Lögrétta - 31.07.1912, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
fjautíavetó 41*
Talsimi 74.
Ri t s t j o r i:
f’ORSTEINN OÍSLASON
Pinghollsstræti 17.
Talsimi 178.
M. 30.
Reykjavík 31. jiilí 1913.
vn. árg.
2il jóhantis Sigurjónssonar skálðs.
Sungið í samsæti með honum i Rvík 30. júli 1912.
Heill að sumbli, góði gestur,
göfugt skal þjer signa full!
Yngri skálda æðsti prestur,
ardans ber þú vígslugull!
Sje jeg höfga hringa drjúpa,
heiðbrim ljóss, af kjörgrip þeim,
skína’ um sonu dalsins djúpa,
dagsbrún lyfta’ um norðurheim.
Vel sje þjer, sem eldraun eigi
ungur ljetst á móð þinn fá,
stýrðir móti stjörnu’ og degi
stoltur, frjáls um reiðan sjá.
Heill sje þjer, sem heilum knerri,
hugsjón tryggur, stýrir beint,
storkar kaldri kólgu hverri,
krappann oft þó hafir reynt.
Hjer skal svarra, hjer skal freyða
hrosta brim um kera lá, —
skáldi lof i ljóði greiða,
ljúfar þakkir vinum frá!
Hald svo fram sem för er hafin
frægðar vonum nýjum glæst, —'
listadísar Ijósarm vafinn
lif þú sæll og fljúg sem hæst!
Guðm. Guðmundsson.
<U
3
CT1
o

>
cn
p
bjo
«
g
'S
</>
rG
U
cS
PQ

o*
Ph
<v
rX
<U
Irv v3
u
s ~
p
'P
£ W W
Ö O
h bc
jS o
13 >-t
01
^ bo
P 5
e -a
O*
o
X ro
- *o

o
u
B c
IO ?
p s
I!
73 §
6 «
W
jo
D-
,3
N3
'Sa
3
w
ctí

^ O
w
v- «5
^ t:
- C3
4) Í3
m
G
s
<+* •—■ r3
^3 <n
43 vT
3 d +
bfl d 3
o cð <2
Í 8 á t
oj cu ra
W K
ctí
• c3
8 ^
to
^ Í3
43 ^
4«í
'3
Oh
S
3
3 .-3
15 s
m
G
>
cö
3
JO
’C
43 v3
13 2
5 5
co
O
S
bo
o
1895.
50 ára afmæli alþingis.
U Edinborg stoínuð.
Futuristar. í Ítalíu hefur á síðustu tím-
um komið upp flokkur ungra málara og lista-
manna, sem nefnir sig „Futurista", þ. e.
menn ókomna tímans. Málverk eftir þá
hafa verið til sýnis í París og víðar; nú í
þessum mánuði höfðu þeir málverkasýning
í Khöfn. Þeir þykja láta mikið yfir sjer.
En litla viðurkenningu fá þeir hvervetna, að
því er sjeð verður af blöðunum.
Flotakostnaður Norðnianna. Nýlega
var samþykt í norska þinginu 20 milj. kr.
fjárveiting til
flotans, þar af
15 milj. til
byggingar 2ja
herskipa. Þetta
var samþykt
með 82 atkv.
gegn 40. Só-
síalistar höfðu
mótmæla-sam-
blástur á eftir
og er sagt, að
um 30 þús. manna hafi gengið um göt-
urnar í Kristjaníu undir merkjum mót-
mælenda.
Radíum. Nýlega var getið um hjer í
blaðinu samskot í Danmörku til þess að
koma á lækningum með radíum í Khöfn.
Nú hefur danskur maður, V. Jörgensen
konferentsráð, gefið Finsens lækningastofnun
10 þús kr. til þess að kaupa fyrir radíum.
Adolf Deucher, áður forseti svissneska lýð-
veldisins, er nýlega dáinn, 71 árs að aldri.
Innkaupin í
Edinborg'
auka gleði —
minka sorg.
I. O. O. F. 93289.
KB 13. 9. 7. 27. 9. G.
Þjóðmenjasafnið opið virka daga kl. 12—2.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) I. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. 10*/»
—12 og 4—5.
islands banki opinn 10—2"/» og 5*/«—7-
Landsbankinn io1/^—21/.. Bnksti. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 °8 5—8
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldstod,
YflrrjettarmáilafærsluinaUur.
Læhjargata 2.
Hoíma kl. 1 1 — 12 og 4—7.
Bækur,
innlendar og erlendar, papplr og allskyus
ritföng kaupa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Stjórnarskijtin.
Þau stjórnarskifti, sem nú eru ný-
afstaðin, eru sjálfsögð afleiðing af
þingkosningunum síðastliðið haust.
Þær gáfu Heimastj.flokknum meiri
hluta þjóðkjörinna fulltrúa í þinginu,
og utanflokkamennirnir, sem kosningu
náðu, stóðu þeim nærri í skoðunum,
enda voru líka flestir studdir beint
af Heimastjórnarmönnum. í samræmi
við þetta hagaði og fyrv. ráðherra
vali hinna konungkjörnu þingmanna.
Margir tala um, hve spaklega þessi
stjórnarskifti hafi gengið í samanburði
við alt það vandræðarifrildi og met-
ing, sem átt hefur sjer stað á undan-
förnum þingum út af sama efni. Menn
höfðu horft hissa á þann ljóta Ieik,
og sumir sögðu, að Heimastjórnar-
menn mundi bera upp á sama skerið.
En reynslan hefur nú sýnt hið gagn-
stæða.
Og það er ekki aðeins svo, að
Heimastjórnarmenn fylgist óskiftir að
aðalmálunum við þessi stjórnarskifti,
heldur hefur og nær alt þingið tekið
höndum saman. En þetta er einmitt
það, sem kveðið hefuf við úr öllum
áttum á undanförnum árum, að vera
þyrfti og vera ætti meðan deilumál-
unum út á við væri komið fyrir, og
það er sjálfsagt, að úti um alt land
verður þeim samtökum og því sam-
komulagi vel fagnað. Þingmálafund-
irnir í vor hafa og nær undantekn-
ingarlaust verið þeirra hvetjandi. Af
útdrætti, sem Lögr. hefur í höndum
úr öllum þingmálafundagerðum, sem
alþingi hafa borist, má sjá, að til-
lögurnar eru með örfáum undantekn-
ingum þær, að sambandsmálið sje
tekið fyrir að nýju, en stjórnarskrár-
málinu þá auðvitað frestað. Margir
fundirnir lýsa og yfir því, að þeir
vilji ekki stjórnarskrárfrumvarp síð-
asta alþingis óbreytt.
Samkvæmt þessu hafa allflestir
þingmanna nú þegar myndað föst
samtök um, að vinna að framgangi
sambandsmálsins. Núverandi ráðherra
er sá maður, sem þingið treystir best
til forgöngu í því máli, enda hefur
hann og áður verið aðalforvígismaður
þess. Að öðru leyti verður málið
ekki tekið til meðferðar á þessu
þingi, en ráðherranum falið, að fara
með málaleitanir um það til hins
málsaðilans, Dana. Svo er það sjálf-
sagt, að málið verði borið undir at-
kvæði þjóðarinnar áður en því verði
til lykta ráðið.
Aðalverkefnin, sem liggja fyrir
hinni nýju stjórn, eru tvö, •— þetta,
seni á hefur verið minst: að fá heppi-
legar lyktir á sambandsmálsdeiluna,
og svo hitt, að rjetta fjármál landsins
við úr þeim ógöngum, sem þau nú
eru í. En tillögur eru enn eigi
komnar fram í þinginu frá nefndinni,
sem fengið hefur fjármálin til með- j
ferðar, enda er það líka vandaverk,
sem hún hefur af hendi að leysa.
En með þvf góða samlyndi og
þeim áhuga, sem nú er rfkjandi í
þinginu á því, að reisa við og bæta
það, sem áður hefur aflaga farið,
ætti að mega vænta sem bests árang-
urs af starfi þess.
Japanskeisari ðáinn.
Andlátsfregn hans er símuð frá
Khöfn í morgun.
Mutsuhito keisari var fæddur 1852
og kom til rfkis 1867. Hann var
stórmerkur stjórnandi, og allar þær
miklu breytingar, sem Japan hefur
tekið síðan hann tók við stjórn, eru
mikið honum þakkaðar. Með ríkis-
töku hans fjekk landið fyrst stjórn-
arfyrirkomulag að dæmi Vesturþjóð-
anna, og nú er Japan komið í tölu
stórveldanna.
Stjórnarskifti í Tyrklandi.
Símað er frá Khöfn 2Ó. þ. m.:
„Ahmed Muktar pasja er orðinn
stórvesír í Tyrklandi. Ungtyrkjar
útilokaðir. Megnir flokkadrættir".
Uppreisnin í Albaníu og ókyrð
vfðar á Balkanskaganum samfara
kröfum til Tyrkjastjórnar um stjórn-
arfarsbreytingar og aukið sjálfsfor-
ræði frá sjerstökum ríkishlutum, hef-
ur komið stjórninni mjög illa, eins
og nú stóð á. Svo var og komin
upp megn óánægja innan hersins, er
snerist gegn fráfarandi stjórn.
Ahmed Muktar, sem nú er tekinn
við stjórnartaumunum, er fjörgamall
maður, fæddur 1832. Hannvaryfir-
hershöfðingi Tyrkja í ófriðnum við
Rússa 1877.
Líklegt er nú talið, að ófriðnum
við ítali ljúki bráðlega á þann hátt,
að ítalir haldi yfirráðum yfir Trípólis,
en annars haldist alt óbreytt.
Grikkir, sem búa á eyjum þeim,
sem ítalir hafa tekið af Tyrkjum,
hafa farið þess á leit, að nýtt ríki
væri myndað af eyjunum í Grikk-
landshafi, og þá ætlunin, að Krítey
yrði þar með og svo lokið þrætunni,
sem um hana hefur staðið. En sú
málaleitun fær víst litla áheyrn.
Úr „Suðurlandi“
um sambandsmálið.
Blaðið „Suðurland", sem hr. Jón
Jónatansson, 2. þingm. Árnesinga, er
nú ritstjóri fyrir, flytur 20. þ. m. ítar-
lega og vel ritaða grein um verkefni
þau, sem liggi fyrir alþingi í sumar,
og er hjer tekinn upp lítill kafli úr
henni:
„. . .. Alþingi 1909 hafnaði þeim
samningagrundvelli, sem þá hafði
verið lagður, og bjó í þess stað til
frumvarps-ómynd, sem menn hlutu að
segja sjer sjálfir, að Danir hvorki
vildu nje gætu litið við, og hafði þó
meiri hlutinn á því þingi aðeins um-
boð til að taka ekki Uppkastinu ó-
breyttu; minnihlutafrumvarp þess
þings hefði vafalaust haft fylgi þjóð-
arinnar — en í því efni er komið
sem komið er, og tjáir ekki um það
að sakast. Hinsvegar líta margir svo
á, að friður náist hvorki inn á við
nje út á við, nema sambandsmálið nái
fram að ganga, og má vel vera, að
í því sje nokkuð hæft, en hvað sem
þvf líður, þá verður það eitt aðal-
hlutverk þessa þings, að skapa frið
inn á við og út á við, því að úr því
vjer einu sinni erum í sambandi við
Danir, þá er það nauðsynlegt, að sam-
úð og góð samvinna geti átt sjer stað
milli þeirra og vor, en því hefur ekki
verið að heilsa síðan 1909".—
Fjársvik í Danmðrku.
Þar eru nýkomin upp stórvægileg
fjársvik við landbúnaðar-sparisjóðinn
í Hjörring. Stjórnandi hans, Christ-
ensen að nafni, skaut sig, er hann
sá, að svikin urðu ekki lengur dulin
og nýr endurskoðandi heimtaði allar
sakir hans grarinskoðaðar. Það er
sagt, að sjóðþurðin nemi lh milj. kr.,
innieigendur tapi 18%, en hlutafje
og varasjóði með öllu eytt. Christen-
sen hafði lengi breytt yfir ástandið
með ýmiskonar brögðum.
hngmálafundir N.-Múlasýslu.
3. júní var þingmálaf. haldinn á
Vopnafirði. Fyrsti þingm. kjörd.
Jóh. Jóhannesson bæjarfógeti setti
fundinn og talaði um tilgang hans.
Fundarstj. Gunnar Gunnarsson hrepp-
stjóri og skrifari Mart. Bjarnason
verslunarstj. Hafði almennur kjör-
dæmisfundur verið boðaður við Lag-
arfljótsbrú og kaus þessi fundur þang-
að 16 fulltrúa. Þó var rætt þarna
um nokkur mál og samþ. eftirfar-
andi tillögur*.
2. Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir því, að tilraunir til samkomu-
lags hafa komið fram um sambands-
málið frá báðum aðalstjórnmálaflokk-
unum í landinu, en lítur hins vegar
svo á, að þar eð fullnægjandi upp-
lýsingar um samkomulag þetta eru
eigi fyrir hendi, þá sje eigi heppi-
legt að taka neina ákvörðun um
málið.
2. Fundurinn lítur svo á, að æski-
legt sje að fresta úrslitum stjórnar-
skrárbreytingamálsins, þar til útsjeð
er um árangurinn af samkomulags-
tilraununum um sambandsmálið.
3. Fundurinn telur einkasölu á
kolum athugaverða, en ekki óað-
gengilega, sje vel um samningana
búið".
Hinn almenni þingmálaf. N.-Múla-
sýslu var haldinn að Lagarfljótsbrú
22. júní. 2. þm. kjörd,, Einar Jóns-
son prófastur, gat ekki sótt fundinn.
Fundarstj. Sig. Jónsson hreppstj., en
skrifarar Björn Hallsson og Halld.
Stefánsson. Jóh. Jóh, bæjarf. talaði
um helstu málin, sem fyrir aukaþing-
ið mundu koma, og eftir langar um-
ræður voru samþ. svohlj. till:
1. „Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir því, að reynt hefur verið að
koma á samkomulagi innanlands í
sambandsmálinu og vill styðja að
því, að það komist á, þó svo, að
málstaður íslendinga verði eigi iak-
ari en eftir minnihl.frv. á alþingi
1909 og, að útlitinu fyrir samkomu-
lagi við hinn málsaðilann verði ekki
spilt. Jafnframt telur fundurinn sjálf-
sagt, að sambandsmálið verði eigi
afgreitt til fullnustu fyr en leitað
hefur verið um það áiits þjóðarinn-
ar". Samþ. með 37:11. En eftir-
farandi till. fjekk 19 atkv.: „Fund-
urinn mótmælir bræðingi þeim um
sambandsmálið, er birst hefur í blöð-
unum, og krefst þess, að það mál
verði ekki tekið fyrir á aukaþinginu
í sumar".
2. „Eins og sakir nú standa, tel-
ur fundurinn ekki rjett að ráða
stjórnarskrármálinu til lykta á auka-
þinginu í sumar". Samþ. með 21:9.
A fundinum voru mcnn úr öllum
hreppum kjörd. nema Borgarfirði.