Lögrétta - 20.12.1916, Blaðsíða 3

Skrautpappír í kössum,
mikið úrval.
Bðkauersliin 5isl. Eymissonar.
valdi? Þannig lít jeg á þaö mál. Þeir
hafa þó einmitt meira vald á verslun
og sigling NorSmanna en okkar af
því hún samkvæmt afstöSu þeirra fer
meira gegnum greipar þeirra. Þó aS
við sjeum fámennari og fátækari en
NorSmenn, þá er þaS ekki neinn
mælikvarði fyrir aSstöSu okkar
gagnvart Bretum í þessu tilliti, held-
ux eingöngu lega landsins og versl-
unarsamgöngur. Lagaboð þau, sem
Bretar hafa gefið út, eru ekki strang-
ari i garS okkar en Norömanna. Eft-
ir mælikvarða þeim, sem ráöherra
notar, ættu Færeyingar vegna fá-
tæktar og fámennis að vera ver
staddir í þessu tilliti en við; þeir eru
það líka samkvæmt legu eyjanna. En
þó hafa þeir engin valdboð með sölu
til Bretlands í líkingu við okkar sátt-
mála, og fara því fullum feröum til
rúanmerkur með fisk sinn og vörur
og hvert skipið af öðru kemur þaðan
hlaðið af saltfiski hingað, sem þeir
svo selja á 120 kr. skipp.
u p p ú r s t a f 1 a n u m.
Að nálgast vörur frá Ameríku tel-
ur hann nær ómögulegt vegna þess
að til þess vanti skipastól. Hvernig fá
aðrir vörur frá Ameríku, sem ekki
hafa skip sjálfir, og hvernig fáum við
steinoliu þaðan o. s. frv.? Auðvitað
með því að taka skip á leigu eins og
aðrir, og við getum fengið skip til að
flytja okkar vörur, ef við borgum
svipað og hinir. Við leigjum skip
undir kolin frá Bretlandi, með fisk-
inn til Spánar og Italíu og saltið það-
an aftur, og er það þó lengri vegur
en til Ameríku. Ráðherra ætti því af
' þessu að sjá að einhver ráð yrðu til
að fá skip til að sækja aðrar nauð-
synjar þangað en steinolíu. Skiljan-
legra hefði verið, ef ráðherra hefði
kvartað yfir hárri leigu á skipum til
Ameríkuflutninga, því það gat hann
með fylstu rökum og tekið sem dæmi
leiguskip landstjórnarinnar, en auð-
vitað mun svo há leiga vera nær eins
dæmi, sem betur fer. Stærilæti og
ekkert annað telur hann það að jeg
minnist á brjefið um verslun milli ís-
lands og Bretlands d. 5. jan. 1915;
en jeg er svona gerður, að mjer finst
það betra og verðmætara það brjef
en samningur hans.
Að jeg skýri skakt frá verslunar-
umsetningu Norðmanna til Bretlands
síðastliðinn vetur og vor er röng á-
lyktun hjá ráðherra, um það hef jeg
öruggar skýrslur og bestu heimildir
frá Norðmönnum sjálfum. En hitt er
satt, að jeg hef sett hvallýsið, sem
Bretar keyptu af Norðmönnum, of
lágt, þar sem jeg tel það eftir ágisk-
un c. 400 kr. fatið, en eftir skýrslum,
sem nú eru fram komnar, hefur það
selst á r ú m a r 500 kr. og minkar
það því ekki umsetninguna.
Hann kvartar um að alt sje „klau-
sulerað" og telur upp alt mögulegt
þessu máli til sönnunar. Þetta er satt,
en þetta er sama og Bretar gerðu við
vörur til annara þjóða og erum við
því ekki harðar leiknir en þær. En
þrátt fyrir allar „klausulur", þá er
að mínu áliti s ú „k 1 a u s u 1 a n“
verst, sem ráðherra hefur
sjálfur sett með samn-
ingnum. (Framh.)
Frjettir.
Jarðarför Þórhalls biskups Bjarnar-
sonar fer fram á morgun, fimtud. 21.
þ. m., og hefst með húskveðju í Lauf-
ási, sem byrjar kl. 11
Embættaskipanir. Jón Helgason
prófessor er nú settur biskup, en í
kennaraembætti hans við háskólann
er settur Sig. Sivertsen dócent og
sjera Tryggvi Þórhallsson á Hesti
settur dócent í stað Sig. Sivertsen.
Botnía kom hingað frá útlöndum
og Austfjörðum 14. þ. m. og með
henni þingmennirnir 10, sem vantaði
þegar þing yar sett. Auk þeirra marg-
ir Austfirðingar, sem flestir fóru til
baka aftur með skipinu á mánud. Frá
útlöndum komu Björn Gíslason á Ás-
gautsst., Páll Jónsson yfirdómslögm.,
Jón Ólafsson skipstj. o. fl. Einn þing-
mannanna, Jón á Hvanná, var veikur
af mislingum, er hann kom, en er nú
albata. Höfðu mislingar gengið á
í'ljótsdalshjeraði þegar hann fór það-
an.
Galdraloftur Jóh. Sigurjónssonar
hefur verið leikinn hjer tvö kvöld að
undanförnu og troöfult hús i bæði
skiftin. — Leikritið fæst hjer hjá bók-
öh m.
Striðid.
Síðustu frjettir.
Helstu frjettirnar frá ófriðarþjóð-
unum síðustu vikuna eru þær, að rík-
iskanslari Þjóðverja, Bethmann-Hol-
weg, hafi skýrt frá því í þýska þing-
inu, að miðveldin hafi boðið banda-
mönnum frið og stungið upp á, að
fariö yröi að ræða friðarskilmálana
þegar í stað. Þessi fregn kom hingað
fyrst í skeytum frá 12. og 13. þ. xn.
Næsta fregn, frá 14. þ. m., segir, að
bandamenn neiti tilboði Þjóðverja, en
vilji að friðartilboðin verði birt og
siðan rædd, ef Þjóðverjar óski þess.
Síöari fregnir segja, að Rússar hafi
þverneitað tilboðum Þjóðverja, og
nýjustu fregnirnar eru þær, að engar
líkur sjeu til þess að friður komist á.
Þó er það hins vegar víst, að hjá öll-
um ófriðarþjóðunum er það almenn-
asta óskin, að stríðinu fari nú að
linna, og spor í þá áttina er þetta þó,
að uppástungur hafa lcomið fram um
það frá öðrum málsaðila, og það ein-
rnitt nú, er sá málsaðilinn hefur unn-
ið töluvert á í Rúmeníu.
Það er nú sagt, að orsökin til
stjórnarskiftanna í Englandi sje mis-
klíð milli þeirra Asquits og Lloyd
Georges innan hermálanefndarinnar,
sem þeir voru báðir i, ásamt 5 mönn-
um öðrum. Vildi Lloyd Georges bola
þeim Asquit, Balfour o. fl. burt úr
nefndinni og krafðist jafnframt að
nefndin fengi fullkomið einræði í
hernaðarmálum, að öðrum kosti
segði hann af sjer hermálaráðherra-
stöðunni. Er auðsjeð að þeim hefur
borið eitthvað meira en lítið á milli
út af hermálunum, og kaus þá As-
quith heldur að fara frá sjálfur.
í Rússlandi eru orðin stjórnarskifti,
Stúrmer er farinn frá, en M. Trep-
hoff, fyrv. samgöngumálaráðherra,
tekinn við.
Það er sagt að Joffre muni að lík-
indum láta af herstjórn hjá Frökk-
um, en ástæður fyrir því ekki greind-
ar. Sagt er að Frakkar hafi unnið
töluvert á lijá Verdun síðustu vik-
una, norðvestan við borgina, hjá
Douaumont. En í Rúmeníu er enn
framsókn af hálfu miðveldanna og
Búlgara. Ein skeytafregin segir, að
manntjón Rúmena sje orðið 300 þús.
Annarstaðar frá vígstöðvunuin eru
engar frjettir sagðar.
Alþiag.
I.
Eins og getið var um í síðasta
blaöi var alþingi sett 11. þ. m., en
þar sem þá voru 10 þingmenn ó-
komnir, var fundi þegar frestað. 15.
þ. m. voru þingmenn allir komnir,
og var þá þingsetningarfundi haldið
áfram. Kom þá fyrst til athugunar
rannsókn kjÖrbrjefa, og höfðu kom-
ið fram kærur yfir kosningum í Ár-
nessýslu, Eyjafjarðarsýslu, Gull-
bringu- og Kjósarsýslu og Mýrasýslu.
Voru sumar þessar kærur all alvar-
legar, einkum úr Mýrasýslu, en þing-
iö samþykti alt þegar í stað.
Var þá gengiö til forsetakosningar
í sameinuðu þingi, og hlaut Kristinn
Daníelsson kosningu með 20 atkv. en
Hannes Hafstein fjekk 18 atkv. Varð
að þrítaka þá kosningu, því að við
fyrstu kosningu hlaut Kr. Dan. 19 at-
kvæði, H. H. 18 og 3 seðlar auðir, en
við 2. og 3. kosningu fjekk Kr. Dan.
20 atkv. og H. H. 18 og tveir seðl-
ar auðir. Varaforseti var kosinn Sig-
urður Jónsson frá Ysta-Felli með 18
atkv. (H. Hafstein fjekk 7 atkv.,
Guðm. Björnsson 6, Guðjón Guð-
laugsson 3, Jóh. Jóhannesson 1 og 5
seðlar auðir) og skrifarar með hlut-
fallskosningu: Jóh. Jóhannesson og
Þorlcifur Jónsson.
í kjörbrjefanefnd voru kosnir Sk.
Thoroddsen, Jóh. Jóhannesson.Magn.
Torfason, Jón Magnússon, Ól. Briem.
Til efri deildar voru kosnir: Egg-
ert Pálsson, Guðm. ólafsson, Hall-
dór Steinsen, Jóh. Jóhannesson, Karl
i Einarsson, Kr. Daníelsson, Magnús
Kristjánsson og Magnús Torfason. j
Forseti neðri deildar var kosinn
Ólafur Briem1 með 20 atkv. (5 seðlar
auðir),i. varaforseti Benedikt Sveins- |
son með 11 atkv. (Pjetur Jónsson
fjekk 10 atkv. og 4 auðir seðlar), 2.
varaforseti Hákon Kristófersson með
8 atkv. (Pjetúr Jónsson fjekk 5 og
ii seðlar auðir). Skrifarar með hlut-
fallskosningu: Gísli Sveinsson og
Þorsteinn M. Jónsson.
Forseti efri deildar kosinn Guðm.
Björnson með 9 atkv. (5 seðlar auðir),
1. varaforseti Magnús Torfason með
hlutkesti milli hans og Guðj. Guð-
laugssonar, er báðir fengu 7 atkv.
2. varaforseti Guöj. Guðlaugsson með
7 atkv. (Karl Einarsson fjekk 6 atkv.
og 1 seðill auður). Skrifarar tneð
hlutfallskosningu Eggert Pálsson og
Hjörtur Snorrason.
St j órnarf rumvörp.
Stjórnin lagöi að eins fyrir þingið
þau bráðabirgðalög, er gefin hafa
verið út síðan þingi 1915 var lokið,
og eru þau þessi:
1. Um viðauka við lög nr. 10, 8.
sept. 19x5, um heimild fyrir ráð-
herra íslands til að skipa nefnd til
að ákveða verðlag á vörum.
2. Um heimild fyrir ráðherra íslands
til að leyfa íslandsbanka að auka
seðlaupphæð þá, er bankinn má
gefa út samkvæmt 4. gr. laga nr.
66, 10. nóv. 1905 og lögum 9. sept.
I9I5-
3. Um heimild handa landstjórninni
til tryggingar aðflutningum til
landsins.
4. Um heimild handa ráðherra ís-
lands til ákvörðunar sjerstaks
tímareiknings.
5. Um þyngd á bakarabrauðum.
6. Um útflutningsgjald af söltuðu
sauðakjöti.
Þingmannafrumvörp.
1. Um breytingu og viðauka við lög
um mæling á túnum og matjurta-
görðum nr. 58, 3. nóv. 1915- Flm.:
Sig. Sigurðsson.
2. Um niðurlagning Njarðvíkur-
kirkju og sameining Keflavikur-
og Njarðvíkursókna. Flm.: Kr.
Dan.
Nefndir.
Samkvæmt 16. gr. þingskapanna
voru þessar fastanefndir kosnar í
fyrra dag:
Fjárlaganefnd: Nd. Pjetur Jóns-
son, Stefán Stefánsson, Einar Árna-
son, Þorleifur Jónsson, Skúli Thor-
oddsen. Ed. Hannes Hafstein, Magn-
ús Torfason, Sig. Eggerz.
Fjárveitinganefnd: Nd. Sig. Sig-
urðsson, Matth. Ólafsson, Gísli
Sveinsson, Björn Kristjánsson, Magn-
ús Pjetursson og Jón Jónsson. Ed.
Eggert Pálsson, Hjörtur Snorrason,
Jóh. Jóhannesson, Karl Einarsson og
Magnús Kristjánsson.
Samgöngumálanefnd: Nd. Þórar-
inn Jónsson, Björn Stefánsson, Ben.
Sveinsson, Þorst. M. Jónsson, Magn-
ús Pjetursson. Ed. Guðjón Guðlaugs-
son, Sig. Eggerz, Halldór Steinsen,
Kristinn Daníelsson, Guðm. Ólafsson.
Landbúnaðarnefnd: Nd. St. Stef-
ánsson, Einar Jónsson, Pjetur Þórð-
arson, Jón Jónsson, Einar Árnason.
Ed. Sigurður Jónsson, Eggert Páls-
son, Hj. Snorrason.
Sjávarútvegsnefnd: Nd. Bj. Stef-
ánsson, Matth. Ólafsson, Pjetur Otte-
sen, Sveinn Ólafsson og Jörundur
Brynjólfsson. Ed. Kr. Daníelsson,
Magnús Kristjánsson, Halldór Stein-
sen.
Mentamálanefnd: Nd. Einar Jóns-
son, Gísli Sveinsson, Bjarni Jónsson,
Magnús Guðmundsson, Sveinn Ólafs-
son. Ed. Sig. Jónsson, Guðjón Guð-
laugsson, Magnús Torfason.
Allsherjarnefnd: Nd. Jón Magnús-
son, Þór. Jónsson, Hákon Kristófers-
son, Þorleifur Jónsson, Þorst. M.
Jónsson. Ed. Hannes Hafstein, Jóh.
Jóhannesson, Karl Einarsson.
Enn fremur kaus Nd. nefnd í samn-
ingamálið við bretsku stjórnina:
Gísli Sveinsson, Matth. Ólafsson,
Pjetur Jónsson, Björn Kristjánsson,
Benedikt Sveinsson, Magnús Guð-
mudsson, Jörundur Brynjólfsson.
Ýmislegt.
Þingfundir hafa að eins verið
haldnir á föstudag og mánudag,
enginn fundur á laugardag og í gær.
Flokkaskifting er nú talin þannig,
uð 15 eru í Heimastjórnarflokki, 12 í
Þversumflokki og 11 í nýmynduðum
flokki, sem kvað eiga að nefnast
Framsóknarflokkur, en virðist vera
framhald Bændaflokksins gamla. Þó
kvað 3 af þeim 11 ekki vera gengnir
inn í flokkinn, en vera i kosninga-
bandalagi við hann. Það eru þeir Jör.
Brynj., M. Guðm. og M. Pjet. En i
ílokknum eru: Sig. Jónsson, Einar
Árnason, Sv. Ólafsson, Ól. Briem.
Guðm. Ólafsson, J. Jónsson, Þorl.
Jónsson, Þ. M. Jónsson. Langsum-
mennirnir tveir, sem ekki eru komnir
í bandalag við þenna nýja flokk, Ein.
Arnórsson og Gísli Sveinsson, hafa
veriö í kosningabandalagi við Heima-
st j órnarf lokkinn.
— Til tals hefur komið að mynda
þriggja manna friðarstjórn, með ein-
um ráðherra úr hverjum þeim flokki,
[ sem hjer hafa verið nefndir-. Mun
málaleitun um það hafa komið frá
nýja flokknum og var einn maður úr
hverjum flokki kosinn, er skyldu tal-
ast við um þetta. Heimastjórnarflokk-
urinn gerði kost á samvinnu til þessa,
ef forsætisráðherrann yrði tekinn frá
sjer, sem væri fjölmennasti flokkur-
inn. En sömu kröfu hafa Þversum-
menn gert, og á þessu stendur enn,
íSvo að samkomulag er ekkert orðið
og alt í óvissu um það, hvernig stjórn-
innLverði fyrir komið.
• Flestir utanþingsmenn munu vera
á einu máli um það, að þingið hafi
framið stórhneyksli með samþykt
allra kosningakæranna án rannsókn-
ar, þar sem um var að ræða megn
afglöp, ekki síst í kærunni úr Mýra-
sýslu. Eggert Pálsson lagði til að
nefnd yrði sett til þess að rannsaka
tvær kærurnar, úr Árnessýslu og
Mýrasýslu, og Jón Magnússon og
Þórarinn Jónsson töluðu emnig um,
að í kærunum væru atriði, sem mjög
væru varhugaverð, og beindi J. M.
: sjerstaklega orðum sínum að Mýra-
sýslukærunni. En samt var alt sam-
þykt, Mýrasýslukæran með 27 atkv.
gegn 13, og hinar allar með enn meira
fylgi. Ætti úrskurðarvald um þetta
ekki að vera hjá alþingi, heldur
landsyfirdómi eða þá sjerstökum
dómstóli. Að minsta kosti mun það
flestra álit, að alþing hafi mjög mis-
beitt valdi sínu í úrskurðun sumra
kosningakæranna að þessu sinni.
Jólagjafir.
Lögrjetta flytur nú myndir af
nokkrum snotrum en einföldum og
ódýrum jólagjöfum, sem búa má til
fyrirhafnarlítið á heimilinum sjálf-
um.
Fyrsta myndin sýnir borðdúk af
nýrri gerð, sem komið gæti í stað-
inn fyrir borðlengjurnar (löber)’,
sem oft eru óhentugar, ýmist of lang-
ar eða of stuttar. Dúkurinn getur ver-
ið í þremur til fimm hlutum: spor-
öskjulöguðum miðhluta og tveimur
eða fjórum öði'um, hringmynduðum,
eftir stærð og lögun borðsins. Dúk-
urinn er saumaður með frönsku
Amager-„bróderíi“ eða flatsaum í
hvítt efni.
Önnur mynd sýnir handpoka. Hann
er gerður úr einni beinni silki- eöa
kreplengju og saumað í hana eftir
því sem myndin sýnir. Botninn er
ryktur saman utan um hnapp, en i
opinu eru beinhringir, sem snúrurn-
ar leika i.
Þriðja mynd er af sessu, gerðri úr
silki og saumaðri með ensku „bró-
deríi“.
Fjórða mynd er af hattnálaöskjum.
Þær eru saumaðar með krossaum í
„bókmerkjastramma“ i fjórum hlut-
um og síðan varpað saman utan um
glas, sem fylt er trjeull og hvitt
„tyll“ sett yfir.
Fimta mynd sýnir tvo litla poka úr
silki, með einhverju ilmefni í, til að
hengja innan um föt.
Sjötta mynd er af saumakörfu úr
livítu eða gulu silki. í það er saumuð
rönd eins og myndin sýnir. Það er
síðan saumað utan um pappakassa,
sem áður hefur verið gerður, klætt
innan með bómull og silki og bundn-
ar lykkjur við hornin.
Sjöunda myndin er af silkivasa-
klút sem saumaö er í eitthvað nafn
og hringur utan um með ensku „bró-
deríi“ eða flatsaum.
K o n a.
Við veginn.
Kaflar úr ferðasögu.
III.
Áfram hjeldum við í storminum og
rigningunni. Hestarnir voru ófúsir að
fara á móti veðrinu og óþægir, og
varð að keyra þá áfrarn harðýðgis-
legar en við hefðum kosið. Það er
varla unt aö ferðast á íslandi án þess
aö fara of illa að þessum þolinmóðu
og merkilegu skepnum, sem hafa
nafn af flýtinum. En þegar dæma
skal um hvernig Islendingar fara með
hesta sína, má ekki gleyma því hvað
þeir hafa orðið að bjóða sjálfum sjer,
hversu mikla þreytu og vosbúð menn
liafa oröið aö þola í þessum erfiðu
aðdráttarferðum, sem hafa tekið svo
mikið af orku manna og tíma, að
landbúnaðinum liefur ekki getað far-
iö fram þess vegna. Margra heilsa
hefur lika bilað í þess konar ferða-
lögum. Hvað mikið af orku hin erf-
iðu ferðalög hafa gleypt, mun best
sjást þegar.svo sem þrjátíu miljónum
lcróna hefur verið varið i vegagerðir