Lögrétta - 09.07.1919, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTA
Steingrímur hefur tekiö próf meö
mjög góöum einkunnum í því, sem
aö ofan er taliö. Og hefur hann meö-
feröis skírteini fyrir því.
Nú á hann eftir eitt ár, til þess aö
ná í háskólaprófið.
Steingrímur feröaöist suður í Vir-
giníu. Þar er Hamton Institute, einn
allra besti alþýðuskólinn, þar sem
nýjustu hugsjónir eru best fram-
kvæmdar. Talaði hann þar fyrir
mörgum þúsundum manna, og sagöi
frá íslandi.
í Northfield, skólasetri miklu,
mætti Steingrímur sem fulltrúi fyrir
alþýðuklúbbinn í Columbíu-háskól-
anum. Á þingi þessu mættu fulltrúar
30 til 40 þjóðerna. Stóö þingiö í tíu
daga.
II.
Steingrímur Arason var oröinn
þektur maður hjer á landi, áöur hann
fór utan. Hann er fæddur aö Víði-
geröi í Eyjafiröi 26. ágúst 1879. For-
eldrar hans voru Rósa Bjarnadóttir
og Ari Jónsson. Rósa lifir enn, gáfuö
kona og skáldmælt. Ari var og gáfu-
maöur, kvaö hann kvæði og samdi
Sigríði Eyjafjarðarsól.
Skáldgáfu hefur Steingr. tekið aö
erfðum frá foreldrum sínum. Hann
var fljótt bókhneigður og las mikiö.
Gekk hann í Möðruvallaskóla og á-
vann sjer þar hiö besta álit. Síöar
gekk hann í Kennaraskóla íslands og
lauk prófi meö ágætri einkunn. Eftir
þaö kendi hann nyrðra, bæöi viö
barnaskóla og unglingaskóla. Þá
fluttist hann á Suðurland, og varð
kennari við barnaskóla Reykjavíkur.
Steingrími ljet kensla mætavel, og
var honum auövelt aö vinna hylli
nemenda sinna.
Talsvert hefur Steingrímur ritaö,
bæöi í bundnu máli og óbundnu; ein-
kennir hann sjerstaklega innileiki, al-
vara og glöggsýni. Um nokkur ár
hefur hann verið útgefandi og með-
eigandi Unga-íslands, og á enn þá
Vi í því.
III.
Nú er Steingrimur hjer staddur til
aö litast um. .
Er hann fús til þess aö leiðbema
löndum sínum í skólamálum. Og óef-
aö getur hann miðlað þeim miklu.
Hann hefur sjeð margt og kynst
mörgu þar vestra, þessi ár, og glögt
er gests augaö.
Um þaö yerður ekki deilt, aö skól-
ar vorir allir eru verri en þeir ættu
aö vera. Þaö er meira af dauðu bók-
stafsþvögli í skólum vorum, en lif-
andi orði.
Skólunum er brugöið um, að þeir
arepi andlegan þroska og andlega
framför barna' og unglinga, — frá
barnaskóla og upp úr mentaskóla, —
dómurinn er harður, en hann er aö
nokkru leyti sannur. Einkunna-stál-
klafinn særir „gæsastoppið", blindar
og ágripa-tjóöurbandiö takmarkar
sjóndeildarhring! —
Nú er að vita, hvort vjer íslending-
ar berum gæfu til aö nota krafta
Steingríms. Hjer vill hann vinna,
hvort heldur hann tekur til starfa
nú þegar eöa eftir eitt ár.
Bæjarstjóm Reykjavíkur og skóla-
stjórn barnaskólans i Rvík trygöu
sjer starfskrafta Steingrims, áöur en
hann fór.
Var honum heitiö 1200 kr. árslaun-
um viö skólann aö loknu námi og
utanför. Er þetta vert þess, aö því
sje haldið á lofti. Sýnir þaö ljóslega
þröngsýni þeirra og fastheldni á fje,
er meö skólamál vor fara. Eru nú
goldin hærri laun í landi þessu fyrir
mokstur en mentir. —
í hvaöa stööu nýtur Steingr. sín*
best hjer? Því er fljótsvarað. Hann
á aö veröa skólaumsjónarmaður, líta
eftir kenslu, leggja á ráö og vera
kennurum leiðtogi og bróðir.
í umsjónarmannsstöðunni yröi
starfssviö hans víötækara en þótt
hann fengi stööu við kennaraskóla,
eöa hann yröi gerður aö skólastjóra
viö einhvern skóla, sem reistur yröi.
Vjer kennarar, sem fariö höfum
til annara landa og kynst skólum þar
og skólahaldi, höfum aö visu haft
mikið gagn af því sjálfir daglega, en
vjer hefðum getaö gert miklu meira
gagn, ef vjer hefðum haft rýmri
verkahring. — —■
Færustu skólamenn eiga aö ráöa
skólamálum, en ekki óvitar á skóla-
málasviöinu, þótt þeir hafi þaö til
síns ágætis aö spara.
H. J.
Um skipulag sveitabæja.
Eftir Guðmund Hannesson.
Skilvindan
„Sylvia“
I. íbúðarhúsið. (Framh.)
c. Kjallaraherbergi.
1. Stigagöngin (kjallaragöngin) i kjallajanum eru björt og rúmgóö.
Stæröin er bundin við stigagöngin uppi á lofti, því aö múrarnir verða að
standast á. Úr góngunum liggja dyr inn í öll kjallaraherbergin nema eitt
(sláturbúr). Veggir eru hjer sem annarsstaðar i kjallara burstaöir út
graut af sementi og sandi svo yfirborðið verði sæmilega sljett og þokka-
Iegt og síðan kalklitaðir*
2. Búr tvö eru i suðurenda'vestanveröum. Ytra búrið (mjólkurbúriö)
er ætlað fyrir mjólkurgeymslu o. þvíl. Er þar markaö fyrir borðum
meöfram tveim veggjum. Innar af því er sláturbúr. Þar er geymt slátur
og kjöt. Er markað fyrir því rúmi, er tunnur taka og einu borði við
vegginn. Stærö búranna er af skornum skamti, en ætti þó að nægja hverju
meðalheimili.
• 3. Smíðastofa er vænt herbergi nefnt i suðurenda hússins austanverð-
um. Þar er ætlast til aö vinna megi aö ýmsu smíði á vetrum og annari
karlmannavinnu, sem lakari þykir að starfa að inni í baðstofu, gera
við áhöld og amboð, dytta að reipum, raka gærur o. fl. Þar má og setja
upp vefstól, ef lakara þykir aö hafa hann í baðstofunni. Slíkt herbergi
þykir, ef til vill, óþarft en er þaö ekki, sjerstaklega ef ýmislegur heim-
ilisiönaöur fengi hjer byr í seglin. Úr slíkri vinnu verður ekki neitt, ef
hvergi er skaplega hlýtt herbergi til aö vera í, og inni i vinnústofu verö-
ur hvorki hafður hefilbekkur nje smíöatól. Tólin yröi auðvitaö aö geyma
í sjerstökum, lokuöum skáp svo eigi lægju þau á glámbekk. Ef til vill
væri þaö hyggilegra, aö hafa einnig glugga á austurhlið, svo aö her-
bergið yröi sem bjartast. Brunahætta yröi lítil af herberginu þó eitthvað
væri þar eldfimt viö og viö, hefilspænir eöa þvíl., svo framarlega sem
loftið yfir því er úr steypu.
Ef herbergið er ekki notaö fyrir smíðastofu, liggur næst aö hafa þar
þvotthús og steypibað. Nokkur sparnaður fylgdi því og mætti eigi aö
síður vinna sum verk þar, t. d. raka gærur. Gólfið yröi þá aö sjálfsögöu
vatnshelt steypugólf meö frárensli og við reykháfinn kæmi stór þvotta-
pottur, sem einnig mætti nota til slátursuðu o. þvíl. Þó er sá hængur á
þvi, aö gufuháfur er þar enginn. Aö því leyti væri þvotthús betur sett
í eldiviöarhúsi. En hversu sem þessu yrði komið fyrir, þá eru ýms vand-
ræöi viö aö hafa þvotthús í kjallaranum. Vatnsgufa berst þaðan um
húsiö og getur valdið raka. Þvottinn þarf að bera burt til þerris og hann
er engin ljettavara. Og hvar á svo að þurka hann ? Ef veður er gott eru
útistög best til þess, en óhentug ef illa viörar. Víöa er þá siður aö þurka
á háalofti, en erfitt er það að flytja blautan þvott þangað:
4. Baðklefi, lítill, er fyrir miöri vesturhliö. Er þar gert ráö fyrir ein--
földu steypibaði og aö heitt vatn renni gegnum pípur frá eldavjelinni
í eldhúsinu. Má ýmislega um það búa svo vel fari. Veggir klefans ættu
helst aö vera vandlega sljettaðir .og öll horn íhvolf. Best væri að þeir
væru olíumálaöir meö ljósum lit.
5. Eldiviðarhús er í norðurenda kjallarans vestanveröum undir eld-
húsi ög búri. Á því eru útidyr og er þá gengiö gegnum eldiviðarhúsið
til þess að komast út. Nokkur óþægindi fygja þessu en þó svarar tæp-
ast kostnaöi aö gera sjerstök göng út. Þar mætti og geyma garðávexti,
ef til vill í sjerstakri garögryfju svo alerlega væri sjeö um aö þeir frysu
ekki, hversu sem viðraði.
6. Salerni er í norðausturhorni og gluggi á mót austri. Klefi þessi þarf
beinlínis aö vera aö öllu hinn vandaðasti og öll hirðing hans ágæt, ef
ekki á alt að lenda í óþrifnaöi. Veggir eiga aö vera sljettaöir og annað
hvort kalklitaðir eöa oliumálaðir, öll horn íhvolf og gólfið annaöhvort úr
sterkri eggsljettri steinsteypu eða vatnsheldum gólfhellum (tíglagólf).
Hentugast er, aö sauriratiö sje stór, galvaniseruð vatnsfata,_ en ekki stærra
íiát, þó oftar verði þá aö tæma þaö. Utan um fötuna er best aö hafa umgerð
ur hvítum leir með sethring á hjörum yfir. Englendingar búa slík salerni
til og líta þau mjög líkt út og venjuleg vatnssalerni, eru mjög þrifaleg
og litlu dýrari en góöur kassi úr timbri. Til þess aö eyða sem mest ólykt
er gert ráö fyrir, aö þurri ösku sje blandað saman við saurindin í hvert
sinn sem salernið er notaö. Er þá dálítill öskukassi (fata) í salerninu
og hæfilega stór sleif í honum til þess aö hún nægi sljettfull í hvert sinn.
Askan þurkar þá þvagið upp aö mestu og drýgir auk þess áburöinn. Aö
sumu leyti er það þægilegra, aö þvag og saur safnist hvort fyrir sig
og má þá hella þvaginu burtu. Saurindin veröa þá miklu fyrirferöar-
minni og sjaldnar þarf aö losa fötuna. Er þetta auðvelt meö salernis-
fötum, sem til þess eru gerðar. Þó fylgja þessu nokkrir ókostir og auk
þess spillist áburðurinn, sem er hvaö mestur í þvaginu. Sje ekki horft
í áburðinn og vatnsveita í húsinu er sjálfsagt aö hafa vatnssalerni, sem
er miklu þrifalegra.
7. öskuklefi er viö hliöina á salerninu. Má geyma þar svo mikið af
ösku sem þarf til salernisins. Vissara væri að hafa steinsteypta brík þvert
yfir klefann, svo aö neistar gætu síður hrokkiö aö hurðinni, ef eldur
kynni aö leynast í öskunni.
d. Háa loft.
Háa loftið er fyllilega manngengt og má því hafa mikla geymslu þar,
þó ekki sje hún allskostar handhæg. Ætlast er til, aö stigi liggi upp á háa
loftiö úr loftsgöngunum og leiki á kengjum, svo draga megi hann meö
taug upp aö loftinu og hleypa honum niður eftir vild. I viölögum mætti,
ef til vill, nota loftið til þe%s aö hengja þar þvott, en annars er margt aö
geyma á sveitaheimili, bæði fyrir hjú og húsbændur, svo rúm þetta ætti
að koma til ýmsra nota, sjerstaklega fyrir hluti, sem ekki eru notaðir
hversdagslega t. d. innri gluggar. Þeir væru þar óhultir aö sumrinu.
Auöveít væri þaö og aö hafa baggagat á öörum enda loftsins og umbúnaö
svo draga mætti upp þungavöru. Gæti þá komið til tals aö geyma þar
matvöru (mjöl) því þar væri hún óhult fyrir raka. Frh.
* Einfaldur kalklitur hefur þann mikla kost, að hann er afar ódýr og þrifalegur,
en þarf oft að endurnýjast.
Þakkarorð.
Góðir menn í Austur- og Út-Landeyjum í Rangárvallasýslu hlupu drengi-
lega undir bagga síðastliðinn vetur meö þeim Skaftfellingum, er einna verst
uröu úti af völdum Kötlugossins, með þvi aö taka af þeim skepnur til
íoðurs á miðjum vetri, og þágu enga eða litla borgun fyrir. Þetta vil jeg
fyrir hönd allra þeirra, er hlut eiga að máli, þakka þeim mikillega, um
leiö og jeg vil að almenningi veröi þessi drengskapur kunnur.
Mýrdælir ýmsir í Vestur-Skaftafellssýslu veittu 0g góöa aðstoð Skaft-
ártungumönnum, er fóðurskortur varö þegar út á fór aö líða, sem einnig
er þakkarvert.
P. t. Reykjavík, í júlí 1919.
fra Stokkhólmi
cr í miklu áliti
3 stærðir.
Ein skilur 60 lílra á klst.
önnur — 90 — - —
þriðja — 130 — - —
Reynið þessa skilvinda.
Allir hrésa henni, sem
reynt hafa.
Aðalumboð á íslandi hefur:
Árni Einarsson & Co.,
Laugaveg 28, Reykjavík.
\ i-
■Notið eingöngu
F R Y S TIV J E L A R
\
frá
THOMAS THS. SABROE & CO., AARHUS,
sem eru nolaðar um allan heim og þykja
alstaðar bestar. Hafa lilotið mikið lof og
fjölda hæstu verðlauna.
Hjer á landi eru vjelar þessar notaðar hjá Bláturfjelagi
Suðurlands, Reykjavík; Sameinuðu íslensku verslununuin,
Akureyri, og ísfjelagi Vestmannaeyja:
Eimsliipafjolag íslands
Og
Samoinaöa gufusltipafjolagiö
nota eingöngu þessar frystivjelar i skipum sínum.
2700 vjelar af öllum stærðum þegar seldar/
Hiðjið um upplýsingar og verðlista.
Einkasall á íslandi
Ct. J. Johnsen
Vestmannaeyjum.
,rrederikshavn
er besti fjórgfeng'ismótorinn.
Þorsteinn Jónsson
járnsm. Reykjavík
fyrir vestur- og suðurland.
Ilann brennir steinolíu og er mjög
sparneytinn.
Vjelin er afar vönduð og ábyggi-
leg, gangviss og hæg meðferðar.
Nánari upplýsingar um vjelina og
hið afarlága verð gefa umboðs-
mennirnir
Karl Nikulásson
konsúll Akureyri
fyrir norður- og austurland.
Gísli Sveinsson.
Fj elagsprcntsmiö j an.
2700 frystivjelar frá eixmi verksmiðju!