Lögrétta - 06.07.1910, Blaðsíða 3

L0GRJETTA.
127
stöðupollum þeim, sem snigillinn (L.
truncatulus) hefst við í.
Af þessu er auðskilið, að sýkin
gerir ekki vart við sig jafntyfir alt.
Þar, sem jeg þekki til á Skotlandi
og Norður-Englandi, er hún mjög fá-
gæt og gerir aldrei vart við sig í
sumum hjeruðum; en er einkum
saknæm á Mið- og Suður-Englandi,
þar sem beitilandið er vott og ligg-
ur lágt, svo framræslan er ófullnægj-
andi.
Enda þótt hr. M. E. spái því, að
sýki þessi hljóti að flytjast hingað
með sauðfje frá Bretlandi, þá virðast
engu minni líkur til þess, að hún
flytjist aldrei hingað með sauðfje
þaðan, ef þeirrar varúðar er að fuliu
gætt, sem hjá öðrum þjóðum reynist
örugg, þegar um það er að gera, að
flytja kvikfje milli landa. En auk-
þess má afarauðveldlega kaupa sauð-
fje á Englandi þar sem sýkin gerir
aldrei vart við, því það er víða; get
jeg t. d. nefnt Norðymbraland, Kum-
baraland og ýms hjeruð á Suður-
Skotlandi, svo sem í námunda við
Cheviotfjöllin, og væri þá fengin all-
góð trygging fyrir því, að sauðfje
það hefði ekki í sjer sóttkveykju
þessa. En þótt svo yrði, að inn-
fluttar kindur heíðu í sjer „iktur",
svo ekki bæri á, þá er samt sem
áður engan veginn vfst, að veikin
næði hjer fótfestu, því egg „iktunnar"
þurfa að komast í vatn, svo þau ung-
ist út; og ekki mun það heldur ör-
ugt lífsskilyrði unganna, að þeir
komist í straumvatn, heldur fremur í
stöðupolla og pytti, þar sem snigill-
inn á heima.
Sú vörn er þvf ennfremur auðsæ
gegn sýki þessari, að halda hinu út-
lenda sauðfje við hús fyrst í stað
um alllaugan tíma, eða á þurru hag-
lendi.
Hr. M. E. staðhæfir, að nefndur
snígill eigi heima hjer á landi, og
mun mega tjá honum þökk fyrir það,
því að Benedikt Gröndal nefnir hann
ekki sjerstaklega í dýrafræðisbók
sinni.
Sjúkdóm þennan, sem hvorki er
bráður nje næmur, hef jeg aldrei
sjeð nje heyrt hans getið í Noregi.
Af skýrslum dýralæknanna þar, fyrir
árið 1901, má sjá, að hann hefur
ekki gert vart við sig það ár um
endilangan Noreg. Það mun því ekki
kveða ramt að honum þar, þótt hann
kunni að vera þar til. Sje hann þar
ekki til, er auðsætt, að hægt er að
forðast að flytja hann með útlendu
tje, ef Norðmenn hafa komist hjá
þvf sl. 50 ár, þrátt fyrir allmikinn
sauðfjár-innflutning frá Bretlandi.
Hægt mun vera að flytja hingað
útlent kviktje, án þess að óþektir
sjúkdómar fylgi með því. Nú á tím-
um er þekkingin á öllum alidýra-
sjúkdómum orðin svo mikil, að trygg-
ingar má setja gegn þeim öllum, er
heitið geta skaðlegir. Fyr á tímum
var öðru máli að gegna með þetta,
þegar þekkingin var minni, varúðar-
reglur ófullnægjandi eða alls engar;
þá gátu sjúkdómar borist auðveld-
lega milli landa.
Að endingu er vert að athuga
framkomu hr. M. E. í tveimur bann-
málum. Eins og kunnugt er, berst
hann á móti innflutningsbanalögum
áfengis og telur þau vitanlega skerð-
ingu á athafnafrelsi manna, og í öðru
lagi telur hann þau svifta afþjóðinni
menningarskilyrði með því, að bægja
henni frá þeirri baráttu, er þroskar
hana og er nauðsynlegt skilyrði
þess, að hún geti haldið áfram að
læra, að vita fótum sínum forráð.
A hinn bóginn er kunnugt, að
hann vinnur að því að lög, sem eiga
einungis að hefta eftirlitslausan inn-
flutning á útlendu kvikfje, sjeu fram-
kvæmd sem algerð bannlög.
Innflutningsbann áfengis telur hann
stórhœttulegt fyrir þjóðina, en algert
innflutningsbann útlendra alidýra brád-
nauðsynlegt. Annarsvegar berst þá
maðurinn mbti því, að athafnafrelsi
manna sje takmarkað eða skert; hins
vegar berst hann fyrir því, að það
sje gert.
Nú getur hann ekki bygt stað-
hæfingar sínar á reynslu, þvf hún er
ekki til í þessum málum, heldur eru
röksemdir hans spádómar, sem eru
svo geigvænlegir f augum landstjórn-
arinnar, að öllum hefur að þessu
verið synjað um leyfi til að gera til-
raunir með hagnýtingu útlendra ali-
dýra hjer á landi.
Nú eru næsta skiftar skoðanir um
það, hversu mikið menningarskilyrði
það er fyrir þjóðina, að geta átt
greiðan aðgang að áfengi. En um
hitt hljóta allir að vera sammála, að
fyrsta og fremsta lífsskilyrði og þar
næst menningarskilyrði þjóðarinnar
er það, að atvinnuvegir hennar sjeu
svo greiðir og arðberandi, sem fram-
ast getur verið. Auðsætt er því, að
lög, sem aftra mönnum með öllu frá
því, að gera tilraunir, er fara í þá
átt, að bæta annan mikilvægasta at-
vinnuveg þjóðarinnar, eru næsta við-
sjárverð.
Af þessu verður ekki betur sjeð,
en að spámaðurinn og þjóðmálaskör-
ungurinn hr. M. E. sje tvöfaldar í
roðinu og standi höllum fæti gagn-
vart sjálfum sjer, þar eð önnur hönd
hans rffur niður það, sem hin byggir.
En það verður að gera þá kröfu til
þeirra manna, sem reisa sig jafnhátt
og hr. M. E. gerir í þessum málum,
að þeir sjeu samkvæmir sjálfum sjer.
Auk þess er það vænlegt skilyrði
fyrir þvf, að eitthvað verði gert með
það, sem þeir segja.
Hallgr. Porbergsson.
Bókafregn.
Islandica III. Ithaca, N.-Y.
1910. (Halloór Hermannsson:
Bibliography of the Sagas
of the Kings of Norway and
related sagas and tales).
Þetta þriðja bindi af Islandica hef-
ur inni að halda nákvæma skrá yfir
útgáfur af Noregskonungasögunum
og skyldum sögum og þáttum (Knytl-
ingasögu, Jómsvíkingasögu, Orkney-
ingasögu o. s. frv.); auk þess eru
hjer talin fáein latnesk sagnarit um
sögu Noregs á miðöldunum, sem
vant er að taka með. Höf. getur
um aðalhandrit af sögunum, útgáfur
og þýðingar, helstu ritdóma um livort-
tveggja og rit um einstök atriði í
þeim, meira að segja tilfærir hann
oft bækur um annað efni, ef talað
er um eitthvað í sögunum á nokkr-
um blaðsíðum þar. Þó vísar hann
auðvitað ekki í algeng aðalrit um sögu
Noregs eða íslenskra bókmenta, enda
væri slíkt bláber óþarfi. En auðvit-
að geta verið misjafnir dómar um,
hve mikið á að taka með af hinu.
Þannig finst mjer t. d. ástæða til á
bls. 17, að nefna bók Cronholms um
Væringja (Abr. Cronholm, Waring-
erna. Lund 1832), þar sem hann til-
færir ritgerðir um Harald harðráða og
Væringja; líka hefði jeg óskað, úr
þvf hann tilfærir ritgerð Vassilijevskis,
er G. Storm hefur bygt ritgerð sína
á, að hann hefði nefnt gríska ritið,
sem liggur til grundvallar bæði fyrir
Vassilijevski og Storm, nefnilega
Cecaumeni Strategicon, sem segir
svo vel og merkilega frá Haraldi og
dvöl hans þar syðra. Nýlega hefur
hinn franski sagnaritari Gustave
Schlumberger líka ritað allítarlega
um Harald í þriðja bindinu af
L’épopéebyzantine, Paris, 1905. Eins
finst mjer hefði mátt geta um bók Páls
greifa Riant: Expeditions et pélér-
inages des Scandinaves’en terre Sainte
an temps des croisades, Paris, 1865
(líka þýdd á dönsku: Skandinaver-
nes Korstog og Andagtsrejser til
Palæstina, Kbh. 1868), annaðhvort við
Orkneyingasögu eða við sögu Sig-
urðar Jórsalafara og bræðra hans.
— Athugavert finst mjer, að höf.
telur bók Dasents: The Vikings of
the Baltic" með þýðingum á Jóms-
víkingasögu, en það er miklu fremur
skáldsaga, bygð á sögunni. Hann
hefði þá getað lfka talið „Kongsemn-
erne", hið fræga leikrit Ibsens, undir
Hákonarsögu gamla. — Höf. á þakk-
ir skilið fyrir það, hvað óþyrmilega
hann flettir ofan af hirðuleysi próf.
Rasmus B. Andersons, eins og í fyrri
bindunum. Hjer nefnir hann t. d.
uppprentun á þýðingu Laings á Heims-
kringlu, sem Anderson hefur gefið
út (í „Norræna"-safninu svokallaða),
og eru myndir þar, sem Anderson
lætur tákna atburði f sögunni, af alt
öðrum atburðum og eftir aðra menn
en hann segir; þannig er t. d. mynd,
sem Anderson segir að sje eftir Asbj.
Knutsen og sýni Ulf jarl, er hann
verður fyrir reiði Knúts ríka, í raun-
inni hin fræga mynd af veislunni hjá
Ægi eftir Constantin Hansen. Próf.
R. B. Anderson er auðsjáanlega ekki
vandur að virðingu sinni sem vís-
indamaður. — Annars er um þessa
bók Halldórs að segja yfirleitt, eins
og fyrri bindin af Islandica, að hún
er bæði vel og vandlega samin, og
hið þarfasta rit öllum fræðimönn-
um, er á slíkt leggja stund. Við
prentvillur hef jeg ekki orðið var,
nema í rússneska titlinum (sem er
innritaður með latínuletri) á ofan-
greindri ritgerð Vassilijevskis; þar
eru fáeinar prentvillur, en þó ekki
verri en svo, að þeir, sem kunna
rússnesku, munu lesa þær í málið,
og þeim, sem ekki kunna rússnesku,
gera þær ekkert mein, því þeir taka
ekki eftir þeim.
Sölleröd, í Júní 1910.
Sigjús Blöndal.
Skógræktin. Nú hefur öllu
landinu verið skift í sex skógræktar-
umdæmi, eða skógvarðahjeruð, og
eru þau þessi:
1. Gullbringusýsla, ásamt Reykjavík.
2. Kjósar-, Borgarfjarðar-, Mýra-,
Hnappadals-, Snæf.ness- og Dala-
sýslur.
3. Barðastrandar-, ísafjarðar- og
Stranda-sýslur.
4. Þingeyjarsýslurnar.
5. Múlasýslur og A.-Skaftaf.sýsla.
6. V.-Skaftaf.-, Rangárvalla- og Ár-
nesssýslur.
Skógarverðirnir eru fjórir alls að
tölu, og skógræktarstjórinn, Kofoed
Hansen, sá fimti, þó að störf hans
sjeu að sjálfsögðu mestmegnis falin
í aðalyfirumsjón : 1. Sumarliði Hall-
dórsson, sem búsettur er í borgar-
nesi. 2. Stefán Kristjánsson, er á
heima á Vöglum í Eyjafirði. 3. Gutt-
ormur Pálsson, sem búsettur er á
Hallormsstað í N.-Múlasýslu, og 4.
Einar Sæmundsson, er á heima á Eyr-
arbakka.
Skógræktarstjórinn Kofoed-Hansen
hefur fyrst um sinn umsjón yfir 1.
og 3. skógræktar-umdæminu.
Skógræktarstjóri hagar í sumar ferð-
um sínum svo :
Hann fór 11. f. m. austur til Seyð-
isfjarðar á Botníu og ætlaði þaðan
upp að Hallormsstað.
Þaðan fór hann seint í mánuðin-
um norður á Möðrudal, að skoða þar
uppblásturssvæði, og undir mánaða-
mótin vestur í Fnjóskadal að skoða
skóginn að Hálsi og Vöglum.
Laust fyrir miðjan júlím. fer hann
af Akureyri til ísafjarðar og ferðast
um 3. skógvarðarhjerað til að leið-
beina mönnum í skógarhöggi, og
velja og merkja þar skóglendi það,
sem á að friða.
Seint í ágústuiánuði fer hann upp
Borgarfjörð að Kalmanstungu, og þá
til Þingvalla.
Um miðjan september fer hann
loks austur um Árnessýslu og Rang-
árvalla að líta eftir sandgræðsluvinnu
þar og skógræktar.
Gasið.
„Fjallk." flytur grein 29. f. m. með
fyrirsögn: „Gasflan bæjarstjórnar
Reykjavíkur álitshnekkir fyrir ísland".
Jeg get ekki varist þeirri hugsun,
að þessi árás á bæjarstjórnina sje í
fylsta máta ótilhlýðileg og þýðingar-
laus, úr því sem komið er. Gas-
stöðin er þegar fullgerð og þessi
ókurteisa aðfinsla ótímabær, og ekki
til annars en að vekja óánægju bæj-
arbúa með gasið.
Það var alkunnugt í bænum, að
þegar bæjarstjórnin hafði gasmálið
til meðferðar, þá hafði hún svo skift-
ar skoðanir um málið, að það marð-
ist í gegn aðeins með eins atkvæðis
mun, að taka tilboði firma C. Franckes,
og meira að segja: því atkvæði mjög
hikandi. Þá hefði verið viðlit fyrir
bæjarbúa að hafa áhrif á samþykt
bæjarstjórnarinnar.
Nú sýnist mjer ekki annað vænna,
en að sætta sig við gasið og hlynna
heldur að notkun þess, heldur en að
spilla fyrir því. Hver veit líka nema
gasið verði með tímanum álitleg
tekjugrein fyrir bæinn. Dómar um
það ættu að bfða.
Það lítur helst út fyrir að greinar-
höf. hafi risið af döfinni út af mála-
leitun tveggja manna hjer í bænum,
sem bjóðast til að stofna og starf-
rækja rafmagnsstöð hjer á eigin
kostnað og ábyrgð, og vilja þeir fá
til þess fossaaflið úr Elliðaánum.
Hann býst við að bæjarstjórnin synji
beiðninni og „verndi gas-einokun
þýska fjelagsins". Síðan klikkir hann
út með því, að þá sje hver silki-
húfan upp af annari. Jeg ætla nú
að víkja þessu við og segja heldur,
að hver silkihúfan væri upp af ann-
ari, ef bæjarstjórnin færi nú strax að
gefa leyfi til að setja hjer upp raf-
lýsingu, eins og samningum við firma
C. Francke er háttað, á meðan engin
reynsla er komin um það, hvernig
gasstöðin muni bera sig.
Það lítur út fyrir að greinhöf. viti
ekki það, sem honum var þó vor-
kunnarlaust að vita, að bærinn á gas-
stöðina, en ekki þýska fjelagið, svo
hjer er ekki um útlenda einokun að
ræða. Sennilegast þætti mjer, að
firma C. Francke yrði bæjarstjórninni
þakklátt fyrir að gefa slíkt leyfi, sem
leysti það frá öllum skuldbindingum
við bæinn.
Þetta tilboð, eða hvað jeg á að
kalla það, sem borist hefur bæjar-
stjórninni frá þessum 2 mönnum,
finst mjer fremur kostalítið og ung-
gæðingslegt; jeg vildi að bæjarstjórn-
in hefði aldrei meiri ástæðu til að
iðrast eftir þvf, hve mjög hún hefur
neglt sig í samningunum við firmaið,
en þó þessu tilboði yrði hafnað.
Reykjavík, 4. júlí 1910.
Guðrún Björnsdótlir.
jflðflutningsbannið.
Eftir Halldór Jónsson.
IV. Baráttan. (Frh.).
7. »Að lög þessi verði siðspill-
andi í framkvæmdinni, . . . leiða
til lagabrota, verslunarsvika, róg-
burðar og hræsni og auk þess
deyfa ábyrgðartilfinningu einstak-
lingsins«.
Það liggur í augum uppi að eng-
in hætta er á því, að bannvinir
muni gera sig seka í þeim glæpum,
sem andbanningar óttast að drýgð-
ir verði, þá er bannlögin eru kom-
in í framkvæmd. Bannvinir munu
framvegis sem hingað til reyna að
afstýra allri áfengisbrúkun. Og
sem betur fer, er þetta langfjöl-
mennasti ílokkur þjóðarinnar.
Ef þessir glæpir verða framdir,
þá verða það andbanningar, sem
fremja þá. Þeir bera þá ábyrgð-
ina á glæpum þessum.
En jeg er nú svo bjartsýnn, að
jeg trúi því ekki, að andbanning-
ar yfirleitt sjeu svo yfirkomnir af
áfengisfýsn, að þeir muni — til
þess að svala henni — fara að
fremja glæpi.
Jegtrúi því, að andbanningar segi
það satt um sjálfa sig, svona all-
an þorra fjelaga sinna, að þeir
þoli það, »að missa vínið«, að þeir
sjeu »vinveittir og hlyntir bindindi«
(— hjá öðrum), og sjeu svo gagn-
teknir af »siðmenningu ög siðferð-
isþroska« að þeim — öllum þorr-
anum — muni ekki koma til hug-
ar að gerast lögbrotsmenn til að
fullnægja »illri hvöl eða ástríðu«.
En sjeu einhverjir af flokks-
bræðrum þeirra slíkir »ræflar«, svo
gagnteknir af áfengisfýsninni, að
bindindismenn hafi engu tauti get-
að við þá komið og heldur ekki
»bindindis-starfsemi« Ingólfs, — þá
er auðvitað hugsanlegt, að áfengis-
ástríðan reki þá út í lögbrot; en
þetta eru þá ekki nema »nokkrar
hræður«, eftir því sem hr. M. E.
segir í Andvara. Og það er alveg
óhugsandi, að lögbrot, er »nokkr-
ar hræður« valda, geti skapað sið-
spillingu í þjóðinni.
Vjer bannvinir treystum þvi engu
síður en andbanningar, »að frets-
ið og sjátfsaginn sje liollasta og
öruggasta leiðin að menningartak-
marki þjóðfjelagsins og einstak-
lingsins«. Að menn kosti kapps
um að láta ekki fýsnir sínar og á-
striður leiða sig út i það, að leyfa
áfengisnautninni að skerða nje eyði-
leggja »persónulegt frelsi« sitt, og
að menn læri að bera svo mikla
virðingu fyrir »persónulegu frelsi«
annara, að menn vilji ekki verða
vísvitandi valdir að því, að það
skerðist eða glatist vegna áfengis-
nautnar.
Áfengið er heimsins skæðásti
/relsissviftir.
Jeg lief nú sýnt með rökum fram
á það, að allar sjö ástæður and-
banninga eru einskis virði. Ýms-
ar þeirra eru meira að segja svo
fráleitar, að undarlegt má heita, að
jafngáfaðir menn og sumir þeirra
eru, sein undir ávarpið hafa skrif-
að, skuli geta verið þektir fyrir að
koma fram með þær.
Það er lieldur ekki við öðru að
búast en að ástæðurnar sjeu lje-
lagar, því að það er enginn efi á
því, að andbanningar geta ekki
talið sjálfum sjer trú um, að þær
sjeu nokkurs virði. Þær eru sem
sje allar fram bornar utan garna,
en þagað er yfir þeim tveimur á-
stæðum, sem einar hafa komið á
stað andbanningaávarpinu.
Og þær eru: 1. Löngunin til að
brúka sjálfir áfenga drykki sjer til
nautnar og skemtunar og 2. Löng-
unin til að veita þá öðrum í sama
skyni.
Vaninn er sterkasta aflið í heim-
inum — ekki síst þá er um hátlu
manna og siði er að ræða.
Og því ber alls ekki að neita,
að áfengið veitir mörgum manni
bæði nautn og ánægju, og að það
er því ekkert undarlegt, þótt ýms-
ir kunni að kvíða fyrir, að þurfa
að missa það, þurfa að breyta
háttum sínum og siðum þess vegna,
þurfa að offra þessari »nautn og
ánægju«.
En meiri liluti hinnar ísl. þjóð-
ar er orðinn sannfærður um, að
áfengisnautnin og áfengisánægjan
sje í sannleika svo Ijett á metun-
um í samanburði við andlega og
líkamlega tjónið, og hættuna, sem
jafnan hlýtur að verða henni sam-
ferða, — að hún krefst þess, að
drykkjusiðirnir líði undir lok, enda
þótt það kosti dálítinn hóp af
mönnum dálítið offur.
Auðvitað hefði verið æskilegt,
að allir íslendiogar væru svo vitrir
og hefðu þann siðferðisþroska, að
þeir af sjálfsdáðum hættu að nota
áfengiseitrið sjer til nautnar og á-
nægju, en fjölda manna til tjóns
og sorgar. En »mennirnir eru nú
ekki svo góðir sem þeir ættu að
vera«, — bæði í þessum efnum og
mörgurn öðrum, og fyrir því er
nauðsynlegt að setja svo ógnar-
margskonar lagafyrirmæli, meðal
annars bannlögin.
Og gleði hinna mörgu, aukin
hamingja fjölda margra ungra og
gamalla, karla, kvenna, œtti að
geta verið áfengisvinunum nægileg
umbun fyrir það offur, sem bann-
lögin heimta af þeim. Því að fjölda
margir af andbanningum munu
vera svo reyndir í lífsins skóla, að
þeir vita það, að gleðin, ánægjan
og hamingjan fæst aðallega með
því, að vera öðrum til gleði, öðrum
til ánægju, öðrum til hamingju.
(Frh.).
Jnlius Foss, danski orgel-leikarinn
sem frá var sagt í síðasta blaði,
kemur hingað 14. þ. m. Hann held-
ur hjer tvo eða þrjá orgelsamsöngva
í kirkjunni, hinn fyrsta 15. þ. m.
þeir J. Laxdal, O. Johansen, Sigf.
Einarsson og Br. Þorláksson, undir-
búa þetta hjer. Menn geta skrifað
sig fyrir aðgöngumiðum í bókaversl-
un Sigf. Eymundssonar. Aðgöngu-
miðar eiga að kosta 1 kr., en taki
sami maður miða fyrir tvö kvöld,
kosta þeir báðir 1 kr. 50 au. og
verði samsöngvarnir þrír, kosta mið-
ar á þá alla 2 kr.