Lögrétta - 22.09.1909, Side 2

178
L0GRJETTA.
Lögrjetla kemur út á hverjum mið-
vikudegi og auk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð als á ári. Verð: 4 kr. árg.
á íslandi, erlendis 5 kr. Gjalddagi 1. júli.
hefði þá strax vikið Hansen frá. Það
hefði fyrir löngu getað verið kunn-
ugt orðið bæjarstjórninni, að hann
var ófær til að hafa þessa umsjón
með verkinu; t. d. hefur hann nú í
heilan mánuð ekki látið sjá sig þar
sem bæjarins menn hafa verið að
vinna við þakningu skurðsins, heldur
hefur hann sent O. V. Kjögx til að
hafa eftirlit með sinni eigin vinnu,
eftir frásögn verkstjóra bæjarins við
skurðþakninguna. Þvílík frammistaðal
Ekki veit jeg hvort það er satt, en
heyrt hef jeg, að þeir Einar Finnsson
og Gísli Finnsson hafi verið að rann-
saka dýpt skurðsins að pípunum. Það
er svo fjarri mjer, að hafa nokkuð
á móti þessum mönnum, en einkenni-
legt þykir mjer það, að bæjarverk-
fræðingnum, sem áður er búinn að
rannsaka þetta nokkuð, svo að bon-
um hlýtur að vera orðið það kunn-
ugt, hvar gallarnir eru, skuli ekki vera
falin ransóknin; svo er hann launaður
af bæjarsjóði og er skyldur til að gera
þetta fyrir ekki neitt. Ekki eru það
skólaembættisannir, sem hindra hann
núna. En hvað er það þá, sem ræður?
Guðrún Bj'órnsdóttir.
Holdsveiliislæknafundiirinn
i Noregi.
Sæm. Bjarnhjeðinsson læknir er
nýlega kominn heim úr för til Noregs,
til þess að vera þar á holdsveikis-
læknafundi, sem haldin var í Björg-
vin. Þarna voru komnir saman holds-
veikislæknar úr öllum heimi til þess
að bera ráð sín saman og segja frá
reynslu sinni. Holdsveikin finst ná-
lega í hverju landi heimsins, en mjög
mismunandi, og víðast hvar fer hún
þverrandi vegna þess, að nú er al-
staðar barist mjög á móti henni, og
fundurinn taldi nauðsynlegt, að halda
þeirri baráttu áfram af alefli og hins-
vegar, að gera lækningatilraunir við
sjúkdóminn, þar eð lfkindi væru til,
að hann væri ekki ólæknanlegur, ef
hann er tekinn f tíma. Það eru
nægar sannanir til víðsvegar um það,
að til eru meðöl, sem hafa að minsta
kosti bætandi áhrif á sjúkdóminn.
Þarna Voru fjórir læknar frá Japan,
þar á meðal einn heimsfrægur, pró-
fessor Kitasató, einn kínverskur, fjör-
ugur og fyndinn náungi. Þessir menn
töluðu ýmist þýsku eða ensku. Ar-
mauer Hansen, aðalholdsveikislæknir
Norðmanna og frægastur núlifandi
holdsveikislæknir heimsins, var for-
seti fundarins. Aðalskrifari og starfs-
maður fundarins var yfirlæknir dr.
Lie, og er hann einnig mjög nafn-
frægur holdsveikislæknir. í byrjun
fundarins var útbýtt meðal fundar-
manna riti, en í því voru ritgerðir
um útbreiðslu holdsveikinnar í heim-
inum og sögu hennar á Norðurlönd-
am: í Noregi, Svíþjóð, íslandi og
Finnlandi. Sæmundur Bjarnhjeðins-
son hafði samið lýsinguna frá ís-
landi. Ritið er skrifað á Norðurálfu-
stórmálunum þremur: ensku, þýsku
og frönsku.
Sæmundur Iæknir fór einnig um
Danmörku, kom meðal annars á sýn-
inguna í Árósum og lætur vel af
henni.
Ferðir Einars Heigasonar
garftyrkiumanns.
Einar Helgason garðyrkjumaður
kom heim með „Sterling" úr utan-
för sinni 13. þ. m. Hefur hann ver-
ið á gróðrarstöðvum í Danmörku og
á ýmsum fræræktarstöðvum þar og
á sýningunni í Árósum. Sýningin
hefur staðið yfir síðan í maf. Hún
er bæði falleg og mikilfengleg, hef-
ur kostað stórfje, en aðsókn að henni
fór að verða svo mikil þegar á leið
tímann, að útlit er fyrir, að það fje
fáist inn. Framan af var aðsóknin
of lítil.
Búpenings- og gróðrarsýningar vöru
og haldnar í Árósum, á svæði rjett
hjá landssýningunni, nokkra daga í
júlí.
E. H. fór enn fremur til Noregs
og var þar á gróðrarstöð landbúnað-
arháskólansí Ási; þaðan fórhannnorð-
ur á bóginn, til Lilleström, að skoða
þúfnamyndun, sem þar er á engi við
Glommen. Þúfurnar eru litlar, en
sama eðlis og þýfi hjer í túnum.
Annars þekkist ekki á Norðurlöndum
annað eins þýfi og er hjer á landi.
Eftir dvölina í Noregi og Dan-
mörku fór Einar til ;. Hjaltlands og
Órkneyja til að kynna sjer gróður-
rækt þar. Loftslagið er þar ekki ó-
líkt því, sem það er hjer á Suður-
landi, rigninga- og stormasamt, sum-
urin fremur hitalítil og mild vetr-
artíð.
Skógur er enginn þar á eyjunum,
en trje eru allvíða í görðum; ekki
eru þau hávaxin og gengur þeim illa
að komast upp yfir skjólgarðana.
Á einum stað á Hjaltlandi hefur
enskur auðmaður byrjað á skógrækt
upp á eigin reikning.
Kornrækt er allmikil í eyjunum,
en mestmegnis er það hafrar og
nokkúð af byggi, en hvorki rúgur
nje hveiti. Hafrarnir þroskast aldrei
fyr en um mánaðamótin september
og október, og í þetta sinn seinna,
vegna óhagstæðrar veðuráttu í sum-
ar. Ekki þykja hafrarnir eins góðir
til manneldis og erlendir hafrar; þeir
eru mestmegnis notaðir til fóðurs.
Grasræktin byggist mestmegnis á fræ-
sáningu; engjar eru litlar. Kartöflu-
og rófnarækt er þar almenn og sömu-
leiðis kálrækt. Kálið er notað til
skepnufóðurs framan af vetri. Þessi
kályrkja þekkist varla á Norðurlönd-
um, en eyjabúar telja hana mjög
hagkvæma.
Sauðfjárrækt er mikil á Hjaltlandi.
Innlenda fjeð er lítið vexti, en það
er hraust og þolgott beitarfje. Þar
eru og útlend fjárkyn stærri. Eyjabúar
koma sjer upp dilkum til slátrunar
undan innlendum ám og útlendum
hrútum. Þeir verða stærri en dilkar,
sem eru af innlendu kyni í báðar
ættir. Verðmunur á haustin er sá,
að fáist 7—8 shill. fyrir dilka alinn-
lenda, þá fást 10 sh. fyrir kynblend-
ingana.
Hús eru að kalla öll úr steini
bæði í bæjunum og eins upp til
sveita. Stráþök eru almenn hjá smá-
bændum, en annars eru þökin úr
tígulsteini eða hellum; bárujárn er
óvíða.
Frú Sofía Rastrup ákvarðaði gras-
maðk, sem E. H. hafði með sjer ut-
an; hún sagði, að þessi tegund hjeti
Charaeas graminis (Græsugle Ángs-
mask). Þessi grasmaðkur gerir mik-
inn skaða í Finnlandi.
Til „Ing-ólfs“.
Jeg ætla ekki að svara Garðari
frekar. Hið nýja innlegg hans í 34.
tölubl. Ingólfs er mestmegnis kvein-
stafir og fúkyrði, er jeg læt mig engu
skifta. Dálítið gaman að því, hvernig
kaupmaður þessi misskilur Ifka reikn-
inga íslands banka.
En ritstjórn Ingólfs vil jeg segja
það, að hvorki mjer nje öðrum mundi
delta í hug að ámæla henni, þótt
hún taki í blað sitt „kurteislega orð-
aðar greinar" um hvaða mál sem er.
En hún leggur þá annan mælikvarða
í „kurteisi" en flestir aðrir, ef það
er kurteisi, að segja í grein: „Jeg
vil ekki að svo komnu leiða getur
að því, hvað af þessum peningum
verður", „en ástæða er til, að svip-
ast nánar eftir þessum póstum, og
leyfi jeg mjer að óska þess, að stjórn-
arráðinu þóknist að hlutast til um
að það sje gert".
Það var einn úr stjórn Ingólfs-fje-
lagsins, sem sagði við mig, að Garð-
ar væri einn sá besti auglýsandi í
blaðinu og þeir fyndu ekki ástæðu
til að amast við ritverkum hans.
Ritjóri Ingólfs segir; „Hvergi í
veröldinni er litið svo á, að blað
taki abyrgð á grein, er nafn er til-
greint við". En þetta er stórkost-
legur misskilningur. Heiðvirð blöð
um allan heim eru eins vönd að
efni greina með nafni sem nafnlaus-
ra greina, því að þau skilja það, að £
j'íýpreníað er:
Andvökur, I. og II. bindi, ljóðmæli
eftir Stephan G. Stephansson.
Grenjaskyttnn, eftir Jón Trausta.
Sólskinsblettir, ferðakvæði, eftir
Sigurð Vilhjálmsson.
Smári, þrjú sögukorn.
Þrjár sögur.
Þættir úr íslendingasögn, 3. hefti,
eftir Boga Th. Melsteð.
Aðalútsala í bókaverslnn Arinbj.
Sveinbjarnarsonar.
blaðið útbreiðir óþverrann, þótt rit-
stjóri þess eða eigendur sjeu ekki
höfundar hans. Og fyrir hefur það
komið hjer á landi, að prentsmiðju-
eigandi var dæmdur fyrir prentun
(útbreíðslu) á grein, er var þó með
fullu höfundarnafni.
Það er ekki jeg, fjehirðir bank-
ans, sem bý til reikninga Lands-
bankans, heldur þeir, sem aðalbók-
haldið hafa, og bankastjórnin sjálf
hefur nákvæmt eftirlit og nákvæman
samanburð á öllum liðum þeirra. Að-
dróttanir um óheiðarlega bókfærslu
skella því öllu fremur á stjórn bank-
ans og starfsbræðrum mínum heldur
en á mjer. „Árásin" lendir á stofn-
uninni í heild sinni.
Jeg hef ekki varast það, að Ing-
ólfsfjelaginu þætti það svo „óviður-
kvæmilegt", þótt mjer hafi orðið það
á, að nefna það brennivínsfjelag, eins
og gert hefur verið í blöðum hjer
löngu áður en jeg hef viðhaft það
orð. Jeg hef hingað til jafnvel á-
litið, að þeim mundi þykja vænt
um þetta nafn, þar sern fjelagið er
einmitt stofnað í þeim tilgangi ein-
um, að vernda og viðhalda brenni-
víni (— áfengi) í landinu, og kenna
mönnum að drekka það í „hófi".
Halldór Jónsson.
M íjátiÉm til fiskimik
Þrír menn druknuðu á Arnar-
firði 7. þ. m. Þeir voru á siglingu
og kollsigldu. Alls voru 4 á bátn-
um, en einn komst á kjöl og var
honum bjargað. Þeir 3, sem drukn-
uðu, voru ungir menn og ókvæntir.
„Vestri" frá 18. þ. m. flytur fregn-
ina, en nefnir ekki mennina.
Dáin er 8. þ. m. frú Soffía Ricter,
kona fyrrum verslunarstjóra í Stykkis-
hólmi Samúels Richters.
Slys á Akureyrarhöfn. Þar drukn-
uðu 2 menn aðfaranótt 7. þ. m.
Fanst bátur þeirra á hvolfi þar á
höfninni morguninn eftir. Mennirnir
voru: Éiríkur Halldórsson á Veiga-
stöðum og Jóhann Þórarinsson á
Dálkstöðum.
Bjarndýrskálfur var skotinn í
Aðalvík fyrir sköminu. Halda menn,
að hann hafi komist í land að hval-
veiðaskipi eða selveiðaskipi, er farið
hafi þar nærri á heimleið norðan úr
höfum, segir „Vestri".
Þingmaður Snæfellinga hefur
verið að reyna að halda leiðarþing
í kjördæmi sínu, en hefur óvíða getað
fengið menn til að hlusta á sig.
„Hann verður aldrei framar kosinn
hjer í sýslu", segja Snæfellingar al-
ment.
Heilsuhælið. Nú í sumar hefur
maður í Múlasýslu arfleitt heilsuhæl-
ið að öllum eigum sínum — sem
nema allmiklu fje. — Það á að vera
minningarsjóður, til minningarum ná-
kominn ættingja hans, er dó úr brjóst-
veiki; skal verja vöxtunum til að
greiða legukostnað fátækra sjúklinga,
eins í senn. Þessi höfðinglyndi mað-
ur vill ekki láta nafns síns getið.
G. B.
Slys. 21. þ. m. druknaði í Horna-
fjarðarfljóti Guðmundur Jónsson bóndi
í Þingnesi, hafði verið að reiða mat
til fólks sfns á engjar. Hann var
myndarbóndi, um fertugt. Lætur
eftir sig konu og 5 börn.
Úr Skaftafellssýslu er skifað:
„ . . . Ekki bólar enn á þingmanni
okkar Skaftfellinga til þess að halda
leiðarþing. Að vísu eru okkur orðin
að nokkru leyti kunn verk þingsins,
svo merkileg sem þau eru. En það
er ekki þingmanninum að þakka. Þó
hefði hann sjálfsagt ekki látið loforð
um leiðarþing standa neitt í vegin-
um í fyrra sumar, þegar hann braust
mest um til þess að ná þingmensk-
unni og toldi aldrei heima fyrir föð-
urlandsást og frelsishjali. En alt þetta
er nú dottið úr sögunni hjá honum,
eins og öðrum meirihiutþingmönnum.
Erindið á þing mun aldrei hafa ann-
að verið, en að vera með öðrum til
þess að „sparka" í H. Hafstein. í
sýslunnar þarfir hefur hann lítið eða
ekkert unnið, því varla virðist hon-
um þakkandi það, að tefja fyrir Rang-
árbrúnni með atkvæði sínu um ófyr-
irsjáanlegan tíma, og elcki heldur fyr-
ir atkvæðið, sem hann greiddi með
Thorefjelagstilboðinu alræmda, og
lítill skörungsskapur virtist koma fram
hjá honum, þegar rætt var um síma-
línuna austur að Garðsauka, og var
þó aðallega Iögð áhersla á það á
þingmálafundum hjer, að fá síma
hingað sem fyrst. Mönnum verður
á að sakna Guðlaugs, þegar þeir at-
huga íramfarirnar hjer í sýslu þau ár,
sem hann sat á þingi fyrir hana. En
Skaftfellingar mega sjálfum sjer um
kenna og dugar ekki um það að
tala hjeðan af, nema ef G. Ó. tæki
það heillaráð, að segja af sjer þing-
mennsku. Skaftfellingur".
Reykjavík.
Björn Sigurðsson kaupm. frá
Khöfn er nýkominn hingað til bæj-
arins.
Nýr kvöldskóli. A öðrum stað
hjer í blaðinu er auglýsing um nýj-
an kvöldskóla. Þessir þrír ungu
menn, sem til hans stofna, eru allir
Þingeyingar, sem dvalið hafa á skól-
um erlendis um 3-gja ára skeið.
Allir hafa þeir stundað nám við
lýðháskólann í Askov, kennaraskól-
ann þar og kennaraháskólann í
Kaupm.höfn (Statens Lærerhöjskole).
Þar hefur einn þeirra (Björn) einkum
stundað Ieikfimisnám. Annar (Jónas)
hefur dvalið langvistum á þýskalandi
ög Englandi (í Ruskin College í Ox-
ford).
Eru þeir nýkomnir til bæjarins og
kenna að líkindum við ýmsa skóla
hjer í vetur.
Ráðherra er kominn fyrir nokkr-
um dögum úr Kjósarvistinni.
Lagaskólinn. Um aukakennara-
starfið þar sækja 5 ungir lögfræð-
ingar: Björn Þórðarson, Bogi Bene-
diktsson, Jón Kristjánsson, Magnús
Guðmundsson og Magnús Sigurðsson.
ísl. banki. Þórður J. Thoroddsen
gjaldkeri fer frá bankanum 1. des,
næstk.
Vatnsveitan. Höf. greinarinnar
um hana biður þess getið, að hún
hafi átt að koma í síðasta blaði.
Barnaskólinn. Kennarastöðurnar
nýju tvær við barnaskólann eru veitt-
ar frk. Laufeyju Vilhjálmsdóttur og
frk. Þóru Friðriksson.
Landsbankinn. Sagterað um banka-
stjórastöðurnar sæki: Björn Krist-
jánsson kaupm , Björn Sigurðsson
kaupm., Einar Jónasson málaflm.,
Gunnar Hafstein bankamaður í Khöfn,
Halldór Jónsson bankagjaldkeri, Hann-
es Þorsteinsson ritstjóri, Tr. Gunnars-
son bankastjóri, Valtýr Guðmundsson
háskólakennari.
Forstöðumaður samábyrgðar á
fiskiskipum, sem stofnuð er með
lögum á síðasta alþingi, kvað Jón
Gunnarsson verslunarstjóri frá Hafn-
arfirði eiga að verða með 3500 kr.
árslaunim.
Jjörn Xristjánsson,
landsjóðurinn og sannleikurinn.
Björn alþm. Kristjánsson neitar því
harðlega í síðustu ísaf., að hann hafi
tekið úr lnndsjóði kaup fyrir fylgd sína
við ráðherra í utanlandsförinni í sumar.
Á öðrum stað hjer í blaðinu er talað
um, að hann muni þó hafa hafið eptir
heimkomuna 4—500 kr. úr landsjóði, og
Lögr. hefur heyrt, að þetta hafi verið
borgað af íje því, sem veitt er »til við-
skiftaráðanauta«.
Því er þá B, Kr. að neita? Átti þetta
að fara leynt? Eða neitar hann bara
til þess að sýna sannleikanum fyrirlitn-
ingu ?
Veikíndi ráðherra. Það hefur
Lögr. víða heyrt, að greinin í síð-
asta tbl.: „Nokkrar spurningar", þykir
vera orð í tíma töluð. ísaf. minn-
ist hennar og finst hún svo nálcvæm,
að hún heldur, að hún hljóti að vera
skrifuð af lækni, en svo er þó ekki.
Það þarf ekki læknisauga nje lækn-
isvit til þess að sjá merki þess sjúk-
leika, sem þar er lýst.
ísaf. Einar veinaði oft og bar sig
illa yfir því, að þurfa að halda upoi
svörum fyrir ráðherra. En nýi rit-
stjórinn ber sig enn ver og hrín há-
stöfum, enda er það ekki „barna"-
meðfæri, að eiga að verja gerðir ráð-
hetra. Honum er lítil vörn í því,
þótt ritstjórinn spreyti sig á að geta
upp á, hver skrifað muni hafa þessa
og þessa greinina, í stað þess að
svara þeim með einhverjum rökum.
ísland erlendis.
Dáinn er í Altona á Þýskalandi
19. f. m. Einar Bessi Baldvinsson,
sonur Baldvins Einarssonar útgefanda
„Ármanns á alþingi". Einar var á
79. ári, háfði lengi verið embættis-
maður í Altona, en var upp alinn
um tíma hjer á landi. Hann var
hjer { kynnisför í fyrra sumar, ásamt
syni sínum, Baldvin að nafni, sem
hefur embætti á stjórnarráðsskrifstofu
í Berlín. Þeir eru náskyldir Páli
borgarstjóra hjer.
„Ársafmælið“.
Svo kallaði sonur ráðherrans
grein, sem hann skrifaði í ísaf. 8.
þ. m., gleiðyrta og barnalega áskor-
un til Reykvlkinga um að bæta deg-
inum 10. sept. inn í tölu dátíðisdag-
anna. Það átti að verða minningar-
dagur ráðherrans og þjóðhátíðardagur
loddaranna, sem ljeku blekkingarleik-
inn síðastliðið ár í sjálfstæðismálinu.
Það átti að flagga um allan bæ, og
svo átti að halda átveislu um kvöldið.
En greinin, höfundurinn og blaðið
urðu að athlægi. Menn fengust ekki
til að flagga, og ekki til að jeta
heldur. Isafoldarflaggið blakti ein-
manalegt, vandræðalegt og skömm-
ustulegt á stöng sinni, og það var
hlegið að því alt í kiing, en dindil-
menni ráðherra trítluðu um bæinn
niðurlút og flóttaleg og báðu menn
að flagga, en fengu: nei. „Reykja-
víkin" hefur hirt ísaf. og „ráðherra-
barnið" maklega fyrir þessa grein.
En undirtektir almennings undir á-
skorunina eru þó naprasta hirtingin.
Lögr. hefur borist svohljóðandi grein
um þetta:
„Herra ritstjóri!
Jeg var eldheitur þjóðræðismaður,
landvarnarmaður og sjálfstæðismað-
ur. Jeg mætti á bændafundinum og
stakk upp á því að ganga inn í
þinghúsið Og varpa þingmönnum,
einkum þó ritstjóra „Þjóðólfs", út
um gluggann, eins og gert var f
Böhmen forðum. Jeg hamaðist á
móti sambandslagafrumvarpinu og
jeg fagnaði mjög sigri okkar í
Reykjavík í fyrra 10. september,
þegar þeir dr. Jón og einkum Magn-
ús Blöndal „mukuðu" hinum í burtu.
Jeg var fyrstur otan á bryggjuna á
páskadagskvöldið, þegar ráðgjafinn
minn steig á land; það var stoltur
dagur í lífi mínu; það var mjer ó-
útmálanleg unun að sjá hann ganga
loðkápuklæddan og nýrakaðan upp
bryggjuna, eftir að hafa sagt »dönsku
mömmu" til syndanna; það var jeg,
sem æpti: lengi lifi ráðgjafinn nýi!
Þjer getið af þessu sjeð, hvort jeg
muni ekki hafa orðið glaður, þegar
jeg las þessa áskorun frá hinum
unga og efnilega ráðgjafasyni í ísa-
fold 8. þ. m.:
„Það er því áskorun vor til allra
þeirra íslendinga er unna frelsi lands
síns, að minnast sjálfstæðismorgunsins
í fyrra og láta sjálfstæðismerki þjóð-
arinnar blakta hátt við himin á árs-
afmælinu þ. 10. sept."
Þegar jeg las þessa vel orðuðu á-