Lögrétta - 19.02.1913, Blaðsíða 3

LOGRJETTA
-2f
Hjá undirrituðum fást ofannefnd
hjól, einnig uppsettar kerrur. Ættu
því allir, er slíkt þurfa að nota,
að leita upplýsinga um verð og
gæði og panta í tíma.
Páll Magnússon,
Bergstaðastr. 4.
þar víðast hvar nú en var í þýð-
ingu nýja testamentisins 1908.
Það þótti raunar sumum mönn-
um goðgá þá, að nokkur skyldi
finna að þeirri þýðingu, en nú
munu þýðendurnir sjálfir manna
fúsastir til að kannast við, hvað
sú þýðing hafi verið ófullkomin að
ýmsu leyti.
Það má sannarlega segja margt
gott um alúð og kostgæfni þýðend-
anna við þetta vandaverk, — því
að sjálfstæð biblíuþýðing úr frum-
málinu er miklu meira vanda-
verk en flestir, sem ekkert hafa við
það fengist, geta gert sjer í hugar-
lund.
En þrátt fyrir það blandast mjer
ekki hugur um, að skiftar skoðanir
hljóti að verða um ýmislegt í þess-
ari nýjnstu þýðingu nýja testament-
isins, og biskup vor ætti að virða
prestastjett landsins svo mikils, að
hann gæfi henni kost á að ræða
um þýðinguna á prestafundum, áður
en vasaútgáfan er prentuð, því að
vitanlega verður það hún, sem nær
mestri útbreiðslu og helst verður
lesin.
Jeg skal svo minnast hjer á nokk-
ur atriði, sem jeg býst við að eink-
um hljóti að valda ágreiningi.
Sigurbj'órn Á. Gíslason.
Fyrirlestrar
Og
Ungmennafjelög.
(Nl.). IV.
Ungmennafjelögin eru víst ekki lakari
en önnur fjelög.
Sárfáir betri menn eru beinlínis á
móti fjelögum þessum, eftir því sem
mjer er kunnugt. Margir eru með
þeim, en gera sárlítið fyrir þau. Og
margir hafá litla trú á þeim, og
sumir halda, að þau sjeu bara hje-
gómi, full af ljettúð og gjálífi. Rangt
er nú þetta. En hitt mun satt, að
misjafn sauður er í mörgu fje í fje-
lögum þessum sumum. Þar er gull
mikið og silfur og aðrir góðir málm-
ar, en vart verður líka við stöku
soraagnir innan um. En er þá þetta
ekki alveg náttúrlegt? Er ekki að
búast við því, að fjelög þessi sjeu í
þessu eins og önnur fjelög ? Er t. d.
ekki nógur sorinn í bindindisfjelögun-
um ? Já, er hann ekki meir en nóg-
ur í kiikjufjelaginu sjálfu? Er hann
ekki meira en nógur í stjórnmála-
flokkunum? Og hvaðan fá Ung-
mennafjelögin meðlimi sína? Úr
hvaða verkefni verða þau að vinna?
Úr öllu þjóðlífinu. Er þá t. d. rjett
að ætlast til, að fjelög þessi láti mik-
ið til sín taka með trúarmál, þar
sem varla nokkur mentaður maður
vogar að tala máli trúarinnar, nema
prestur sje, og þar sem það er álitið
reglulegt mentunarleysis-merki, ef
nokkur leikmaður tekur málstað kirkju-
trúarinnar ? Og er nokkur sanngirni
í því, að tala um ljettúð æskulýðs-
ins? Hann er sannarlega ekki verrien
hinir eldri í því nje öðru. Æskuljett-
úðin verður aldrei eins ófögur og óeðli-
leg eins og Ijettúð fullorðinsáranna.
Ungt fólk er, altjend þá hjer á landi,
eftir því sem mjer er kunnugt, fult
eins samviskusamt og ráðvant til
orða og verka sem eldra fólkið. Já,
er stundum eldra fólkinu fremra í
þessu sem fleiru. Ungmennafjelögin
þurfa ekkert að skammast sín fyrir
öðrum menningarstofnunum vorum.
Ljótustu og hörmulegustu svikin í
smáu sem stóru hafa oftast nær ver-
ið framin af þeim, sem komnir voru
langt út yfir æskuárin. Og ekki hafa
fjelög eldra fólksins orðið staðfastari
en Ungmennafjelögin. Æskuljettúðin
og hviklyndið minnir mig á afneitun
Pjeturs. Sviksemi eldri áranna minn-
ir mig á Júdas. Og margur versnar
með aldrinum, er bestur í bernsk-
unni, lakari í æskunni, verstur á eldri
árum.
V.
Laumdrykkja og laumvínsala.
Yíða þar sem jeg fer, þjótaað eyr-
um mjer eins og skæðadrífa þessi og
þvílík orð: „Þarna selja þeir vín í
laumi". „Þarna drekka bindindis-
mennirnir sig útúr fulla". Er þetta
nú kannske slúður tómt? Hjer er
eitt af tvenu ílt, eða þá hvortve.ggja.
Annaðhvort er slúðrið yfirgnæfanlegt,
svo til voða horfir með siðgæðið.
Eða þá að sviksemin gengur fjöllunum
hærra og er mesti siðgæðisvoði.
Eða 1 þriðja lagi er sumt satt, en
sumt logið um „laumuspil" þessi.
Og það held jeg nú einna líklegast.
En hvað um það, hjer er voði
á ferðum. Og það er ekki svo
undarlegt, þótt sumir sjeu farnir að
verða hræddir um vínsólubannid og
bindindið. Jeg er einn af þeim. Jeg
er með þeim báðum, en er hrœdd-
ur um þau bæði. Jeg er hræddur
um að bannið sje nú ekki orðið að
rótgrónum þjóðvilja, fyrst svona er
farið að. Jeg er hræddur um, að
marga skorti samviskusemi til að
heiðra vínsölulögin og halda bindind-
isheitið. Samviskuleysi þetta kemur
af kæruleysi og Ijettúð, sem aftur
á sjer rót í alvöruleysi með æðstu
hugsjónir lífsins. Það þarf ekki litla
alvöru til að vera sannur bindindis-
maður.
Bindindismál vort byrjaði dýrðlega.
Svo útlendingum, einkum Norðmenn,
dásömuðu oss fyrir það, og töldu
oss öllum þjóðum fremri í bindindis-
málinu. Hamingjan gefi nú, að það
endi ekki með vansæmd. En það
gerir það, ef laumdrykkjan eykst.
Þá munu hófdrykkjumenn og and-
banningar hrósa sigri. Og þeir mega
það þá gjarnan. Heiðarleg hófdrykkja
er margfalt betri en hræsnisfult
bindindi. Þeir, sem ekki geta verið
ærlega í bindindi, ættu því opinber-
lega að segja sig úr því.
Því betra tel jeg að vera hrein-
skilinn drykkjumaður en að vera
bindindismaður að nafninu til og
rjúfa heitið hvað eftir annað. Svo
er líka best að hafa ekki ofströng
bindindislög. Heimatilbúið berjavín,
til dæmis, máttu sum norsk bind-
indisfjelög hafa, en sum als ekki, og
þótti mjer það óhæfur strangleiki.
Bindindismenn ogbannmenn! Var-
ið ykkur á því, að verða ykkur ekki
til minkunar fyrir hófdrykkjumönn-
um og andbanningum. En það verð-
ið þið, ef þið á nokkurn hátt rjúfið
heitið. Lofum litlu, en höldum vel.
Setjum fáar reglur, en fylgjum þeim.
Annars er það ekki veslings áfengið,
sem verst er gegn málefnum ykkar
og öllu siðgæði. Nei, það er óorð-
heldnin, lýgin og sviksemin.
G. Hjaltason.
Mrepir frá Danmörku.
Bækur, komnar út hjá Gyldendal haustið 1912.
(NL). ----
Johan Skjaldborg hefur skrifað eina
bók enn um danska eða rjettara: jótska
— húsmenn. Per Holt (Gyldholm II.
Verð: 3,50) heitir hún og er um höfuð-
persónuna í einni af hinni fyrri skáld-
sögum hans, „Gyldholm". „Gyldholm"
er betri, og að minsta kosti verður mað
ur að þekkja þá bók, til þess að hafa veru-
leg not af „Per Holt". Enginn danskur
rithöfundur er eins einlæglega hlyntur
fátæklingum eins og J. S., og hann hefur
skrifað margar góðar bækur, sem nú eru
að koma og komnar út í ódýrri útgáfu
(1,00 bindið). Hann er helst til lítið
kunnur á Islandi, og mundu margir
landar hafa gaman af að kynna sjer rit
hans, og vil jeg því mæla með þeim.
Má þá með engu móti ganga fram hjá
smásögum hans um danska smælingja.
En af stærri sögum vil jeg nefna „Gyld-
holm", og síðan enga annari fremur.
Mjer þykir nú vænt um Harald Kidde,
en hann er ekki við allra hæfi. Hann
bindur ekki bagga sína sömu hnútum og
samferðamenn. En hann veit hvað hann
vill. Og hann er skáld með afbrigðum.
Þessi nýja saga hans, Helten (verð: 6,50),
gerist á fábygðri eyju, þar sem lítið sjer
til umheimsins. En innan sjóndeildar-
hrings bókarinnar sjást sólarheimar, sem
geyma raunir svo djúpar, sem nokkur
mannleg sál getur rúmað, og fórnir svo
stórar og þó látlausar, að manni klökk-
nar hugur. H. K. hefur augun opin fyrir
því, að oft spretta hin fjölskrúðugustu
sálarblóm á eyðieyjum. Og hann er
djúpskygn á þá strauma í hafi sálarinn-
ar, sem fara um garð hjá flestum. En
ekki þori jeg að ábyrgjast að öllum
þykji hann skemtilegur aflestrar. Reifara-
höfundur er hann enginn.
Laurids Bruun hefur skrifað sögu um
Hrólf kraka, og kallað hana Den sig-
nede Död (verð: 4-5o). Nú er vandfarið
Carlsberg- brugghúsin
mæla með
Garlsberg myrkum Skattefri
alkóhóllitlum, ekstraktríkum, bragðgóðum, haldgóðum.
Garl$berg $kattefri porter
hinni extraktríkustu af öllum portertegundum.
Carlsberg sódayatn
er áreiðanlega besta sódavatn.
fram úr gamla Snorra, þó á nýmóðins
gæðingi sje, með stökk-stíl og fimbul-
fambi. En ekki skal jeg samt vera
smásmuglegur við L. B., —- honum hef-
ur tekist ýmislegt í bókinni fremur vel,
hefur ritað hana af töluverði kunnáttu
og nokkurri snilli, svo hún er ekki —
einu sinni leiðinleg. En lítið græðir
maður á henni. Og það er ekki laust
við, að það sje vatnsbragð í munni
manns að lestrinum loknum — en svo
var aldrei um rit Snorra. Annað þarfara
munu menn geta unnið en að þynna
þau upp. L. B. er ofmikið á yfirborði
persónanna, en sjer sálir þeirra lítt
glöggum augum, þó sjálfur ætli hann
annað. Og þegar hann lætur björninn
í bardaganum vera bjarnhjeðinn með
viðhangandi haus, sem einn af köppum
Hrólfs ber yfir sjer (líklega til að firra
sig kulil), þá stendur hann sem óhelg-
ur maður á fróni fornsagnanna. Því
ekki voru allar vofur voðir á kirkju-
garðsstaurum.
Aage Madelung heitir ungur rithöfund-
ur, sem lítið hefur borið á til þessa, en
sem í haust hefur gefið út bók, sem
mjög er nú hælt. Þ&ð er skáldsaga frá
Rússlandi og heitir E/sker hverandre
(verð: 5,50). Bókin er þykk og þung,
vel rituð og fjörugt. A. M. hefur ímynd-
unarafl töluvert, og hann hefur dvalið —
langdvölum? — í Rússlandi, og kynt
sjer þar staðhætti og fólk. Ekki vantar
það, illa lætur hann fara með Gyðing-
ana. Og maður er ekki í vafa um, að
A. M. kannist við Dostojewski og fleiri
pennafæra Rússa. En jeg þekki mann,
sem hafði lesið marga góða ritdóma um
bókina, og þess vegna náði sjer 1
hana og las, en lagði hana frá sjer með
þessum orðum: „Trúa mundi jeg, ef
Njáll segði“.
Þá er önnur bók, sem mikill orðróm-
ur gekk af áður en hún kom út, og sem
eftir útkomuna hefur verið hælt upp í
hástert, sumpart að maklegleikum, en
það er Torben og Jytte (En Fortælling.
Krest, verð: 4,00), eftir Henrik Pondoppi-
dan. Það mun þykja ganga guðlasti
næst, að jeg ekki syng „dyrðin-dýrðin"
með hinum fuglunum. En samviskan
bannar mjer það. Jeg hafði nefnilega
búist við of miklu af H. P., sem mun
einna frægastur og fremstur — og næst
standa Nóbels-verðlaunum — núlifandi
danskra rithöfunda. Tilhlökkun er hættu-
legur hlutur og spáir vonbrigðum. Og
svo fór hjer. Auðvitað verður lítið með
sanni um bókina sagt fyr en framhaldið
er komið. En ekki skarar H. P. að
þessu sinni „fram úr sjálfum sjer", eins
og Danir segja um Carl Lund, besta
leiktjalda-málara sinn, í hvert skifti, sem
hann hefur málað ný tjöld. Samt sem
áður er þetta nú ein af betri bókunum.
En hún hefði átt að vera lang-best.
Ekki tjáir að ganga fram hjá tveim
Norðmönnum, sem báðir eru miklir á
velli og stórhöggir — en annar stund-
um nokkuð linhöggur. Það er Thomas
Krag, sem hefur skrifað Frank Hjelm
(Historien om en Hjemlös, verð: 5,00),
og þar með yngt upp sjálfan sig. Þeir,
sem ekkert þekkja til þess, er T. K.
áður hefur skrifað, geta haft gaman —
en lttið gagn — af að lessa þessa síð-
ustu bók hans. En mjer þykir hún of
lík eldri systkinum slnum, og kæri mig
ekki mikið um hana, — því mjer þykja,
satt best sagt, bækur T. K. engin „góð
vísa", sem ekki megi of oft kveða. Það
er gaman að stöku kafla í bókinni, en
ef jeg væri gamall og hann ungur, mundi
jeg segja: gerðu betur næst.
Hinn Norðmaðurinn er skáldkonung-
ur Norðmanna núverandi, Knut Hamsun,
og bókin hans heitir Den sidste Glœde
(Skildringer. Verð: 5,00). En verði þetta
síðasta ánægjan, sem hann veitir okkur,
ungu kynslóðinni, þá verður þar skarð
fyrir skildi, sem hann er. Því ber hverj-
um manni að kyssa hönd hans með
fögnuði. Þessi bók grætur og hlær, eins
og lífið sjálft. Því hún er lífið sjálft, sem
skáld af guðs náð hefur sjeð og sagt frá,
skáld, sem er barn og heimspekingur í
einu; skáld, sem engan á sinn líka, —
því það á ekkert gott skáld. Þetta er
lang-Iang-besta bókin, sem jeg hef lesið
í haust. Má vera, að svo mundi ekki
öllum þykja. En jeg beygi höfuð mitt
í lotning. Og ætti jeg kórónu að gefa
burt, veit jeg hver fá hana mundi. En
Jeg á ekkert nema orð — máttlaus orð.
Meistari, ef þú værir herkonungur að
fornum sið, veit jeg hvar minn staður —
sem frjáls Islendingur — væri. En nú
ert þú skáld — og jeg er bara barn.
Annað skáld af guðs náð, SelmaLager-
löf, hefur skrifað bók, Köresvenden (verð:
3,00), sem sama snildin er á, eins og á
öllu, sem hún ritar. Jeg diifist ekki að
segja frá efninu. Bókin er draumur og
virkileiki í skáldlegri eining, og hún
skfn eins og fagur gimsteinn at mann-
elsku og trú á hið góða. Hvert barn
getur lesið hana og haft unun af — svo
einföld er hún. Enginn htimspekingur
getur þreytst á henni — svo djúp er
hún. Engu skáldi nje almúgamanni get-
ur leiðst hún — svo fögur er hún. Hún
er náðargjöf frá guði og Selmu Lager-
löf til allra, sem unna skáldskap.
Gunnar Gunnarsson.
Gunnar Gunnarsson : Bónorð Geirs,
IOI
Mörsu, því jeg hefði leyndarmál að
flytja henni frá systur minni. Marsa
gekk hlæjandi á leið með mjer.
»Jeg sagði reyndar ekki alveg satt",
mælti jeg, þegar við vorum komin
spölkorn frá hinu fólkinu. „Boðin
eru alls ekki frá systur minni, held-
ur frá Geir. Hann bað mig að spyrja
þig, hvort þú vildir ekki verða kon-
an hans“.
Marsa hló.
„Ha-ha-ha, ertu á biðilsbuxun*
um fyrir aðra. Segðu, að hann verði
að koma sjálfur, — því jeg þQri
ekki að trúa þjer fyrir „körfunni"!
(þetta orðatiltæki, og allan hugsana-
ganginn, hafði hún úr dönskum skáld-
sögum, sem hún las mikið af). Skil-
aðu kveðju til systur þinnar! — —■
Ólöf á Sandi, — sem kom úteinmitt
í sama bili og jeg reið í hlaðið,— tók,
eftir skaplyndi sínu, alvarlega á málinu.
„Mjer er alveg óskiljanlegt, hvern-
ig manninum hefur dottið þetta í
hug. Mjer finst als ekki, að jeg
hafl gefið honum neitt undir fótinn.
Mjer þykir það leiðinlegt, — en það
103
hefur þá verið mjer óafvitandi. Hann
er víst góður piltur, og það mundi
hryggja mig, ef hann tæki sjer það
of nærri, en jeg get ómögulega farið
að giftast manni, sem jeg er ekkí
kunnugri en svo, að jeg veit ekkert
hvaðan hann stafar. Svo þú verður
þvf miður að færa honum nei frá
mjer. En gerðu það nú nærgætnis-
lega. Og segðu honum, að mjer
leiðist það. En jeg vona, að hann
gleymi mjer bráðlega, þegar hann
veit, að það getur aldrei orðið neitt
úr neinu milli okkar. —“
Jeg varð að gera boð fyrir Jónu
á Teigi.
Jeg talaði við hana úti við hesta-
rjett. Hún svaraði hvatskeytlega,
eins og hún átti vanda til:
„En það nú karlmenni! Þorir hann
ekki að koma sjálfur? Er hann
hræddur um að jeg flengi hann fyrir
ósvffnina?! Hann getur beðið við,
þangað til við hittumst! þá skal jeg
segja honum sannleikann um flakk-
ara og landshornamenn! Hann heldur
kannske, að það sje auðhlaupið að
103
því fyrir hvern ræfilinn, að verða
tengdasonur og tilvonandi húsbóndi
á Teigi, þó að jeg sje orðin liðlega
tvítugl (Reyndar var hún nú komin
undir þrítugt). Ónei, hann verður
að leita fyrir sjer annarstaðar I"
Að svo mæltu gekk hún burt.
Hún var föl í framan af bræði, og
brúnu augun brunnu. — —
Nú var engin eftir, nema grann*
kona mfn, Rósa á Gili.
Jeg var ekkert að flýta mjer, ljet
hestinn lötra í hægðum sínum, og
reyndi að hugsa mig um. En hugs-
anir mínar voru allar á ringulreið.
Ef hún nú segði já, — tæki honum?
Þá hefði jeg sjálfum mjer fyrir að
þakka. Það væri ljóta gamanið.
Því jeg unni henni um allar aðrar
fram. Hefði bara einhver hinna
tekið honum, — þá hefði jeg getað
losnað við að tala við Rósu núna,
og frelsað samviskuna. En nú var
jeg búinn að lofa því. Þótt jeg ef
til vill træði þar gæfublóm mitt und-
ir fótum, — það var ekkert undan-
færi.
104
Það leit út fyrir að ógæfan legði
mig í einelti, því einmitt þegar jeg
var að dragnast þatna áfram, og
reyna að ná tökum á hugsunum
mínum og beina þeim í vissa stefnu,
var yrt á mig:
„Þjer virðist ekki liggja mikið á,
granni góður. Komdu snöggvast af
baki, og segðu mjer frjettir".
Það var Rósa, sem talaði. Hún
sat í laufbrekku rjett við götuna.
Það var laglegur skollil Jeg var
ekki búinn að finna neitt ráð.
„Það var gott, að jeg skyldi hitta
þig. Jeg ætlaði einmitt að finna
þig", sagði jeg, — en hugsaði mjer:
„öllu klaufalegar gatstu nú varla
farið af staðl“
„Leitaðirðu mín út í dalinn?"
„Nei, jeg ætlaði að hitta þig á
heimleiðinni. Jeg þarl nefnilega að
tala við þig “.
Þarna rak mig í vörðurnar, því
jeg sá að hún roðnaði. Það varð
vandræða þögn. Það var hún, sem
loks hóf samræðuna af nýju:
„Heyrðu — ■*—• Mjer dettur í
105
hug, að mörgum þykir svo ljótt
rautt hár. Það þykir mjer hreint ekki.
Og mjer þykja freknur bara fallegar".
„Mjer er nú nær að halda, að jeg
hafi fremur verið rauður en brúnn í
framan þá stundina. En jeg herti
upp hugann, og hjelt áfram með
örvæntingarhugrekki:
„Jeg átti að skila kveðju til þín
_____ _____ __ u
„Þakka þjer fyrir. Hvernig líður
systur þinni ? Og hinu fólkinu heima
hjá þjer?“
„Þakka þjer fyrir, því líður vel.
Jeg kom einmitt til þess að spyrja
þig, hvort þú vildir ekki eiga-------“
„Já, það vil jeg. Jeg hjelt ekki
þú gætir efast um það“.
Hún fleygði sjer í fangið á mjer,
áður en jeg gat leiðrjett misskiln-
inginn og komið í veg fyrir það.
Hún hló og grjet í einu. Jeg gafst
alveg upp við, að flytja mál Geirs,
sem auðsjáanlega var gersamlega
tapað, og ásetti mjer að grípa gæf-
una báðum höndum, þó að samvisk-
an væri ekki sem rólegust.