Lögrétta - 20.02.1918, Síða 3

Strídid.
Síðustu frjettir.
Um friöargerð milli miöveldanna
og Maximalistastjórnarinnar í Rúss-
landi, sem frá var sagt í síðasta tbl.,
viröist alt vera á reiki enn. í sim-
íregnum til Mrg.bl. hefur verið sagt
frá aðalatriðunum í samningunum
milli miöveldanna og Ukraine. Þar
er lýst yfir, aS fullkomin vinátta sje
nú aftur orðin milli Þjóðanna. Landa-
mæri milli Ukraine og Ungverjalands
skulu vera hin sömu og áður, en milli
Póllands og Ukraine eru fastsett tak-
mörk norðut' frá Tarnopol, en sá bær
er á landamærum Galizíu norður frá
Przemysl. Öll hertekin lönd skulu yf-
irgefin, engar hernaðarskaðabætur
greiddar nje gjöld fyrir hernaðar-
spjöll. Herteknum mönnum báðu
megin skal gefið leyfi til að hverfa
heim aftur, eða staðfestast þar sem
þeir nú eru, eftir eigin vild. Verslun-
arviðskifti skulu þegar hafin og þjóð-
irnar skiftast á þeim vörum, sem þær
mega missa hvor um sig. Síðari fregn
ir segja, að stjórn Póllands hafi orðið
óánægð yfir þessum samningum og
sagt af sjer þeirra vegna, og er þá
líklega ástæðan sú, að henni hafi ekki
líkað landamærasetningin milli Pól-
lands og Ukraine.
Um Maxinialistastjórnina er það að
segja, að hún virðist hafa skorast
undan, þegar til kom, að undirskrifa
formlega friðarsamninga, en hún
hafði lýst því yfir, að ófriðarástand
milli sín og miðveldanna ætti sjer
ekki lengur stað, og að rússneski her-
inn yrði rofinn og sendur heim. Þó
segja síðari fregnir, að Kryolenko,
yfirhershöfðingi Maximalista, hafi
afturkallað fyrirskipunina um herrof-
ið, og eftir „Berl. Tageblatt" er það
haft, að það telji ekki ófriðinn við
Rússa á enda kljáðan, fyr en Kryo-
lenko hafi verið tekinn fastur. Önn-
ur fregn segir miðveldamenn álíta
Trotzky einnig sitja á svikráðum við
sig. Þeir hafa haft nefnd í Petrograd,
til viðtals við Maximalistastjórnina,
og nú kvað vera umtal um að kalla
hana heim. Annars er hætt við að
ýmsar fregnir meira og minna óá-
byggilegar berist um þetta leyti frá
Rússlandi meðan alt er þar á svo
völtum fótum sem nú er. Ein fregn-
in segir að Maxímalistar sjeu að ráð-
ast með her á Ukraine, og miðveldin
muni koma Ukraine til hjálpar. Síð-
ustu fregnir segja opinberlega til-
kynt, að ófriður sje hafinn að nýju
milli Þjóðverja og Rússa.
Allar fregnir frá Finnlandi segja
ástandið þar afskaplegt. Rússneskir
hermenn vaða þar um með yfirgangi
og manndrápum og stjórn Finna
tekst ekki að yfirbuga þá og banda-
menn þeirra í Finnlandi, Rauðu her-
sveitina. Síðustu fregnir segja stjórn
Svía vera að gera út lið til Finnlands,
til þess að reyna að koma þar friði á.
Spurningin um yfirráð á Álandseyj-
um virðist nú vera mjög bremlandi
og útlít fyrir að Sviar sendi her
þangað. Það er sagt, að Maximalista-
stjórnin styðji „Rauðu hersveitina“ í
Finnlandi og finska stjórnin hafi beð-
ið Þjóðverja að skerast í málið og
hjálpa sjer gegn Maximaíistum.
Wilson forseti hefur í Bandaríkja-
þinginu n. þ. m. svarað ræðum þeirra
Hertlings og Czernins tlm friðarskil-
yrði, sem áður hefur verið sagt frá.
Fregnirnar segja, að hann hafi and-
mælt Hertling, en mjÖg fallist á skóð-
anir Czernins. Annars eru þau um-
mæli, sem hjer hafa sjest úr ræðu
hans, mjög óákveðin. Ensku frjettirn-
ar segja hann hafa sagt að samn-
ingar yrðu að byggjast á óskoruðu
rjettiæti,sem kæmi fram við alía máls-
aðila, að fullnægja skyldi öllum rjett-
iáturn þjóðerniskröfum o. s. frv.
Bandaríkin mundu halda áfram ó-
friðnum þangað til hægt væri að
ræða um allsherjarfrið á þeim grUnd-
velli. En skýringuna á því vantar,
hvað sje rjettlæti og hvað sjetl rjett-
mætar þjóðerniskröfur.
Á fttndinunf í Versailles, sem áður
er um getið, var hafnað friðarskil-
yrðtim þeirta Hertlings og Czernins.
En út af því, sem þar gerðist, reís
síðan óánægja í enska þinginu, sem
töluvert virðist hafa kveðið að. Asq-
uith beindist þar móti Lloyd George,
en um ágreiningsmálin hafa ekki
komiö greinilegar fregnir. Viðureign
inni lauk þó svo, að Lloyd George bar
sigur úr býtum í þinginu og fjekk
traustsyfirlýsingu. Hann sagði í þing-
ihu 12. þ. m. a$ tónnin í ræðu Czern-
3r
Nýjar bækur:
Schiller: Mærin frá Orleans. Rómantiskur sorgarleikur Dr. phil.
Alexander Jóhannesson þýddi. Verð óbundin kr. 4,00, í bandi
kr. 5,50.
Guðm. Finnbogason, dr. phil.: Vinnan. Kostar óbundin kr. 3,00.
Murphy: Börn, foreldrar og kennarar. Þýtt hefur Jón Þórarins-
son fræðslumálastjóri. Kostar óbundin kr. 3,00
Guðm. Guðmundsson: Ljóð og kvæði. Nýtt safn. Innb. kr. 7,00
og kr. 11,00.
Magnús Jónsson: Marteinn Lúther. Æfisaga. Innbundin kr 6,50,
óbundin kr. 5,00.
Jón Helgason, biskup; Kristnisaga, 3. bindi (lok miðaldanna og sið-
bótartíminn). Obundin kr. 8,oo.
Bækurnar fást hjá bóksölum, eða beint frá
Bókaverslun Sigf. Eymundssonar, Reykjavík.
>
Á Konkordíaltorginu í París er röð
af myndum, sem eiga að tákna hjer-
öð landsins. Á einni þeirra er alt af
sorgarsveigur. Það er sú, sem tákn-
ar Elsass-Lothringen, og við þá
myndastyttu hafa venjulega byrjað
þær athafnir, sem gerðar hafa verið
til þess að láta í ljósi hug Frakka
á því, að ná aftur þessum hjeröðum.
Hjer á myndinni eru sýnd börn frá
Elsass-Lothringen, sem safnast sam-
an og falla á knje frammi fyrir mynd-
inni.
ins væri allur annar en í ræðu Hert-
lings, en það breytti þó engu, því
að í öllum aðalatriðum væri Czern-
in því algerlega andvígur, að ræða
nokkra hugsanlega friðarskilmála. Þar
sem Hertling hafði komið fram með,
að Bretar ljetu af hendi kolastöðvar
úti um heim, þá taldi hann það hina
mestu fjarstæðu, sem hægt væri að
koma fram með, og taldi það sýna,
að ráðandi menn í Þýskalandi væru
ekki tilleiðanlegir til þess að ræða
sanngjarna friðarskilmála.
í Frakklandi hefur Bolo pasja, sá
er tekinn var fastur fyrir nokkru og
sakaður um að vinna að friði fyrir
Þjóðverja, verið dæmdur til lífláts.
Þvi er spáð, að hið sama liggi fyrir
Cailleaux fyrv. forsætisráðherraj er
nú situr » fangelsi. Hann á að hafa
verið við riðinn víðtækar ráðagerðir
i þá átt, að koma á friði við Þjóð-
verja, taka sjálfur yfirstjórnina i
Frakklandi og skilja það og Ítalíu
út úr bandalaginu við England. Hef-
ur mál það, sem reist hefur verið gegn
honum, vakið mjög mikla -athygli
í Frakklandi. Hann var tekinn þrátt
fyrir þingmannsfriðhelgi sína, og ó-
nýtti þingið hana, enda mun hann
sjálfur hafa óskað þess, og ekki vilj-
að nota sjer hana. En samt urðu mikl-
ar umræður um það mál. Þingmaður
úr sósialista-flokki, Laurent, varaði
mjög við því, að rifta þinghelginni,
og sagði m. a.: „Varið yður, forsæt-
isráðherra! Jeg fullvissa yður um
það, að alþýSa manna heimtar að
þessir menn (Caillaux o. f 1., sem lík-
ar sakir voru bornar á) verði líflátn-
ir. Og hún mun krefjast þess um
marga fleiri, því takmörkin eru eng-
in. Við förum að eins og Jakóbínar.
Þegar Caillaux hefur verið dæmdur,
kemur röðin að öðrum. Þess verður
ef til vill skamt að bíða, að þjer, hr.
Clemenceau, látið af stjórn, og þá
getur sama kæran komið fram gegn
yður. Þess vegna krefst jeg þess, að
allrar varúðar sje gætt, áður en fyrsti
maðurinn er leiddur að höggstokkn-
um.“ Áður hefur komið fregn um að
margir hátt settir menn væruvið riðn-
ir fyrirætlanir Caillaux’, og ummæli
þessa þingmanns sýna, að honum
hefur þegar verið ljóst, að svo mundi
vera.
Fregn frá Khöfn frá 12. þ. m.
segir, að syndikalistar, sem er flokk-
ur ungra sósíalista, skyldur í skoðun-
um Maximalistunum rússnesku, hafi
ráðist á kauphöllina, brotið þar
glugga og valdið ýmsum skemdum.
Margir þeirra hafa verið settir í varð-
hald.
Stórskotaorustur eru alt af á vest-
urvígstöðvunum og munu vera undir-
búningur til þeirrar miklu viðureign-
ar, sem nú er búist við að verði þar
áður en íangt um líður. Bandamenn
virðast nú gera sjer mikið far um að
efla sem mest flugflota sinn, og hafa
þeir verið að gera á honum árásir
á ýmsar borgir í Suður-Þýskalandi.
Yfirhershöfðingi Englendinga( Ro-
bertson, hefur látið af embætti, en
við því tekið Wilson, áður formaður
herstjórnarráðsins.
LÖGRJETTA
Athugasemd.
í síðasta tölubl. Lögrjettu er birt
löng grein eftir Guðm. G. Bárðarson:
„Um innlent eldsneyti.“ Þar kemst
hann svo að orði: „S t e i n b r a n d-
urinn er hin önnur tegund
surtarbrandsin s“.
Vil jeg nú með nokkrum orðum
sýna fram á, að steinbrandsnafnið
er þar ekki rjett notað.
Brúnkolalögum bæði hjer og i
Þýskalandi fylgja alt af marglit leir-
lög. Næst brúnkolunum, ýmist undir
eða ofan á þeim, eru leirlög þessi bik-
svört eða dökkgræn og mjög kol-
vetnisrik. I leirlögum þessum gætir
ýmissa trjáa- og jurtaleifa. — Það
eru þessi leirlög, sem nefnd eru al-
ment á Vestfjörðum steinbrandslög.
Steinbrandurinn er eigi nothæfur til
eldsneytis, og veldur því kolefnisfá-
tækt hans, eins og sjest á eftirfylgj-
andi samanburði:
Af steinbrandi er .. 4,5-10% kolefni
Af surtarbrandi er 50—75% —
Brúnkol greina menn oftast í fjór-
ar aðaltegundir:
1. Eiginlag brúhkd’l (Ge-
meine Braunkohle). Það er þessi
tegund, sem G. G. B. rangnefnir.
2. Viðarbrandur (Bituminöses
Holz-Liguit).
3. B i k k o 1 (Pichkohle) biksvört
og gljáamikil. (Botn Súgf., Bol-
ungarvík, Rafnseyri, Stálfjalli o.
fl. st.)
4. L e i r k o 1 (Erdkohle) leirmikil,
vatnsdræg og losaleg. Óvíða hjer
á landi.
Ennfremur má nefna b la ð k o 1
(Papierkohle), mynduð úr laufblöð-
um (Botn Súg.f.) og „m ý r a r k o 1“,
„s’teinmó" (Moorkohle), sem í
rauninni er svörður hinn besti. —
Að lokum vil jeg geta þess, að dr.
Þ. Th. gerir rjettan greinarmun á
surtarbrandi og steinbrandi.
Steinn.
Ferð um Strandasýslu
voriö og fyrra hluta sumars 1917-
Eftir G. Hjaltason.
8. Kaldrananeshreppur.—Svo fór
jeg út Selströndina sem liggur norðan
við fjörðinn. Þar kom jeg meðal ann-
ars að Hellu. Þar býr Ingimundur,
dugnaðar búmaður. Túnið hefur hann
girt, bætt og aukið svo mikið, að nú
fær hann af því 200 hesta, en þegar
hann kom þangað, fjekk hann að eins
50. Hann er bókamaður mikill. —
Þaðan fór jeg út að Gautshamri; þar
sá jeg kol; sagði fólkið þau loguðu
skást nýtekin úr gilinu, en lakar er
þau þornuðu. Milli Hellu og Gauts-
hamars eru sjóðandi hverir rjett við
fjöruborðið. — Svo út að Bæ, er þai
þríbýli og útsýni fagurt til Eiríks-
jökuls. Með skemtilegri bæjum. En
ekki er Selströndin skemtileg yfir-
ferðar, verður að ríða yfir sí,feld
hamrahöft, þvi þar liggja hamrabelt-
in beint þversum við það, sem þau eru
annarstaðar, — liggja þvert yfir veg-
inn, en ekki langs með honum, eins
og víðast hvar artnarstaðar, þar sem
jeg hef farið. Jeg sárkendi í brjósti
um hestana, að klöngrast yfir ann-
að eins. Annars finst mjer oftast, að
það leggi einhver ónot í gegnum mig
allan, þegar hesturinn, sem jeg ríð,
er að brjótast áfram í vegleysunni.
Jeg finn þá svo innilega til með hest-
inum, enda tek jeg mjer alt af nærri
að þurfa að slá i hest, sem jeg ríð,
svo nokkru nemi — já, skammast nlín
nærri þvi fyrir það, og dettur þá
stundum í hug: Mikill heimsómagi er
mannkynið; lifir á hreppum þeim,
sem heita: Dýraríki og jurtaríki. —■
Svo fór jeg yfir í Bjarnarfjörðinn.
I honum og norður af honum er norð-
urhluti Kaldrananeshrepps. Fjörður
þessi er lítill, og eru varpeyjar í hon-
um eins og í Kollafirði. Inn af honum
er stuttur og nokkuð breiðUr dalur,
sem skiftist í tvo afdali. Mikill smá-
kjarrskógur — eitthvað 4—7 feta
hríslUr — er þar beggja megin ár,
einkum norðanvert. Og á sljettlendinu
í miðjum dalnum neðan við Skarðs-
rjett er meiri fjalldraþagróður en jeg
hef sjeð liokkurstaðar annarstaðar á
Sljettlehdi. — Rósratíða mélasól sá jeg
rjett hjá Kaldrananesi. Er hún og á
Gufudalshálsi, en ahnars mjög fágæt
hjer á landi. Fjörðurinn er annars
grösugur, en snjóþungur. í Kaldrana-
nesi gisti jeg; merkisbær. En jeg gisti
líka á tveim smærri bæjum þar,
Sunnudal og Reykjarvik; alstaðar al-
úðin sama. — Þaðan fór jeg svo norð-
ur að Eyjum, sá skógarrunna i Asp-
ardal tilsýndar. Annars fór nú að
verða heldur hrjóstrugt. Á Eyjum,
til dæmis, ekkert engi nema varp-
hólmar, þó land sje mikið þar. Loft-
ur, bóndi þar, flutti mig sjóveg norð-
ur í Kaldbaksvík. Á þeirri leið er tæp
gata utan í bröttum skriðum, undir
feiknahömrum, en neðan við götuna
eru þverhnýpt sjávarbjörg. Hafði jeg
heyrt götu þeirri lýst ægilega, en
samt sýndist mjer hún skapleg núna,
þegar alt var alautt og þurt. En í
hálku, snjó og ofsaregni mun hún
best kunnugum að bjóða. Eiríksjök-
ull sjest vel frá Eyjum og svo öll
Húnavatnssýslufjöllin. — í Kald-
baksvík sá jeg nokkuð kjarr. En í
Kolbeinsvík svo sem ekkert. Vel hýst
hvar sem jeg kom, vegir eftir öllum
vonum. Alt af góðar viðtökur, menni-
legt og dugnaðarlegt fól. Alstaðar
eitthvað í átt góðra framfara.
Frjettir.
Tíðin mjög umhleypingasöm, út-
sunnan átt, ýmist snjókoma, stundum
óvenju mikil, eða asahláka. ís rak
inn á ísafjarðardjúp nú um helgina,
en þó talið skipgengt inn á ísafjörð.
Nokkrir af vjelbátum ísfirðinga eru
nú komnir suður hingað til veiða.
Skipaferðir. „Willemoes" er nú
kominn austur um land og væntanl.
hingað bráðum. Fór inn á Þórshöfn
til að taka þar vörur. — „Botnia“
kom til Khafnar 11. þ. m., en kvað
ekki væntanleg hingað fyr en í miðj-
um næsta mán. — „Sterling" er til
aðgerðar í Khöfn og einnig væntanl.
hingað í næsta mán. — „Gullfoss"
fyrir nokkru kominn til Halifax á
vesturleið og „Island“ á heimleið. —
„Francis Hyde“ á leið frá New York
með sement. — „Mjölnir" fyrir
nokkru kominn til Genúa.
Dánarfregn. Frú Anna Claessen,
kona V. Claessens landsfjehirðis, and-
aðist að heimili sínu hjer í bænum
í nótt. Hún var 71 árs að aldri og
banameinið var heilablóðfall.
Frú Anna var dóttir Christians
Möllers fyrrUm verslunarstjóra hjer
í Reykjavík og systir þeirra Jóhanns
kaUpmanns á BlÖnduósi Og O. P.
Möllers á Hjalteyri, sem nú eru báðir
dánir, en tvær systur hennar eru enn
á lífi: ekkjufrú Christiane Velschow
í Kaupmannahöfn og frú Helga, kona
sjera Jóns Þorsteinssonar á MÖðru-
vÖllum.
Símaslit. Landsíminn er sem stend-
ur slitinn og staurar fallnir á nokkru
svæði hjer skamt frá, í Mosfellssveit.
Vöruflutningar til Ameríku. í
gær barst Eimskipafjelaginu sím-
skeyti frá New York þess efnis, að
yfirvöldin hefðu gefið út tilkynningu
um það, að framvegis þurfi að fá inn-
flutningsleyfi fyrir þær vörur, sem
sendast eiga til Bandaríkjanna. Án
innflutningsleyfis megi ekkert flytja
inn.
HeiÖursgjöf. Síðastliðinn surtnudag
færðu Skandinavar hjer í bænum
sjera Bjarna Jónssyni dómkirkju-
Síöastliðið haust
var mjer dregið hvitt gimbrarlamb
með sauðfjármarki minu: Sýlt bita
framan hægra; hvatt vinstra. — Jeg
á ekki þetta lamb. Er því rjettur eig-
andi beðinn að gefa sig fram, svo
hann fái andvirði lambsins að frá-
dregnum kostnaði. Ennfremur semji
hann við mig um markið.
-Brúsholti í Borgjarfj.sýslu,
28. jan. 1918.
Gísli Sigmundsson.
presti veglega gjöf, i þakklætisskyni
fyrir það starf, sem hann hefur unn-
ið fyrir þann hluta safnaðarins.
Gjöfin var mjög vandað skrifborð
úr mahogni, smíðað af Jóni Halldórs-
syni & Co., 300 krónur í peningum og
skrautlega teiknað ávarp, sem Samúel
Eggertsson hafði gert, með nöfnum
allra gefenda undir.
Háskólapróf. Guðfræðisprófi hafa
nýlega lokið 5 guðfræðingar og hlutu
þessar einkunnir: Sveinn Sigurðsson
I. eink., 110 stig, Tryggvi H. Kvaran
I. eink., io8ýá st., Sig. Ó. Lárusson
II. betri, 97 st., Þorst. Ástráðsson II.
betri 96ýá st., Eiríkur Iielgason II.
betri 84Yz st.
Læknaprófi, síðari hluta hafa lokið
Gunnlaugur Einarsson með II. betri
eink. 128yí st. og Ólafur Jónsson með
I. eink. 160R3 st.
Fyrri hluta prófsins hafa nýlega
lokið ungfrú Katrín Thoroddsen og
Kjartan Ólafsson með góðri I. eink-
unn og Knútur Kristinsson með II.
betri einkunn.
Grískuprófi hafa þessir guðfræðis-
nemendur lokið á háskólanum: Árni
Sigurðsson með ágætiseinkunn (16
st.), Ingimar Jónsson með I. eink. (13
st.), og Sveinn ögmundsson með II.
betri einkunn (8 st.)
Klukkan. Henni verður, samkv. á-
kvörðun stjórnarráðsins, flýtt um 1
klt. frá í dag.
í lífsháska. Það var skÖmmu fyrir
jólin að Þorsteinn Sigurðsson frá
Vatnsleysu í Biskupstungum lagði á
stað suður til Reykjavíkur. Hann
þurfti að fara yfir Tungufljót, en
rökkur var komið þegar hann kom
út á fljótið. Hann tekur eftir ein-
hverju dökku fyrir framan sig, sem
hann hjelt að væri svört sandeyri og
ugði þess vegna ekki að sjer. Veit
þá ekki fyr en hann gengur út i vök
og finnur engan botn. Þorsteinn
kunni dálítið til sunds og gat komist
að vakarbarminum undan straumn-
um og náð haldi á skörinni, en
straumur bar hann undir ísinn, svo
hann gat ekki haft sig upp á skör-
ina. Hrópaði hann þá sem mest hann
mátti á hjálp og heyrðust köllin á
þrjá næstu bæi, því veður var stilt
um kvöldið. Maður sem var við fjár-
hús ekki langt frá, heyrði köllin og
hljóp samstundis á stað staflaus fram
á vakarbarminn og greip í hendur
Þorsteins og dróg hann upp úr. —
Þorsteinn er einn með efnilegttstU
mönnum hjer eystra. Ó. I,
jjVísir".
Mannalát. Dáin er. ío. þ. m. Í
Hvammi á Landi húsfrú Guðbjörg
Jónsdóttir, kona Eyjólís Guðmunds-
sonar bónda þar, merkiskona. Húrt
átti við langan sjúkdóm að stfíða, ög
lá á spítala hjer í bænum í fyrra,
en fjekk engan bata. Hún var fædd
4. okt. 1864 og giftist Eyjólfi 1