Lögrétta - 15.04.1908, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
= Ritstjóri: PORSTEINN GÍSLASON, Þingholtsstræti 17. =
Reykiavík 15. apríl 1908.
[| III. árg.
s^s • mAc
vCv H ThA Thomsen
ámÁsJBt A
H»FNAR$TR-17 18 192021-22• KOUS 1-2-LÆKJAKT I-2
• REYKJAVIK •
Nýkomið:
Hvítkál, Gulrætur, Selleri, Röd-
beder.
Ekta svissneskur Ostur, Skinke,
Pylsur, reykt Síðuflesk.
[Nýtt Ratin.
Chocolade allskonar, Tvíbökur
(Taffelkrydder).
Yindlar til Páskanna o. fl., o. fl.
j^ýha/narðeilöin.
Arinbj. Sveinbjarnarsonar
hefur til sölu:
Vasabækur aí ýmsum gerðum, blý-
anta, pennastangir, strokleður, reikn-
ingseyðublöð, reikningsspjöld, griffla,
pappír og umslög af ýmsum tegund-
um, 10 au. brjefsefnin góðu, The Stan-
dard Register endurbætt, penna, blek
o. m. fl.
Aöflutningsbann ilfeng
Eftir Halldór Jónsson.
IS.
(Niðurl.).
Það er auðsjeð á ýmsum ummæl-
um í ritsmíð L. P., að hann ritar
með svo miklum ákafa, að hann gæt-
ir ekki að sjer.
Hann segir, að „landssjóður megi
ekki missa tollinn af átenginu", en
þó skorar hann á þjóðina, „að sýna
það, að hún bjóði Bakkusi engan
verustað í heilabúi sínu“. Þetta get-
ur hún ekki sýnt með öðru en því,
að hætta að kaupa og neyta áfengis.
En þá missir einmitt landsjóður toll-
inn.
Þetta er bersýnilega hvað á móti
öðru.
Hann segir einnig, að „skattar og
álögur vegna aðflutningsbannsins
mundu firra okkur alla bindindsmenn
og konur og börn okkar öllum hag-
sældum lífsins". Svona öfgar og
fjarstæður ná að sjálfsögðu engri átt;
taka engu tali. Það væri rjettara að
Segja, að það svifti bindindismenn og
alla rjetthugsandi menn mikilli „hag-
sæld" og ánægju í lífinu, að þurfa
að vera sjónarvottur að því, hvernig
áfengið býr til »mannræfla« og spill-
ingarbæli í landinu.
L. P. mun og af ógáti gera ráð
fyrir miklum tollsvikum og tollgæslu
vegna aðflutningsbanns. Það þarf
ekkert tolleftirlit með áfengi, ef að-
flutningsbann verður í lög leitt. Ekki
verður tollur á vöru, sem bannað er
að flytja inn. Meðala-spírítus verð-
ur þá að sjálfsögðu tolllaus, eins og
aðrar lyfjabúðavörur, svo sem opí-
um og morfín.
Jeg verð að mótmæla þvf, að L.
P. tali í nafni bindindismanna og
bindindisvina þegar hann segir: „Haf-
ið óþökk fyrir að stuðla að útgjalda-
álögum á okkur bindindismennina".
Hyggur hann, að það sje aðalatrið-
ið fyrir okkur, bindindismenn, að
losa okkur við gjöld til landsþarfa?
Að vjer sjeum ekki fúsir til, að bera
skyldur og skatta sem aðrir borgar-
ar í hlutfalli við efni vor? Það er
hreinasti misskilningur, ef hann hygg-
ur, að vjer gleðjumst yfir áfengis-
tollinum, af því að aðrir greiða hann
en vjer. Vjer álítum þvert á móti
áfengistollinn blóðpeninga, sem þjóð-
fjelaginu sje vansæmd að hirða.
En það er ekki þar fyrir. Það
munu vera til í landi voru menn,
sem hugsa líkt L. P. Segja sem
svo: „Jeg held þeir sjeu ekki of-
góðir til þess, drabbararnir við sjó-
arsíðuna, „strákar og stelpur og lausa-
mannalýður" í kaupstöðunum, að
borga toll í landsjóðinn og ljetta með
því byrðunum á oss bændum og
borgurum". En þessir góðu bænd-
ur og borgarar verða að gæta þess,
að það eru náungar þeirra, synir og
dætur, sem eiga hjer hlut að máli.
Ef það fólk lærir og temur sjer drabb
og ýmsa ósiði í verslunarstöðum og
við sjóarsíðuna, flytur það tilfinning-
arnar og ástríðurnar með sjer upp í
sveitirnar og sýrir þar út frá sjer.
Sjeu kaupstaðirnir kámugir, verða
sveitirnar ekki lengi hreinar. Auk
þess hafa sveitasjóðirnir þeirra feng-
ið að kenna á afleiðingunum af slíkri
háttsemi. „Lausamannalýður, strák-
ar og stelpur" sleppa ekki við land-
sjóðstollana fyrir því, þótt áfengið
gangi undan. Kaffi og sykur er
tollað, brjóstsykur, sjókólaði, tóbak
og veikar öltegundir, svo að þessi
«lýður« mun eiga drjúgan skerf í
tollum þeirra eftir sem áður, og með
því ljetta undir með bændum og
borgurum.
L. P. segir, að „starf bindindisvina
hverfi", ef aðflutningsbann verði lög-
tekið, og »ekki verði neitt úr öllu
því fje, sem varið hefur verið til út-
breiðslu bindindis«.
Vjer fáum ekki betur sjeð, bind-
indismennirnir, en að fje vort og
störf beri hinn æskilegasta og til-
ætlaða ávöxt, ef vjer sigrum á þann
hátt, að innflutningur og nautn á-
fengis í landi voru verður afnumið
með lögum. Ekki er vant að kalla
því fje eytt til ónýtis, sem útvegar
sigurinn. Og röng skoðun er það,
að ímynda sjer að starf bindindis-
manna eigi þá að hverfa, er aðflutn-
ingsbannið er fengið. En það breyt-
ist í v'órn í staðinn fyrir að vera sókn
nú. Það þarf á eftir að halda þjóð-
inni vakandi og á verði. Því að
Bakkus mun vafalaust sækja á, að
ná aftur inngöngu. Vinir hans inn-
an múranna munu sakna hans og
reyna á ýmsan hátt að fá opnuð
hliðin fyrir honum aftur; og vinir
hans utan múranna munu eftir mætti
leggja þeim lið, því að margan góð-
an skildinginri hefur hann sogið út
frá íslandi handa þeim.
L. P. hælir ósköp bindindisstarf-
inu að undanförnu og gortar mikið
yfir því, hve duglegur hann og aðr-
ir bindindisvinir hafi verið; störf
þeirra „hafi nú algerlega sigrað Bakk-
usarnautnina í landinu" og „þjóðin
hafi sjeð sóma sinn yfirleitt öll".
Hvað sannleikurinn og talandi tölur
segja um þetta »duglega starf« skal
jeg — í viðbót við það, semjegáð-
ur hef bent á — sýna stuttlega:
Um það bil, er Goodtemplarregl-
an byrjaði störf sín hjer á landi,
keyptum vjer áfengi irá útlöndum
fyrir 285 þús. kr. (Að meðaltali 1881
til 1885). En árið 1906 kaupum
vjer áfeagi fyrir 613 þús. krónur.
Sama árið sem Goodtemplarregl-
an er stofnuð hjer í Reykjavík, 1885,
keyptu landsmenn :
Af brennivíni .... 250,562 potta,
— öðrum vínföngum 72,234 —
— öli...............106,126 —
en árið 1905, eftir að
Reglan hefur starfað í
20 ár, kaupir þjóðin:
Af brennivíni . . . . 275,100 potta,
— öðrum vínföngum 52,808 —
öli...............384.321 —
Með öðrum orðum: brennivínskaupin
hafa vaxið, ólföngin hafa nær því
fjórfaldast, önnur vínföng, er helst
hinir efnameiri kaupa, hafa afturtals-
vert minkað. Finst L. P. þessar
sönnu tölur bera vott um stóran sig-
ur ? eða „að þjóðin hafi sjeð sóma sinn
yfirleitt öll?" Heldur hann, að það
sjeu einungis „sárfáir drykkjuræflar"
sem drekka 275 þúsund potta af
brennivíni á ári og 384 þús. potta
af öli til að skola kverkarnar á eftir?
Nei, jeg þori að fullyrða, að öll-
um öðrum hugsandi mönnum virðist
þessar sönnu tölur bera einmitt sorg-
legan vott um það tvent, hve ótrú-
lega lítið bindindisvinunum hefur orð-
ið ágengt með 20 ára starfi sinu í
því, að opna augu almennings fyrir
heimskulegri fjáreyðslu til áfengis-
kaupa og skaðsemi áfengisnautnar-
innar.
Jeg veit það, að bindindismenn-
irnir hafa starfað mikið og af öllum
mætti. Það er ef til vill þeim að
þakka að einhverju leyti, að embætt-
ismenn og aðrir hinna efnaðri borg-
ara eyða nú minna fje en áður fyrri
kampavín, portvín, sjerrí, rauðvín,
kognak og aðrar afhinum dýrari vín-
tegundum. En almenningurinn drekk-
ur brennivinið engu síður en áður.
Og þetta sýnir einmitt sláandi, hve
aýarerfitt, jafnvel ómögulegt menn eiga
með það, að halda sjer frá áfengis-
kaupum og áfengisnautn, ^/"auðiðer
að afla sjer þess, enda þótt menn viti,
hve heimskuleg íjáreyðsla það er, og
hve skaðleg áfengisnautnin er.
Það er þetta gamla, að vaninn og
fýsnirnar eru sterkari en vitið.
Vjer höfum svo þráfaldlega reynslu
af þessu í bindindisfjelögunum, hversu
mikið viljaþrek til þess þarf, að hætta
áfengisnautn til fulls, þegar ílöngunin
hefur kviknað á annað borð, ef auðið
er að ná sjer í áfengi.
Vjer þekkjum svo mýmörg dæmi
þess, að menn hafa ásett sjer með
fullri sanntæringu og einlægum vilja,
að hætta allri áfengisnautn, en hafa
ómögulega getað efnt það. Það er
því oft og tíðum jafn fráleitt og hugs-
unarlaust, að velja drykkjumönnun-
um smánaryrði, kalla þá sdrykkju-
ræfla" og „ómenni", þótt þeir geti
ekki hætt áfengisnautninni, eins og
að kalla berklaveika menn „berkla-
ræfla" og „ómenni", af því að þeir
eru berklaveikir. Sumir menn eru
svo gerðir, að áfengi nær mjög bráð-
lega tangarhaldi á þeim og drotnar
gersamlega yfir vilja þeirra. Þeir hafa
engan frið í sínum beinum nema þeir
fái áfengi.
Slíkt er sjúkdómur, alveg eins
sannur og verulegur og ósjálfráður
eins og berklaveiki.
Það er merkilegt, að L. P. skuli
ekki vita það, eða ekki skilja afleið-
ingarnar af því, að áfengið er eitur-
tegund, mjög skyld ópíum, morfíni og
kókaíni, sem hefur þann illa eigin-
leika, eins og þær (meðal ýmsra fleiri
hættulegra), að skapa lóngun í sjálft
sig, og að þessi löngun er sjúkdómur,
sem allir, er einhvers áfengis neyta,
eiga á hættu að nái því styrkleika-
stigi, að hann verði þeim yfirsterkari
og geri þá að „mannræflum".
Óg það er þessi sjúkdómur, sem
enn er svo ákafur og almennur á ís-
I landi, þrátt fyrir 20 ára prjedikanir
og »dugnað bindindísmanna og bind-
indisvina", að hann lætur fátæka og
fámenna þjóð eyða árlega meira en
l/» milljón króna svona að gamni
sínu, sem kallað er. Og af því að
orsök sjúkdómsins er þessi fyrnefndi
eiginleiki áfengisins (ílöngunarkveik-
ingin í sjálft sig), þá verður mis-
brúkun áfengisins aldrei læknuð
til fulls á annan hátt en þann, að
taka áfengið burtu frá mönnunum,
loka það inni í lytjabúðunum hjá
systkinum sínum, ópíum og morlíni,
Alt annað er kák og skottulækning.
Það er ekki hlutverk þeitra, er
halda fram aðflutningsbanni, tremur
en annara, að fara að gefa alþingi