Lögrétta - 23.10.1912, Side 1

Afgreiöslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
Laua»veu 411.
Talsnnl 74.
LOGRJETTA
R i t s t j o r i:
ÞORSTEINN gíslason
Pingliollsslræti 17.
Talsimi 178.

Roykjnvík 33. okíóbor 1013.
VII. ár^.
I. O. O. F. 9325109.
KB 13. 9. 9. 28. 9. G.
Þjóðmenjasafnið opið virka daga kl. 12—2.
Lækning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (( rólthósstr. 14) 1. og 3.
md ( mán. 11—I.
Landakotsspftali opinn f. sjókravitj. 10'/.
— 12 og 4 .5-
(slands hanki opinn 10—21/. og 5l/»—7
Landsbankinn io'/i-2‘/». Bnkstl. við 12—1.
Landsbókasafnið op‘ð tiv virkan dag kl.
r 7--7 OVJ C—8
Ókeypis lagaleiðbeiningar á háskólanum á
hverjum laugard. kl. 7—8 sfðd.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—I.
Larus Fjeldsied.
Y HrrJettarmAlaf»rslum»Our.
Lwkjftr«atft 2.
Hnima kl. I 1 — I 2 og 4—7.
Hækur.
innlendar og erlendar, papp(r og allskyns
ritföng kaupa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Kajjitíit.
Altaf nægar birgðir hjá
Sveini Jónssyni,
Templarsundi 3. Reykjavik.
Kostar aðeins 80 aura pundið.
I pd. af Kaffitíni jafngildir 1 pd. af
brendu og möluðu kaffi á 1,20—1,30 pd.
og V2 pd. af export á 0,25. Það er þv!
um 70 aura sparnaður á pundinu. Og
það sem mestu varðar: Kafitínið er holl-
ur og nærandi drykkur og alveg skaðlaus
fyrir alla — unga og gamla.
Einka-umboðsmaður á íslandi:
Sveinn M. Sveinsson,
Hafnegade 471. Kaupmh.
t
Sigþruður friíriksíótlir
fyrv. dómstjórafrú.

Myndin hjer er frá höfuðstað Ungverjalands, Budapest. Landslag
er þar mjög fagurt og borgin því talin ein af fegurstu stórborgum
heimsins. í kring eru há fiöll, en gegnum miðja borgina rennur stór-
fljótið Dóná. Stórar brýr eru gerðar yfir fljótið og er hin frægasta
þeirra sýnd hjer á myndinni. Þá brú bygði Englendingurinn Clark.
Hún er 1500 fet á lengd og 40 fet á breidd, stöplarnir 160 feta háir og
milli þeirra hjer um bil 600 fet. Fjöldi skrautbygginga er í borginni
svo sem háskólinn, konungshöllin, sem sjest hjer á myndinni lengst frá
á vinstri hönd, þinghúsið o. fl.
€jtirmmnilegur dðsvoði.
íbúðarliús kaupraannanna Sturln
og Friðriks .Jónssona brennur.
Fólk bjargast mcð nanmindnm.
Hún andaðist morguninn 17. þ.
m., á 83. aldursári, fædd í Búðardal
19. mars 1830, dóttir Friðriks prests
í Skarðsþingum Eggertssonar (d. 23.
apríl 1894), en móðir síra Friðriks
var Guðrdn dóttir Magnúsar sýslu-
manns Ketilssonar. Móðir írú Sig-
þrúðar og kona síra Friðriks var
Arndís dóttir Pjeturs prófasts í Staf-
holti (d. 9. febr. 1837).
Frú Sigþrúður ólst upp hjá for-
eldrum sínum, en giftist 1856 Jóni
Pjeturssyni, er síðar varð dómstjóri
landsyfirdómsins. Var hann þá ekkju-
maður og átti 4 börn ung frá fyrra
hjónabandi, er frú Sigþrúður gekk í
móður stað, og var hún þeim sem
sínum eigin börnum. En þau Jón
dómstjóri og frú Sigþrúður voru nær
40 ár saman í hjónabandi. Hann
andaðist 16. jan. 1896. Þau áttu 6
börn, sem öli eru á Ufi: Arndís,
kona Guðmundar Guðmundssonar
hjeraðslæknis í Stykkishólmi, Þóra
kona Jóns Magnússonar bæjarfógeta,
Friðrik kand. theol. og kaupmaður,
Sturla kaupmaður, Elínborg, er dvel-
ur erlendis, ógift, og Sigríður kona
Geirs Sæmundssonar vígslubiskups á
á Akureyri. Eftir lát manns síns
bjó frú Sigþrúður með sonum sín-
um, Friðriki og Sturlu, er voru henni
frábærilega góðir og umhyggjusamir,
og var heimili þeirra oft samkomu-
staður ættfólksins. Höfðu þeir fáum
árum eftir iát föður síns bygt hið
fallega og vandaða hús við Hverfis-
götu, sem þau bjuggu í, en eyðilagð-
ist svo hastarlega í eldsvoðanum að-
faranótt 17. þ. m., eins og frá er
skýrt á öðrum stað hjer í blaðinu.
Má nærri geta, hver áhrif sá sorg-
legi atburður hafi haft á hana. Þó
hafði hún borið sig vel, og andlát
hennar var hægt og rólegt.
Allir, sem frú Sigþrúði þektu, telja
hana verið hafa mestu atgervis- og á-
gætis-konu, og heimili hennar jafnan
sannkallað fyrirmyndarheimili 1 hví-
vetna.
Aðfaranótt 17. þ. m., kl. milli 3
og 4, voru bæjarmenn vaktir af
brunalúðrunum. Eldurinn var í íbúð^
arhúsi þeirra bræðra kaupmannanna
Sturlu og Friðriks Jónssona, við
Hverfisgötu 3 A, einu fegursta húsi
bæjarins. Það var járnklætt timbur-
hús, er stóð sjerstakt á umgirtum
reit, og var það alt í báli að innan,
er menn komu þar að og slökkvi-
áhöldin. Eldblossarnir stóðu út um
hvern glugga og var þegar sýnilegt,
að eldurinn væri óviðráðanlegur.
Fólkið hafði þá bjargast út, og þó
með mestu naumindum. Hafði Sturla
kaupmaður fyrstur orðið eldsins var
þar inni, vaknaði við það, að hann
þóttist finna sterka lykt af brendu
kaffi. Var þá norðurhluti hússins í
báli, en þar var inngangurinn. Svefn-
herbergin voru uppi og eigi tiltök
að komast ofan og út um dyrnar.
Sturla hljóp þegar inn f herbergi
móður sinnar, frú Sigþrúðar Friðriks-
dóttur, en það var á efri hæð, og fór
með hana út á svalir, sem þar voru
framundan. Mannlaust var þá enn
við húsið og alt vafið reyk. Hnýtti
hann þá saman lökum úr rúmunum,
vafði hana f þeim og ljet hana svo
síga fram af svölunum. En lökin
biluðu áður hún næði alla leið til
jarðar. I þessu kom Friðrik út á
Svalirnar. Höfðu þau öll flúið úr
rúmunum á nærklæðunum einum.
Sturla las sig niður af svölunum á
lökunum og biluðu þau enn. En
Friðrik rendi sjer fram af svölunum.
Var hann mikið meiddur, skorinn af
rúðu á vinstri hendi, en skemdur af
bruna á hægri hendi og í andliti.
Hljóp hann þegar til Guðmundar
prófessors Magnússonar til að ná í
læknishjálp. Þar var þá Jónas læknir
Kristjánsson og batt hann um sár
Friðriks, en Guðmundur prófessor
Magnússon fór þegar á stað til þess
að líta eftir móður hans.
Alt hafði þetta gerst í stuttri svip-
an. En rjett eftir að frú Sigþrúður
var komin niður frá svölunum, hafði
fyrsta manninn utan frá borið þar að.
Það var Þorkell Clemenz vjelfræð-
ingur, er býr þar í næsta húsi, og
bar hann frú Sigþrúði inn til sfn.
Síðan var hún flutt í hús Jóns Magn-
ússonar bæjarfógeta. Kom það í
Ijós, er læknir skoðaði hana, að önn
ur pípan í öðrum handleggnum hafði
brotnað við fallið. En bæði kuldinn
og óttinn, er að henni setti, höfðu,
sem nærri má geta, haft mikil áhrif
á hana, sem komin var á níræðis
aldur, og andaðist hún kl. 9 morg-
uninn eftir.
Sturla var lítið sem ekkert meiddur.
Enn voru tvær manneskjur eftir
uppi í húsinu, frk. Jarþrúður Pjeturs-
dóttir og frú Sigþrúður Vídalín. Þeim
var bjargað nokkru seinna, er til
stiga náðist, báðum óskemdum.
, Niðri í kjallara hússins vöktu tvær
stúlkur um nóttina við slátursuðu.
Urðu þær ekki eldsins varar fyr en
um sama leyti og menn komu til
utan að. Hafa þær skýrt svo frá í
prófi út af brunanum, að kl. 12^/2
hafi þær hitað kaffi við gas uppi í
eldhúsinu og farið þaðan aftur kl.
rúmlega 1. Kom svo önnur þeirra
upp aftur Iaust fyrir 3 og bar þá
olíulampa. Varð hún þá einskis vö:
um eldinn. Friðrik hafði komið heim
úr „Reykjavíkurklúbbnum" kl. milli
12 og I.
Ekki er það ljóst, hvaðan eldurinn
stafar. Jón Hermannsson skrifstofu-
stjóri hefur haldið prófin út af brun-
anum í stað bæjarfógeta, er bað sig
undanþeginn því.
Húsið var vátrygt fyrir 20 þús. kr
og er það lágt, en innanhúsmunir
fyrir 8000 kr. Þeir voru vátrygðir f
Palatine-fjelaginu, sem þeir Johnsen
& Kaaber eru umboðsmenn fyrir.
Eignatjónið er mjög mikið, því þau
mæðgin áttu inarga fágæta gripi,
dýr málverk mörg og gamla erfða-
gripi, sem ekki er hægt að bæta.
Mun óvíða eða hvergi hjer á landi
hafa verið eins mikið á einu heimili
saman komið af slíkum munum.
Artídaskrá Heilsuhœlisins.
í hana gálust við andlát Gunnlaugs
Guðmundssonar, sonar Guðmundar
Björnssonar landlæknis, 160 kr.
Við andlát Jóns alþm. Jónssonar í
Múla hafa gefist í hana á Seyðis-
firði 437 kr. og nokkuð einnig hjer
syðra, samtals um 500 kr.
Fóðurmjöl úr þangi.
„Vestri" segir frá því, að farið sje
í Noregi að búa til fóðurmjöl úr þangi
og talið, að það muni ryðja sjer til
rúms. Við þær tilraunir fáist verkfræð-
ingur, Steffensen, að nafni, og telji
hann þang það, sem nú fúnar niður
við strendur Noregs á ári, 12—15
milj. kr. virði.
ján Jorgíiröingur
var fæddur 30. sept. 1826 a Hv.inn-
eyti f Andakíl, og var talinn Jóns-on
og verður föðurættin eigi rakin, en
móðir hans var Guðiíður (f. 7. júní
r793 d. 27. nóv. 1859) Jónsdóttir
bónda á Norður-Reykjum í Mo Jells-
sveit og Arnarholti á Kjalarnesi,
(f. 1757 d. 25. maí 1817), Vil-
hjálmssonar (f. 1718 d. 1785) bónda
1 Arnarholti, Jonssonar lögrjettumanus
á Esjubergi (f. 1696 d. 1776), Þor-
leifssonar lögrjettumanns, Sigurðsson-
ar, Núpssonar. — Kona Jóns Vil-
hjálmssonar og móðir Guðríðar var
Kristrún (f. 1760, d. 10. maí 1813)
Árnadóttir bónda í Sj ávarhólum, Gests-
sonar prests í Kjalarnesþingum (d.
1752) Árnasonar bónda í Effersey,
Símonarsonar. — Faðir Árná hefur
ef til vill verið Símon stúdent á Þóru-
stöðum í Olfusi, Árnason, Pálssonar
prests í Klausturhólutn, Jónssonar
prests og annálaritara í Hrepphólum
Egilssonar. Kona Gests Árnasonar
var Steinvör Gísladóttir prests á Ut-
skálum, Jónsconar lögrjettumanns í
Innri-Njarðvík (f. 1623 d. 1694) Hall-
dórss,, þess er Tyrkir hertóku og mis-
þyrmdu (d. 9. mars 1648), Jónssonar
prests á Stað í Grindavík, Jónssonar.
— Kona Árna Gestssonar og móðir
Kristrúnar móður Guðríðar móður
Jóns Borgfirðings var Guðríður Eyj-
ólfsdóttir á Tindstöðum á Kjalarnesi
(d. 1753), Halldórssonar á Möðru-
völlum í Kjós (d. 1721), Þórðarson-
ar, Ormssonar sýslumanns í Eyjum í
Kjós (d. 1675), Vigfússonar.
Jón Borgfirðingur kvongaðist 13.
júní 1856 Önnu Guðrúnu(f. 9. febrúar
1828 d. IO. apríl 1881) Eiríksdóttur
bónda á Vöglum og í Botni í Eyjafirði
(f 3. sept. 17890. 2. ág. 1859) Sigurðs-
sonar (f. 11. nóv. 1759) Jóhannsson-
ar bónda í Ánanaustum í Reykjavík
(f. 1728 d. 1. aprfl 1792) Jóhanns-
sonar. — Kona Jóhanns og móðir
Sigurðar var Guðrún (f. 1728 d. 11.
apríl 1801) Engilbertsdóttir f Laug-
arnesi, er mun hafa verið son Sæ-
mundar á Neðra-Hálsi í Kjós, Narfa-
sonar, Guðmundssonar, Narfasonar.
— Kona Guðmundar var Guðrún
elsta, dóttir Orms í Eyjum. — Kona
Sigurðar og móðir Eiríks var (15. des
1788) Steinunn (f. 1764 d. 1819)
dóttir Eiríks Jónssonar á Draghálsi,
Einarssonar og Guðrúnar Sveinbjarn
ardóttur, Arngrítnssonar. — Kona Ei
ríks og móðir Önnu Guðrúnar konu
Jóns Borgfirðings var Guðný (f. 1803,
d. 26. júlí 1855) Gísladóttir, Þórðar-
sonar og var móðir hennar Guðrún
Einarsdóttir á Giljum í Halsasveit,
Einarssonar á Giljum, er varð 100
ára, Grettissonar, Oddsonar smiðs í
Hofdölum, Grettissonar, Egilssonar.
Kona Grettis Egilssonar var Ingibjörg
Steinsdóttir á Hraunum á Skaga, Þor-
geirssonar á Grund í Svarfaðardal,
er var sveinn Jóns biskups Arasonar,
— Kona Odds Grettissonar var Þór
dís dóttir Ólafs Tómassonar á Haf-
grímsstöðum í Tungusveit. Kona
Grettis Oddssonar var Margrjet Eg-
ilsdóttir. Kona Einars Grettissonar
var Valgerður Ólafsdóttir. Kona
Einars Einarssonar og móðir Guð-
rúnar var Guðrún dóttir Jóns Bjarna-
sonar af Seltjarnarnesi og Ingibjarg-
ar Ólafsdóttur.
Börn Jóns Borg-firðings og Önnu
Guðrúnar Eirfksdóttur:
1. Guðrún, f. 7. ágúst 1856, ógift.
2. Finnur, f. 29. maí 1858, dr.
phil. prófessor við Kaupmannahafnar-
háskóla.
3. Klemens, f. 27. ágúst 1862,
landritari f Reykjavík.
4. Guðný, f. 5. ágúst 1865, gift
Birni Bjarnarsyni sýslumanni í Dala-
sýslu.
Jón Borgfirðingur
miðaldra.
5. Vilhjálmur, f. 16. mars 1869,
d. 21. júní s. á.
6. Vilhjalmur, f. 30. ágúst 1870,
d. 8. febr. 1902, kand. phil. póstaf-
greiðslumaður í Reykjavík.
7. Ingólfur, f. 23. sept. 1874, versl-
unarstjóri í Stykkishólmi.
Jón Borgfirðingur ólst upp í Borg-
arfirði og^dvaldi þar í vist fram yfir
tvítugsaldur. Fór síðan til Reykja-
víkur og var þar við prentstörf hjá
Einari Þórðarsyni, en fór jafnframt
bókasöluferðir fyrir hann og Egil
bókbindara Jónsson. En sumarið
1854 fór hann norður að Kaupangi
í Eyjafirði til að læra bókband og
dvaldi þar í tvö ár og þar kvæntist
hann sem áður segir Önnu Guðrúnu
Eiríksdóttur. Settust þau að á Ak-
ureyri og stundaði Jón þar bókband
og bóksölu og sömuleiðis ljet hann
prenta þar rit nokkur. Vorið 1865
fluttu þau til Reykjavíkur og varð
hann þá þegar um haustið löggæslu-
maður og gegndi því starfi til 1888.
Eftir það dvaldi hann í Reykjavík
þar til 1894 að hann fór aftur til
Akureyrar til Klemens sonar síns, er
þá var þar sýslumaður og bæjarfó-
geti, og fluttist 1904 með honum til
Reykjavfkur. Var Jón síðan alla tíð
hjá honum. Hann andaðist 20. okt.
1912 þá hann skorti fjóra vetur á
nírætt.
Jón Borgfirðingur var merkismað-
ur á marga lund. 1 æsku sinni naut
hann lítillar mentunar, en með iðni
og ástundun tókst honum að afla
sjer hennar að nokkru, t. d. lærði
hann dönsku alveg tilsagnarlaust, og
varð smemma betur að sjer en al-
ment gerðist í þá daga. Hann var
snemma bókhneigður, og las alt, sem
hann náði í, enda hneigðist hugur
hans þegar að bókmentum. Engi
var þess kostur íyrir hann að ganga
skólaveginn, því efni voru engin, og
sú skoðun var þa alinent ríkjandi,
að „bókvitið yrði ekki latið í askana",
og því til lítilla nota. Hann fjekk
og snemma áhuga á landsmálum og
sótti Þingvallafundina 1851 og hefur
líklega verið eini vinnumaðurinn á
landinu sem það gerði. Fjekk hann
að vísu leyfi hjá húsbónda sínum að
fara á fundinn, en mjög þótti honum
það skrítið að Jón skyldi vilja eyða
fje og tíma í slíkan óþarfa.
Snemma mun hann hafa byrjað á
því, að safna bókum og hjelt því
áfram til dauðadags með mikl-
um áhuga. Átti hann mikið
safn af bókum og allskonar prent-
uðu dóti, og mun margt vera þar
sem hvergi er annarstaðar. Stóð
hann að mörgu leyti vel að vígi, því
á bókasöluferðum sínum hefur hann
kynst mörgum, sem áttu gamlar
bækur, og lengi fram eftir voru fáir
sem lögðu verulega stund á bóka-
söfnun. Var hann og um hríð um-
boðsmaður fyrir British Museum og
fjekk það hja honum margt merki-
legt. Jón Sigurðsson átti og góðan
hauk f horni, þar sem nafni hans
var. Handritum safnaði hann og
líka, og ljet Bókmentafjelaginu þau
í tje, en Landsbókasafnið keypti síð-
ar alt safn þess. Er það vaíalaust