Lögrétta - 19.02.1913, Blaðsíða 2

28
L0GRJETTA
Lögrjetta kemur át á hverjum mió-
vikudegi og auk þass aukablöð við og við,
minst 60 blöð als á ári. Verö: 4 kr. árg.
á íslandi, erlendis 5 kr. Gjalddagi 1. júli.
Af greiðslustofa
Lögrjettu
er i Veltusundi nr. 1.
Talsími 359.
fff Þeir kaupendur Lögrjettu,
sem ekki fá blaðið með skilum, eru
beðnir að gera afgreiðslumanni við-
vart sem fyrst svo úr því verði bætt.
Talsími 359.
Um
Húsabyggingar
(steinsteypuhús).
Eftir Einar J. Pálsson.
Það hefur verið margt og mikið
ritað um húsabyggingar hjer á landi,
enda er það að vonum, því það er
stórvægilegt atriði, og því eðlilegt
að menn sjeu lengi að átta sig á því,
enda ekki vert að hrapa að neinu
óathuguðu eða lítt athuguðu. Það
er ekki víst að mjer lánist að koma
með neitt nýtt, sem hægt sje að fella
sig við í þessu efni; það er erfitt,
þegar ávalt verður að hafa gát á því
að það kosti sem allra minst og sje
þó varanlegt og gott. En dýrast
verður þó það, sem endist ekki nema
stuttan tíma og eyðileggur meira og
minna fjármuni manna.
Það eru aðallega byggingar til
sveita, sem jeg hef hugsað mjer að
víkja nokkrum orðum að.
Jeg verð þá helst að halla mjer
að steinsteypuhúsunum, einkanlega
sökum þess, að efni þeirra er víða
fáanlegt; sandur er víða til og muln-
irigur líka, og hefur mjer því dottið
í hug, í sambandi við þetta, að hrepps-
fjelögin, eða einstakir menn úr þeim,
-— sama hvaðan gott kemur — kæmu
Sjer saman um að byggja skúra á
þeim stöðum, sem efni er nóg í se-
mentsstein. Það er bara sandur, sem
í hann er notaður, auk sementsins,
riokkuð snarpur (grófur); vatn þarf
líka að vera við hendina, og er það
víða, að það fer saman, að minsta
kosti'hjer á Suður- og Vestur landi
þar sem jeg þekki til. Svo verða
hluthafar að koma sjer saman um,
hvar þessir skúrar eigi að vera, með
tilliti til efnis í steinana, og flutning
að þeim og frá.
Síðar mun jeg gera grein fyrir því,
til hvers steinar þessir verða notaðir.
Skúrar þessir geta verið mjög ein-
faldir og ódýrir; þeir verða samt að
vera bygðir af bindingi, en bitar
þurfa alls ekki að vera í þeim. Jeg
álít, að nóg sje að hafa í þá 4 X 3”
trje, nema í umgjörðina að neðan er
betra að hafa 4X5”> svo lektur
utan á grindinni og bárujárn þar utan
á; gott væri að hafa hlera á hliðnm
skúranna, svo að maður geti ávalt
fengið þar súg í gegn, og hjarir á
þeim að ofan, og lyfta þeim svo frá
að neðan með þar til gerðum krók
og hafa þá, uppi undir þakbrún,
Nokkrar lausar hillur verða að vera
í þeim, eftir því hvað mikið á að
steypa í einu. Verkfæri tii að steypa
með t. d. 5 sement-steina í einu, þarf
rrijög lítil: einn fleka, rekinn saman
úr plægðum borðum, 2 skóflur, 2
vatnsfötur og svo sem 3 stemmót, ef
ekki er steypt nema ein tegund.
Jeg geri ráð fyrir, að þarna vinni
2 menn, þegar unnið er, og geta
þeir haft nóg að gera með þessum
verkfærum. Mótin geri jeg ráð fyrir
að yrðu úr járni, svo að þau endist
vel, en ekki mega þau vera steypt,
því þá geta þau brotnað, þegar steyp-
an er barín ofan í þau. Undir eins
og búið er að steypa í mótin, má
taka úr þeim aftur og láta svo stein-
ana á þar til gerðar hillur, er settar
skulu á sinn stað meðan þeir eru
að þorna, sem gengur mjög fljótt.
Þegar þeir eru orðnir þurrir, má stafla
þeim upp úti. Jeg geri ráð fyrir, að
hafa þessa steina 6x10 þml., og 3
þml. á þykt; en stærðina geta menn
auðvitað haft eins og þeim þykir
haganlegast, og máske fleiri stærðir.
Jeg álít, að það sje betra að hafa þá
nokkuð stóra af því það er sparnað-
ur í vinni, og svo þarf hlutfallslega
minna kalk til að leggja þá í. Jeg
álít, að svona steina eigi maður líka
að steypa í reykháfa og múrtöflur í
hús í sveitum, svo ekki þurfi að flytja
þá langar leiðir að; en þá eru þeir
náttúrlega af öðrum stærðum, sem
hæfilegar sjeu. Steypa í svona steina
er nógu sterk með 4 á móti 1 af
sementi, og þó má víst hafa hana
töluvert veikari. Jeg tek það sterk-
asta til, og þá er þó ekki nema >/5
partur, sem kaupa þarf af efni því,
sem í þetta fer. Nú geri jeg ráð
fyrir, að sá bóndi, sem búinn er að
ákveða að byggja, sendi sína 2 menn
til skúrsins með það sement, sem
hann ætlar sjer að steypa úr, og getur
hann þá merkt sfna steina.
Vinnan við þetta er mjög einföld,
þegar búið er að segja mönnunum til,
hvernig á að fara að því. Jeg hef
nú máske verið nokkuð langorður
um þetta, en fyrst er þó að hugsa
vel fyrir efninu, sem byggja á úr, og
álít jeg ekki einskis virði, ef menn
gætu felt sig við þessa uppástungu.
Þetta er það, sem jeg hef hugsað
mjer að nota í hús til þess að gera
þau hlýrri og verja þau fyrir raka,
því það er fengin töluverð reynsla
fyrir því, að steinsteypuhús getur
maður ekki haft með einföldum veggj-
um, bæði vegna kulda og raka.
Þegar byrjað er að byggja stein-
steypuhús, er mjög áríðandi að forma
þau skynsamlega, að ganga vel frá
þeim stað, sem þau eiga að standa
á, og er þá gott að „púkka" vel
undir þau, þegar búið er að grafa
niður á fastan grundvöll, og einnig
að „púkka" fyrir ofan þau og utan,
þannig, að vatnið geti óhindrað runn-
ið fram hjá þeim, en ekki undir.
„Púkkið" þarf að ná töluvert niður
fyrir kjallaragólfið; halla er vfðast
hægt að fá nægan til þess að geta
veitt vatninu frá. Það er ekki gott
nema svo sje. Þar næst er þá byij-
að að steypa. Jeg geri ráð fyrir að
hafa kjallaraveggina einfalda og ekki
þynri en 14 þml. Jeg tala hjer að
eins um einlyft hús með „porti",
geri ráð fyrir, að það verði hið al-
mennasta; en því má öllu breyta
eftir ástæðunum, hægt að finna mis-
muninn, ef húsið á að vera stærra.
Asfaltslag komi rjett fyrir neðan kjall-
aragólfið eða jafnt þvf. Jeg álít, að
vel megi spara steypu-efnið með því
að láta talsvert af steinum innan í
miðjan vegginn, þannig, að setja
grjótið ofan í blauta steypuna, og,
umfram alt, að hafa það vel hreint,
nýþvegið, svo að engar moldaragnir
sjeu á því; sama gildir um alt steypu-
efnið. Ef nokkurt vatn kemst inn í
veggina, sem vel getur komið fyrir,
geta þeir auðveldlega sprungið. Öll
steypan verður að þjappast vel saman,
þannig, að stappa ofan á hana þangað
til hjer um bil engar holur eru eftir í
henni; eins verður að berja steinana
vel ofan f blauta steypuna og þjappa
svo vel utan að þeim á allar hliðar,
og gæta þess vel, að þeir liggi hvergi
saman og komi hvorki út eða inn úr
veggnum, en sje grjótið vel notað,
má áreiðanlega spara mjög mikið af
steypuefni; jeg hef töluverða reynslu
í því efni, þó hún sje ekki löng.
Árið 1911 steypti jeg með smið-
unum, sem með mjer voíu, grunn
undir Breiðabólsstaðarkirkju í Fljóts*
hlið, og var hann um 3 álnir á hæð og
fullar 18X19 álnir ummáls, með 10
stöplum jafnháum innan í, ásamt
tröppum, og brúkaði jeg ekki meira
en 16 tunnur af sementi. Af þessari
sementsbrúkun má fljótt sjá, að jeg
hef notað mjög mikið grjót til að
drýgja með steypuna. Veggirnir voru
12 þml. þykkir, en steypublandan 1
á mót 7. A þessu verki var byrjað
eftir miðjan ágúst 1911, cnáriði9i2,
seinast í maí eða fyrst í júní, kom
hinn mikli jarðskjálfti þar, og sjest
ekki að hann hafi gert grunninum
neitt; jeg skoðaði hann í sumar og sá
hvergi sprungu í honum, þótt hann
væri nýr, þegar jarðskjálftinn kom.
Geta má þess lfka, að sementið hafði
skemst nokkuð í flutningnum; komst
að því væta og ódrýgðist það nokkuð
við það. Þótt menn kunni að segja, að
þetta sje ekki löng reynsla, þá er það
að vísu satt, en tilfellin hafa gertþað
að töluverðri reynslu. Jeg hef tekið
þetta dæmi af því jeg álít, að það
hafi mjög mikla þýðingu, hvað sparn-
að snertir, að drýgja steypuna með
grjóti.
Jeg hvaff frá því áðan, þar sem jeg
sagði, að asfaltslag yrði að hafa neðst
til þess að varna því, að veggirnir
geti tekið í sig raka frá jörðinni.
Hvernig farið er að steypa, hef jeg
tekið fram áður. Enn fremur þarf að
hafa asfaltlag ofan á grunninum, þar
sem maður byrjar tvöföldu veggina;
líka þarf að asfalta grunninn að utan
ofan í jörð; geri svo ráð fyrir að
steypa húsið á sama hátt, en hef þá
aðeins 9 þml. þykka veggi, er standi
á ytri brún grunnsins. Svo vil jeg
hafa sterkan galvanfseraðan vír til
þess að festa saman með uppstand-
andi trje, eða planka, að minsta kosti
3em sinnum á 4ra álna svæði, og
inri endinn sje það langur, að hann
nái lengra inn í húsið en grunnmúr-
inn er þykkur. Nauðsynlegt er, að
hafa nokkuð af járni í veggjunum,
að minsta kosti yfir hurða- og glugga-
opum. Þegar búið er að steypa út-
veggina, fyllast allar holur með se-
menti, síðan kemur asfalt innan á
vegginn svo jafnt, að hvergi sje
nokkur smuga. Að þessu búnu
vil jeg nota steypu-steinana, semjeg
mintist á hjer að framan, og hlaða
þeim á kant fyrir innan vegg-
inn, þannig, að 2 þml. bil sje á milli
veggjanna, nota síðan vírendana, sem
hafðir voru til að festa saman trjen,
beygja þá í vínkil og múra þá fasta
í innri vegginn; að sjálfsögðu eru
þeir fastir í ytri veggnum og hnykkj-
ast þar að utanverðu, og sementshúð-
in látin koma utan yfir þá. Eru þá
veggirnir fastir hvor við annan og
gefa hvor öðrum styrk. Öll dyra-
°g glugga-0P sjeu asfalteruð innan, og
festist innri veggurinn þar við ytri
vegginn. Á efstu brún (ytri) veggjar
komi trje, sem fest sjeu með járn-
vinklum ofan í steypuvegginn, og þar
á komi sperrurnar vel festar ofan í
trjeð, og sje gengið frá þakinu á
vanalegan hátt: plægð súð, klædd
tjörupappa, og bárujárn þar utan yfir.
Þykt „stopp" sje þar fyrir innan, jafnt
á sperrum sem hanabjalka bitum.
Helst ættu líka að vera steinskilrúm
í þeim. Allir bitaendar sjeu klæddir
asfalt-pappa; járn á endum svo að
festa megi í vegginn; milliloft sje f
bilum; gott er að hafa ofan á þeim
mómold eða eitthvað því líkt. Vel
má notast við að hafa neðan á loft-
um striga og maskínu-pappír, þó að
skemtilegra sje að hafa þau reyrlögð
og sljettuð með kalki, þar sem alt
annað er úr steini. Yrði þá ekki
annað úr timbri en gluggar, hurðir,
gólf og bitar, dyra- og glugga-um-
gerðir, gólf- og loft-listar og stigar.
Að fara að tína upp hvern hlut,
hvernig gera skuli, yrði alt of langt
mál, og ekki þörf á því, þar sem lík-
legt er, að ávalt verði vanir menn
við hendina. (Niðurl.).
Kolasklpld »Tryg-« ferst.
Síðastl. sunnudag kom hingað
inn enskur botnvörpungur með
skipshöfnina af kolaskipinu »Tryg«
frá Bergen, sem var á leið hingað
með kol til Björns kaupm. Guð-
mundssonar. Hafði skipsmönn-
um verið bjargað af botnvörp-
ungnum, en skipið sjálft sökk
sunnan við land aðfaranótt síðastl.
föstudags.
Skipið var hjer um bil. 17
mílur suður frá Dyrhólaey, er
því hlektist á, í aftaka stórvirði
síðastl. fimtudag. Brotnaði þá
alt ofan af því og bátana tók alla
út, og svo var það laskað, að það
gat ekki haldið ferðinni áfram.
Kom þá þýskur botnvörpungur til
og ætlaði að draga það með sjer, en
festarnar hjeldu ekki og slitnaði
»Tryg« frá honum. Bar þá að
enskan botnvörpung og reyndi
hann einnig að festa skipið við
sig og bjarga því, en það var ekki
hægt.. Tók hann loks mennina
Til Sliaftfellinga.
Síðasta laugardagskvöld barst mjer svohljóðandi símskeyti:
Skaftjellingar í Reykjavík, samankomnir að sgshimenningar-
móti laugardagskvöld þ. 15. febrúar 1913, senda gður þökk sína fgrir
loflegt skáldrit gðar um sgsluna i útkomnum Sögum frá Skaftáreldi,
og árna gður besla gengis í listastörfum gðar framvegis.
Skaftfellingamót.
Jeg þakka Skaftfellingum innilega fyrir kveðjuna og árna
þeim allra heilla. Enn vona jeg að geta sýnt, hve hugstætt mjer er
hjerað þeirra.
Rvík 17. febr. 1913.
Guðmundur Magnússon.
úr þvi, og litlu síðar sáu þeir af
botnvörpungnum »Tryg« sökkva.
Skipið var fermt með 863 tonn-
um af kolum, og var alt vátrygt.
En þó er þetta ekki lítill skaði
fyrir Björn kaupm. Guðmundsson,
sem kolin átti að fá, og getur líka
komið sjer illa fyrir almenning,
því hjer mun nú vera orðið lítið
um kol, en mjög örðugt, eins og
nú stendur, að fá skip til flutn-
inga ytra. Kolaskip það, sem ný-
lega kom til B. G., tlutti aðeins
botnvörpungakol.
1912.
I.
Það stóð nýlega í einhverju blað-
inu, að mentamenn væru farnir að
hugsa mildu meira um trúmál en
að undanförnu, og mun það satt
vera um mentamenn í öðrum lönd-
um, en jeg er hræddur um, að það
eigi ekki vel heima lijá oss íslend-
ingum — ennþá. Að minsta kosti
væri það þá óskiljanlegt hvað lítið
er talað um trúmálabækur í blöð-
unum.
Sje gefið út eitthvert æfisögukver,
verða fjöldamargir til að skrifa um
það, en þegar Kristnisaga Jóns pró-
fessors Helgasonar kom út í haust,
sem leið, þögðu allir sögumenn
vorir og þegja enn að jeg ætla,
nema hvað eitt blaðið gat um, að
Kristnisagan væri prentuð á vand-
aðan pappírl
Þetta I. bindi Kristnisögunnar,
sem nær yfir fornöldina, er þó ekk-
ert smákver, heldur 320 bls., og
skortir þar hvorki hugðarefni fyrir
sögumenn, nje íhugunarefni fyrir
þessa trúhneigðu mentamenn, nje
fullyrðingar um ágreiningsefni guð-
fræðinganna, sem ættu að geta kom-
ið prestunum af stað, ef nokkuð
getur komið þeim til að skrifa um
trúmál í vikublöðin.
þegar eitthvert siðferðisrit kemur
út, eru prentaðir úr því heilir kaíl-
ar í sumum blöðunum, og ritið
ýmist lastað eða lofað fram úr hófi;
—en um Barnabiblíuna skrifar eng-
inn neitt ver ulega, nema J ón prófessor
Helgason, og var þó grein hans þá
í ísafold (9. nóv. f. á.) öllu fremur
um biblíulestur alment en ritdóm-
ur um bókina. — Hann komst þar
meðal annars að þeirri niðurstöðu,
eins og einhver kann að muna, að
prestar vorir ættu nokkra sök á
því, hve menn afrækja lestur biblí-
unnar með »þrálátri fastheldni
sinni« við bókstafs-innblástur ritn-
ingarinnar. — Og sýndi með því
furðulegan ókunnugleik á prestum
og biblíulesendum þessa lands.
Biblían sjálf kom sömuleiðis út
í liaust, sem leið, í nýrri þýðingu,
eins og væntanlega mun kunnugt,
og hefur þó sáralítið verið talað
um þá þýðingu í blöðunum.
Vitanlega er ekkert áhlaupaverk
að skrifa ítarlega um nýja biblíu-
þýðingu; sá ritdómur gæti orðið
nærri eins stór og biblían sjálf, ef
menn hefðu tíma og tækifæri til
að fara nákvæmlega í öll þau at-
riði, sem þar geta komið til um-
ræðu. En nokkur atriði má þó
benda á í blaðagreinum, og væri
vonandi að þeir, sem unna biblí-
unni, Ijetu ekki slík lækifæri ónot-
uð, bæði til þess að livetja fólk til
að kynna sjer biblíuna og til þess að
láta í ljósi þakklæti sitt fyrir það,
sem vel er gert, og óánægju sína
yfir hinu, sem áfátt kann að vera.
íslendingar geta ekki búist við
að fá oft nýja biblíuþýðingu á 4
ára fresti (eins og 1908 og 1912).
Vjer verðum sjálfsagt alllangan tíma
að búa að þessari síðustu biblíu-
þýðingu og þeirri vasaútgáfu biblí-
unnar, sem nú er verið að prenta.
En það ber vel að vanda, sem
lengi á að standa, og því var sann-
arlega ástæða til að ræða þessa
síðustu þýðingu bæði í blöðunum
og á prestafundum áður en farið
var að prenta vasaútgáfuna. Enda
hefði sjálfsagt verið gefið tóm til
þess, ef þýðendunum hefði ekki
verið fulikunnugt um tómlæti presta
og safnaða í þessum efnum, og hef-
þeim því ekki þótt ástæða til að
vera að bíða eftir þeim fáu, sem
láta sjer biblíuþýðingar nokkru
skifta, heldur Ijetu sjer vel líka að
byrjað væri á prentun vasaútgáf-
unnar jafnskjótt og hin var full-
prentuð, og það áður en þorri presta
gæti kynt sjer hana, því að fáir
munu líklega hafa pantað hana
upp í sveit með póstum í vetur frá
lteykjavík eða Akureyri.
Og jafnframt atvikast það svo
einkennilega, að þessi síðasta þýð-
ing var ekki komin til landa vorra
vestan hafs um siðustu áramót, svo
að naumast er hætt við, að at-
hugasemdir þaðan komi í tæka tíð,
þótt þeim kynni að koma í hug,
að heppilegra væri, að orðalagið í
vasaútgáfunni væri ekki alstaðar
eins og í þessari síðustu þýðingu.
Jeg býst nú við, að einhver hugsi,
þegar hjer er komið lestrinum:
»Er nokkur ástæða til að skrifa
um þetta?«
Er þessi síðasta prentun biblí-
unnar ekki svo lík þýðingunni frá
1908, og hafa þeir ekki, sem þá
voru að kvarta, fengið óskir sínar
uppfyltar?«
Því er fljótsvarað.
Að því er gamla testamentið
snertir, er þýðingin frá 1908 yfir-
leitt óbreytt í þessari síðustu út-
gáfu að öðru en þvi, að þýðend-
urnir urðu að láta undan, þrátt
fyrir stóru orðin, að því er þá staði
snertir, sem einkum var kvartað
yfir, og lialda gömlu þýðingunni í
meginmálinu, en setja sína þýð-
ingu neðanmáls. (Sbr. Jer. 1.18.,
7.14. og Hós. 11.1). Jahve-nafnið
var kyrt látið með því skilyrði, að
þýðendurnir lofuðu að sleppa því
í vasaútgáfnnni.
Og því býst jeg ekki við, að
neinn verulegur kágreiningur verði
um þýðingu gamla testamentisins
fyrst um sinn.
Alt öðru máli er að gegna um
þýðingu nýja testamentisins. Þar
hafa þýðendurnir gert svo margar
og miklar breytingar frá útgáfunni
1908, að vel má kalla þetta nýja
þýðingu, og það er hennar vegna,
sem jeg tel miður farið að ekki
gefst gott tækifæri og næði til íhug-
unar og umræðu, áður en vasa-
útgáfa ritningarinnar er prentuð.
þýðing nýja testamentisins hefur
víðtæk áhrif á trúarhugsanir manna,
ekki síst þegar ungu prestarnir
skilja ekki stakt orð í frummáli
nýja testamentisins. Og heimtar
bæði það og trúarágreiningurinn
mikli ineðal guðfræðinga vorra tvö*
falda varkárni og vísindalega óhlut-
drægni af þýðendunum.
»En er þýðingin þá svo slæm eða
óhafandi?« kann einhver að spyrja,
Nei, þau lýsingarorð koma mjer
ekki í hug í þessu sambandi.
Málið er viða gullfallegt og þýð-
ingin miklu nákvæmari en áður
var á gamla teslamentinu, og sama
er nú að segja um nýja testamentið,
og miklu betra samræmi komið