Lögrétta - 29.12.1915, Qupperneq 3

LÖGRJETTA
217
Vidskiftamenn
eiga frá nýári aS snúa sjer til undir-
ritaSs, hvort heldur er meS peninga-
viðskifti, ritgjörSir eSur pöntun bóka.
TRYGGVI GUNNARSSON.
Adalfundur
Námuljelags íslands
veröur haldinn i I Ð N Ó uppi þriðju-
daginn n. janúar, kl. 5 e. h.
Reikningar verSa framlagSir og
tekin ákvörSun um lántöku,
STJÓRNIN.
eftir megni og er þaS mál ekki útkljáS
enn. Mintist hann svo á dóma banda-
manna um innrás ÞjóSverja í Belgíu
í byrjun ófriSarins, og var þá einkum
harSorSur í garS Englendinga. Taldi
nú sýnt, aS ekkert væri aS marka full-
yrSingar þeirra um, aS þá hefSi tek-
iS svo sárt til Belgíu, aS þeir henn-
ar vegna hefSu lagt út í stríSiS, enda
væru þeir nú horfnir frá aS halda því
fram, þótt lengi fram eftir hefSi ver-
iS flaggaS meS þeirri ástæSu. Eng-
land hefSi meS samningum,án vitund-
ar þingsins, tekiS á sig skuldbinding-
ar viS Frakkland, er hlekkjaS vær:
viS Rússland, og þetta hefSi dregi*
England inn í ófriSinn, er RússlanS
hefSi boSiS út her sínum. Kvaöd
ekkert skyldu um þaS segja, hvort
Grey hefSi meS glöSu geSi tekiö bá
ályktun, aS England yröi hluttakandi
í striSinu, eSa honum hefSi veriö JiaS
óljúft. En alt hefSi veriS afráSiS um
þetta áöur en hlutleysi Belgíu htföi
komiS til tals í þessu sambandi. Þetta
kvaS hann ÞjóSverja veröa aö enJur-
taka stööugt fyrir heiminum mtöan
mótstöSumennirnir gerSu sjer fai um
aö dylja sannleikann. Annars væfi nú
fariö aS viöurkenna þetta heima í
sjálfu Englandi. I leiSandi grein i
Westminster Gazette frá 30. nóv væri
þaö viSurkent, aS England heföi far-
iS út i ófriSinn gegn Þýskalandi af
því aS ella hefSi veriS vonlaust um
aS Þýskaland yröi sigraS.
Þar næst talaSi kanslarinn um viö-
búnaSinn á herstöövunum. Á austur-
herstöSvunum kvaS hann niiövelda-
herinn vera vel búinn til varnar, enda
þótt liann heföi sótt langt inn í Rúss-
land, og einnig viS Javi búinn tö sækja
lengra fram. Á vesturherstöSvunum
heföu bandamenn meS hinrd höröu
sókn síSastliöiS haust þokaS vígstööv-
um ÞjóSverja nokkuS aftur áeinstöku
staS, en. allar tilraunir Jreirra til aS
brjótast í gegn um herlínu Þjóðverja
hefðu mistekist. Á suðurvrgstöðvunt
um hefSi her Austurríkis staSiö fast
fyrir ítölum, en í sókninni þar hefSu
ítalir beSiS mikiS manntjófi.
Þá mintist hann á ástandiS í þeim
löndum, sem ÞjóSverjar hafa lagt
undir sig síSan stríSiS hófst. Hann
tagöi, aS ástæöur landbúnaSarins i
Belgíu væru nokkurn vegin eins og
þær ættu aS sjer aS vera: í iSnaS og
verslun væri aS færast nýtt líf, og
peningamálin væru komin í lag. Póst-
göngur væru í reglu, sömuleiSis járn-
brautarekstur og skipaferSir innan-
lands. Kolaframleiöslan væri aS auk-
ast og heföi veriS síöasta ársfjóröung
3^4 milj. tonna. ÞaS væri veriS aS
reyna aS bæta úr vinnuléysinu, en til
fullnustu væri ekki hægt aö koma því
máli í lag meSan E'ngland kyrkti iSn-
aS Belgiu meS útflutningsbanni. Al-
menn skólaskylda væri fyrirskipuS
o s. frv. — í Póllandi og Eystrasalts-
löndunum sagöi hann aS ástandiS
heföi veriS ilt, er Rússar hörfuöu JiaS-
an, vegna þess, hvernig þeir heföu
eySilagt löndin áSur en þeir skildu
viS Jiau. Nú væri komin þar á ný
lögreglustjórn, ný skipun á sveitamál-
efni, dómgæslu og heilbrigðismál.
LandbúnaSarstarfiS hefSi veriS stutt,
járnbrautir lagSar og nýir vegir.
Kensla væri nú komin á í öllum skól-
um. Háskólinn og fjöllistaskólinn í
Warschau væru teknir til starfa. Eng-
in dæmi væru til þess í veraldarsög-
unni, aS jafnmikiS hefði veriS gert aS
menningarstarfsemi á sama tíma og
háS væri blóöugt stríð.
Matvörur sagöi kanslarinn aö væru
nógar til i landinu, ef þeim væri rjett
skift niSur, og kvaS nú hærra verS
á helstu fæöutegundum i óvinaríkjun-
um en i Þýskalandi. MótstöSumenn-
irnir væru aS segja, aS ÞjóSverjar
væru nú aS þrotum komnir og vildu
fá friS. Alstaðar ættu þeir aS hafa út
senda menn til aS vinna aS því, aS
koma friöi á, svo sem Búlow fursta i
Sviss. En i sögum þeim, sem um þetta
gengju í blööum mótstöSumannanna,
væri ekki eitt orð satt. Þótt mótstöSu-
mennirnir vildu enn ekki beygja sig
fyrir reynslunni, þá yrSu þeir síSar
meir neyddir til aS gera þaö. Miöveld-
in mundu berjast til þrautar til þess
aS fullnægja því, sem framtíö þeirra
kreföist.
Þetta er aS eins stuttur útdráttur
úr ræSu kanslarans, en þó drepiS á
öll höfuöatriSi hennar. Aö henni lok-
inni tók til máls 1. varaformaSur
þingsins, Philipp Scheidemann, úr
flokki jafnaSarmanna. Hann kvaS
þann, sem máttinn hefSi, standa best
aí vígi til J>ess aS tala um friS, því
hann gæti tekiS því meS rósemi, þótt
aSrir teldu þaS merki um veiklun hjá
honum. Setti svo fram þær skoSanir
á ófriSnum, sem þýskir jafnaSarmenn
hafa alt af haldiö fram, aS þeir
vildu ekki berjast til nýrra landa,
heldur berSust þeir til þess aS
hnekkja þeim banaráSum, sem lögð
væru gegn Þýskalandi af fjandmönn-
um þess. KvaS þaS áform Englend-
inga, aS svelta ÞjóSverja inni, nú
strandað, enda heföi J>aS hlotiS aö
stranda. Auðvitað vanhagaSi Þjóð-
verja um ýmislegt, en matvælaskort
kvaðst hann ekki óttast. ÞaS væri
beinlínis glæpsamlegt af stjórnmála-
mönnum mótstöðumannanna aS telja
J>jóöum sínum trú um, aS útlit væri
fyrir aS hernaðinum færi úr þessu
verulega aö halla á miöveldin. Ef
blöS mótstöSumannanna hefSu leyfi
til aS birta þær óskir um friS, sem
til væru hjá þjóðunum, þá mundi í
öllum ófriSarríkjunum koma fram, aS
þar væri vilji til friðar. Þýska þjóöin
vildi ekki ófriS einum degi lengur en
hún teld hann óhjákvæmilegan. Hún
gæti opinberlega sagt, aS hún vildi
friS, af J>ví aS hún væri sterk og
jafnframt einráöin í því, aS verja
fööurland sitt, ef mótstööumennirnir
vildu ekki friSinn. En hann kvaðst
í nafni flokks sins bera fram þá ósk,
aS fyrsta skrefiö, sem stigiS væri til
þess aS fá enda á stríðiS, væri stigið
frá hálfu Þýskalands. Og um vilja
jafnaöarmannaflokksins í Austurríki
kvaSst hann geta lýst því yfir, aS
hann væri þýska jafnaðarmanna-
flokknum samdóma bæSi um þaö, aS
verja fööurlandiS svo lengi, sem þess
}>yrfti viS, og líka um hitt, aS kjósa
helst friðinn.
Kanslarinn svaraSi síSan ræSu
Scheidemanns og sagði, aS meöan
valdhafar mótstööumannanna hjeldu
fram heima fyrir hjá sjer þeim skiln-
ingi á ófriönum, sem enn væri ráS-
andi, J>á væri friöartilboö frá hálfu
ÞjóSverja heimska ein, sem aS eins
gæti orðiö til þess aS lengja stríSiö.
Fyrst yröu allir aS kasta grímunum.
En kæmi friSaruppástunga frá mót-
stöðumönnunum, sem Þýskalandi
væri sæmileg, þá væri stjórnin alt af
reiöubúin til aS ræöa hana. ÞaS skyldi
aldrei sagt verða, aS ÞjóSverjar aö
nauSsynjalausu hjeldu áfram ófriöi af
því einu, aS þeir vildu leggja undir
sig ný landsvæði. KvaSst ekki geta
lýst þvi yfir aS svo stöddu, hverjar
kröfur ÞjóSverjar mundu gera, t. d.
þar sem um Belgíu væri að ræSa. En
því mættu mótstöSumennirnir trúa,
aö því lengur sem ófriöurinn stæSi,
þess meir færu þær kröfur vaxandi.
Núverandi mótstöSumenn okkar,
sagöi hann, mega ekki aS ófriSnum
loknum ráða yfir dyrum, hvorki aS
austan nje vestan, sem þeir gætu not-
aS til þess aS ógna okkur fastar en
áSur meS innrásum, hvenær sem þeim
sýndist. Þaö væri kunnugt, aS Frakk-
ar hefðu hingaS til lánaS Rússum fje
meS þeim skilyrSum, aö Rússar efldu
vígbúnaS sinn gegn Þjóðverjum í Pól-
landi, og hins væri lika aö gæta, aS
Englendingar mættu ekki eiga opna
leiö til árása á Þýskaland um Belgíu.
Smáu þjóðunum stendur engin ógn af
okkur, sagSi kanslarinn, og viS berj-
umst ekki til þess aS leggja undir
okkur aSrar þjóöir, heldur til þess aS
verja líf okkar og frelsi.Þýska stjórn-
in hefur frá upphafi litiS á þetta stríS
sem varnarstriS fyrir þýsku þjóöina
og framtíS hennar, og þannig lítur
hún á þaS enn í dag. StríSiS getur
ekki endaS öðruvisi en meS friöi, sem
tryggir okkur, að svo miklu leyti sem
hægt er, fyrir endurtekningu á sams
konar ófriSi og nú er háður.
Afgreidsla Lögrjettu
er í Bankastræti 11.
Frjettir.
Veðrið hefur veriS mjög gott nú
um jólin. í dag 3 st. hiti C.
Háfaveiði. Úr garöinum reru fyrir
jólin tveir bátar og hjeldu út á djúp-
miö, sem annars er ekki venja nú.
Þeir fengu lika óvenjulegan afla, sem
sje eintóma háfa. Voru þeir 900 tals-
ins hjá öörum, en nokkuS á annaS
þúsund hjá hinum.
80,000 kr. tap. NýkomiS „Lögberg"
segir svo um íslenska síldarfarminn
meS Botníu, sem seldur var í New
York í haust: „SíldarhleSslan, sem
skipiö kom meS, var seld fyrirfram,
en svo mikil eftirspurn var eftir ís-
lenskri síld, aS sagt er að tapast hafi
$ 20,000 á farminum fyrir þá sök
aS fyrirfram var samiS um verðiS.
Mjólkurverð. VerSlagsnefndin hef-
ur ákveðiS að útsöluverð nýmjólkur
hjer í bænum verði 22 au. literinn en
undanrennu 12 au. Nýmjólk á aS hafa
aS minsta kosti 3 pct. fitu, undan-
renna ýý pct.. Mjólk sem hefur y2 pct.
til 3 pct. fitu má ekki selja dýrara
en 12 au.
Dr. Jón Stefánsson, sem er dócent
í íslensku og íslenskum bókmentum
i Lundúnum, hefur skrifaS sögu Dan-
merkur og Noregs á ensku. Bókin er
400 síöur aS stærö og kemur út á
forlag „Fischer Unwin & Co.“
Leikhúsið. „Hadda padda“ var
leikin þar á 2. í jólum og á mánu-
dagskvöldiS, og húsfyllir í bæSi
skiftin. Nánar verSur minst á leikinn
síöar.
Leiðrjetting. Misprentaö er í síS-
asta tbl. i greininni „Alt — eitt“, 3.
dlk. á 1. s., 15. 1. a. o, „Óteljandi er
sá fjelagsskapur" fyrir: Óteljandi eru
þau fjelög o. s. frv.
Dularfulla eyjan.
Eftir Jules Verne.
V. KAPÍTULI.
Cyrus Smith og Nab stóöu á
ströndinni þegar þeir fjelagar lentu.
„Velkomnir,“ kallaSi Smith. „Kom-
ið þiS meS skipbrotsmanninn meS
ykkur?“
„Já, þaS gerum viS, en jeg veit
naumast hvort þaS er rjett gert,“
sagSi Pencroff um leiS og hann hljóp
i land.
„Hvers vegna þaS?“ spuröi Smith.
„Hann er brjálaður.“
„Hann hlýtur aS vera nýoröinn
þaS,“ svaraöi Smith.
„Af hverju dregur þú þaS?“
spurSi Herbert.
,,Af þvi aS flaskan hefur nýlega
veriS send, og þaS hefur ekki annar
getaS gert en hann sjálfur.
Bonadventure var fluttur til Bal-
lonshafnar og þeir þremenningarnir
hjeldu því næst til hellis síns. Skip-
V brotsmaöurinn var stööugt rólegur og
stiltur en talaSi ekki nokkurt orS og
var því likast aS hann forSaðist
mennina. Smith gerði hvaS hann gat
til aS hæna hann aS sjer enda varð
hann honum eftirlátur. Tókst houm
aS klippa hár hans og skegg og fá
hann til aS klæSast. Einnig fór hann
aö boröa af sama mat og aSrir. Og
smásaman fór aS brá af honum og
hann tók aö hjálpa þeim viS störf
þeirra. Fyrst í stað tók hann sig þo
oftast út úr og stansaði annaS veifiS,
stóö lengi hugsandi og andvarpaöi.
Einhverju sinni er hann stóS þannig,
gekk Cyrus Smith aS honum, lagSi
höndina á öxl hans og sagSi blið-
lega: „Vinur minn.“
ÞaS var eins og kæmi hrollur í
vesalinginn og fyrst í staS sýndist
hann ætla aS leggja á flótta. En af
því varS þó ekki og eftir nokkura
stund sagði hann meS hljómlausri
rödd:
„Hver eruS þér?“
„SkipbrotsmaSur, eins og þjer. Þjer
eruö meðal ySar líka.“
„Jeg er ekki ySar líki.“
„MeSal vina þá.“
„Jeg meSal vina — meðal vina. Net
— aldrei. FariS þjer, fariS J>jer!“
sagöi hinn ókunni og fól andlitiS í
höndum sjer.
Smith gekk burt, en skömmu síS-
ar kom TabormaSurinn til hans rauð-
eygöur af gráti og sagði:
,,Herra minn, eruS þjer og fjelagar
ySar Englendingar ?“
„Nei, viö erum Ameríkumenn,“
svaraöi Smith.
ÞaS var eins og fargi væri ljett
af honum og hann sagSi i hálfum
hljóSum: „Gott, gott.“
Hann gekk burt, en seinna um dag-
inn kom hann til Herberts og spurSi
hann hvaSa mánuður væri.
,,Desember,“ svaraði Herbert.
„Og ár ?“
„1866.“
„Tólf ár, tólf ár,“ stundi hann og
fór.
Herbert sagSi fjelögum sínum frá
þessari viöræSu.
,,Jeg gæti best trúaS,“ sagöi Pen-
croff, „aS þessi maður hafi ekki kom-
ið til Tabor sem skipbrotsmaður,
heldur hafi hann veriS settur þangað
fyrir eitthvert afbrot.“
„Sennilega er þaS rjett á litið hjá
yöur,“ svaraöi Spilett.
„En þá er þó hins vegar eitt, sem
jeg get ekki áttaS mig á,“ sagSi Pen-
croff. „Sje maöur þessi búinn aS vera
12 ár á Tabor, þá hlýtur hann aS hafa
veriS langan tíma í líku ástandi og
þegar viS fundum hann.“
„Sennilega," svaraSi Smith.
„En þá hljóta aS vera mörg ár síö-
an hann skrifaSi seðilinn.“
„Eflaust, en þó — þó var hann því
líkastur aö hann væri nýskrifaSur."
Um þessar mundir voru þeir aS
smiða vindmylnu uppi á sljettunni. Þá
var þaS einu sinni, aS TabormaSurinn
kom til Smiths og sagSi viS hann:
„ÞiS hafiö hjer giröingu fyrir
geitur og sauöfje.“
„Já,“ svaraSi Smith ofur rólega.
,,Jeg hef vanist við aS gæta kvik-
fjár. GefiS mjer leyfi til aS búa þar.“
„Jeg hafSi vonað,“ sagSi Smith, „aS
þjer munduö setjast aS hjer hjá okk-
ur sem vinur og fjelagi. En sje yður
áhugamál meö þetta, skal yður veitt
sú ósk, jafnskjótt og búið er að
byggja kofa handa ySur í girSing-
unni,“ mælti Smitli.
Hinn gekk burt, sjáanlega glaSari.
Þegar morguninn eftir tóku þeir aö
smíSa hús inni í girðingunni. Vönd-
uSu þeir til þess eftir föngum og
fluttu þangaS klæSnaS, áhöld, byssu
og skotföng og matvæli. Því næst
flutti ókunni maSurinn þangaS en hin-
ir 5 hjeldu áfram mylnusmíSinni.
Eitt kvöld, þegar þeir voru hættir
vinnu og sestir fyrir í helli sínum,
heyröu þeir aS bariS var aS dyrum.
Herbert lauk upp og inn gekk Tabor-
maöurinn. Hann sýndist dapur í
bragöi en rólegur.
„Herrar mínir,“ mælti hann, „jeg
ætla aS segja ykkur sögu mína.“
Cyrus Smith stóö upp í talsverðri
geSshræringu. „Vinur minn,“ mælti
hann, „viS biSjum ySur ekki um þaS.
ÞaS er skylda okkar ...
„ÞaS er skylda mín aS tala,“ sagði
hinn og hóf umsvifalaust frásögn sína
á þessa leiö:
„20. desember 1854 lagðist viS
akkeri hjá Benonvillehöföa á Suöur-
Ástralíu ensk listiskúta, Duncan aö
nafni. Eigandi skipsins var Glenar-
van lávarður og var hann þar sjálfur
á því. Á skemtiferS áriS áður hafði
lávarðurinn fundiS flösku og í henni
skeyti þess efnis, aö Grant skipstjóri,
er menn hjeldu^ aö druknaS hefSi
fyrir nokkrum árum, væri enn á lifi
ásamt tveimur mönnum sínum. Þeir
voru einhverstaSar á 37. stigi sl. br.,
et' hádegisbaugurinn hafSi máðst af.
En nú hafði Glenarvan lávarSur tekist
ferS á hendur til aS leita hann uppi.
Lávarðurinn gekk í land á Benon-
ville og leitaSi upplýsinga um Grant
skipstjóra á næsta bæ. Enginn gat
gefiS neinar upplýsingar um hann,
þangaS til einn af vinnumönnum
bóndans, Ayrton aS nafni, gekk fram
og kvaSst þekkja Grant. Sagðist hann
hafa veriS undirstýrimaSur hjá hon-
um. SkipiS hefði strandaS á austur-
strönd Ástralíu og síSan heföi hann
ekkert heyrt af Grant og hugsaS hann
dauSan fyrir löngu. En væri hann
enn þá á lífi, hefSi hann eflaust veriS
tekinn höndum af innfæddum mönn-
um í Ástralíu og fluttur inn í landiS.
LávarSurinn spuröist fyrir um Ayr-
ton hjá bóndanum. Bóndinn gaf hon-
urn hinn besta vitnisburS, kvað hann
1
Þegar Lögr. var 5 ára, gaf hún
skuldlausum kaupendum sínum, sem
borgaö höföu alla árgangana, kaup-
bætir, eða verSlaun fyrir skilsemina.
Nú um áramótin er blaSið 10 ára, og
gefur nú öllum skuldlausum kaup-
endum sínum, sem verða áskrifendur
áfram, einhverjar af þessum bókum,
og geta kaupendur valiS um, hverjar
af þeim þeir vilja fá, svo lengi sem
bækurnar endast, hver um sig:
1. Baskervillehundinn, eftir A. Conan
Doyle og hefti af „Sögusafni
Reykjavíkur".
2. Oliver Tvist, eftir C. Dickens.
3. Percival Keene fyrir hálfvirði, eða
1 kr., og auk hans eitt hefti af
„Sögusafni Reykjavíkur“ og
„Næstu harðindin“ eftir G. Björn-
son landlækni.
4. 2 hefti af „Sögusafni Reykjavík-
ur“, „Þrjár sögur“ gefnar út af
Lögr. 1909 og „Næstu harðindin'*.
Þeir, sem ekki taka kaupbætirinn
á afgreiöslu blaSsins, Bankastræti 11,
en óska aS fá hann sendan sjer, verða
aS senda afgreiðslumanni, t. d. í frí-
merkjum, 18 au. Þeir, sem kjósa 3.
flokk, sendi, auk burSargjalds, 1 kr.
Útgefendurnir.
hafa unniS hjá hjá sjer fyllilega ár
og heföi jafnan reynst heiðarlegur og
dyggur.
En þaS var á annan veg. Ayrton
haföi aS sönnu veriö undirstýrimaður
hjá Grant skipstjóra, en hitt var ó-
satt aS hann hefði veriS þaS. þegar
strandiS varS. Hann haföi nokkru áS-
ur gert samsæri viS fáeina fjelaga sína
á skipinu og ætluSu þeir sjer aö vinna
á Grant skipstjóra og ná skipinu á sitt
vald. En ráSagerðin komst upp og
samsærismennirnir voru settir á land
í Ástralíu. Þar hafði Ayrton komiö á
fót ræningjafjelagi og nú var sú,
ætlun hans aö ginna Glenarvan inn í
landið, en ná undir sig og fjelaga sína
skipi hans. «
Glenarvan sendi nú skip sitt áleiö-
is til Melbourne, en hjelt sjálfur inn i
Ástraliu meS nokkra af mönnum
sínum. Ayrton fjekk hann fyrir leiS-
sögumann.
En í Melbourne gat Ayrton ekki
tekiö Duncan. Hann varS aS fá hann
sendan á vesturströnd landsins. Og
þaö tókst honum. LávarSurinn ljet
skrifa brjef, er bauS skipstjóranum á
Duncan aS halda til ejins tiltekins
staöar á austurströndinni. Þorpararn-
ir stóðu sigri hrósandi, en rjett þegar
hann var aö leggja af staS meS brjef-
iS, komst svikræöi hans upp. Hann
skaut á lávarðinn og særði hann, en
slapp undan meö brjefiS. Glenervan
sendi þegar annaS boS til Melbourne.
En þegar þaö kom, var Dunkan far-
inn og enginn vissi hvert.
Glenarvan taldi nú vist aS Ayrton
heföi hepnast tilraun sín og tekiS
Duncan á sitt valdv En hann ljet
þó ekki hugfallast og hjelt áfram leit-
inni. Frá meginlandi Ástraliu fór hann
til Nýja-Sjálands. En mikil varS undr-
un hans, þegar hann kom á austur-
1 strönd eyjarinnar og sjer Duncan
vagga sjer rólega á öldunum.
Af ógáti haföi verið sett Nýja-Sjá-
land í staSinn fyrir Ástralíu i brjef-
inu. Ayrton gerSi itrekaSar tilraun-
ir til aS fá stefnunni breytt, en
árangurslaust. Skipstjóri kvaðst halda
sjer viS brjefið. Loks reyndi hann aö
gera samsæri gegn skipstjóra, en vann
einungis þaS á, aS hann sjálfur var
settur í fangelsi, og beiS þar komu
Glenarvans.
Svo má nú fara fljótt yfir sögu.
Glenarvan gerSi þann samning viS
Ayrton aS hann skyldi skjóta honum
á land í fyrstu eyju er þeir færu
fram hjá, ef hann segSi satt frá öllu
því, er hann vissi um Grant skip-
stjóra. Upplýsingar Ayrtons voru lá-
varöínum gagnslausar, en hann hjelt
ei aS síður orS sín. Og svo undarlega
vildi til, aS fyrsta eyjan, sem komiS
var til, var Tabor, en þar hafSi Grant