Lögrétta - 11.08.1920, Blaðsíða 2

CÖGRJETTA kemur út á hverjum mi8-
vtRuáegi, og auk þess aukablöð við og við,
t'erð io kr. árg. á Islandi, erlendis 12 kr.
50 014. Gjalddagi 1. júlí.
í upphafi ljóst, þegar jeg ákvað
nafnið, að það mundi margan
hneyksla og valda misskilningi.
Björn sál. Jónsson ritstj. og síðar
ráðherra, hvatti mig til þess að hafa
þetta nafn á skólanum, sem átti að
innleiða hjer grundvigsku skólastefn-
una. Hann vildi ekki að jeg tæki neitt
tillit til almenningsálitsins í þessu.
Svipaða skoðun hafði Schröder,
skólastjórinn í Askov. Báðir þessir
menn áttu því í rauninni eins mikinn
þátt í því og jeg, að skólinn bar lýð-
háskólanafnið. Þeir treystu mjer ti!
þess, að bera skólann fram til sigurs
og ryðja lýðháskólastefnunni braut.
Svo kom Jónas með síria annáluðu
grein um Askov og lýðháskólastefn-
una. Hann gerðist talsmaður höfð-
ingjaskólanna ensku og heill hópur
kennara límdust við hann og munu
seint frá honum losna. Eftir það fóru
ýmsir að tapa því áliti á lýðháskóla-
stefnunni, sem þeir áður höfðu. Og
frá ýmsum úr kennarastjettinni bljes
nú kaldara en áður til Hvítárbakka-
skólans. „Skólablaðið" t. d. kannað-
ist við engan lýðháskóla á íslandi.
Þegar Hvítárbakkaskólinn hafði
staðið um nokkur ár, spruttu upp
unglingaskólar hjer og þar, hver á
fætur öðrum. Þeir voru flestir í sam-
bandi við barnaskóla i kaupstað, eins
konar framhaldsskóli, og höfðu sama
húsnæði og kermara og barnaskól-
arnir. Kenslan var 4—5 mánuðir, einn
vetur, nema 2 eða 3 sem höfðu 6 mán-
aða kenslu. Frá sumum þeirra and-
aði þungt til Hvítárbakkaskólans, lík-
lega af því að hann hafði meiri styrk
en þeir. Var svo farið af sumum, að
setja Hvítárbakkaskólann á bekk
með þessum skólum. Hann átti þó
enga samstöðu með þeim. Þingmaður
Dalamanna vildi það mest gera fyrir
Hvítárbakkaskólann, að lofa honum
að fá jafnan styrk á við unglinga-
skóla. Var þó Hvítárbakkaskólinn
eigi sýslu- eða kaupstaðarskóli. Hann
stóð sjálfstæður uppi í sveit, að eins
styrktur af landssjóði og sóttur úr
öllum hjeruðum landsins. Hann hafði
dýrari og meiri húsakynni, kenslu-
krafta og kensluáhöld en unglinga-
skólarnir, og lengri námstíma 0g fl.
nemendur en þeir. Skólinn hlaut því
að fá meiri styrk en unglingaskóþ-
arnir, sem tiltölulega litlu þurftu til
að kosta. Þurítl pvi eigi að líta öf-
’undarauguin til Hvítárbakkaskólans
fyrir fjárstyrkinn og þau sjerrjett-
indi sem hann hafði frá þinginu fram
yfir unglingaskólana.
Jeg ætla eigi að ræða um það, hve
sárt mig tók það, að svo margir úr
kennarastjettinni, leynt og Ijóst, voru
skólanum andvigir og sýndu mjer
litla samúð í erfiðu starfi mínu. —
Mjer fanst það koma úr hörðustu átt.-
Sumir íslendingar halda að dönsku
lýðháskólarnir sjeu óvenju háar og
íínar visindastofnanir handa alþýðu.
Þetta há, sem sett er framan við orð-
ið skóli, veldur því. En vísindastofn-
anir handa lærðum mönnum, sem á
alþjóðamáli nefnast Akademier eða
Universiteter kallast á voru máli há-
skólar. —• Barnaskólar Dana (Folke-
skoler) heita á góðri íslensku: lýð-
skólar. En æðri lýðskólar eða hærri
kallast Folkehöjskoler, og er það rjett
þýtt á ísl.: lýðháskólar. Þessir skól-
ar voru lengi hinir einu skólar í Dan-
niörku, sem veittu alþýðu frekari
fræðslu en barnaskólarnir gerðu.
Nú eru þar margir kvöldskólar og
unglingaskólar, að sumu leyti hlið-
stæðir lýðháskólunum.
Dönsku Iýðháskólarnir geta fæstir
veitt mikla beina þekkingu, því náms-
tíminn við þá er að eins 5 mánuðir,
einn vetrartíma, (3 mánuðir fyrir
stúlkur að sumrinu). Jeg tala hjer
eigi um Askov, sem er allvísindaleg
kenslustofnun. Þar er námstími nú
18 mánuðir, en var áður 12 mánuðir.
Skóli sá stendur alveg sjerstæður.
Hann þekkja íslendingar best, og
miða alt við hann.
Aðalstyrkur dönsku lýðháskólanna
iá eigi í fræðslukerfinu beinlínis,
heldur í góðum áhrifum á ungmenni,
að vekja þau til menningar og mann-
dygða. — Framan af voru nálega
engar bækur lesnar i skólunum, en
kenslan öll munnleg. Nú er þetta að
breytast. Nú eru yfirheyrslur-tíðari.
Og yfirleitt eru skólarnir nú alt aðrir
en þeir voru fyrir 1—2 mannsöldrum
og kemur það til af því, að aðalgrund-
völlurinn sem skólarnir voru reistir
á, er brostinn. Það var trúarvakning
og þjóðernisbarátta, sem kom skólun-
um upp. Þetta var lengi lífið og sálin
i þeim. Trúin er nú visiri og blandin
og þjóðernisbaráttan engin. Forvígis-
mennirnir fyrstu voru eldlegum guð-
móði gæddir. En svo er með þessa
skólastefnu, eins og allar aðrár and-
legar stefnur, að þær verma best fyrst
eða eru áhrifamestar. Þær dofna og
breytast með tímanum. — Þetta finna
uú og játa danskir lýðháskólamenn
og þykjast eigi sjá hvar það lendir.
Hvað til bragðs eigi að taka til þess
að halda eldinum við.
Það segja nú vitrir menn í Dan-
mörku, að fyrirmyndarskólinn hans
Chr. Kolds mundi nú illa sóttur, og
ckki þykja við tímans hæfi. Annað.
sem hélt miklu lífi og fjöri í lýðhá-
skólunum, var goðafræðiri norræna,
symbólíkin í Grundtviks-anda. Nú
hafa vísindin skýrt þessa fræði á ann-
an hátt en Grundtvig — og síðan er
hún alt arinað menningarmeðal í skóla
en hún var.
Það hefur þegar sýnt sig, að í engu
landi hefir lýðháskólastefnan þrifist
eins vel og í Danmörku, móðurlandi
hennar. Grundtviski skólaandinn
þrífst eigi í útlendum jarðvegi; á t.
d. illa við sænskan og ísl. þjóðaranda.
Sænsku skólarnir eru í mörgu ólíkir
hinum dönsku, og hafa 2ja ára náms-
tima og mikið lexíunám. Hvítár-
bakkaskólinn hefir mjög lagað sig
cftir þeim í ýmsu.
Eigi má þess þó vænta, að
„Grundtvig'ski" andinn í skólunum
nái sömu tökum hjá útlendingum, og
hann hefur náð hjá Dönum. Þjóðirn-
ar eru ólikar að skapferli, tilfinning
og trúarlíf búa við mismunandi lífs-
kjör. Mjer hefur því altaf verið það
ljóst, að ísl. lýðháskóli yrði að mestu
að vera runninn upp úr ísl. andlegum
jarðvegi, lagaður eftir staðháttum og
andlegu lífi þjóðarinnar, hvað sem
ytra forminu og kenslulaginu líður,
sem altaf verður sameigfinlegt fyrir
clla lýðháskóla, í hvaða landi sem
þeir standa.
Nú eru Þjóðverjar að stofna mörg
hundruð lýðháskóla hjá sjer, í þraut-
um sinum, til viðreisnar þjóðarand-
anum. Prófsýkin og efnishyggjan var
þar í landi komin hátt. Skólarnir
verða vitanlega eigi „grundtvígskir"
i anda. Það er kensluformið, liíaridi
orðið, og sá heilnæmi skóla-andi, sem
einkennir alja. lýðháskóla, sem Þjóð-
' erjar vilja inn í alþýðuskóla sina.
En þá vantar kérinara, serri kynst hafa
persónulega dönsku skólunum, og
verða því mest að styðjast við þau
mörgu rit um þá, sem nú eru á þýsku
komin, ófriðarárin.
Jeg vil taka það fram að lokum, að
þegar öllu er á botninn hvolft, þá
muni Hvítárbakkaskólinn ekki hafa
staðið að baki minni háttar lýðhá-
skólum Dana, smærri skólunum. Hitt
kemur mjer vitanlega eigi til hugar
að jafna honum við gömlu og bestu
skóla þeirra, sem standa enn á forri-
um merg. Skólarnir þar, eins og ann-
arstaðar, misjafnir, sömu tegundar.
ísl. gagnfræðaskólar t. d. smávaxnir
i samanburði við erlenda gagnfræða- -
skóla. — Eða þá háskólinn okkar.
Þolir hann samanburð við erlenda há-
skóla ? Ef stöku lærðum herrum, hef-
ur þótt það hneyksli, að kalla Hvít-
árbakkaskólann lýðháskóla og talið
iiann villa mönnum sýri, þá mætti má
ske efast um, hvort minna hneyksli
væri að kalla embættismannaskólann
í Reykjavík (háskólann) Universitet
eða Akademie. ,
Jeg bið alla góða menn nú og í
íramtíðinni, að gæta þess, þegar þeir
dæma um Hvítárbakkaskólann, að
hann var stofnaður og starfræktur af
fátækum manni, sem í ýmsu neriti eigi
að binda bagga sina sömu hnútum og
samtíðin, eða tískan og heimskan
læimtuðu. Jeg var eigi „autoriserað-
ur“ af gyltum prófstimpli æðri skóla,
heldur sjálfmentaður í flestu því sem
jeg kendi. Jeg var eigi heldur eins
konar meðlimur klíku eða í heldri-
manna samábyrgð, sem nú er svo al-
máttug í voru ísl. kotriki. Hjer verð-
ur alt að vera fínt að útlendum móð
með yfirlæti og eyðslu, ef það á að
ganga í augu manna, æðri sem lægri.
Hjegóminn, eyðslan, flottheitin og
tísku-tildrið á svo einkar vel við nú-
tíðar kynslóð hinnar íslensku þjóðar.
— Af þessu öllu gerðu engir menta-
niálamenn eða leiðandi menn sjer neitt
far um að kynnast Hvítárbakkaskól-
anum, heimsækja hann og hlusta á
kerisluna í honum, svo þeir gætu vit-
að hvað hann var. - Það átti að þegja
hann í hel. En að sama skapi þreifst
hann og stækkaði, senr kaldara bljes
i kringum hann og skólastjórinn fann
meira til einstæðis síns.
Jeg kveð nú Hvítárbakkaskólann
hryggur yfir því að neyðast til þess,
heilsunnar vegna, að hverfa frá hon-
um, óskabarni mínu, áður en jeg gat
komið honum á þá braut, sem jeg
ætlaði mjer, og hefði komið honum,
ef harðhent örlög hefðu eigi tekið í
taumana. Svo mátti heita, að jeg hefði
klifið með skólann upp örðugasta
hjallann. Skólinn var búinn að ná al-
mennri viðurkenningu í hjeraðiriu, og
ovinum mínum að fækka og fjárhag-
urinn viðunanlegur. En þá kom
spánska veikin og lagði mig ómjúkt
þrisvar í rúmið, en skildi mig eftir
þrotinn að heilsu og kjarki. Jeg hætti
að geta sofið dögum og vikum sam-
an af áhyggjum og erfiðleikum dýr-
tíðarinnar, og vita allir, hvað þá er í
húfu. Get jeg því eigi lengur unnið
að æsku-hugsjón minni,alþýðufræðsl-
rinni, sem mjer hefur látið allra starfa
best. Jeg lifi í þeirri von og trú, að
Hvítárbakkaskólirin eigi fyrir sjer
langa og góða framtíð. Hann er nú
kominn í hendur góðra manna og ut-
an um hann er stór hópur ungra og
efnilegra marina í hjeraðinu, Hvít-
bekkinga og annara, að þá verð-
ur skólahald einhverstaðar erfitt, ef
skóli þessi þarf að hætta starfi sínu.
— Þakka svo öllum innilega, nem-
endum mínum.og öðrum, sem á einn
eða annan hátt hafa stutt mig í skóla-
baldinu og sýnt mjer umburðarlyndi
og samúð. — Hamingjan fylgi skól-
anum og hjeraðiriu, sem hann stend-
ur í.
Hvítárbakka, 1. maí 1920.
Sigurður Þórólfsson.
Lögjafnaðarnefndin.
Hún hefur nú lokið hjer störfum
í þetta sinn og fara dönsku nefndar-
mennirnir hjeðan í dag með „Fálk-
r.num“, er flytur þá til Bergen í Nor-
egi, fer fyrst eftirlitsför meðfram
Suðurlandinu og til Seyðisfjarðar, en
þaðan út.
Formaður dans’ka nefndarhlutans
er nú Borg’Jerg ritstjóri, en Bjarni
Jónsson frá Vogi formaður íslenska
hlutaris. Hr. Borgbjerg skýrði á
þessa leið frá gerðum nefndarinnar
lljer í viðtali við ísl. blaíamenn í gær :
Þá skoðun, er fram kom frá hin-
um íslensku nefndarmönnum, að
fiskiveiðaeftirlitið hafi, einkum á síð-
ari árum, verið ófullnægjandi, geta
dönsku nefndarmennirnir fallist á.
Eitt skip er ekki nægilegt, og vax-
andi hraði botnvörpuskipanna veld-
ur því, að eftirlitsskipið þarf einnig
að verða hraðskreiðara.
Samkvæmt 8. gr. sambandslag-
anna er Danmörku að eins skylt að
leggja til eitt skip til eftirlits á fiski-
miðuxn íslands í tíu mánuði ár hvert.
En dönsku nefndarmennirnir hafa —
án þess þó að þeir þar með á nokk-
úrn hátt taka afstöðu til óska íslend-
inga um endanlegt fyrirkomulag
íiskiveiðaeftirlitsins —• lýst yfir, að
- þeir mundu leggja það til við stjórn
og ríkisþing Danmerkur, að þau fari
í þessu máli á næstu árrimalveg eftir
því, hverja afstöðu alþingi og hin ís-
lenska stjórn taki til þessa máls, er
alþing kemur saman 1921.
Annars hefur nefndin haft til með-
ferðar framhaldandi framkvæmdir á
ákvæðum sambandslaganna, 0g hef-
ur orðið ásátt um, að beina athygli
dönsku og íslensku stjórnanna að þvi,
að hagkvæmt væri að s«m fyrst yrðu
gerðir samningar milli íslands og
Danmerkur um:
1. Heimsending sjómanna.
2. Gagnkvæma hjálp til manna,
sem þurfandi verða í öðru landinu,
en eiga heima í hinu.
3. Framsal sakamanna, og
4. fullnæging dóma.
Fyrir sambandið milli landanna
framvegis mundi það verða mjög
mikils vert, að símaviðskifti yrðu
hægfari og gætu aukist á þann veg,
að símagjaldið lækkaði og loftskeyta-
sambandið yrði meir notað, svo að
daglegar blaðafregnir og annað það,
sem báðum er áríðandi til samskifta
gæti orðið sem greiðast, en þetta er
með núverandi símagjaldi og starfs-
afli sambandstækjanna mjög miklum
erfiðleikum bundið.
Þar sem nú hið Stóra norræna
símafjelag hefur einkarjett á síma-
sambandinu milli Danmerkur og ís-
lands, er nauðsynlegt, ef breyting
ætti að nást á þessu sviði, að stjórn-
irnar tækju upp samninga um málið
við fjelagið, og mætti þá búast við,
að fjelagið, sem venjulega hefur góð-
rn skilning á þeim þjóðfjelagsþörf-
um, sem starfsemi þess snerta, mundi
láta að óskum, er bornar væru fram
sem áhugamál beggja þjóðanna.
Nefndin hefur því orðið ásátt um,
að leggja til við báðar stjórnirnar, að
samningaumleitanir um bætt símavið-
skifti verði byrjaðir sem fyrst.
Að lokum hafa stjórnir háskóla-
sjóða beggja landanna, sem rriyndað-
ir voru með sambandslögunum, ræðst
hjer við og kornið sjer samari um
vissar grundvallarreglur til samvinnu
íramvegis, en í stjórn þess sjóðsins,
sem danski háskólinn hefur umráð
yfir, eru allir dönsku nefndarmenn-
irriir þrír og Finnur Jónsson prófes-
sor, sem einnig liefur verið hjer
staddur nú, svo að þar vantaði að
eins einn mann af fimm. v
Nefndin skildist með óskum frá
báðum hliðum um framhaldandi sam-
starf að góðu samkomulagi milli
landanria.
!* Úti um heim.
Pólsku málin.
Það er nú svo komiS, aS nýr ófrið-
ur virðist jafnvel yfirvofandi út af
þeim. Rússneska stjórnin hafði gef-
:ð fulltrúum sínum í Lundúnum um-
boð til þess að undirskrifa friðar-
samninga við bandamenn, en kvaðst
sjálf ætla að semja við Pólverja urii
frið milli Rússlands og Póllands. j
Jafnframt því lýsti hún þó yfir, að
hún væri fús til að viðurkenna sjálf-
stæði Póllands, en vopnaviðskiftum
vildi hún ekki hætta fyr en fulltrú-
ar kæmu frá Pólverjum til Moskvu
með fullkomið umboð tii að gera
samninga um frið. Bandaménn hjeldu
því fram, að alt yrði að vera útkljáð
11 m pólsku málin áður en saminn yrði
friður við Rússa af bandamönnum.
Vildu þeir fá 10 daga vopnahlje milli
Rússa og Pólverja og skyldu málin
rædd á þeim tíma. Fulltrúar Rússa í
Lundúnum þeir Kamineff og Krassin,
tilkyntu þetta rússnesku stjórninni
vg þar með, að krafist væri svars
innan síðastl. sunnudags.
Fregnskeyti frá 9. þ. m. segir, að
Rússar hafi með öllu aftekið að veita
10 daga vopnahlé. Ráðstefna banda-
r.ianna hafi svo'vísað öllu málinu til
umsagnar”’sjérfræðinga í her- og
flotamálum. Bretar og Frakkar hafi
beðið Bandaríkin hjálpar og skiftist
stjórnirnar í Lundúnum, París og
Washington nú sem óðast á skeytum
u.m málið.
Þá segir í símfregninni, að verka-
menfl haldi fundi um alt England og
mótmæli þvi, að lagt verði út í ófrið
til þess að hjálpa Pólverjum. Einnig
er sagt, að blöð franskra jafnaðar-
manna mótmæli. Frá Berlín er sím-
að, að þýskir jafnaðarmenn, báðir
eða allir flokkar þeirra, hafi skorað
á verkanienn, að koma í veg fyrir, að
vopn verði flutt til Póllands um
Þýskaland. — Rúmenar hafa nú lýst
yfir að þeir ætli að vera hlutlausir í
ófriðnum rniili Rússa og Pólverja og
^ömuleiöis Þjóðverjar og Austurrik-
ismenn.
Þing Litháa hefur nú staðfest frið-
arsamningana við Rússland og her
bolsjevíka er að hverfa burt þaðan úr
landi. -— Utanríkisráðherra Þjóð-
verja hefur lýst yfir, að Þjóðverjar
verði að taka upp aftur stjórnmála-
samband við Rússa.
Bolsjevíkar og mensjevíkar.
Eins og kunnugt er, hafa bolsje-
víkar gert út mikið af fulltrúum til
ýmsra landa til að útbreiða skoðanir
sínar, eða koma skipulagi á fjelags-
skap þeirra. Margar og misjafnar
sögur fara af sumum þessara manna,
sjálfsagt bæði sannar og ósannar.
Eirin af þessum mönnum, sem til.
Norðurlanda hefur komið, heitir
Tovia Axelrod. Hann átti að koma
skipulagi á frjettastofu bolsjevíka,
. Rosta. — Norskpr maður, Oscar
Pedersen, átti tal við hann, og skrif-
aSi síðan um það og fleira viðvíkj-
andi bolsjevismanum. Hann segir, að
kjarkurinn og fjörið hafi gneistrað af
Axelrod. Nú situr harin í fangelsi í
Þýskalandi fyrir þátttöku í uppreisn-
inni í Munchen. M. a. spurði hann
Axelrod, hver væri mestur lærifaðir
þeirra bolsjevíkanna, að því er til
kenninganria kæmi. Buchanin, svar-
aði Axelrod hiklaust, enginn jafnast
á við Buchanin.
Buchanin þessi er lítið sem ekkert
þektur hjer. En hanri hefur m. a.
skrifað bók, sem heitir „Stefnuskrá
sameignarmanna“ og hefur hún náð
feikna útbreiðslu í Rússlandi. —
Greinarhöf. segir reyndar um bók-
ina, eftir að hafa lesið hana, að beiri-
hnis stefnuskrá geti hún ekki heitið
—• heldur draumur, hilling, en svo
fagur draumur, að manni skilst það
vel, að höf. þykist eiga rj,ett á því, að
uota jafnvel hvaða meðal sem er, til
að gera hann að veruleika. Stefnu-
skrá getur bókiri ekki talist fyrir
aðra en þá, sem eru svo einfaldir að
halda, að þjóðfjelagið og ]>jóðfjelags-
þróunin gangi eins og líflaus vjel. —
En það álítu'r höf. að flestir bolsje-
víkar geri, og mætti með sama rjetti
siálfsagt segja það um marga fleiri
flokka, eins og hann líka tekur fram.
En hann segir að bolsjevisminn sje
eldri en allar rússnesku byltingarnar
og sje í rauninni ekki hliðstæður
neinni þeirra. Bolsjevismirin á heima
alstaðar á jörðinni, en ekki einungis
á þeim bíetti, sem heitir Rússland.
Munurinn ’er að eins sá, að í Rúss-
landi hafa bolsjevíkarriir orðið ráð-
andi stjórnmálaflokkur, en annarstað-
ar ekki. Stefna bolsjevismans hefur
þar verið borin fram til sigurs. En í
íaun og veru finst bolsjevismi í öll-
um löndum og öllum flokkum. Fyrir
r.okkrum árum, áður en bolsjevíka-
nafnið varð eins algengt og nú, var
það venja að kalla jafnaðarmanna
fiokkshelmingana russnesku menche-
viki og bolcheviki, miriimalista og
maximalista, eða lágkröfu og há-
kröfumenn. En frá þeirra sjónarrhiði,
sem ekki eru bolsjevíkar, mætti al-
veg eins kalla lágkröfumennina, þá
sem kröfðust þess mögulega, en há-
kröfumennina, þá sem kröfðusf þess
ómögulega. Það er ekki óliklegt, að
bolsjevíkar verði við- stjórn Rúss-
lands eriri uim allmörg ár, en það er
mjög líklegt, að stefna þeirra mótist
meira vg meira af anda lágkröfu-
mannanna, mensjevíkanna.
Ef efna- og atvinriulíf Rússlands á
að eridurreisast, segir höf., í nýrri,
betri og göfugri mynd og skapa
stjettalaust þjóðfjelag og afnema
þannig auðvaldið bæði í orði og á
borði, þá verður það ekki afleiðing af
stjórnmálavjelgengi bolsjevismans,
lieldur af eðlilegri þróun og eðlilegiurii
vexti. Stjórnmálaflokkarnir geta að
eins stutt og eflt þennari vöxt með
því að plægja jarðveginn. Og í því
starfi munu bolsjevíkar og mensje-
víkar mætast — mitt í stjórnmála-
deilunum — mætast alveg af sjálfu
sjer, af því að þeir eru Sammála um
markið. Og þannig mun það fara
einnig í öðrum löridum, með meiri eða
minni breytingum.
Danmörk.
(Frá sendiherra Dana).
Neergaard forsætisráðherra talar.
Síðastl. laugard. hjelt Neergaard
forsætisráðherra ræðu á stjórnmála-
fundi í Juulsmiride. Hann talaði þar
l:m hinar mörgu kosningar í Dan-
mörku í ár og sagði, að þær færu
fram til þess að veita Suður-Jótutri
full borgararjettindi í stjórnmálum.
Vinstrimenn og hægrimenn hefðu
viljað, að við það eitt miðaðist grund-
vallarlagabreytingin. Enginn Suður-
Jóti kærði sig um breytingar á þeim
grundvallarlöguim, sem samþ. hefðu
verið fyrir 5 árum, og ef suðurjótska
rnálið hefði ekki legið fyrir, þá hefði
ekki heldur nokkur maður heima t
Danmörku hreyft grundvallarlaga-
breytingurini. Við viljuin, sagði for-
sætisráðherrann, gagnstætt jafnaðar-
mönnttm, halda konungsveldinu, sem
á gamlar rætur í Danmörku. Það er
gott að hafa, þegar mikið liggur við,
cins og nú um páskaleytið, manri, sem
stendur utan við flokkana og gettilr
sagt: „Nú skulum við spyrja þjóð-
ina.“ Afstaða konungsins þá var fylli-
lega lögum samkvæm. Hefði þjóðin
þá sagt: Látum samband það, sem
farið hefur með völdin, halda þeim
áfram, þá hefði það fengfið að halda
þeim. Hinir ógleymanlegu viðburðir
i sambandi við sameiningarhátíða-
höldin í Suiður-Jótlandi sanna þetta
líka og sýna, að konungsstöðurini
tylgir sameinandi kraftur, sem ekki
væri hægt að hugsa sjer hjá öðrum
1 ikisyfirmanni en konungi, sem
stendur utan við stjórrimálaflokkana
eða yfir þeim. — Við viljum ekki
heldur afnema Landsþingið. For-
feður okkar ákváðu eftir mikla um-
hug’sun 1849, stjórnarskipun okk-