Lögrétta - 12.07.1916, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
121
hefst i. nóvember og endar 30. apríl.
Þa eru kendar þessar námsgreinir: fslenska, danska, enska, saga,
heilsufræöi, eölisfræöi, landafræöi, stæröfræöi, söngur, teikning og leik-
fimi.
Kenslan fer fram í barnaskólahúsi bæjarins, sem aö öllu leyti er vel
útbúiö og fullnægir kröfum nútimans, meöal annars raflýst. — Kenslu-
áhöld góð og kenslukraftar ágætir.
Umsóknir um skólann þurfa aö vera komnar fyrir 20. október n. k til
skólanefndar Seyðisfjaröar, sem gefur fúslega allar upplýsingar um skól-
ann, og leiðbeinir umsækjendum með að fá sjer húsnæði og fæöi — þeim
sem óska.
Seyðisfirði 1. júlí 1916.
f. h. Skólanefndar Seyöisfjaröar
Sigurdur Jónsson.
Ad getnu tileix&i
tilkynnist, að á þeim stöðum, sem skylduvátrygging er, eiga húseignir
að vátryggjast í Brunabótafjelagi íslands frá 1. janúar næstkomandi. —
Menn mega því e k k i endurnýja núgildandi ábyrgðir lengur en til ára-
móta.
Reykjavík 11. júlí 1916.
Sveinn Björnsson.
mannsins og barnakennarans. Það er
sá galli á þessum þremur reikningum,
aö þeir hafa ekki gengið í gegnum
hendur og heila endurskoðunai'-
manna.
Það má fara nærri um matarreikn-
inginn; sjá hvort of mikið af fæði er
lagt í heimilið. Lífeðlisfræðingar
kunna þá list, að ákveða næringar-
þarfir manna og dýra, i hitaeiningum,
og næringargildi fæðunnar sömuleið-
is. Jeg sæki ráð til eins þessara
manna, dr. Fr. Weis. Hann telur að
hver meðalþungur karlmaöur, með
meðalvinnu, þurfi daglega fæðu, sem
svarar 3000 hitaeiningum, kvenfólk
og börn minna. Steingrímur læknir
Matthíasson fylgir sömu skoðun. Nú
vita menn hve mikið hitagildi ein-
hver ákveðin þungi í einni eða ann-
ari fæðutegund hefur.
Handa heimili sínu yfir árið hefur
bóndi þessi þurft fæðu sem svarar um
5,740,500 hitaeiningum (hátt á sjöttu
miljón).
Upp í þetta fjekk bóndinn úr fæð-
unni:
Hitaeiningar
3000 kg. undanrennu mjólk 1,200,000
1000 kg. nýmjólk............ 650,000
45 kg. tólg ................ 900,000
800 kg. rúgmjöl .......... 1,200,000
50 kg. hveiti .............. 150,000
250 kg. hrísgrjón........... 775,000
49 slátur (ómatbætt) .... 126,480
58 kg. dilkakjöt ........... 104,400
200 kg. fiskur ............. 240,000
280 kg. sykur .............. 560,000
Samtals 5,905,880
Hjer er þá 165,884 hitaeiningum
meira en gert er ráð fyrir að þurfi
handa þessu heimili. En hjer er ekk-
ert ætlað gestum. Sykur og rjómi í
gestakaffi fer fljótt með þessar af-
gangs tölur, hitaeiningarnar.
En við þetta hef jeg það að athuga,
að eftir minni reynslu um mörg und-
anfarin ár, þarf hver fulltíðamaður á
íslandi til jafnaðar meiri fæðu en dr.
Weis gerir og talið er vísindalega at-
hugað. Það er alveg óhætt að færa
tölurnar upp og scgja, að í
minsta lagi þurfi hver meðal karl-
maður vinnandi fæðu sem svarar til
325t> hitaeininga daglega. En í hverju
liggur þessi munur? Hann er blátt
áfram sagt fólginn í því, að við ís-
lendingar búum í köldu landi, þar sern
loftslag er ómildara en hjá þeim
Jijóðum, sem vísindarannsóknir i
þessa átt hafa verið gerðar á. Eftir
skoðun dr. Weis, þarf meðalmaður
daglega fæðu sem svarar 1600 hita-
einingum til Jiess að bæta líkamanum
það hitalát, sem hann verður fyrir af
hitageislun og hitaleiðslu um hörund-
ið. En ])ví meira geislar út af likam-
anum sem umhverfið er kaldara. Mjer
vitanlega hefur eigi verið gerð nein
rannsókn á íslendingum með matar-
hæfi samanborið við vinnuna og lofts-
lagið. Þetta þarf ])ó að gera.
En ýmislegt fleira getur komið til
greina, t. d. vani. Þeir, sem lengi hafa
nærst á fyrirferðarmikilli fæðu, en
ljettri, melta eigi eins vel fyrirferða-
minni kjarnfæðu, og aðrir, sem henni
hafa vanist. Yfirleitt nota íslending-
ar of mikla eggjahvítufæðu, sumpart
af þörf en sumpart af vana. Af þessu
þreytast rrfeltingarfærin um of og
eggjahvítan brennur tiltölulega ver í
líkamanum en hún ætti að brenna
eða brennur, þegar hún er hæfileg.
Öll eggjahvíta úr dýraríkinu meltist
þó miklu betur en sú, sem úr jurtum
fæst. Þetta eitt meðal annars bendir á
villu hinna svo nefndu gróðrarneyslu-
manna. — En hjer skal staðar numið
að sinni.
Sigurður Þórólfsson.
Striðið.
Síðustu frjettir.
Khöfn 10. júlí: Englendingar hafa
sótt nokkuð fram fyrir noröan Som-
me og Frakkar fyrir sunnan ána.
Annarstaðar hafa Þjóðverjar hrundið
sókn bandamanna og einnig blóðugri
árás frá Rússum.
Önnur símskeyti frá síðastl. viku
segja engar stórvægilegar fregnir frá
bandamannasókninni að vestanverðu.
í fregnskeyti til „Vísis“ frá 5. þ. m.
var sagt, að bandamenn ættu þar við
mikla örðugleika að striða, því að
víggirtir bóndabæir og neðanjarðar-
vígi væru þar á hverjum hundrað
metrum og því búist við að sókninni
miðaði hægt áfram, en að henni yrði
fast fylgt. Aðalsóknin er á linunni
norðan frá Armentieres og suöur fyr-
ir ána Somme, en við hana mætast
herir Englendinga og Frakka.
| Um bardaga við Verdun er ekki
1 getið i skeytafregnunum síðustu dag-
! ana. En í yngstu enskum blöðum, er
! hingað hafa komið, er talað um, að
Þjóðverjar hafi sótt allmikið fram
norðvestan við borgina og sje nú her
þeirra þar að eins 3 enskar mílur frá
henni, en það er við Fleury, og fylg-
ii hjer uppdráttur af umhverfi borg-
arinnar á þessu svæði. Hafa Þjóð-
verjar komist þetta næst borginni. En
síöan hafa komið fregnir um, að
Frakkar hafi unnið eitthvað á þarna
aftur og er óljóst, hvernig afstaðan
er nú sem stendur.
Frá austurherstöðvunum eru fregn-
irnar óljósar síðustu vikuna. Ein get-
ur um sókn frá hálfu Rússa á norð-
urhluta vígstöðvanna, hjá Ríga, og
aðrar segja frá smærri framsóknum
á suðurhluta þeirra, en engir sjerleg-
ir viðburðir nefndir. Skeytið hjer á
undan talar um harða sókn frá hálfu
Rúgsa, en segir Þjóöverja hafa hrund-
iö henni. I siðustu þýskum blöðum
segir, að Rússar hafi hvergi rofið
herlínu Austurríkismanna til fulls nje
aðskilið heri Austurríkismanna og
Þjóðverja, eins og fyrri fregnir
sögðu; en Austurríkism. hafi hörfað
útúrBúkówínu og hrokkið mikið und-
an í Galizíu og Wolhyníu. Segir þar,
að Rússar hafi dregið mjög mikið lið
að þessu svæði; hafi þar verið lið frá
Kákasus og frá Síberíu og jafnvel
austan úr Mandsjúríu, þúsundum
saman unglingar, sem varla sjeu 16
ára gamlir, og fjöldi manna, sem
komnir sjeu langt yfir fimtugt. Fót-
gönguliðið sje því að eins sterkt að
fjöldanum til. En stórskotalið þeirra
sje gott og vel búið og sjeu þar með
Rússum bæði Frakkar og Japanir.
Mjög mikið segja þýsku fregnirnar
mannfall Rússa í sókninni, og eftir
rússneskum föngum hafa þær það, að
Rússakeisari hafi gefið út ávarp til
hersins og sagt þar, að hjer væri um
úrslitabardaga að ræða.
Frá suðurvígstöðvunum eru engar
nýjar fregnir, og ekki heldur frá Bal-
kan.
Um uppreisnina í Arabíu er það
sagt, að henni sje stjórnað af stór-
sherifnum í Mekka og hafi uppreisn-
armenn tekið Mekka, Jeddah, píla-
grímahöfnina við Rauðahaf, og Taif,
og sitji um Medína.
Sir Roger Casement hefur nú ver-
ið tekinn af lífi í London; var hann
dæmdur til dauða fyrir drottinsvik.
Hafði hann haldið snjalla varnarræðu
áður dómurinn fjell og neitað því, að
Englendingar hefðu rjett til að dæma
sig; írar ættu að dæma mál sitt, en
ekki Englendingar.
Brjef frá Þýskalandi.
Þýskur mentamaður skrifar kunn-
ingja sínum hjer eftirfarandi brjef:
í sjúkrahúsinu B...., 6. júní 1916.
.... Jeg tók þátt í sókninni á Ver-
dun og særðist í byrjun mars, ekki
hættulega þó. Síðan hef jeg legið á
sjúkraskýli hjer í Schwarzwald á
ljómandi fallegum stað. Jeg komst í
hús ríks verksmiðjueiganda og ung
sænsk stúlka hefur hjúkrað mjer; er
nú bráðum jafngóður, en verð að fara
varlega með hjartað. Eftir nokkra
daga losna jeg hjeðan og fer þá aft-
ur til herdeildar minnar. Jeg er orð-
inn flokksfyrirliði fyrir nokkrum
mánuðum.
.... Á frið er oft minst í blöðun-
um, en ekki er mikið mark á því tak-
andi. Óvinirnir sýna engan vilja á
að beygja sig undir skilmála okkar
og fyr er ekki hægt að tala um frið.
Engin hætta er á, að miðveldin verði
svelt inni. Uppskeruhorfurnar i
Þýskalandi og Ungverjalandi eru á-
gætar; auk þess fáum við frá Rú-
meníu og Austurlöndum alt er við
þurfum með ....
Frjettir.
Fjórðungsþing Sunnlendinga. Hið
8 þing fjórðungssambands ung-
mennafjelaganna sunnanlands var
háð við Þjórsárbrú 22. og 23. júní.
Fjórðungssambandið nær yfir svæðið
frá Skeiðarársandi vestur að Snæ-
fellsnessfjallgarði og eru í því 39
fjelög með 1560 fjelagsmönnum. Að-
alframkvæmdamál þessa sambands
eru íþróttakensla og fyrirlestrastarf-
semi. Voru á síðasta starfsári veittar
til þeirra mála 650 kr. úr fjórðungs-
sjóði. íþróttanámsskeið haldið í
Reykjavík og fyrirlesarar sendir um
allan fjórðunginn, tveir til hvers fje-
lags. Á þinginu mættu auk fjórðungs-
stjóra 24 fulltrúar frá 17 fjelögum.
Auk þess að gerðar voru ýmsar álykt-
anir um framkvæmdir sambandsins
og starf þess inn á við á næsta Starfs-
ári, voru ýms önnur mál tekin til með-
ferðar á þinginu. Þessi voru hin
helstu þeirra. 1. Bannlögin. Svohljóð-
andi tillaga var samþykt: „Þingið
skorar á ungmennafjelögin að ‘styðja
og vernda eftir mætti lögin um að-
flutningsbann áfengis, einkum með
því að fræða unga menn um skað-
semi áfengis og innræta þeim virð-
ingu fyrir lögum landsins."—2. Þegn-
skylduvinnan. Svohljóðandi tillaga
samþykt með 16 samhljóða atkvæð-
um: „Þing Sunnlendingaf jórðungs
U. M. F. í. telur eðlilegt, að ung-
mennafjelögin sjeu þegnskylduhug-
myndinni hlynt, þótt eigi verði það
mál talið stefnumál þeirra, nje sam-
bandinu sem heild ætlað að beita sjer
fyrir framkvæmd þess. Þingið er síð-
asta alþingi miður þakklátt fyrir af-
skifti þess af málinu, og skorar á
fylgjendur málsins, að leggja meiri
áherslu á öruggan undirbúning en
fljóta afgreiðslu. — 3. Ættarnöfnin.
Svohljóðandi tillaga samþykt í einu
hljóði: „Þingið telur íslenskunni svo
mjög misþyrmt með hinni nýju ættar-
nafnahreyfingu, að óþolandi sje, og
skorar á ungmennafjelögin að vinna
af alefli gegn henni. Einnig telur það
nauðsynlegt að vanda eiginheiti
manna og útrýma úr málinu óþjóð-
legum nöfnum.“
Mannalát. Dáinn er á Vífilsstaða-
hælinu 7. þ. m. stud. art. Arinbjörn
Hjálmarsson frá Grenjaðarstað, fóst-
ursonur sjera P. H. Hjálmarssonar,
fæddur 1. jan. 1896, sonur Hjálmars
J. Stefánssonar og Jakobínu Björns-
dóttur, er þá bjuggu á Loftsstöðum
í Laxárdal í Þingeyjarsýslu. Arin-
björn fór í Akureyrarskóla 1910 og
útskrifaðist þaðan 1913 með besta
vitnisburði. Kom þá í 4. bekk Menta-
skólans og átti að útskrifast þaðan i
vor, en varð berklaveikur nú á síð-
astliðnum vetri og fór á Heilsuhælið
á Vífilsstöðum um páska í vor. Hann
var greindur piltur og reglusamur og
mjög vel látinn af öllum, sem honum
kyntust.
Dáin er 8. þ. m. frú Eugeníe Niel-
sen á Eyrarbakka, eftir langa og
þunga legu, mesta merkiskona, og
verður hennar nánar minst síðar.
Mál út af flutningi á ísl. vörum til
Þýskalands er nú fyrir í Khöfn gegn
nokkrum kaupmönnum, þar á meðal
Herluf Bryde og Ingolf Jacobsen,
sem báðir eru kunnir hjer á landi.
Ætlaði kaupmaður einn, Ulrich Holm
að nafni, að senda ísl. saltfisk og kjöt,
er útflutningsbann lá á, með járnbraut
til Þýskalands, en sendingin var heft
og maðurinn tekinn fastur, og svo
einnig þeir, sem áður höfðu selt þess-
ar vörur, þar á meðal þeir H. B. og
I. J., og þykir grunsamlegt, vegna
verðsins á vörunum, að allir hafi þeir
ætlað þeim til Þýskalands. En látnir
voru þeir lausir þegar samhengi máls-
ins var kunnugt orðið.
Kennaramótið í Kristjaníu, sem
ráðgert var að halda í ágúst í sumar
og áður hefur verið minst á hjer í
blaðinu, ferst fyrir að þessu sinni, að
líkindum vegna örðugleika, sem af
stríðinu stafa.
Vörukaup Breta. Ásgeir Sigurðs-
son konsúll er orðinn umsjónarmaður
ensku stjórnarinnar hjer á landi með
vörukaupum hennar. Samtímis fór
hann úr Kaupmannaráði Islands.
Mentaskólinn. Fjórir piltar, sem
ekki gátu lokið stúdentsprófi þar á
rjettum tíma vegna veikinda, hafa nú
tekið það og fengið þessar einkunnir:
Guðbr. ísberg 68 st., Pjetur Magnús-
son 57 st., Ingimar Jónsson 62 st. og
Jón Helgason 69 st. — Hinn síðast-
nefndi er sagður útskrifast yngstur
allra stúdenta frá skólanum, varð 17
ára 30. júní síðastl.
Hátt verð á ám. „Visir“ segir frá
því, að í vor hafi 2 ær verið seldar á
uppboði í Bjarnarhöfn fyrir 144 kr.,
eða hvor um sig á 72 kr. Þær voru
báðar tvílembdar.
Stúdentarnir frá 1891 hjeldu 25 ára
stúdentsafmæli sitt 22. f. m. Af 16
stúdentum frá því ári mættu þessir
átta: Björn Bjarnarson, prestur i
Laufási, Guðmundur Sveinbjörnsson,
skrifstofustjóri, Helgi Pjetursson,
doktor, Jens B. E. Waage, bankarit-
ari, Jes A. Gíslason verslunarmaður,
Karl Nikulásson, forstjóri, Magnús
Einarsson, dýralæknir, Magnús þor-
steinsson, prestur á Mosfelli. Af hjer-
lendum vantaði þá sjera Svein Guð-
mundsson í Árnesþingum og sjera
Vigfús Þórðarson á Hjaltastað. Enn-
fremur þá sjera Júlíus Þórðarson,
sem nú er prestur í Sviþjóð, sjera
Friðrik Hallgrímsson og sjera Pjet-
ur Hjálmsson, sem báðir eru í Ame-
ríku. Dánir eru: Sigurður verkfæð-
ingu Pjetursson frá Ánanaustum,
sjera Björn Blöndal og Valdemar
Jacobsen stud. jur. — Afmælisstú-
dentarnir fóru i bíl upp að Baldurs-
haga og neyttu þar máltíðar, en höfð-
ust að öðru leyti við suður í Rauð-
hólum. — Margar ræður voru haldn-
ar og margra ánægjustunda minst frá
liðnum árum. Samfundirnir hinir á-
nægjusömustu öllum viðstöddum og
þess stengd heit að mæta aftur eftir
25 ár ef ....
Tjaldur kom hingað í gær og með
honum ráðherra, símastjóri o. fl.
Síldveiðin. í frjettum frá Isafirði
er látið vel yfir útliti á síldveiðum í
sumar, og eru þær nú að byrja þar
við Vesturlandið.
Dýravinurinn er nýkominn út, fjöl-
breyttur að vanda og með mörgum .
fallegum sögum og myndum.
Prestkosning hefur nýlega farið
fram á Hólmum í Reyðarfirði, og
fjekk sjera Stefán Björnsson frí-
kirkjuprestur á Búðum í Fáskrúðs-
firði 128 atkv., en sjera Ólafur Ste-
phensen í Grundarfirði 68.
Botnvörpungarnir eru nú allir að
búa sig hjeðan að sunnan á síldveið-
ar við Norðurland.
A. Blanche, sem verið hefur hjer
útsendur konsúll Frakka nú síðustu
árin, hefur fengið konsúlsstöðu í Kap-
landi í Afríku, en verður hjer þó á-
fram fyrst um sinn.
Frá stríðinu. Fregnir hafa komið
um það, að Braun kaupm. hjeðan úr
bænum, sem er í her Þjóðverja og
ýmist hefur verið á austurvigstöðv-
unum eða vesturvígstöðvunum, nú
síðast hjá Verdun, hafi fengið járn-
krossinn í viðurkenningarskyni fyrir
góða framgöngu. — Um J. P. Brillu-
in, áður Frakkakonsúl hjer, hafa
komið þær fregnir, að hann sje nú
við heræfingar og fari bráðum til
vígvallanna, verði þar undirforingi.
— Lögb. segir, að Guðm. Sigurjóns-
son glímumaður, sem hjeðan fór til
Ameríku fyrir nokkrum árum, sje
kominn í líknardeild Kanadahersins,
en í Kanadahernum eru ekki fáir Is-
lendingar.
Hjónaband. Nýgift eru hjer i bæn-
um Ólafur Þorsteinsson læknir og frk.
Kristín Guðmundsdóttir. Þau hjón
fóru siðan til útlanda snögga ferð.
Stjórnarráðið. Sigurður Lýðsson
lögfræðingur er arðinn starfsmaður
þar á 3. skrifstofu í stað Björns Páls-
sonar, sem tekinn er við póstmeist-
arastarfinu á Seyðisfirði.
Verkfræðingafjelag íslands hefur
nú breytt ársriti sinu þannig, að það
kemur út í 4 heftum á ári, og eru 2
fyrstu heftin nýkomin út.
Ásgeir Ásgeirsson cand. theol. hef-
ur fengið styrk þann, er háskólaráðið
veitir til framhaldsnáms í guðfræði
við Kaupmannahafnarháskóla, 1200
kr., og er hann hærri nú en ella vegna
dýrtíðarinnar.
Landsímastöðvar. Nýlega er opnuð
3. fl. stöð á Bygðarholti í Lóni. —
Borgarnes og Sauðárkrókur hafa ver-
ið gerð að 1. fl. B. stöðvum frá 1.
þ. m.
Fr. Nathan stórkaupm. hjer í bæn-
um, sem nú er erlendis, er nýl. trú-
lofaður. Unnusta hans er sænsk,
heitir Amelie Friedmann.
Leiðrjettingar. I ræðu sjera Matth.
Jochumssonar um íslands-fánann í
30. tbl. Lögr. eru þessar prentvillur:
í 1. dálki 13. 1. „hugfult" fyrir: lög-
fult, og í sama dálki 18. 1. „var ekki“
fyrir: var ekki til. I 3. dálki 4. 1.
stendur: „á verði“, en á að vera: í
veði.