Lögrétta - 04.09.1912, Blaðsíða 3

LOGRJETTA
175
CC3

o
o
fO
i-4
<D
>
có
ri
i—(
to
v-
w
-4-»
C/í
O
C00
rt o
bX
Æ O
'■Q C\
G O
ct<
ÖlO
s viS
Cð j_
TJ 03
’o ^
•U 4_»
cr
cö
X
tj b' ^
E ro •M
C 'O
W M2
u ^3
M
o *-
*0 ,íj
í5 ’r5 !3
o c c
— p -
b/)^3
CU3
~ s
Px=1
X-O
q\ ö
LO 1-0
1-0
O *-* »-
« o* ”3
c
3
bÆ
<u
c
c
w rs £
<D
>
cö
c
£ cö
T> -±í
:0
X
D
rt
H
bÆ
3
4-1
4-1
O
P4
c
XI
cö
c
cö
CQ
cö
vo
vo
cö
X
o
.w
p^=l S
o
G\
W)
o
>
X
io
GLZ>
C—.
CÖ
6 í -
>» -
bfl •* tS
o i2 -o
4-» ---->
.i3 io jz: o ^
V oo o io>
5? « § vo 'S
>
co
EC
cö
cö
T3
C
cö
X
O
O
1-0 l
co O
*■ lO

03
C
X
X
o
io
vo
o
io
c i2
Sj b
0) 3
*• c
d rc>
4-»
w o
<D
M
oo
w
o
o
3
ro S
ro ,S
M S
1895.
50 ára afmæli alþingis.
William ISoolli dáinu. Stofnandi
Hjálpræðishersins og yfirstjórnandi, W.Booth,
andaðist 20. f. m. nokkuð á níræðisaldri,
fæddur 1829. Hann var áður Meþódista-
prestur í Lundúnum, en hætti við prestskap
og gaf sig allan að starfsemi meðal fátæk-
linga. Sjálfur var hann þá auðugur maður.
Svo stofnaði hann þar Hjálpræðisherinn, er
fljótlega breiddist út um alian heim, og var
yfirstjórnandi hans til dauðadags. í stórborg-
um heimsins hefur Hjálpræðisherinn unnið
afarmikið til
gagns oghjálp-
ar fátækling-
um. Fyrirstarf-
semi sína í
Lundúnum var
Booth gerður
þar að heiðurs-
borgara fyrir
nokkrum ár-
um. Hann hef-
ur fram á síð-
ustu missiri verið í sífeldum ferðum landa
á milli, um allar álfur, til eftirlits með starf-
semi herdeilda sinna og þykir hið fasta skipu-
lag, sem Booth hefur komið á hana og er
eins alstaðar, mjög merkilegt. Klofningur
varð þó eitt sinn í fylkingum Booths og olli
því sonur hans. Booth yngri dró yfirstjórn
Hersins í Ameríku undan ráðum föður hans
og varð þar sjálfur yfirhershöfðingi.
S
ro —'
W .2.
3 2
•g 2
rt aj
X >
Innkaupin 1
Edinborg
auka gleði —
minka sorg.
b
Verslun
ASG. G. GUNNLADGSSONAR fi Co„
Austurstræti 1,
hefur nú fengið með s/s „CERES"
fjölda af vörmn, t. d.:
Dömuklæði, 4 tegundir, kr. 1,25—2,40,
Klæðið góða kr. 3,30—4,50.
Prjónabandið alkunna, kr. 3,30 pr. pund.
Morgunkjólatau, 10 tegundir.
Silkifötin alþektu.
Sængurdúk og fiðurhelt ljereft; axlabönd, 20 tegundir.
Drengjapeysurnar, sem allir þekkja, o. m. fl.
liesfu kaupln gerið þið í
Austurstr. 1. Ásg-. Gf. Gfuuulaugssou & C o
I
£
Sumarferð
í Húnavatns- og Sbagafjarðar-
sýslu.
I.
í júní og júlí í sumar fór jeg um
Húnavatns- og Skagafjarðar-sýslu í 5
vikur og svo 3 vikur um Borgarfjörð.
Hjelt 9 fyrirlestra í Málfunda- og Ung-
mennafjelögum í Skagafirði, en 8 í
Húnavatnssýslu í fjelögum og vfðar
og svo 3 í Borgarfirði. Á Sauðar-
krók voru áheyrendur flestir, um 400.
Enda var þar íþróttamót mikið. Þar
var hlaupið, stokkið, glímt og synt.
Þar voru líka kvennafimleikar, einnig
sönglist, dans og kvæðaupplestur, alt
myndarlegt og með reglu. Unnu
ýmsir verðlaun. Á hinum stöðunum
í Skagafirði var fremur fáment við
fyrirlestrana: þetta 22—28; nema á
Reykjum í Tungusveit, þar voru 60.
Þar er sundskáli mikill og sundtjörn
hjá um 800 □faðmastór. Eru volg
afrensli úr einni lauginni þar. Mikill
er annars jarðhiti á Reykjum og er
þar kartöflurækt góð, var kartöflugras-
ið þar orðið 1 fet á hæð eða meira
þann 20. júní. Sögðu þeir mjer, að
gulrófur væru þar oft 5 pd. þungar
hver. Mjer virtist að miklu meiri
gavðrækt mætti hafa þar. Víða eru
stór tún í Skagafirði þar sem jeg
kom, t. d. í Ási í Hegranesi og á
Frostastöðum eru 400 töðuhesta-tún,
300 á Víðivöllum. Reynistaður er
og stórbýli mikið; tún stórt, miklar
og sljettar engjar, og eru þær nú
slegnar með sláttuvjel.
í Húnavatnssýslu hafði jeg flesta
áheyrendur í Bólstaðahlíð, eitthvað á
þricja hundrað, enda var þar þá tom-
bóla, og á Höskuldsstöðum 80; ann-
arstaðar þetta 20—40, enda var ann-
ríki mikið. Jeg fór um Dalasýslu í
fyrra um sama leyti, og voru þar
heldur fleiri áheyrendur. í Borgar-
firði eru fyrirlestrar mínir einna jafn-
ast og best sóttir. Víða eru tún stór
í Húnavatnssýslu, t. d. í Bólstaða-
hlíð; fást af því, var mjer sagt, þetta
um 500—800 hestar, þegar allir út-
jaðrar eru taldir; er það harðlent og
mikið búið að hafa fyrir því.
Á Geitaskarði er og stórt tún, 300
—400 liesta. Var Árni að láta byggja
sjer stórt steinsteypuhús. Annars er
heldur færra af stein- og timbur-hús-
um í sýslum þessum en í Borgarfirði
og í Árnes- og Rangárvallasýslum.
En torfbæir eru aftur víða góðir fyrir
norðan og standa betur en á Suð-
vestur- og Suður-landi, því loftslagið
er kaldara og þurrara, og svo geta
þeir fremur náð sjer í góðan rekavið.
A Giljá í Vatnsdal var stofa 60 ára
görnul, og var stæðilegri mörgum 10
ára stofum, sem úr slæmum við og
í rakaloftslagi eru bygðar. Mjer finst
því Norðlendingar síður þurfi að hætta
torfbyggingum en Sunnlendingar. Ann-
ars kann jeg altaf ofurvel við mig í
góðum torfbæjum. Hef þó verið 12
ár í góðum timbur- og stein-húsum
erlendis.
II.
Fyrir norðan Giljá er steinninn,
sem ármaður eða verndarvættur Koð-
rans, föður Þorvalds Víðförla, bjó í.
Steinninn er hjer um bil 3 faðmar
á lengd, 2 faðmar á breidd og D/2
faðtnur á hæð, stendur hann þar ein-
stakur á holti og vex á honum mikið
af geitaskóf og ýmsum fallegum stein-
skófagróðri. Er þar því fallegt og
vistlegt fyrir steinbúann.
Jeg kom að Stóru-Borg, og þaðan
var mjer sýnt Borgarvirki. Stendur
það á hálsinum fyrir sunnan Stóru-
borg, þar sem hann er hæstur. Það
er skeifumyndað hamrabelti kringum
skeifumyndað byrgi, inni í því eru
tvær stórar steintóftarrústir og er
opið mót austri. Er sagt frá því í
sögu Vígabarða.eða Heiðarvíga sögu.
Ekki kom jeg inn í sjálfan Vatns-
dalinn núna. En þar kom jeg fyrir
rúmum 30 árum, gerði mjer ferð fram
að Hofi, höfuðbóli Ingimundar gamla.
Mjer þykir altaf vænt um fornu Vatns-
dæli. Ingimundur er einhver lang-
besti maðurinn, sem lifði hjer í forn-
öld. Og synir hans eru líka drengir
góðir, þótt þeir sjeu ólíkir. Og svo
eru nú konurnar í Vatnsdælu ágætar,
þótt ekki sje sagt svo mikið frá þeim.
Þær Þórdís og Helga eru ekki að
þessum leiðinlegu eggjunum, sem ó-
prýða svo mjög konurnar í Njálu,
Laxdælu og víðar. Nei, Vatnsdælu-
konurnar eru sættakonur. Þær sefa
heiftir og fremja frið. Út af Ingi-
mundi gamla er líka Illhugi, bróðir
Grettis, kominn, einhver langbesti
drengur, sem ísland hefur alið.
Jeg fór hjá Ösi í Miðfirði. Datt
mjer þá sem oftar í hug: Sárt er
það, ef saga Þórðar Hreðu ekki er
sönn. Þórður hefur mjer altaf þótt
einhver langskemtilegasta fornsögu-
hetjan. Er besti drengur. Og þá
er Sörli ekki síður. Sje sagan til-
búningur, þá er það góður tilbún-
ingur að efninu til, nema hvað Skeggi
er of grimmur og Þórhalli heldur
mikið ómenni.
Veðrið var besta ferðaveður, þeg-
ar jeg fór um sýslur þessar. Oftast
sólskin, örsjaldan rigning eða þoka,
nema helst á næturnar; aldrei ofkalt
og aldrei of heitt. Jeg gekk mest-
megnis úr Norðurárdalnum og að
Blöndu. Úr því tóku fjelögin við og
buðu mjer nóga hesta; voru sumir
þeirra hreint afbragð. Vegir eru all-
góðir. Hjeraðsvötnin eystri brúuð.
Svifferja á vesturvötnunum. Og fyrir
ofan Hegranesið, þar sem vötnin eru
í einu lagi, er önnur svifferjan, og
svo smáferjur hingað og þangað.
Ein brú er á Blöndu — og eigin-
lega bara ein ferja, Holtastaðaferjan.
Er ilt að ferja annarstaðar yfir ána,
rennur á breiðum eyrum, oft í fleir-
um kvíslum. Brúarstæði nvergi að
sjá í Langadal, og ekki í Blöndudal
heldur, að minsta kosti ekki neðan
til í honum. Svo á þessi verður lengi
mikill samgöngutálmi. Hinar árnar
í Húnavatnssýslu eru alt betri viður-
eignar.
Víða er fallegt í Húnavatns- og
Skagafjarðarsýslum, en ekki finst
mjer náttúran þar neitt sjerlega stór-
kostleg eða margbreytt. Drangey og
Skagafjarðarundirlendið er einna til-
komumest. Og í Langadal eru marg-
ar brekkur og enda holt heiðblá af
þrílitri fjólu, og fegrar það dalinn
ákaflega.
Skógar eru hvergi nema eitthvað
í Hrollleifsdal og á eyju í Miklavatni
í Skagafirði. Og svo gulvíðisrunnar
sumstaðar, t. d. við Svínavatn. Þar
er og ein birkihrísla og eru þær líka
víðar á stöku stað í giljum. Víða er
mikið af fjalldrapa. En fjöllin eru
furðu flagalítil, og það eins, þótt þau
sjeu há. Og lágu fjöllin, bæði við
Blöndu og í Miðfirði og Hrútafirði,
eru hjer um bil flagalaus, alþakin
skrúðgrænum engjum og liögum, og
þeir fáu melar og klettar, sem þar
eru, gera bara fallega tilbreyting f
landslagið. Það er einhver munur
að sjá þessar sveitir, eða svéitir þær,
þar sem mikið er af flögum. Það
er eins og að sjá tvo menn: annan
í alveg óslitnum fötum, en hinn í
gauðrifnum görmum. Heldur eru t.
d. komin göt á hin fögru skrúðklæði
Hvítársfðunnar, að jeg nú ekki nefni
hálsana hjá Hafnarfirði og víðar, þar
sem annars er að öðru leyti fallegt
land. — Það þarf að bæta þessi ljótu
göt á fatnaði fjalla og dala vorra,
þarf að græða foldarfleiðrin og sárin.
Flagablómin og melablómin eru altaf
að reyna það, en hafa ekki nóg næði
tíl þess fyrir stormunum, vatninu og
skepnunum. Skógplantanir og girð-
ingar verða að koma til að hjálpa
hrjóstragróðrinum, svo hann geti gert
foldarsárinn að verulegu graslendi.
Jeg sakna oft norsku skóganna og
aldingarðanna, þegar jeg ferðast hjer
á landi. En túnin þykja mjer fult
svo falleg á litinn hjerna. Veit þó
vel, að sóley og fíflar eru ekki eins
gagnleg og rauði smárinn, sem oft
slær fögrum rósroða á norsk og dönsk
tún. En lambagrasið og holtasóley-
arnar, sem gera móa, holt og mela
okkar að sönnum skrúðreítum, sjást
örsjaldan í bygðum á Norðurlöndum.
Alstaðar var mjer tekið ágætis-vel;
greiðaborgun örsjaldan þegin, en oft
boðnir hestar og smáfylgdir ókeypis.
Jeg get ekki gert svo sem neinn mun
á bæjum, þar sem jeg kom, í þessu
efni; gestrisnin svo almenn og jöfn.
En svipað hlýt jeg að segja hvar
sem jeg hef ferðast hjerálandi; sár-
fáar undantekningar.
G. Hjaltason.
Aukaþingiö 1912 má heita
merkilegt þing og gott þing. Það
hefur fært einmitt það, sem vitrustu
og bestu mennirnir hvervetna um
land fundu sárast til að vantaði, en
það var friður og eindrægni. Að þessu
fengnu eru meiri líkindi til þess en
áður, að nytsömum málum verði
framgengt, og á því er nú landi og
þjóð mest þörfin, en hið blinda hatur
milli manna út af sökum, sem nú
eru um garð gengnar, þarf að kæfa
niður. Til þessa hefur aukaþingið
1912 lagt grundvöllinn og á þökk
skilið fyrir af þjóðinni. Annars mun
Lögr. bráðlega minnast nánar á gerð-
ir þess.
Hræsni. Blaðið „Ingólfur" lætur
sem sjer sje afargramt í geði við
þingið í sumar fyrir það, að það hafi
ekki afgreitt stjórnarskrárfrumvarpið,
sem síðasta þing samþykti, en aldrei
var fyrir þingið í sumar lagt af stjórn-
inni, af ástæðum, sem öll blöðin hafa
áður skýrt frá.
Hvíllk afskræmishræsni slfkt og
þvílíkt hlýtur að vera geta menn
best sjeð, er þeir gæta þess, að nú-
verandi ritstjóri „Ingólfs", Ben. Sveins-
son alþm., var einn þeirra þingmanna,
sem 1911 greiddi atkvæði móti stjórn-
arskrárbreytingafrumvarpinu, svo að
hann vildi þá sjálfur una við núver-
andi stjórnarskrá að minsta kosti
fram til þingsins 1913.
Stöðulaga-gylling. Á al-
þingi 1911 báru forsprakkar Sjálf-
stæðisflokksins fram mótmæli gegn
stöðulögunum, eins og menn muna,
En á alþingi í suinar báru skiln-
aðarmennirnir þrír fram tillögu til
þingsályktunar, sem auðvitað enginn
ljeði atkvæði annar en sjálfir þeir,
þess efnis, að Iofa og gylla stöðu-
lögin á hvert reipi.
Nú á að fara að gera þau að fyrir-
myndar frelsisskjali — hampa þeim
eins og landvarnarmenn hafa áður
hampað gamla sáttmála Gissurar jarls
Þorvaldssonar.
Gfjaldkeramáliö. Magnús
sýslumaður Guðmundsson, sem dæma
átti gjaldkeramálið, hefur beðið stjórn-
arráðið um lausn frá því og ber við
embættisönnum. Kvað vera komið
upp sauðaþjófnaðarmál í Hofsstaða-
hverfinu í Skagafjarðarsýslu, er hann
þarf að ransaka nú í haust, og auk
þess hafi hann málum að gegna úti
í Fljótum.
Hið ómannlega og tuddalega ill-
girnisraus, sem alið er stöðugt á út
af þessu máli frá einum vissum stað
hjer í bænum, og svo sorpblaðamál-
færslan, sem því er samboðin og lík-
lega frá sömu heilbrigðu rótinni runn-
in, — alt þetta er svo einstakt í
sinni röð, að manni verður ósjálfrátt
að hugsa, að slík ótuktarlymska hljóti
Vel þurkaða þöngla kaupir
háu verði Jakob Havsteen: hittist á skrif-
stofu D. D P, A.
áður yfir Ijúki að fá sín makleg mála-
gjöld.
Sannleikurinn er sá, að með þetta
mál hefur verið farið frá yfirvaldanna
hálfu, alt frá því að sakamálsran-
sóknin var hafin, út í ítrustu æsar
eins og lög standa til.
Að gjaldkerinn hafi hálf laun meðan
á málinu stendur, er ekki annað en
það, sém lögin beint fyrirskipa. Ef
hann hefði verið sviftur þeim, þá
hefði verið níðst á honum og hann
þá sfðar getað átt kröfu til skaða-
bóta. En því er ekki eins um það
talað, að sýslumaður Húnvetninga,
sem lfka hefur verið vikið frá, skuli
halda hálfum launum? Þeir, sem
vefinn spinna í gjaldkeramálinu, vita
þó þetta vel. Og því fer mjög fjarri,
að gjaldkeramálið hafi enn sem kom-
ið er tekið tiltölulega langan tíma,
jafn umfangsmikið mál.
Smjörialan í Englandi.
Símað er í gær frá Ch. Mauritzen
í Leith, að hann hafi selt nokkuð
af síðustu sjörsendingu hjeðan fyrir
123 sh. 100 pd.
Reykjavík.
Yflrdómuriim. 13. f. m. var fyrv.
ráðherra Kristján Jónsson aftur skip-
aður þar dómstjóri.
Ráðlierrabústaðurinn. Þangað er
nú Hannes Hafstein að flytja sig, en
Kr. Jónsson er fluttur aftur í hús sitt
við Austurvöll.
Guðm. Sveinbjörnsson lögfræð-
ingur, sem áður hefur búið í húsi
Kr. J. við Austurvöll, er nú fluttur í
Ásbyrgi.
Stjórnarráðið. Á annari skrif-
stofu þar er orðinn aðstoðarmaður,
í stað Magnúsar Guðmundssonar, nú
sýslumanns Skagfirðinga, Oddur Her-
mannsson lögfræðingur. Annar að-
stoðarmaður þar er Marinó Hafstein
fyrv. sýslumaður.
Veðrið. Rigningar og kalsar öðru
hvoru undanfarandi, en gott veður
tvo sfðustu dagana.
Lækurinn. í hann hefur verið
lagt steypt holræsi í sumar, alla leið
frá tjörninni til sjávar, og síðan fylt
upp þar ofan á, og á að gera þar
gangstíg. Því verki er nú langt
komið. Þetta er mikil bæjarbót, því
eftir að mörg skólpræsi höfðu verið
lögð í lækinn, var orðin úr honum
slík fýla, að ekki var þolandi í miðj-
um bænum.
líýr viti. Á Hafnarnesi sunn-
anmegin Fáskrúðsfjarðar verður í
haust, væntanlega 15. sept., kveykt
á vita, sem sýnir fast hvftt ljós með
myrkvum, hjer um bil 25 á mínútu.
Vitinn stendur yst austanvert á nes-
inu; hæð vitabyggingar 4 m.; hæð
logans yfir sjávarmál um 15 m.; vita-
byggingin er hvítur steinstöpull. Ljós-
króna 5. flokks. Ljósmagn og sjónar-
lengd um 10 sml. Logtími i. ágúst
til 15. maí.