Lögrétta - 08.11.1911, Blaðsíða 3

LOGRJETTA
217
Frá Spáni.
Þar er ókyrð mikil í landi, eins
og oft hefur verið frá skýrt hjer í
blaðinu.
Alfons XIII.
Alfons konungur 13., sem hjer er
mynd af, er ungur maður og er mik-
ið á ferðalagi, alþektur í stórborg-
um Norðurálfunnar og við hina fjöl-
sóttu baðstaði. Þykir hann skart-
maður með afbrigðum og er alstað-
ar vel kyntur, þar sem hann er gest-
komandi, en síður heima á Spáni,
eins og vænta má, þar sem lýðveldis-
hreyfingin er altaf að magnast þar.
Canalejas yflrráðlierra.
Hin myndin er af Canalejas yfir-
ráðherra, og hefur hann nú setið að
völdum í tvö ár. Hann er foringi
hins frjálslynda flokks, en á örðugt
uppdráttar vegna sundurlyndisins.
Margir heimta lýðveldi, og út úr því
o. fl. hafa orðið uppreisnirnar í land-
inu hvað eftir annað, sem ósjeð er
enn, hvernig ljúka muni.
Jrot úr jerðasögn.
Eftir Kristján Porgilsson.
Þann 26. júlí kvaddi jeg fjelaga
mína í Reval við Eystrasalt og lagði
^f stað heivi til íslands
Jeg hef aldrei verið gefinn fyrir
að ferðast á sjó. Ekki fyrir það, að
jeg sje sjóhrœddur, en jeg verð sjó-
veikur, ef nokkuð er að veðri, og
kaus því heldur að fara landleiðina,
þó hún væri bæði lengri og dýrari.
Eins og kunnugt er höfum við fje-
lagar ferðast um Rússland í fleiri
mánuði, og skil jeg því svo mikið í
rússneskri tungu, að jeg get farið
ferða minna þar upp á mínar eigin
spýtur; auk þess má vel bjargast við
þýsku, sjerstaklega í vesturhluta
Rússlands.
Jeg kom til Riga að morgni þess
27. Þar beið jeg fulla 6 tfma eftir
lest til Dunaburg, og þegar þangað
kom næstu nótt, varð jeg að bfða
10 tíma eftir lest til Weisbolons. —
Víða eru samböndin stirð, og víðar
er pottur brotinn en á Islandi. —
Veisbolon er lltill bær við norðaustur-
horn Þýskalands. Þar er síðasta rúss-
neska brautarstöðin, sem jeg þurfti
að koma á.
Lestin var varla stönsuð fyr en
nokkrir lögregluþjónar ruddust inn í
lestina til að taka „passa" (verndar-
brjef) allra farþeganna, því hjer þarf
að líta vel eftir þeim, áður en þeir
sleppa yfir landamærin. Þeir voru
ekki svo fáir með lestinni, sem ætl-
uðu yfir í Þýskaland, og það tók
fulla tvo tíma, að yfirlíta passana.
Á meðan fóru flestir út úr lestinni
til að rjetta úr sjer eða fá sjer ein-
hverja hressingu. Nú var hringt
klukku inni á brautarstöðinni. Það
var merki þess, að lestin færi bráð-
lega af stað, og eftir ’á mínútu var
bæði jeg og samferðafók mitt komið
inn í vagnana aftur. Svo var komið
með passana. í þeim vagni, sem
jeg var í, höfðust við einungis fjórir
menn auk mín: kvenmaður, sem
jeg hjelt að væri þýsk, gráskeggjað-
ur og „geiri merktur" kaupmaður frá
Breslau og tveir ungir Rússar, sem voru
á leið til Ameríku. Nú byrjaði yfir-
heyrsla, sem minti mig á gamla
daga, þegar jeg gekk til prestsins.
Maður þarf að kunna passann utan
að orð fyrir orð. Jeg dróg mig í
hlje, því jeg þurfti að rifja upp minn
passa; á meðan voru hinir spurðir
út úr. Þeir svöruðu greiðlega, karl-
mennir, og ekki þótti við þá annað
athugavert en að annar Rússinn var
nokkuð stór eftir aldri; hann slapp
samt með nokkrar vel meintar áminn-
ingar. Svo kom röðin að stúlkunni.
Hún hafði víst ekki lesið upp ný-
lega, þvf að hún mundi ekki eða gat
ekki svarað einu orði. Tveir lög-
regluþjónar tóku hana þá umsvifa-
laust og fóru með hana inn á lög-
reglustöðina. Fyrir þetta atvik hafði
jeg næstum því gleymt mfnum passa,
en jeg þurfti ekki að hafa fyrir því,
að lesa hann upp. Jeg var einungis
verður haldinn í þrotabúi Jóns
Þorsteinssonar söðlasmiðs mánu-
daginn 13. þ. m. kl I2V2 eftir há-
degi á hæjarþingsstofunni, til þess
að kveða á um sölu á fasteign
búsins.
Bæjarfógetinn í Reykjavfk
8. nóv. 1911.
Jón Magnússon.
afarodýr, nýkomin.
Sturla jönsson.
spurður að nafni, og svo fengu fjórir
efldir lögregluþjónar skipun um að
fara með mig inn á lögreglustöðina.
Jeg stóð alveg steinhissa og gat ekki
áttað mig á þessu. Svo er ýtt við
mjer óþyrmilega og mjer er sagt að
fara strax niður úr vagninum. Þegar
jeg kom í dyrnar, mundi jeg eftir
að farangur minn stóð þar eftir inni.
Jeg snjeri við til að sækja hann, en
tveir af lögregluþjónunum, sem komu
á eftir mjer, ógnuðu mjer með brugðn-
um sverðum, og jeg mátti nauðugur
viljugur fylgja þeim. Þegar jeg kom
inn á lögreglustöðina, rak jeg fyrst
augun í stúlku þá, sem jeg gat um
áður; hún stóð þar náföl og skjálf-
andi. Á miðju gólfi stóð farangur
hennar, tvær handtöskur. Það var
búið að hella innihaldinu úr báðum;
tveir menn voru að rusla f því og
leita að einhverju. Alt í einu fann
annar þeirra símskeyti. Lögreglu-
stjórinn, sem þarna var sjálfur við-
staddur, þreif það þegar, og er hann
hafði litið yfir það, sagði hann:
„Þetta er gott, nú getur sá næsti
komið". Og jeg var leiddur fram.
„Talið þjer rússnesku"? byrjaði
hann og setti um leið upp valds-
mannssvip, sem gjörði hann dálítið
skoplegan, því hann var fremur ung-
ur og grannvaxinn og ekki sprottin
grön. Jeg neitaði því. „Talið þjer
þá þýsku?" Jeg kvað svo vera.
„Hvaðan komið þjer?“ Jeg sagði
það. „Og hvert ætlið þjer?“ Jeg
hugsaði mig um. Mjer datt í hug
að segja, að jeg ætlaði til íslands;
en þar sem jeg hafði oft rekið mig
á, að mörgum var óljóst, hvað eða
hvar ísland var, sagði jeg: „Til
Kaupmannahafnar". Það hlaut hann
þó að þekkja. „Og þjer ætlið að
laumast út úr landinu án þess að fá
leyfi til þess, en í bráðina farir þjer
nú ekki lengra en hingað, því við
vitum engin deili á yður". Mjer
þótti þetta í meira lagi undarlegt,
því það stóð einmitt í passanum, að
jeg væri íþróttamaður og hefði verið
! síðast í Reval. Það stóð þar'svart
j á hvítu. Jeg hafði sjálfur farið með
| passann á lögreglustöðina þar, og
vissi því að engin svik voru í tafii.
„Get jeg fengið að sjá passann?"
spurði jeg. Því var neitað. „En jeg
er saklaus tekinn fastur", sagði jeg;
„Þetta er einhver misskilningur, því
passinn er í góðu lagi, það veit jeg".
Mjer var ekki farið að lítast á blik-
una og vildi sem fyrst fá enda á
þetta. Lestin, sem jeg kom með, var
búin að blása til burtferðar í þriðja
sinn, og jeg vissi, að í þessu augna-
bliki fór hún af stað; máske gat jeg
enn náð í hana. Mig langaði til að
taka til peninga, sem jeg hafði á
mjer, og kaupa með þeim frelsi mitt,
því að jeg vissi af undanfarandi
reynslu, að Rússinn slær í fæstum
tilfellum hendi á móti þess háttar.
En hjer voru of margir viðstaddir;
auk þess gat það vakið illan grun.
„Hafið þjer verið lengi í Rússlandi?"
var jeg næst spurður. „Á fimta mán-
uð“, sagði jeg. „Nú, og samt vitið
þjer ekki, að hver, sem ætlar út úr
landinu, þarf að fá til þess sjerstakt
leyfi hjá lögreglunni í þeirri borg,
sem hann dvelur sfðat í; þetta hefð-
uð þjer átt að vita, góði maður.
Það lítur annars helst út fyrir, að
þjer fáið að vera hjer hjá okkur enn
dálítinn tíma, en nú getið þjer farið".
Svo opnaði einn dyrnar fyrir mjer
og viðræðunni var lokið.
Jeg ráfaði nokkra stund fram og
aftur á brautarstöðinni óráðinn í, hvað
gera skyldi. Klukkan var orðm 4,
°g jeS hafði ekkert borðað frá því
snemma um morguninn. Jeg fór inn
í borðsalinn og bað um miðdagsmat,
en þegar hann kom, hafði jeg enga
matarlyst. Jeg sá ekkert annað ráð,
en að fara aftur til Reval og fá
„leyfið til að ferðast til útlanda".
Jeg var kominn á flugstig með að
kaupa mjer farseðil, en þá vindur
lögregluþjónn sjer að mjer og spyr,
hvert jeg ætli að fara. Jeg ætla fyrst
að snúa mig af honum, en sje brátt,
að slíkt muni vera þýðingarlaust,
hann muni vera settur til að gæta
mín svo jeg segi honum fyrirætlun
mína. Hann segir, aðjeg murii ekki
fá leyfi til að yfirgefa bæinn, og var
þá þeirri fyrirætlun lokið. Jeg var svo
þarna það sem eftir var dagsins og
nóttina. Þess þarf ekki að geta, að
mjer varð ekki svefnsamt; jeg gat
ekkert haft fyrir stafni, og hafði því
góðan tíma til að rifja upp fyrir
mjer ýmislegt miður skemtilegt, sem
jeg hafði sjeð og heyrt um samvisku-
semi og rjettlætistilfinning Rússanna.
Mjer datt oftar en einu sinni í hug,
að leggja af stað fótgangandi yfir
landamærin, en í fyrsta lagi var jeg
alveg allslaus utan fatanna, sem jeg
stóð í, og jeg vissi, að einn eða fleiri
menn voru settir til að gæta mín.
Ekki vissi jeg heldur, hve langt var
til landamæranna, og jeg taldi víst,
að kúlur lögreglunnar næðu mjer
áður en jeg kæmist á miðja leið.
Jeg rjeð því af að bíða og sjá hverju
fram færi. (Niðurl ).
Reykj avík.
Jarðarfor Sigfúsar Eymundssonar
bóksala fór fram 31. f. m. frá Frí-
kirkjunni, og var mikilf mannfjöldi
þar við staddur. Húskveðju flutti
Þórhallur Bjarnarson biskup, tn sr.
Ól. Ólafsson flutti ræðu í kirkjunni.
1 ártíðaskrá Heilsuhælisins á Vífi-
lsstöðum gáfust við jarðarförina 273
kr., fyrir 75 minningarskildi. Það er
langhæsta gjöfin þangað, sem safn-
ast hefur enn við nokkra jarðarför.
I)áin er hjer 28. f. m. frk. Karen
E. Klemensdóttir landritara Jónssonar,
18 ára gömul. . Hún dó úr berkla-
veiki, hafði verið á Heilsuhælinu á
Vífilsstöðum frá því að það var opn-
að í fyrra og þar til í september nú
í haust, en kom þá heim, með því
að auðsjeð var, að henni gat ekki
batnað.
Jarðarförin fór fram í gær.
Striðið um Tripólis.
Símað er fra Khöfn 3. þ. m., að
Italir hafi farið halloka í Trípólis fyrir
liðsafnaði Araba og Tyrkja.
Fií |átinii til fistimiii
Kristján Þovgilsson, sá er skrif-
ar ferðabrjefið, sem nú birtist hjer í
blaðinu, er einn af glímumönnunum
norðlensku, sem verið hafa erlendis
til og frá síðustu árin, og hefur þeirra
oft verið getið hjer í blöðunum,
meðal annars í 16. tbl. Lögr. þ. á.
Kristján kom heim úr þessu ferða-
lagi í sumar. Hann er sonur Þor-
gils óðalsbónda á Sökku í Svarfaðar-
dal.
sem skulda fyrir blaðið,
einkum þeir, sem skulda
fyrir fleiri árganga, eru á-
mintir um að borga. Inn-
heimtumaður er Arinbj. Svein-
bjarnarson bókbindari, Lauga-
veg 41, Reykjavík.
Eggert Claessen
yflrrjettarmálaflutningsmaður.
Pósthússtræti 17. Venjulega heima kl. 10—11
og 4—5. Talsimi 16.
)py Auglýsingum i „Lög-
rjettu“ tekur ritstjórinn við
eða prentsmiðjan.
11
skrifaði sem lengst, og að visu hef
jeg álitið það hrós en ekki hræsni.
Verða þó líklega til fyrirstöðu eitt-
hvað þessi stjórnmál, sem menn
eru svo langorðir um í blöðunum
og rúmfrekir, og því miður líka of
oft klaufyrtir og illyrtir. Og guð
fyrirgefi mjer, jeg veit að menn-
irnir gera það ekki: mikið af því,
sem menn á sinu andlega fátækt-
armáli nefna pólitík, lit jeg niður
á. Það virðist svo í augum uppi,
hvernig og hverja ælti að kjósa til
alþingis, og ef til vill verður vikið
að því síðar í þessari ferðasögu;
en þessi hringingameinvættur þarna
uppi í turninum gerir mig svo and-
lega máttlausan, að jeg verð að
hætta fyrst um sinn, og bíða dags
og bera mig að láta ekki hugfall-
ast, þó að ill sje nótt ósofnum.
»My womb, my womb, my
womb«, segir FalstatT, »an for my
womb I would simply be the most
active fellow in Europe«.
Það liggur við, að mjer komi
stundum svipað í hug, þó að það
sje ekki offita, sem háir mjer.
12
En nú er best að ljúkaafmatn-
um á Botníu. Það vantaði ekki,
að nógu mikið væri á borð borið,
og það fjórum sinnum á dag. Jeg
borðaði nú raunar aldrei nema
tvisvar á dag og borgaði þó einn-
ig þessar tvær máltíðir, sem jeg át
ekki daglega, og voru það að vísu
rangindi. En það var ekki nógu
gott, sem fram var borið. Mjer er
nær að halda, að með sama til-
kostnaði hefði mátt gera farþegum
veislufagnað í mat á degi hverjum,
ef hyggilegar væri að farið og menn
hefðu vit á að jeta minna og færra
i senn. Það var of lítið af hugs-
un í matnum, og sú vökvunin, sem
langhollust er, einkurn sjósjúkum,
sagósúpa, ekki svo illa tilbúin og
með rúsínum þó nokkru betri en
það, sem menn jeta með því nafni
á íslandi vanalegast, kom ekki
nema einu sinni. ^ flrleitt gætu
þessar ferðir milli íslands og Dan-
merkur verið til heilsustyrkingar
miklu meir en er, og jeg trúi því
ekki um skipasmiði nútímans, að
þeir geti ekki gengið svo frá, að
13
loftbetra sje niðri í skipunum en
er, og með engu móti má óloftið
úr lestinni geta komist upp um
gólfið í farþegarúminu, eins og á
sjer stað í Botníu. Jeg veit ekki,
lrvort farþegar hafa veitt því eftir-
tekt, að þeim hætti fremur við höf-
uðverk, þegar vindur er á eftir?
Eitt af því, sem margir vita ekki,
sem hættir við sjóveiki, er, livað
það er háskalegt, að drekka sóda-
vatn, þegar svo stendur á. Jeg hef
sjeð það ríða baggamuninn á mönn-
um, sem höfðu staðið sig það vel,
að þeir áræddu niður að borða.
Þetta er ef til vill dálítið ógætilega
að orði komist, því að mjer væri
illa við, að nokkur hjeldi að mjer
kæmi til hugar að gera sjóveiki eða
önnur veikindi að fyndnisefni.
Jeg þori ekki neitt að staðhæfa
um það, en mjer virtust dálitlar
líkur til, að appollinaris, sem er
þýskt ölkelduvatn, liefði gagnstæð
áhrif. Appollinaris er dýrara en
rjómi, en ekki fanst mjer það vit-
und bragðbetra en íslenskt ölkeldu-
vatn. Skyldi ekki Hjaltalín !and-
14
læknir hafa haft rjett fyrir sjer um
verðmæti ölkelduvalnsins, þó að
honum skjátlaðist um sementið?
7.
Það var sólskin og stinnings-
norðankaldi, þegar Botnia stefndi
suður sundið fyrir nokkrum dög-
um, en þó lá reykmóða yfir þess-
um smáfríðu löndum beggja megin
sunds, og lá við að það kæmi í
mig mannhatur, þegar jeg hugsaði
til þess, að kolaöldin, með allri
þeirri andstygð og öllum þeim hrell-
ingum, sem henni fylgja — því að
árlega farast svo hundruðum skift-
ir í kolanámunum — mundi nú á
enda, ef ekki væru einhverjir, sem
hjeldu, að þeir þyrftu að græða á
kolunum. Yfirleitt er mjerfáttver
við en þennan rangsnúna gróða-
vilja, sem ásamt rangsnúnum trú-
arbrögðum mest hefur heft fram-
farir mannkynsins, og mest verið
þess valdandi, að menn fylgdu ekki
nógu vel þeim, sem bestir voru og
mest höfðu vitið, heldur ljetu þá
verða úti á öræfum, því að það
15
mun nærri sanni, sem stendur í
einhverjum austrænum fræðum, að
heimskan, eða rjettara sagt vit-
skortur, sje rót alls ills, að algæsk-
an sje til einhverstaðar, en það
standi á alviskunni, til þess að al-
mættið geti komist á, en þar er
það, sem stendur á mannkyninu,
likt og Persar kendu. Þess vegna
ríður svo mikið á vísindum og vit-
auka, og má segja, að mesta hlut-
verk mannkynsins sje að leita sann-
leikans, en öll veiklun sýnir, að
menn hafa horfið frá sannleikan-
um, þeir eða forfeður þeirra; og
eflast þá oft um hríð þeir, sem síð-
ur skyldi.
Andinn er yfir mjer; jeg hef nefni-
lega drukkið eitt glas af víni, en
því miður líka nokkur móða, því
að á þessari vínstofu tiðkast, eins
og víðar, sú ósvinna, að menn
reykja. En til þess að sýna, að
jeg mundi eiga skilið að verða i
vínstúku þeirri, sem stungið hefur
verið upp á, að stofnuð yrði, og
þar sem einungis ætti að drekka
gott vin, í stað þeirrar skaðvænu