Lögrétta - 24.03.1909, Blaðsíða 1

Aígreiðslu- og innhcimlum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON,
Laumavets 41.
Talsími 74.
LOGRJETTA
Ritstj óri:
ÞORSTEINN GISLASðN,
PiuglioHssu'œti 17.
Talslmi 178.
M. !•■».
Kcylijavík 24. mars 1909.
IV. Arg.
Augnlækning ókeypis i. og 3. þrd. í mán.
kl, 2__3 á spítalanum.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. io1/*
—12 og 4—5.
Hlutabankinn opinn 10—2T/a og 5'/s—7•
Landsbankinn io1/^—2V2. Bnkstj. við 12—1.
Lagaskólinn ók. leiðbeining 1. og 3. ld. í
mán. 7—8 e. m.
SL*S-M4c
.0^ HThAThomsen- M
HAfNARSTR' 17-18 1920 21-22 •KOUSI-2'LÆKJABT 17
• REYKJAVIK •
Með ,Ceres'
komu margar nýjar iegundir
af
í heilkössum, hdlfkössum og
kvartkössum.
Fyrirtak aÖ gæöum,
en verdid lágt.
Bóka- og pappírsverslun
Arinbj. Sveinbjariarsonar
Liuigaveg <11.
Talsími 74.
Kosnir fulltrúar frá ensku nýlend-
unum í Suður-Afríku, Kaplandi, Trans-
waal, Oraníu og Natal, hafa setið
á fundi í vetur til þess að semja
sambandslög, sem eiga að gera úr
þeim bandaríki. Þessum fundi var
lokið í sfðastl. mánuði og þá full-
samið sambandslaga-uppkast, er svo
á að leggja fram fyrir löggjafarþing-
in í hverri at nýlendunum um sig.
Þegar uppkastið hefur verið rætt þar,
koma fulltrúar nýlendanna, hinir
sömu.semfrumvarps-uppkastiðsömdu,
aftur saman til þess að ræða þær
breytinga uppástungur, er þingin ef
til vill gera, og reyna að fá út úr
þeim frumvarp, er öll þingin geti
gengið að. Það frumvarp á sfðan
að leggja fyvir þau til samþykta.
Það er almennur vilji þar { ný.
lendunum, nú orðið, að mynda þessa
sambandsheild, eða bandaríki. Fjand-
skapurinn, sem logaði upp milli Hol-
lendinga og Englendinga þar syðra,
meðan á Búastríðinu stóð, kvað ger-
samlega vera horfinn. Þegar Breta-
stjórn veitti Transwaal og Óraníu
sjálfstjórn, á sama hátt og öðrum ný-
lendum sínum, fjell þar alt í ljúfa
löð. Sambúðin milli Englendinga og
Hollendinga er orðin hin ákjósanleg-
asta, og það er, eins og þegar er
sagt, orðinn almenningsvilji, að koma
á bandalagi milli nýlendanna, og
telja þær sjer mikinn hagnað í því,
hver um sig.
í því frumvarpsuppkasti, sem sam-
ið hefur verið, er sambandsstjórninni
og sambandsþinginu ætluð meiri og
víðtækari ráð inn á við, yfir hverju
nýlendufylkinu um sig, heldur en í
Norður-Ameríku. Sjálfstjórn hvers
fylkis um sig á að verða takmark-
aðri þarna.
Eitt atriði hefur valdið þrætum
og það er, hvar höfuðstaður þessara
sambandsrfkja eigi að vera. Þar
hefur hvert viljað sfnum tota fram
ota. Uppkast fulltrúafundarins leys-
ir þetta á þann einkennilega hátt, að
það ætlar sambandsstjórninni að eiga
sæti í Pretóríu, höfuðborg Trans-
waals, sambandsþinginu í Kap, höf-
uðstað Kaplands og æsta dómstóln-
um í Bloemfontein, höfuðstað Óraníu.
Og svo er Natal heitið einhverjum
sjerstökum hlunnindum fyrir höfuð-
borg sfna, Petermaritzburg, ef það
geri sjer þetta að góðu.
En frá Kap til Pretóríu eru um
200 mílur, og er það óþægileg fjar-
lægð milli stjórnarsetursins og þings-
ins. Þetta atriði, hvar höfuðstaður-
inn eigi að vera, er það sem haldið
er að mest verði um þrætt f upp
kastinu. Annars er talið líklegt, að
það verði látið halda sjer í öllum að
alatriðum. Að sfðustu verður að
leggja það fyrir enska parlamentið,
en þar er talið víst, að engin fyrir-
staða verði á samþykki, því þetta er
hið sama fyrirkomulag, sem rú er
að komast á í Suður-Afríku, og áð-
ur er til í nýlendum Englendinga í
Norður-Ameríku og Ástralíu.
Reykjavík.
Bæjarstjórnin. Fundur 4. mars.
Samþykt að ljá barnahælisfjelaginu
2 kenslustofur barnaskólans til áfnota
næsta sumar, ásamt afnotum af eld-
húsi, undir umsjón skólastjóra. Leyf-
ið nær til 15. sept.
Þessar brunabótav. samþ.: Á húsi
Einars Guðmundssonar í Vestugötu
8,987 kr. og Ófeigs Vigfússonar í
Hverfisgötu 4,670 kr.
Fundur 18. mars. Samþ. að leyfa
Birni kaupmanni Guðmundssyni að
byggja bryggju fyrir norðaustan Kaik-
ofnslóðina, með skilyrðum, er sett
voru.
Samþ. að selja hinn gamla bát
hafnarnefndar og að verja mætti alt
að 30Q kr. til þess að kaupa nýjan.
Kosnir í nefnd til að athuga er-
indi frá Áburðarljelaginu og tillögur
fra heildrigðisnefnd: borgarstjóri, K.
Zimsen og Þ Thoroddsen.
Mælt með E. Briem sem prófdóm-
ara við Stýrimannaskólann við næsta
próf.
Tilkynt heiinild frá stjórnarráðinu
til þess að jafna niður 1909 8,168
kr. 30 au. hærri upphæð en heimilt
er eftir 19. gr. bæjarstj.samþ.
Samþ. að bjóða Eiríki Bjarnasyni,
að kaupa erfðafestuland hans við
tjörnina fyrir 4,500 kr., með þeim
skihnálum, að 1000 kr. greiðist um
leið og kaupin fara fram, en eftir-
stöðvarnar með 500 kr. afborgun á
ári, auk 40/0 vaxta, en seljandi skal
taka túnið á leigu í næstu 7 ár fyr-
ir 180 kr. árl. gjald, ef því er ekki
ráðstafað á annan hátt.
Andatrúar-brjálsemi. Það er
ekkert nýtt, að fólk, sem verið hef-
ur hjer við andatrúarkuklið, hefur
orðið ruglað á geðsmunum, enda er
geðveiki og brjálsemi eðlilegasta af-
leiðingin. Nú í vikunni sem leið
kom fyrir síðasta dæmið. Frú ein
hjer í bænum, sem lengi hefur átt
þátt í andatrúarstarfseminni og látið
sjer mjög umhugað um hana, varð
brjáluð, og er það enn, svo að orðið
hefur að hafa gæslu á henni. Hún
kom fram með skjal, undirritað með
nafni Jóns heitins Sigurðssonar for-
seta, og var þar sagt, að hún væri
mesti og besti miðillinn, sem til væri
nú í heiminum o. s. frv. Og altaf
kvað nún í æðinu vera að skrifa ó-
sjálfrátt, eða láta svo.
Það er enginn efi á því, að anda-
trúin er sök í þessu óhappi, og ekki
ólíklegt, að hún eigi eftir að leika
fleiri eins. Það dugar ekki, að þag-
að sje um annað eins og þetta, eins
og hingað til hefur verið gert að
mestu leyti. Það ætti bæði að geta
orðið forsprökkum andatrúarinnar á-
minning um, að gæta einhvers hófs
í hjegiljukenningum sínum, og líka
almenningi til aðvörunar, svo að
hann sækist ekki eftir þeim fjelags-
skap, sem leikur menn svona.
Vörn og viðreisn er titillinn á
tveimur ræðum eftir síra Harald Ní-
elsson, sem nýkomnar eru út á kostn-
að Templarastúkunnar Hlínar. Önn-
ur ræðan var flutt á umræðufundi
um aðflutningsbannið 8. sept. í haust
sem leið, en hin á afmælishátíð Templ-
ara 10. jan. í vetar, í dómkirkjunni.
í báðum ræðunum er bindindismálið
aðalefnið, en það er kunnugt, að síra
H; N. er snjallorður ræðumaður.
Tíðin er hin besta. Fyrir helg-
ina hlýindi mikil dag eftir dag. Nú
sfðustu dægrin dálítið frost á nótt-
um, en heiðskír himinn og sólskin á
daginn.
Forsetarnir fóru á konungsfund
með „Sterling" á sunnudaginn var.
Dr. Valtýr Guðiuundsson fór
einnig með því skipi heimleiðis.
Fiskiskipin, sem um hefur heyrst,
hafa ekki aflað vel enn. Þau eru nú
öll fyrir sunnan land, nálægt Vest-
mannaeyjum. Mars botnvörpungur
kom inn nýlega og hafði fengið nóg-
an fisk. Hann hafði verið lengra
undan landi en seglskipin. Jón For-
seti kom og inn fyrir skömmu með
30 þús. af fiski.
Til hr. málafærslumanns
Sv. Björnssonar.
Þjer hafið, herra málafærslu-
maður Sv. Björnsson, í síðustu
ísafold gjört tilraun til að breiða
yfir brestina og misfellurnar á til-
boði Thore-fjelagsins, en yður
tekst það, eins og við er að bú-
ast, mjög óhöndulega. »Rýninn«
hefur slitið það i sundur lið fyrir
lið, svo ekki er heil brú eftir. Pað
væri því meir en lítið þrekvirki,
efþjer, hr. málafærslumaður, gæt-
uð, eins og nú er komið, bjarg-
að málinu.
Jeg álít óþarft að fara meira
en þegar heiur verið gert út
i einstök atriði, þar sem tilboðið
er í aðal-atriðunum óaðgengilegt
og þar með girt fyrir, að því verði
sint af þinginu.
Þjer segið að frásögn mín, um
afskifti min af þessu máli, sje ekki
rjett. Jeg hef engu við að bæta
hina fyrri frásögn mína, en
til frekari staðfestu má leyta
vitnisburðar hinna annara skip-
stjóra, hvort þeir hafi ekki skilið
tilboðið eins og jeg, þegar þjer —
málafærslumaðurinn — lögðuð
það fyrir okkur til umsagna.
Fleiri orðum er óþarfi að eyða
að þessu máli. Tilboðið er gildra
á þjóðina, sem hún mun ófús að
cffijörfunóur.
Kosning prests í 2. prestsembœttiö viÖ dómkirkjuna
fer fram í barnaskólabyggingu Reykjavikurbœjar laugar-
daginn 3. n. k. (3. apríl); hefst kl. 10 drdegis.
Kjalarnesprófastsdœmi.
p. t. Reykjavík 19. mars 1909.
c3ens cPaísson.
Umsóknarbrjef umsækjenda og athugasemdir biskups liggja frammi,
kjósendum til sýnis, hjá herra kaupmanni Einari Árnasyni, Aðalstræti 12,
frá 25. mars til 1. apríl, að báðum dögum meðtöldum.
Sóknarnefndin.
láta ginna sig inn í, jafnvel þó
það sje gylt fyrir henni með
sjálfstæði, frelsi og fagurgala,
ogþóttþjer, málafærslumaðurinn,
fengjuð liðsinni föður yðar, ráð-
herrans tilvonandi, þá mundi það
samt árangurslaust, og því síður,
að það yrði ykkur til sóma.
Rvík 2s/a. 1909.
Matth. Þórðarson.
Suðurpóllinn.
Svohljóðandi símskeyti fjekk
Lögrjetta í morgun frá Khöfn:
»Englendingurinn Shackleton
hefur ákveðið suður-segulpólinn
og komist svo langt suður, að hann
átti eigi eftir nema 203 kílóm. til
pólsins.«
Shacldeton er foringi úr enska
sjóliðinu og hefur verið all-lengi
í suðurför. Hann hefur, að því
er skeytið segir, komist á 88 st. 12
mín. suðurbreiddar og er það
miklu lengra en nokkur hefur
komist á undan honum. Enginn
hefur heldur enn komist jafnlangt
til norðurs og Chackleton hefur
komist tíl suðurs í þessari för.
Jón Trausti.
Annar þáttur Heiðarbýlisins
eftir hann, »Grenjaskyttan«, er nú
nærri fullprentaður. Hann er
nokkru lengri en fyrsti þátturinn,
sem út kom í fyrra, og er eitt af
af þvi besta sem höf hefur ritað.
Einnig eru nýprentaðar eftir Jón
Trausta smærri sögur, á kostnað
Sig. Kristjánssonar, og er þar
safnað saman ýmsum af þeim
sögum sem áður hafa verið
prentaðar til og frá í tímaritum,
en sumt er þar einnig nýtt og
hefur eigi komið fyr út. Þessar
smásögur munu koma í bóka-
verslunina nú mjög bráðlega.
Skáldsögur Jóns Trausta eru
veruleg aukning íslenskum bók-
mentum, og áhugi hans á skáld-
sagnagerðinni og dugnaðurinn
er hjer alveg’ einstakur. Síðustu
bók hans var alment tekið hjer
mjög vel, og útlend blöð, bæði
þýsk og sænsk, sem sagt hafa
frá skáldsögum hans, hafa lokið
á þær lofsorði.
En formenn þingsins okkar ljetu
það vera eitt af fyrstu verkum
Til leigu frá 14. maí nokkur
herbergi, bæði fyrir einstaka o. fl., á
| skemtilegasta og besta stað í bæn-
| um. Upplýsingar gefur trjesmiður
| Pjetur Ingimundarson, Laufásveg 16.
1
c^unóur i „&ram“
flmtudaginn 25. þ. ra. á venjuleg-
um stað og stundu.
Jón Ólafsson talar.
Kaffibrauð
margar tegundir nýkomnar í
verslun Sturlu Jónssonar
Laugaveg 1.
sínum i vetur að sparka honum
frá vesælli atvinnu, sem hann
hafði haft þar á skrifstofunni á
undanförnum þingum. Og blað
ráðherraefnisins hefur verið að
smáglefsa í hann, sjálfsagt í þeirri
von, að hafa af honum landsjóðs-
styrkinn.
Nú við aðra umræðu fjárlag-
anna hefur neðri delld greitt at-
kvæði með 1500 kr. styrk til
Einars Hjörleifssonar og 1500 kr.
kr. styrk til Þorst. Erlingssonar.
Ef Einar fær þetta, og þó eink-
um eí Þorst. Erlingsson, sem eklc-
ert gerir og ekkert hefur að gagni
gert nú í heilan tug ára, fær þessa
viðbót, þá væri það hróplegt rang-
læti, að Guðmundur Magnússon
fengi ekki hið sama, maðurinn
sem langmest hefur hingað til
unnið fyrir þann styrk sem hann
hefur fengið. Hjer er engan veg-
inn verið að leggja á móti þeim
E. H. og Þ. E. En hitt verður
að segjast eins og er, að fyrst og
fremst hefur Guðmundur Magn-
ússon til þess unnið, að fá styrk
af landsjóði.
Grænlandsför. í símskeyti frá
frá Ivhöfn í gærkvöld segir, að
ráðin sje í Danmörku rannsókn-
arför til Grænlands. Fyrir henni
verður Einar Mikkelsen, sem áð-
ur hefur verið í norðurförum, og
hlutverkið er að leita að dagbók-
um Mylius-Erícksens.
Jarðskjálftar fundast í Svíþjóð
fyrrihluta þessa mánaðar, mestur
kippur þann 10. og íanst í mikl-
um hluta Norrlands. Hann var
svo mikill, að myndir dutt niður
af veggjum og skápar ultu um
koll.