Lögrétta - 13.12.1916, Side 2

212
LOLíRjfETTA
V. B. K.
hefur landsins stærstu birgöir af
V efnadarvörum
svo sem:
Tvisttau, Oxfords, Verkmannaskyrtutau,
Flauil sljett og rifluð mikiö úrval.
Karlmannafatatau, Cheviot, Flúnel,
Ljereft bl. og óbl., ágætar tegundir.
Morgunkjólatau, Kjólatau, Handklæði,
Silki mikið úrval.
Handklæðadregill, Lastingur i ýmsum litum, Silkibönd,
Náttkjóla þá bestu í bænum.
Millipils, Vasaklúta, Nærfatnaö kvenna s. s. Bolir o. fl.
Kvenslifsi, Karlahúfur,
NærfatnaSur karla mikiS úrval og ódýrt.
Kvensokkar, Axlabönd, Bendlar, Teygjubönd mjó og meS götum.
Millumv. og Blúndur brod.
Prjónagarn, Barnalegghlífar, Regnkápur karla.
Tvinni bezta teg. er til landsins flytst.
Handsápur og Ilmvötn mikiS úrval.
Segldúkur No. 8 og 10
besta tegund, en langódýrasta, vegna sjerlegra góðra innkaupa.
-■ MU U-
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Verslunin Björn Kristjánsson.
Nýjustu bækur:
GLÍMUBÓK. Gefin út af Iþróttasambandi íslands. Meö 36
myndum. VerS kr. 2.75.
KHATTSPYRNULÖG. Gefin út af íþróttasambandi Islands.
MeS uppdráttum. VerS kr. 0.50.
Fást hjá bóksölum.
Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
LÖGRJETTA kemur út á hverjum mið-
vikudegi, og ouk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð alls á ári. Verð 5 kr. árg. á
tslandi, erlendis kr. 7.50. Gjalddagi 1. júlí.
erlendis, svo sú ástæSa ein nægir ekki.
En annars virSast gögn þau, sem höf.
tilfærir, alveg styrkja skoSun hans og
röksemdaleiSsla hans óhrekjandi.
Bókin er prýdd ágætum myndum af
titilblöSum og sýnishornum af prenti
sjaldgæfra og merkilegra bóka. Jeg
sakna þar samt myndar af hinum ný-
fundnu blöSum úr Breviarium Nidro-
siense,elstu bók semáíslandi er prent-
uS. Annars bendir höf. rjettilega á,
aS margt getur enn komiS fram af
bókum og bókatitlum frá þeim tíma,
bæSi í handritasöfnum, bókaskrám
frá uppboSum frá 17. og 18. öld mætti
sjálfsagt finna eitthvaS fleira af þess
konar, og ekki er ómögulegt aS ein-
stöku bækur komi í leitirnar. Þannig
þekkja menn frá skránni yfir bóka-
safn Harboes biskups og annarstaS-
ar aS titla á ýmsum íslenskum bók-
um, og nefnir höf. þá sem hann hefur
náS í. Mig vantar þekkingu á þessu
sviSi og tima til aS leyfa mjer að
rannsaka nánar eSa dæma um einstök
atriSi bókalýsinganna,en þaS má reiSa
sig á þaS, aS enginn maSur sem nú
er á lífi mundi hafa gert þetta verk
betur úr garSi en Halldór Hermanns-
son.
Khöfn 11. nóv. 1916.
Sigfús Blöndal.
Alþing sett.
Ráðherra tilkynnir, að hann segi af
sjer.
Alþing var sett, eins og til stóS,
11. þ. m., á hádegi. Sjera Bjarni Jóns-
son prjedikaSi í dómkirkjunni.
10 þingmenn voru ókomnir, allir
AustfjarSaþingmennirnir 5, Þingey-
ingarnir 2 og 2 EyfirSinganna, en
Stefán í Fagraskógi var kominn land-
veg. Ókominn var og þingmaSur
Vestmannaeyja. Allir þessir þing-
menn eru væntanlegir meS „Botníu“
í dag, og kom hún til SeySisfjarSar
frá útlöndum á sunnud. var.
RáSherra las boSskap konungs og
lýsti yfir, aS alþing væri sett. Ald-
ursforseti, Ól. Briem, skýrSi frá, aS
þingfundum yrSi frestað þangaS til
þingmenn þeir væru komnir, sem nú
vantaSi, og voru hvorki skipaöar
kjörbrjefanefndir nje kosnir embætt-
ismenn þingsins.
Ráöherra skýrSi frá, aS hann ætl-
aöi svo fljótt sem unt væri aS biSj-
ast lausnar og lægi því þegar fyrir
þingmönnum aS fara aS hugsa um,
hver viö skyldi taka.
Sýður á keipum
heitir fyrri sagan i hinni nýju
bók skáldsagna-hamhleypunnar Jóns
Trausta.
Sögu þessa tel jeg tvímælalaust
bestu sögu höfundarins; efniö er mik-
ilfenglegt en þó ýkjulaust og trygt.
Þungur brimgnýr mannlegra á-
striöna svellur undir allri sögunni —
og lesandinn veit aS björgin muni
skjálfa, þá er sú „kalda undiralda“
brotnar. Svo fer þaö og, og mun
mönnum ef til vill þykja fullmikiö
sogast út meS útsoginu, — því allar
söguhetjurnar, sex aö tölu, hverfa þá
í sama vetfangi. Veröa þær samferSa
í dauSann, nokkuö þó á sinn veg hver.
ÞaS er siður ýmsra sagnaskálda
vorra, sem lítilsigld eru, aö slátra öllu
fólkinu í sögulok. Er þá ýmist aö
skáldinu finst „táradalur“ mannlífs-
ins svo dauöans dimmur aö þar sje
enginn á vetur setjandi, ellegar hitt aS
sagnaritarinn er leiöur orSinn á sögu-
hetjum sínum og nennir ekki aS skapa
þeim meiri framtíðarmöguleika.
Þarna er eigi aS tefla um þesshátt-
ar aðfarir. Enda þótt öllum sje slátrað
aS vísu, er þar alt meS líkindum og
öfgalaust.
En ekki eru þeir HraunbótarfeSgar
eöa Salómon háseti þeirra búnir
skapsmunum miölungsmanna, er þeir
vinda upp segliS í hinsta sinn og
hleypa út á heljarhafiö. Jeg vil sem
minst spilla fyrir þeim, sem enn eiga
ólesna söguna, og tala því sem fæst
ym efni hennar.
Dauðasigling þeirra Hraunbótar-
manna, sem jeg drap á, hygg jeg vera
einhverja merkilegustu lýsingu i ís-
lenskum skáldsögum, svo fáorS er
hún og mikilúðleg.
Sumir af sjógörpunum í Dritvík,
sem Jón Trausti tekur sjer fyrir hend-
ur aS lýsa i sögunni, munu veröa tald-
ir fremstir í flokki þeirra ramíslensku
einkennilegu klettakarla, sem þessi
höfundur virðist þekkja e i n n og
öllum betur, og dregur svo oft fram
á sjónarsviöiS.
Einkum verSur SigurSur gamli í
Totu öllum mönnum ógleymnanleg-
ur.-------- J-
(Höfuðstaðurinn.)
,Goðafoss‘-strandið.
ÞaS fór svo, að eftir að þær frjett-
ir komu af strandinu, sem frá er sagt
í síSasta blaSi, vöknuSu enn vonir um,
aö skipinu yröi bjargaö. Fór „Apríl“
þá noröur til hjálpar, eftir beiöni
skipstjórans á „Geir“, og var hann
þar nokkra daga viö björgunartil-
raunir ásamt „Geir“. En ekki tókst
björgunin og var öllum tilraunum
viö hana lokiö á mánudag og „Geir“
þá kominn til ísafjaröar. Allar vör-
ur hafa náSst úr skipinu, og rifiö
hefur veriö innan úr því alt lauslegt,
þar á meðal partur úr vjelinni. Er
þaS óbrotiS aS ofan, en botninn svo
mikið skemdur, aS ógerningur þykir
aS ná því fram.
„Geir“ og „Apríl“ komu hingaö í
gærmorgun og meö þeim skipsmenu-
irnir af „Goöafossi" og mikiö af þvi,
sem bjargaS var innan úr skipinu^
Zöllner stórkaupm., sem var einn
farþegi á „Goðafossi“, hefur skýrt
„Mrg.bl.“ þannig frá strandinu:
„GoSafoss fór frá IsafirSi um miö-
nætti á fimtudag, og var þá tiesta
veður. Tæpum þremur stundum síö-
ar var komin kafaldshriö, en sjór var
mjög lítill. Um 10 minútum áöur en
skipiS strandaöi haföi skipstjóri
gengið af stjórnpalli, en stýrimaöur
hafSi stjórn. MaSur sá ekkert land,
því bylur var á. — Skyndilega virt-
ist stýrimanni sem skipiS væri kom-
iö of nærri landi, því aö þaS rendi
inn í ládauðan sjó. — Sendi hann boö
til skipstjóra, en í sömu andránni sem
skipstjóri kom á stjórnpallinn, rakst
Goöafoss á skeriS. Nú var vjelin
stöSvuS og látin taka öfuga sveiflu
eins hratt og unt var, en skipiS stóö
sem fastast.
Um leiö og skipið rakst á, biluöu
loftskeytaþræSirnir, svo aö þær vjel-
ar urðu ekki notaSar. En tilraun var
þegar gerS til þess aS senda út neyS-
armerki, S O S, sem þaS heitir í loft-
skeytamálinu, en auSvitaS var þaö
árangurslaust. Og um 10 mínútum
síðar slojcnuðu öll ljós á skipinu og
hitaleiöslan um skipið stöSvaöist.
Þegar birti um morguninn, var
stýrimaSur sendur ásamt 5 hásetum
í björgunarbáti skipsins áleiSis til
ASalvíkur til þess aS sækja hjálp.
Um daginn geröi ofsarok og þar eö
báturinn ekki kom aftur aS kvöldi,
hugsuSu menn á GoSafossi, aS hann
hefSi farist og menn allir sem á hon-
um voru. Sem betur fór, var þaö
eigi svo, því á þriSja degi kom skips-
báturinn og nokkrir vjelbátar frá AS-
alvík á strandstaöinn. HafSi stýri-
maöur orðiS aö dvelja i Aöalvík þann
tima, þar eö ófært var veöur. ÞaS
var fyrst á laugardag að fært var
bátum milli ASalvíkur og IsafjarS-
ar og þess vegna kom fregnin ekki
hingaö fyr.
I tvo sólarhringa uröu farþegar aS
dvelja í hinu strandaða skipi. Var þaS
eigi áhættulaust, því sjóarnir og brim-
iS gat mölbrotið skipiö á hverri
stundu. Enda reyndi skipstjóri að
koma kaðli á land, en þaS var ekki
unt vegna brims. Háir hamrar þar
sem skipiö lá og urSargrjót alt i
kring, en býlalaust meö öllu. Er lík-
legt aö skipbrotsmenn mundu hafa
týnt tölunni þó þeir hefðu komist á
land, og því rjettara aS láta alla
dvelja i skipinu. Farþegar voru allir
í rúmum sínum þegar skipiS strand-
aði. Greip þá suma hræSsla fyrst, sem
vonlegt var, en annars fór alt fram
i bestu reglu. Kalt var mjög og ó-
vistlegt í skipinu, svo farþegar fluttu
allir upp í reyksal skipsins og hjeldu
þar til að nokkru leyti. Á laugardag
komust þeir allir, ásamt skipverjum,
til Aöalvíkur á vjelbátum, sem það-
an komu. —
Miklar áhyggjur höfSu farþegar
út af því, aS að eins einn björgunar-
bátur var eftir á skipinu (stýrimaSur
á hinum í ASalvík). Ef til þess kæmi
að yfirgefa skipiö, hefði um 60
manns þurft aS komast fyrir í einum
báti og má geta nærri hvernig það
hefði fariS í því veöri, sem þá var.
I Aöalvík var flestum skipverjum
og ferþegum komiö fyrir x skólahús-
inu. Skipstjórinn og nokkrir aðrir
fengu inni á heimili kaupmanns eins.
I skólahúsinu fór vel um okkur, en
þaö var litiö um matvæli á staðnum.
Brytinn hafSi þó tekiö meö sjer dá-
lítiS af brauði og smjöri, en þaS var
ekki nægilegt. Næsta dag var sendur
bátur til skipsins til þess aö sækja
-mat, steinolíu og kol, og eftir það
fór ágætlega um okkur. — GerSi Sör-
ensen vjelameistari mikiS til þess að
halda uppi gleöskap. Er hann fór frá
skipinu hafði hann tekið með sjer
grammófóninn og plöturnar úr reyk-
salnum. Þegar þar viS bættist har-
monika, sem einhver átti, þá höfö-
um viö góða skemtun eftir föngum.
ÞaS var spilaö allan daginn. Ullar-
teppi voru einnig sótt út á skipið og
veitti oss sist af því, því þaS var
mjög kalt. Annars sváfurn við öll á
gólfinu í skólahúsinu og bjuggum um
okkur eftir föngum.
Á mánudaginn var Geir kominn á
strandstaöinn og haföi honum nær
lánast að ná skipinu út þegar vestan-
brimiS kom.
Enginn meiddist neitt verulega.
Þó lá nærri aS Sörensen vjelameist-
ari hefði meiöst mikið. Þegar gufu-
pípan sprakk var hann þar staddur
og brendist hann eitthvaS dálítiS.
— ÞaS er ákaflega sorglegt, segir
"nr. Zöllner, aö íslendingar skuli hafa
mist þetta ágæta skip. En viS far-
þegarnir megum vera fegnir aS við
komumst lífs af, því útlitiS til björg-
unar var sannarlega ekki mikið um
eitt skeiö.“
Nýja guðfræðin enn
og kristindómsfræðslan.
Eftir
sjera SigurS Stefánsson
i Vigur.
I 10. bl. SkólablaSsins þ. á hefur
kennaraskólastjóri sr. Magnús Helga-
son gert grein mina „Nýja guSfræðin
og kristindómsfræðslan“ í 16. tbl.
Bjarma aS umtalsefni.
Eins og kunnugt er, er M. H. and-
vígur kvernáminu og vill helst nota
Barnabiblíuna eina viS kristindóms-
fræösluna; telur flestum kennurum
ofvaxið aö kenna kverið svo i lagi
sje.
I grein minni gat jeg þess stuttlega,
að kvernám og biblíunám yrði að
haldast í hendur í kristindómsfræösl-
unni, ætti nokkurt lag aö vera á henni
hjá öllum þorra kennaranna.
AS öSru leyti fór jeg ekkert út í
þann ágreining, sem nú er uppi um
þetta mál.
Mjer þykja ekki eins mikil tor-
merkin á kvernáminu og M. H. Tel
best fara á því, að kvernám og biblíu-
nám haldist í hendur og tel Barna-
biblíuna góöan feng bæSi fyrir kenn-
endur og nemendur, þótt margt í
henni þurfi aö vísu engu miiini skýr-
ingar og leiSbeiningar af hálfu kenn-
arans, en kveriö.
Kvernámi án biblíunáms mun eng-
inn kristindómsfræöari vilja halda
fram.
En um hitt eru skiftar skoðanir,
hvort kristindómsfræSslan yrði aS
nokkru bættari, þótt alveg væri horf-
iö frá kvernáminu. Sjeu kennararnir
ekki alment færir um að kenna krist-
indóminn meö stuöningi kversins og
biblíunnar, er hæpiS, aö þeim takist
það nokkuS betur meS biblíunni einni.
BæSi kverin, sem nú eru mest not-
uö (Helga og Klaveness), gera beint
ráS fyrir því aS biblían sje notuS
jöfnum höndum viö kverið.
Trúarlærdómarnir eru settir þar
fram meö stööugum tilvitnunum til
bibliunnar, sem þeir eru bygöir á.
Vilji kennarinn rækja trúlega starf
sitt, getur hann ekki látið barnið læra
svo eina einustu atriöis-grein í kver-
inu, aS hann ekki jafnframt bendi
því á hina tilvitnuöu ritningargrein
og útskýri efni og innbyrSis sam-
band beggja greinanna.
Fæstir kennarar munu færir um aö
skýra samband kristindómsins betur
með sínum eigin oröum en meS orö-
um kversins í sambandi við biblíuna.
Hver einasta grein í sumum köfl-
unum í Helgakveri minnir kennar-
ann á aS leiSa barnssálirnar til Jesú
Krists og sýna þeim líferm hans,
kenningu og verk meS orSum biblí-
unnar og kveriö hjálpar þeirn til aS
gera mynd frelsarans sem skýrasta í
öllum hennar háleik, hreinleik og kær-
leika í hug og hjarta barnanna.
ÞaS er ekki gert lítiö úr hæfileik-
um alls þorra kennaranna, þótt því sje
haldiS fram, aS þeim myndi kristin-
dómsfræSslan töluvert torveldari, ef
þeir heföu ekki þennan stuöning í
kverinu til aS gera kristindóminn að
lífandi og ávaxtasamri þekkingu fyr-
ir barnssálirnar.
Biblían er ekki beint kenslubók, en
hún er lindin, sem hver kristindóms-
kennari á aS ausa úr andlegu lifi og
þekkingu inn í sálir barnanna, og til
þess aö auövelda það verk hans, hef-
ur hann einmitt góöajn1 stuðning í
kverinu.
Án þess stuSnings myndi mörgum
kennaranum geta fremur sjest yfir
þýSingarmikil atriði í kristindóms-
fræSslunni, sem kveriö i sambandi viö
biblíuna gerir honum auSfundnari og
sjálfsagt umræðu og uppfræöingar-
efni viö börnin.
Kveriö verSur kennaranum þannig
leiðarvísir til aS nota biblíuna viö
kristindómsfræösluna og gera hana
lifandi og fjölbreyttari en ella.
KristindómsfræSslan meö biblí-
unni einni reynir meira á hæfileika
kennarans en meS kverinu og biblí-
unni til samans.
ÞaS er ekki lagt siöan að þaö var
tekiS í mál aö útrýma kverinu, en þó
eru þegar teknar aö heyrast raddir
frá kennarastjettinni sjálfri um þörf
á nýju kveri eða leiöarvísi í sam-
bandi viö Barnabiblíuna.
Kverkenslunni er mest fundinn
til foráttu. utanaöbókarlærdómurinn
eöa þululærdómurinn svo nefndi.
OfmikiS hefur veriS gert aö hon-
um um langan aldur, en skamt getur
oröiö hjer öfganna á rnilli.
I höndum góSs kennara þarf kver-
kensla og þululærdómur alls ekki að
vera samfara, enda hvergi skrifað
aS láta börnin læra alt kveriö utan-
bókar.
Hitt er aftur mikið álitamál, hvort
rjett sje aö hverfa alveg frá þvi aS
láta börnin læra utan að sum höfuS-
atriöi kristindómsins, hvort sem um
er aö ræða biblíunám eða kvernám
eða hvorttveggja.
Mjer kemur ekki til hugar að mæla
bót hinum andlausa þululærdómi
kristindómsins, leiöbeiningarlausum
eöa leiðbeiningarlitlum frá kennar-
ans hálfu.
En það læt jeg mjer detta í hug, aS
höfuðatriSi kristindómsins festist
betur í hug og hjörtum barnanna
með hóflegu utanaöbóknámi en meö
lauslegri yfirferð aS jafnri tilsögn
kennarans aö öSru leyti.
Og þaS á þó aö vera aöalatriði
kristindómsfræSslunnar.
Hjer má ekki einblína á þaS, hvaS
börnunum er auSveldast, og undir
leiSsögn góðs kennara þarf utanaS-
bókarlærdómurinn alls ekki aö vekja
neinn leiSa hjá börnunum á kristin-
dómnum.
ÞaS er kennarinn, sem mest veltur
á í þessu efni. MeS ljelegri kenslu
má gera alt nám leiSinlegt og þreyt-
andi fyrir börnin og ófrjótt fyrir líf
þeirra og á það engu síöur viS biblíu-
en kvernámiS.
Mjer er þaö mikiS efamál, aS barn-
ið fari nokkuS betur kristiS út í
heiminn meö ljelegri biblíukenslu en
ljelegri kverkenslu, jeg hygg jafn-
vel að barniS bíSi meira tjón viS lje-
lcga tilsögn í biblíunáminu en í kver-
náminu, þar er ekki eins mikiS kom-
iö undir góöri leiöbeiningu og tilsögn
kennarans.
MeS afnámi kversins er heldur eng-
in trygging fyrir andlausum þulu-
lærdómi í biblíunni, hann getur hald-
ist eftir sem áSur fyrir því. Hvern-
ig hefur biblíusögukenslan veriö hjá
mörgum kennurum?