Lögrétta - 10.12.1919, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTA
Útvegar: Byggingu á botnvörpungum vid 1. flokks
smíðastöð, — stærð Í40, vjel 600 hestöfl. — Verð ca.
300.000 kr.
Mótorfiskibáta bygða við 1. flokks byggingarstöð í Dan-
mörku. Stærð 15—18 smálestir. Vjel 25—30 hestöfl. Bygg-
ingartími ca. 3 mánuðir. Verð 30—35,000 kr.
Síldartunnur og salt, mjög ódýrt. Cement frá nýrri
Aerksmiðju í Danmörku, 20—25°/o ódýrara en annarstaðar.
Utanáskrift:
rSOII, Cbr. Kovrups Mi li Hellerup,
Notið eingöngu
FRYSTIVJELAE
frá
THOMAS THS. SABROE & CO., AARHUS,
sem eru notaðar um alian heim og kykja
alstaðar bestar. Hafa hlotið mikið lof og
fjölda hæstu verðlauna.
Hjer á landi eru vjelar þessar notaðar hjá Sláturfjelagi
Suðurlands, Reykjayík; Samcinnðu íslensku rerslununum,
Akureyri, og ísfjelagi Vestmannaeyja:
Slmsls.lpafjelas íslands
og
Samolnaöa gufusls.lpafj ©la«lö
. nota eingöngu þessar frystivjelar í skipum sínum.
2700 vjelar af öllum stærðum þegar seldar.
Biðjið um upplýsingar og verðlista.
Einkasaii á íslandi
G-. J. Joknsen
Vestmannaeyjum.
k
Aktiebolaget
Svensk-Islándska Handelskompaniet
(Hluíafélagið SæDsk-Islenska verslunarfélagið)
Stockholm.
Utflutningur,
Reykjaví k.
Aöflutningur
AðalsUrifstofa: Malmtorgsgatan 3,
Stockholm.
Framkvæmdarstjóri: RagnarLundborg.
öll brjefaviðskifti við ísland fara fram á íslensku.
til fiskveiSa í landhelgi Grænlands,
a yfirlýsingu innanríkisráðaneytisins
1*7. júlí 1905, einni. Þessi rjettur er af-
Iciðing af því, að hvorki i Anordning
1776 nje neinstaðar í dönskum lög-
um ér fiski í landhelgi Grænlands
bannað nje áskiliS neinni sjerstakri
stjett nje hóp af borgurum. Þar á
móti eru til frumrænar og skýlaus-
ar lagaheimildir fyrir því, aS dansk-
ir borgarar og aSrir, sem uppfylla á-
kveSin skilyrSi, hafi án undantekn-
ingar rjett til aS fiska í danskri land-
helgi og engir aSrir. Eftir skýringu
próf. Berlins sjálfs, ber aS skilja viS
danska landhelgi ekki aS eins strand-
sæinn viS þaS land, sem landfræSis-
lega heitir Danmörk, heidur einnig
landhelgina viS Færeyjar og Græn-
íand og áSur viS ísland og Vestur-
heimseyjarnar. Þessi skýring er einn-
ig sú, sem var og er staSfest í starfi
og raun. í landhelgi Grænlands er
og hefur þá einnig stöSugt veriS rek-
iS fiski af dönskum borgurum án
nokkurra sjerstakra heimilda. En yf-
irlýsing innanríkisráSaneytisins skift-
ir máli í þeásu sambandi, af því yfir-
lýsingin var gefin í sambandi viS
síSustu tilkynningu til sjófarenda í
Davissundi, danskra og erlendra, og
þess vegna var sjerstök ástæSa ti'
þess aS gera undantekningu, ef fiski
rjetturinn var ekki áskilinn (forbe-
holdt) öllum dönskum borgurum, en
slíka undantekningu er ekki aS finna,
enda mundi innanríkisráSaneytiS
skorta heimild til aS gera undantekn-
ingu frá gildandi lögum.
Próf. Berliri virSist blanda tveim
óskyldum hugtökum saman, fiski-
ijetti í landhelgi Grænlands og rjetti
til aS nálgast land. Þessi hugtök eru
algerlega sjerstök hvort út af fyrir
sig. Raunar er ekki hægt aS notfæra
sjer fiskirjettinn nema meS því aS
mega nálgast landiS, eri undir eins
og þessi hindrun fellur burtu, verS-
ur fiskirjetturinn nothæfur, og þetta
hefur nú einmitt átt sjer staS.
ÁSur var þaS svo, aS Danakonung-
ar bönnuSu skipum aS koma nær
Grænlandi en sem svaraSi 15 mílum
og síSar var þáS fært niSur í 4 míl-
ur og meS „Anordning 1776“ var
þetta bann algerlega felt burtu, og
anordning 1776 lætur sjer riægja aS
banna verslun á landi og viS land á 1
Grænlandi og „besejling" þ. e. flutn-
ing á vörum og fólki frá og til hafna
á Grænlandi, en sem liklega verSur
aS skiljast í viSari merkingu sem þaS:
aS sigla inn á hafnir og hafa mök
viS land. AnnaS hefur ekki veriS lagt
og er ekki hægt aS leggja inn i þetta
orS.
Þar sem ekki er lerigur til neitt
bann gegn því aS nálgast Grænland
og sigla um landhelgi þess, og ís-
lendingum heimilt aS hafast þar viS,
er fiskirjetturinn í landhelgi Græn-
larids einnig orSinn nothæfur fyrii
íslendinga.
Þá kemur lokun Grænlands. Próf.
Berlin viSurkennir aS vísu, aS lokun
Grænlands sje ósamræmanleg viS
reglur núgildandi þjóSarjettar, en
heldur því þó fram, aS lokun Græn-
lands sje „undanþága frá þjóSarjett-
inum löghelguS af þjóSarjettarlegum
vana.“ Þessi röksemd er bersýnilega
haldlaus, vegna þess aS þjóSarjett-*
urinn þekkir hvorki hefS nje lög-
helgun vegna vana. Þar á móti er
löghelgun af vana viSurkend og mjög
almenn í. rikisrjettinum, sem mjög
hefur tekiS huga próf. Berlins. 1
þjóSarjettinum er ólögleg eSa heim-
ildarlaus rjettarathöfn ólögleg, og
heldur áfram aS vera ólögleg, og fær
aldrei á sig hefS. ÞaS sannar ekkert,
þótt nú lokun Grænlands kunni aS
hafa veriS i samræmi viS þjóSarjett
þess tima, þegar hún var stofnsett og
lilkynt, því þegar þjóSarjetturinn
breytist, eru hin einstöku ríki þjóSa-
riettarsamfjelagsins skyld aS breyta
lögum sinum þannig, aS þau sjeu á-
valt í samræmi viS þjóSarjettinn.
ÞaS nálgast þvi hártogun, þegar
próf. Berlin vill halda því fram, aS
hin dönsku lokunarlög á Grænlandi
hafi viS þaS, aS koma í bága viS
þjóSarjettinn, fengiS á sig hefS og
orSiS hluti úr þjóSarjettinum.
Danmörk hefur þá einnig viSur-
kent þetta meS því, aS beiSast og
tryggja sjer meS samningum leyfi
fjölda rikja til þess aS mega halda
iandinu lokuSu. Þessir samningar
væru algerlega þýSingarlausir, ef
lokun Grænlands væri þjóSarjettur,
því rjettindi samkvæmt þessum
samningum eru svo miklu ver trygS
en rjettindi samkvæmt almenna
þióSarjettinum, aS þar er engin sam-
jöfnuSur. 1 tilkynningu til sjófar-
enda í Davissundi og víSar er þá 5
góSu samræmi hjer meS skírskotaS
til samninga, sem Danmörk hafi gert
viS einstök ríki, en alls ekki til þjóSa-
rjettarins, seiri þó mundi miklu á-
hrifameira, ef þaS væri hægt.
ÞaS er ofsagt af próf. Berlin, aS
ísland hafi viS upptöku sína í þjóSa-
1 iettarsamfjelagiS skuldbundiS sig
til aS hlíta öllum þjóSarjettarlegum
reglum, sem giltu viS upptöku þess.
því þaS hefur aS eins sem afleiSing
af viSurkenningu annara ríkja, skuld-
bundiS sig til þess aS hlíta þeim
hluta af þessum reglum, sem eru al-
mennar, almenna þjóSarjettinum.
þeim reglum, sem allir meSlimir
iijóSarjettarsamfjelagsins hafa samþ
ng ekki verSur breytt eSa þær numd--
ar úr gildi nema meS samþykki allra
meSlima þjóSarjettarsamfjelagsins
Og þetta mun nú líklega vera þaS,
scm próf. Berlin á viS. En þá eru líka
þær ályktanir, sem hann byggir á
þessu, fallnar um koll, því lokun
Grænlands er ekki almennur þjóSa-
rjettur; þaS fer fjarri því, lokunar-
lögin eru þveröfug mótsetning viS
reglur hans. Um uppruna lokunar
Grænlands segir próf. Berlin rjetti-
lega, aS hún sje frá þeirri tíS, „þeg-
ar konungar Danmerkur og Noregs
töldu sig ekki aS eins sem eigendur
ciönsku sundanna og alls Eystrasalts,
hafa rjett til aS heimta Eyrarsunds
toll fyrir aS sigla gegnum „danska
strauma", en bönnuSu einnig, sem
eigendur NorSurhafanna, alla umferS
þar, fyrir riorSan Bergeri.“ Lokun
Grænlands er þjóSarjettarlega sjeS
a'veg sama eSlis og þessi bönn, jafti
þ.jóSarjettarlega ólögmæt og þau-, og
viShald hennar undir því einu kom
:S, aS þjóSirnar af fúsum vilja vilji
láta vera aS troSa hana undir fótum.
Próf. Berlin viSurkennir þá einnig
óbeinlínis, aS lokun Grænlands sje
■brot á þjóSarjettinum, þar sem hann
ieggur til aS Danir opni landiS af
íúsum vilja, af ótta fyrir því, aS ein-
hver ríki heimti þaS opnaS. Því ef
lokun Grænlands væri hluti úr al-
menna þjóSarjettinum væri ekkert aS
óttast, því þá þyrftu öll ríki og þar
meS Danmörk, aS fallast á breyting-
una á opnun Grænlands, til þess hún
yrSi lög.
Enn síSur sannfærandi er rök-
semdafærsla sú,' sem próf. Berlin
kyggir á þegjandi samþykki og
skorti • mótmæla, og óbeinni viSur-
kenning. Ekkert af þessu getur lög-
helgaS þjóSarjettarlega rjettarathöfn
sem lokun Grænlands er. Ef þjóSa-
rjettarleg rjettarathöfn gengur út á
þaS, aS ríki tileinki sjer eitthvaS
sem þaS og sjerhver meSlimur 5
þjóSarjettarsamfjelaginu hefur sam-
lcvæmt þjóSarjettinum, rjett til aS
helga sjer, án þess aS skerSa rjett
annars, er óbein viSurkenning, þegj-
andi samþykki og skortur mótmæla
nægilegt til aS skapa rjett. En ef eitt
hvert riki meS löggjöf sinni hrifsar
undir sig eSa heldur áfram aS áskilja
sjed einu rjettindi, sem samkvæmt
þjóSarjettinum er áskiliS öllum meS-
íimum þjóSarjettarsamfjelagsins, þá
er þegjandi samþykki, skortur mót
mæla eSa óbein viSurkenning, sama
og engin viSurkenning, því hjer þart
samkvæmt þjóSarjettinum frumrænt
leyfi frá hverjum einstökum meSlimi
þjóSarjettarsamfjelagsins. Og þetta
leyfi verSur aS eins rjettarband milli
þess rikis sem leyfiS fær og hvers
einstaks af þeim ríkjum, sem leyfiS
veita, og þaS gildir ekki lengur en
hvert einstakt ríki vill vera bundiS.
Þótt allir meSlimir þjóSarjettarsam-
fjelagsins veittu leyfiS, væri þaS þó
ekki bindandi fyrir þjóSarjettarsam-
fjelagiS nje fyrir nýja meSlimi, sem
gengju inn í þaS. Röksemdir þær,
sem próf. Berlin byggir á þegjandi
samþykki etc., eru eins og þær rök-
semdir sem hann byggir á hefS eSa
vana, án nokkurs minsta þjóSarjett-
arlegs gildis.
Próf. Berlin hefur misskiliS orS
mín um þaS, hverjir dæmi þá ís-
lendinga, sem kunni aS brjóta lokun-
arlög Grænlands. Jeg hef aldrei vilj-
aS neita því, aS Danir dæmdu þá
„lögbrjóta" sem næSust á Grænlandi
cg fariS yrSi meS til Khafnar. Þessu
hefur mjer ekki dottiS i hug aS neita,
hcldur draga fram þá breytingu, sem
orSiS hefur x. des. 1918, aS ef Græn-
íands-lögbrjótar komast hingaS heim
vcrSa þeir ekki dæmdir af dönskum
dómstólum eSa eftir dönskum lög-
um. Þeir verða ekki framseldir. Þetta
skiftir miklu máli, af því mjer vitan-
lega — þaS getur veriS fyrir því —
hefur aldrei náSst neinn lögbrjótur
viS Grænland, þótt lokunarlögin hafi
veriS brotin mjög mikiS. Islenskir
borgarar verSa dæmdir hjer, eftir ís-
lenskum lögum, fyrir hugsanleg af-
brot. En í-íslenskum lögum-er ekk-
crt ákvæSi, er banni Islendingum aS
fara allra ferSa á Grænlandi. Sj,s
Grænland samt lokaS fyrir íslending-
um, ber stjórn íslands ábyrgS á því.
aS slíkar hindranir hafa ekki veriS
birtar til eftirbreytni fyrir borgarana,
eins og líka borgararnir eiga heimt-
ingu á, aS íilenska stjórnin skerist i
lc-ikinn, ef Danir gera eign þeirra ó-
löglega upptæka eSa atvinnu þeirra
iinekki á Grænlandi eins og þeir
tinnig hafa rjettmæta kröfu til skaSa-
bóta, hvort heldur sökin er Dana eSa
íslenskra stjórnarvalda.
Jeg þakka próf. Berlín fyrir aS vilja
rjetta mjer hönd yfir AtlantshafiS ti!
baráttu fyrir opnun Grænlands. Jeg
verS því niiSur aS hafna þessari góSu
hönd. Grænland er eins opiS fyrir
londum mínum og þaS getur orSiS
og rjettarstaSa þeirfa þar eins góS
og hún getur veriS. Mál Dana á
tirænlandi læt jeg mig engu skifta.
IíaustiS 1916 lagSi jeg fyrir dönsku
síjórnina í fullum trúleikum ráSagerS
um endurreisn hinnar fornu nýlendu
vorrar á Grænlandi. Einstakir menn
og stofnanir sem höfSu æSstu sjer-
þekkingu á þessu máli ábyrgSust, aS
þessi ráSagerS væri gagnhugsuS
æskileg og framkvæmanleg, svo dómi
próf. Berlins um hana er ofaukiS.Eft-
ir margar ítrekanir fjekk jeg eftir
il/2 árs biS neitandi svar. SíSar, þegar
jeg fór fram á aS fá fararleyfi til
Grænlands, var rnjer synjaS þess og
engar vonir gefnar um, aS þaS mundi
fást síSar. Þar á eftir leitaSi jeg mál-
efni mínu liSs á öllum þeim stöSum í
Danmörk, er slíks var aS vænta, en
fjekk hvervetna afsvar — jeg er ekki
í efa um hvers vegna. — Hjer meS
var mjer gerSur einn kostur nauSug-
ur, aS berjast einn fyrir málefni mínu
á móti ríkinu og utan ríkisins. Þann
bikar mun jeg tæma í botn. Aldrei
mun jeg skipa bekk Dana á Græn-
landi eSa reka erindi þeirra þar fús
eSa nauSugur. Opnun Grænlands hef-
ur heldur aldrei legiS mjer á hjarta.
heldur endurreisn hinnar forníslensku
nýlendu, og þaS mál skal fram, hvort
sem mönnum líkar betur eSa ver.
Þótt Danir hafi allan flota sinn við
Grænland, skulu þeir þó ekki geta
hindraS þaS, aS jeg fari um landiS
þvert og endilangt, og jafn ómögu-
legt skal þeim verSa aS hindra þaS.
að við íslendingar nemum þar land.
Jón Dúason.
Árnar okkar.
Hjer í bænum er nú, aS sögn, ný-
rnyndaS stjórnmálafjelag, fyrir for-
göngu forkólfa innilokunarmanna.
ÞaS er sagt fárnent. En tilætlunin er
sú, aS safna 'liSi gegn þvi, aS ráSist
verSi í aS starfrækja fossa hjer á
landi aS nokkrum mun. Stefnuskrá
fjelagsins mun felast í þeim orSum
sem höfS eru eftir einum af stjórn-
cndum þess, en hann er sagSur hafa
mælt þau af miklum móSi og sann-
færingarhita á þingmálafundi hjer
íyrir skömmu. OrSin eru svohljóS-
andi:
,jÁrnar okkar eiga aS fá aS renna
ítjálsar til hafsins eins og þær hafa
gert frá alda Ö81i.“
ÞaS hafSi veriS grátklökkvi í rödd-
inni, er hann mælti þessi orS, og auS-
heyrt, aS hann fann í hjarta sínu sárt
til þess órjettar, er hugsaS væri til aS
hafa í frammi viS árnar okkar og
þeirrar hættu, sem yfir þeim væri
vofandi. Einfeldisleg og barnaltg eru
þessi ummæli, og ekki líkleg til aS
hafa áhrif meSal þroskaSra manna.
En svona íossandi fagurgali, verkar
oít dáleiSandi á lítthugsandi sálir.
Hjer er veriS aS stofna til aftur-
haldsflokks, til þess aS leggja höml- ^
ur á verklegar framkvæmdir, sem
koma eiga landbúnaSi 0g iSnaSi aS j
notum, en einmitt á þvi sviSi er þörf- |
in brýnust fyrir skjóta framsókn Þar
erum viS svo tilfinnanlega á eftir ná-
grannaþjóSunum. Vonin um viSreisn
landbúnaSarins er einmitt aS miklu
leyti bundin viS notkun fossaaflsins,
ÞaSan á aS koma áburSur til rækG
i.nar landsins. ÞaSan eiga sveitir og
bæjir aS fá ljós og hita. ÞaSan á aS
koma afl til iSnaSar og til bættra
samgöngutækja milli höfuSstaSar
landsins og hinna stóru landbúnaSam
sveita austan fjalls.
Engir menn eru landi okkar óþarf-
ari en trúleysingjarnir á framtíSar- |
ínöguleikana, sem telja framkvæmda- i
kiark úr þjóSinni og níSa niSur vonir
hennar um betri og bjartari framtiS
en fortíS, en þaS gera innilokunar-
mennirnir, kyrstöSumennirnir, þessir I
hugsjónalausu hundaþúfnadýrkendur,
meS augun í rössununu l>e^r eru
] á ekki alveg blindir.
Kári.
Fjelagspren*srm®jan-
2700 frystivjelar frá einni verksmidjn!