Lögrétta - 08.05.1918, Page 4

5*
LÖGRJETTA
Heildsala. Smásala.
Versl. B. H. Bjarnason, Rvik.
I^jábrýnin þjóðkunnu, Skóflur,
Kaffi, ágæt teg., mjög ódýrt.
Með e.s. „BORG“ í lok þessa mánaðar koma að öllum líkindum
Ljáblöðin þjóðfrægu,
Steðjar til að dengja á ljáina, IjáklÖppur o. fl
Þeir, sem ennþá ekki hafa pantað þessár vörur, ættu því ekki
að draga pantanir sínar lengur, því enginn getur boðið betri kjör en vjer.
t '
Stórar birgðir af tvöföldu ensku RUÐUGLERJ eru væntanlegar
í þessum mánuði.
þess að teygja löggjöfina út á „ref-
ilsstigu". Heldur samt áfram í sama
horfiö, og segir að jeg vilji verðlauna
dugleysi manna og glapræði, en hefn-
ast á dugnaði og hagsýni. Hann gæti
alveg með sama rjetti haldið því fram,
að allar niðurjöfnunarnefndir á land-
inu gerðu þetta með. niðurjöfnun
sveitarútsvaranna. Þær leggja þau á
menn eftir efnum þeirra og ástæðum,
og eiga samkvæmt sveitastjórnarlög-
unum að gera það þannig. Áliti höf-
undur það ranglátt, væri eins drengi-
legt fyrir hann að skrifa eitthvað á
móti þeim þjóðarórjetti gagnvart
efnamönnunum, eins og að fara að
rangfæra orð mín og skoðanir, sem
eru í sama anda.
Jeg lít svo á að það sje óeðlilegt
að leggja há gjöld á þá menn, sem
alls ekki geta borið þau, hvort heldur
það er fyrir sjálfskaparvíti eða aðr-
ar erviðar kringumstæður, og að svo
miklu leyti sem menn veita sjer ekki
sjálfir atorku sína og hagsýni, heldur
hljóta það í vöggugjöf, hafa dugn-
aðar- og fyrirhyggjumennirnir ekki
yfir neinu að kvarta, þó að þjóðfje-
lagið heimti eitthvað meira af þeim,
heldur en hinum, sem eru fæddir am-
lóðar og lítilmenni; og þeir gera það
lieldur ekki alment, sem betur fer.
Enda væri það þjóðfjelag illa komið,
sem þannig væri ástatt um, að dugn-
aðarmennirnir drægju sig í hlje, til
þess að bera ekki meira af byrðum
þjóðfjelagsins en amlóðarnir og lítil-
mennin. Það yrði andlega og líkam-
lega ósjálfbjarga áður en það vissi af-
Þá er það rangt hjá liöf., að ómaga-
mönnum, sem þurfa að kaupa öðrum
fremur mikið af tollaðri nauðsynja-
vöru, sje bætt það upp, og mikið
meira en það, með lágum sveitaút-
svörum. Útsvörunum er ekki jafnað
niður með tilliti til þess, hvað menn
borga mikið af öðrum opinberum
gjöldum, og það veit hann, eða það
er að minsta kosti ástæða til að ætla
það af því sem á eftir kamur, því
þar segir hann að ómagalausi bónd-
ínn, sem jeg tek dæmið af, og jafn-
vel lausamaðurinn, borgi margfalt
sveitarútsvar á móts við fjölskyldu-
manninn. Á þessu er auðsætt að höf.
gerir ekki ráð fyrir að lausamaður-
inn borgi eins hátt útsvar og ómaga-
lausi bóndinn. En væri útsvörunum
jafnað niður með tilliti til þess, sem
menn borga af öðrum opinberum
gjöldum, þá hlyti það að verða hæst
á lausamanninum, sem borgar marg-
falt minna af öðrum opinberum gjöld-
um en bændurnir hvor um sig, en
hefur þó ekki líkt því að sama skapi
minni tekjur. Og enn fremur er því
hjer til að svara, að það, sem fjöl-
skyldumaðurinn borgar í tolla af
nauðsynjum sínum, verður oft og ein-
att meira en það, sem hinir mennirnir
hvor um sig borga í tolla og sveitar-
útsvör samanlagt. Útsvörin, sem lögð
eru á menn eftir efnum og ástæðum,
af gagnkunnugum mönnum, eru lögð
alveg öfugt á við nauðsynjavörutoll-
ana, þannig, að eftir því sem þarf-
irnar aukast, eða tekjurnar minka, þá
lækka útsvörin, en með vaxandi þörf-
um aukast tollgjöldin, án tillits til
þess, hvort nokkrar tekjur koma á
móti, til þess að bera þessi gjöld. —
Ekki skoða jeg það annað en hár-
togun hjá höf., sem hann segir um
tollana á nauðsynjum gamalmennis-
ins. Hver, sem jiá tolla borgar, þá eru
þeir þó æfinlega lagðir á þarfir gam-
almennisins og borgaðir vegna þess.
Jeg verð að virða höf. það til
vorkunnar, að hann ímyndar sjer, að
til grundvallar fyrir jæssari skatta-
málastefnu minni sje jafnaðar-
menskuhugmyndin (socialisme), því
jeg finn það vel, að jjessi stefna, sem
jeg fylgi í skattamálum, nálgast meira
jafnaðarstefnuna en hans skattamála-
stefna gerir. En því er þó alls ekki
þannig varið, að jeg telji mig til jafn-
aðarmannaflokksins, því jeg er ein-
dreginn andstæðingur þeirrar stefnu
í mörgum aðalatriðum, jjó jeg geti
nálgast hana í sumum greinum. En
jeg lít á hana eins og höf., er segir,
að skamt sje öfganna á milli.
Það, sem höf, skrifar um vörutoll-
inn, ber það meö sjer, að hann skoðr
ar hann ekki sem sanngjarnt gjald,
en telur hann á hinn bóginn svo mein-
lausan vegna þess, hve lágur hann er
og þess vegna ekki ástæða til að am-
ast við honum, og þó allra sist vegna
þess, hvað lítið hann lendi á skjól-
stæðiingum lians, landbændum. Þetta
getur auðvitað verið afsökun fyrir
sig, en ekki geta allir gert sig ánægða
með það að þola órjett fyrir það, þótt
hann sje tiltölulega lítill, Hjer er
heldur ekki um það deilt, hvort hann
eigi að vera hærri eða lægri, heldur
hitt, hvort hann eigi að eiga sjer stað
eða ekki. Sje hann ekki sanngjarn,
og aðrar leiðir til, sem rjettara væri
að fara til þess að fá þetta gjald inn,
þá lít jeg svo á, sem hann eigi heldur
ekki að eiga sjer stað. Auk þess geta
ekki allir litið svo á, þó höf. geri
það, sem það sje óverulega lítið gjald
700 þús. kr. á fjárhagstímabilinu, svo
að deilt er um það, sem minna er í
varið.
Þá talar höf. um sykurtollinn sem
munaðarvörutoll, en kannast þó við,
að sykur sje nauðsynjavara innan
vissra takmarka; það sje því vegna
óhóflegrar brúlcunar að þörf sje á að
takmarka innflutning sykurs með
tolli. Til þess að dæma úm það, hvar
takmörkin eru á hóflegri og óhóf-
elgri sykurneytslu, þarf maður fyrst
að kynna sjer notagildi sykurs sem
fæðuefnis, samanborið við verð á
því og öðrum fæðuefnum, innan
hvaða takmarka það sje manni holt,
eða að minsta lcosti óskaðlegt, sem
og þá þýðingu, sem það hefur sem
krydd, til þess að gera önnur fæðu-
efni smekkbetri og notadrýgri. Fyrst
þegar vissa er fengin um alt þetta,
getur maður farið að dæma um það
með þekkingu, hve nær óhófið byrjar.
En hefur höf. þessa nauðsynlegu
þekkingu ? Jeg get ekki sjeð það á
skrifum hans, og efast stórlega um
það.
Það er svo um flestallar eða allar
r.auðsynjar, að það má nota þær í
óhófi af þeim, sem eru óhófssmenn á
e;nn eöa annan hátt, og við það verð-
ur ekki ráðið- Og það sýnist næsta
ófrjálslegt, þó nokkrír neyti sykurs
í óhófi, að þá skuli allir þeir, sem
neyta þess í hófi, sem er mikill meiri
hluti þjóðarinnar, vera látnir gjalda
þess, og greiða þennan gífurlega toll
af því. Það mun fáum þykja heppi-
legt, að láta fjöldann gjalda fárra
undantekninga, og þó síst, þegar þeim
er þannig varið, að þær skaða að eins
þessa fáu, sem eru undantekning frá
meginreglunni.
Þá skoðar höf. það sem meðmæli
með sykurtollinum, að sykrið sje mik-
ið notað af ríkismönnum, embættis-
mönnum og öðrum sælkerum, rjett
eins og þetta sjeu einu mennirnir, sem
neyti þess til nokkurra muna, eða í
óhófi. Mjer dettur til hugar i þessu
sambandi sagan um illgjarna mann-
inn, sem bað þess að stungið væri úr
sjer annað augað; til þess að bæði
augun yrðu stungin úr ágjarna mann-
inum.
Jeg hygg að það sje öllu heldur
sjómenn, sem mest brúka af sykri
og fara óhóflega með það. Þó brúkar
íátækt þurrabúðarfólk, sem ekki hef-
ur efni á að kaupa sjer mjólk eða
viðbiti, mikið af sykri, því þrátt fyr-
ir sykurtollinn hefur þó sykrið verið
ódýrara en þessi innlendu fæðuefni
og hafa fátæklingarnir því notað það
að meira eða rninna leyti í þeirra stað,
heldur en að lifa á mjölmatnum ó-
bættum.
Naumast getur það verið alvara
hjá höf. að menn ættu að frýja sig
við að borga kornvörutollinn, með því
að nota meira innlend fæðuefni, kjöt,
mjólk og fisk, en alment er gert, til
manneldis, því það er alkunna, að
íæðuefni úr jurtaríkinu eru jafnað-
arlega miklu ódýrari en fæðuefni úr
dýraríkinu. Aðalfæða manna hlýtur
því hjer eins og annarstaðar, af fjár-
liagslegum ástæðum, að verða jurta-
fæða. En fæðuefni úr dýraríkinu ein-
ungis notuð til þess að bæta upp það,
sem jurtafæðuna vantar til þess að
iullnægja næringarþöri mannsins, og
til.nauðsynlegra matarbreytinga, svo
að fæðan verði ekki alt of einhliða
og af þeirri ástæðu leiðigjörn og ó-
holl til lengdar.
Það er rjett, að með aukinni kart-
öflurækt o. fl. matjurta, getur mik-
ill meiri hluti þjóðarinnar sparað
sjer kornkaup. En ekki eru það allir,
sem geta með hagnaði stundað mat-
jurtarækt, og sjerstaklega er það þó
í sumum hjeruðum landsins, þar sem
veðrátta er svo óblíð að matjurta-
rækt borgar sig þar ekki nema í ein-
stöku árum. Þeir, sem svo eiga að
velja á milli þess, að kaupa sjer út-
lent korn eða innlendar kartöflur til
fæðiis, taka sem oftast útlenda korn-
ið, vegna þess að það er alt af held-
ur ódýrara en kartöflur. Að þetta
þurfi að vera þannig, vil jeg ekki
segja, því jeg er þess fullviss, og hef
þar fyrir mjer nokkra reynslu, að
það getur vel borið sig víða á landi
voru, að rækta kartöflur til að selja
við lægra verði, miðað við næringar-
gildi, en útlendan kornmat. En eiga
þeir, sem ekki geta ræktað kartöfl-
ur eða keypt þær við lægra verði en
útlendan kornmat, að gjalda þess, og
borga öðrum fremur kornvörutoll ?
Mjer finst það ekki rjett, þó i smáu
sje.
Jeg þykist nú hafa sýnt fram á, að
ekki sje svo mikil giöggskygni og
óhlutdrægni í erindi höf., að honum
farist að vera alveg eins stórorða-
samur og ókurteis við mótstöðumenn
sína eins og hann hefur tamið sjer,
og hann á áreiðanlega mikið ólært
enn þá áður en hann getur orðið
leiðandi maður í skattalöggjafarmál-
inu.
Enn er það einn annmarki á toll-
unum, að þeir verða nokkurn veginn
jafnmiklir hvort heldur það árar vel
eða illa, og óháðir verðlagi á út-
lendri og innlendri vör’u. Væri aftur
á móti lagður skattur á útfluttar vör-
ur, sem jeg aðhyllist helst að væri
hundraðsgjald af vöruverðiinu,' en
ekki víst af hverri einingu vörunnar,
án tillits til þess hvernig verðlag
væri, þá hækkuðu og lækkuðu gjöld-
in eftir því sem áraði í það og það
skiftið til lands eða sjávar- Á góðu
árunum, þegar alt ljeki i lyndi, borg-
aðist mikið inn í landssjóðinn, en á
slæmu árunum minna. Með öðrum
orðurn, landssjóðsgjöldin stæðu sem
næst því í beinum hlutföllum við
þjóðartekjurnar.
Að höf. þessi ræðst með svo mikilli
frekju og ófyrirleitni á grein mína,
sýnist mjer meira sprottið af mis-
skilningi og tilhneigingu til rudda-
skapar í rithætti, sem hann sýnist að
hafa tamið sjer, heldur en af skoðun-
armun, og í mörgum atriðum er jeg
honum sammála, t. d. er jeg því
flestu samþykkur, sem hann segir um
eignaskattinn. Ef skattur er lagður
á framleiðsluna, þá lit jeg svo á, sem
ekki sje rjett að leggja lika skatt á.
eignina, sem notuð er til framleiðslu.
Eignarskatturinn verður jafnan sá
sami, hvort sem mikill eða lítill arð-
ur verður af eigninni, og auk þess
er hann beinn skattur, og þar af leið-
andi óvinsælli en óbeinn skattur.
Samhliða framleiðsluskattinum ætti
að koma tekjuskattur tilsvarandi hár,
til þess að þeir menn verði ekki gjald-
fríir, sem hafa tekjur sínar af öðru
en framleiðslu, svo sem embættis-
menn, kaupmenn og aðrir, sém hafa
peningatekjur.
Það er mjög áberandi, hvað höf.
þessi vill draga taum landbúnaðarins
í skattamálunum. En samkvæmt
þeirri stefnu hans get jeg ekki sjeð
að hann standi sig við að vera á móti
því, að útflutningsgjöld verði lögð á
innlendar vörur í stað tollanna, sem
nú eru á innfluttum vörum, þvi það
væri stórt spor í áttina til þess að
ljetta gjöldum af bændastjettinni, en
velta þeim yfir á sjávarútveginn, því
mikill meiri hluti útfluttrar vöru eru
fiskiafurðir* Og því skyldi það ekki
líka vera þannig, að gjöldin verði
mest á þeim, sem Jjreiðast hafa bakið
að bera þau og mestar hafa tekj-
urnar?
Besta skilvindan
Diabolo
er nú fyrirliggjandi.
í 3 stærðum og v o n á miklum birgð-
um með næstu skipum. —
Verslun
Jóns Þórdarsouar.
Tiíkynning.
Hér með leyfi eg mér að tilkynna heiðruðum almenningi. að
eg hefi nú opnað lyfjabúð í Hafnarfirði og mun jafnan kappkosta
að hafa þar á boðstólum allar þær vörur, sem lyfjabúðum tilheyra.
Virðingarfylst
Sören Kampmann,
Engin dýrtið
getur það kallast, þegar hægt er að fá eins mikið fyrir
peningana og nú i minni verslun.
Sanitari F’leec.y nœrföt (skyrtur og buxur)
frá kr. 5.00 pr. sett.
Karlmannapeysur bláar kr. 3.25.
Yerkmannafot, ágæt tegund og þó ódýr.
ITJoiels-molsliinn, fyrsta flokks, kr. 3.50 og
4.60 pr. meter.
Stormíatatau kr. 3.00 pr. meter.
Miillislzyrtur, hvítar og misl., handa eldri og yngri
ICarlm. alíatnaðir, svartir, bláir og mislitir —
stórt úrval.
Vor- og sumarfrakliar, nýjasta tíska.
JVIanclietsliyrtur, hvítar og misl., stórt úrval.
HálMtau og slifsi, feikna úrval.
L. H. Múller.
Austurstræti 7.
Vegna verðhækkunar
á erlendum blöðum og margfaldlega aukins kostnaöar við útvegun á þeim
sjá undirritaðar bókaverslanir sjer ekki fært að selja neðannefnd blöð
þetta ár (1918) undir því verði, er hjer segir:
Familie Journal kr. 10.00, Nordisk Mönstertidende kr. 4.50, Hjemmet kr.
10.00, Hus og Hjem kr, 9.00, Hver 8de Dag kr- 15.00, Ulustreret Tidende
kr. 18.00, Verden og Vi kr. 18.00, Vore Damer kr. 15.00, Vore Herrer
kr. 15.00.
Önnur blöð og tímarit verða seld við hlutfallslega liækkuðu veröi.
Reykjavík 7. maí 1918.
Bókaverslun ísafoldar. Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
Bókaverslun Guðmundar Bergssonar,
ísafirði.
Gódur gfestur adeins ókomiun.
Bændur, jeg varð sá, sem fyrstur varð til þess að flytja yður hjer not-
hæfa sláttuvjel; mjer er það því fagnaðarefni, að geta tilkynt yður, aö nú
hefi jeg leitað uppi í Ameriku handhæga og praktíska vjel til þess aö
brýna með sláttuvjelaljáina, sem innan skams er væntanleg hingað ásamt
mörgu öðru frá Ameríku; nafn vjelar þessarar, sem er bæði sterk og
praktísk, er ;
Success Emery Grinder,
Vjel þessi er stigin eins og rokkur og útbúin með Smergelhjóli aí allra
bestu teg., stærð hjólsins er 8” X i/4”, seni getur snúist 3000 umferðir
á hverri mínútu. Verö vjelar þessarar, hingað kominnar, mun verða um
kr. 50.00.
Myndir af „Success Emery Grinder" álagningarvjelinni og nákvæm
lýsingu á vjelum þessum, sem eru svo einfaldar, að jafnvel drengir geta
stjórnað þeim og komið þeim fyrir, geta menn fengið að sjá hjá undir-
rituðum einka umboðsnianni verksmiðjunnar á íslandi.
B, H. Bjarnason,
Fjelagsprentsmiðjan.