyma þær í, þar eð húsrúmið var langt
of lítið f kofanum. Eftir þrjá daga varð
Tummasook gjaldþrota. Sjamaninn hafði
aldrei orðið meir en hálfdrukkinn eftir fyrstu
nóttina og gætti nákvæmlega að öllu hátt-
erni mfnu. Hann gat teygt tfmann í viku.
En eftir tíu daga var jafnvel konan Ipsukuk
orðin alveg rúin að þessum hlutum og reik-
aði heim til sfn, þreytt og slæpt.
En Moosu kvartaði. »»Húsbóndi góðurc«,
sagði hann, »»við erum búnir að safna
miklum forða af sírópi, sykri og mjöli, en
bústaður okkar er ennþá jafn-lélegur, föt
okkar eru gatsiitin og.húðfötin öll skálduð.
Magar okkar ýla eftir kjöti, sem ýldulyktina
leggur ekki af langar leiðir, og jafn-góðu tei,
sem hann Tummasook drekkur, og okkur
langar sárlega í tóbakið, sem hann Neewak
á, töframaðurinn, sem sf og æ situr á svik-
Elski lýður dáð og dygð,
dagsins hetjur góðar,
göfgi þroskist, blómgist bygð,
blessun lands og þjóðar.
M. G.
Strand.
Seglskipið Takma, eign T. Frede-
riksens kaupm. rak á land hjá Sand-
gerði fyrir helgina og brotnaði mjög.
Menn allir komust af.
Um íslenzk stjórnmál
hefur verið rætt og ritað mikið f
Danmörku nú undanfarið og andað
köldu til ísleudinga, einkum út úr
fánamálinu. Knud Berlín hefur hamast
og jalnvel dr. Valtjr Gudmundsson slett
sér þar fram í og ámælt Dönum fyrir
það, hve linir þeir sé og eftirgefanlegir
við oss(II). Er hörmulegt, að íslenzkur
maður skuli verða til sllks, þótt dansk-
ur embættismaður sé, og furða, að
dönskunni skuli hafa „slegið svo inn"
hjá honum.
7