Lögrétta - 15.09.1920, Blaðsíða 4

LögRjetta
— Þetta fer aS veröa nokkuö
skrítiS samtal. Eig-um viS ekki aS
liætta ?
— Eins og þú vilt, sagSi hann þur-
lega.
ViS tókumst i kuldalega i hendur
og skildum.
Jeg var órór og óánægSur þegar
viS skildum. Mjer er illa viS aS skilja
þannig viS fólk. Jeg sagSi viS sjálf-
an mig, aS viS heföum heldur átt aS
reyna aS fá einhvern botn i samtal
okkar, í staS þess aö skilja svona. Já,
jeg var aS þvi kominn aS snúa viS
og reyna a& ná i hann aftur.
En hugsunin hvarflaöi aS svo
mörgu aS jeg gleymdi því, og hjelt
áfram aS ganga, án þess aS vita hvert
jeg stefndi.
Þegar jeg áttaöi mig, var jeg viS
uppganginn aö rauöa húsinu.
Jeg sneri viS og inn í næstu sæl-
gætisbúSina, til aS koma ekki tóm-
hentur. Svo sneri jeg viS aftur til
rauöa hússins, brölti upp bratta, mjóa
stigana og þreifaSi mig áfram eftir
dimmu loftinu uns jeg fann dyrnar.
— Kom inn, svaraöi Anna.
' Jeg lauk upp og gekk inn. Hún sat
í hægindastólnum sínum viS glugg-
ann. Jeg sá hana varla í rökkrinu.
ÞaS var fyrst þegar jeg kom alveg
t.il hennar, aö jeg sá brosiS á litla,
íöla andlitinu, sem lá eins og í um-
gerö ljósrar, þykkrar hárfljettu. Og
bún var hreykin af þessari fljettu og
sat oft og ljek sjer_aS henni.
— Vissi jeg ekki aS þú mundir
koma, sagSi hún og rjetti mjer lang-
ar, magrar hendurnar, og jeg þrýsti
þær varlega. Þegar jeg fann hvaö
þær voru kaldar, ávítaöi jeg hana dá-
litiö fyrir, aS láta sjer vera svona
kalt, en dúöa sig ekki betur. Svo
vaföi jeg dúöunum vel um hana, opn-
aSi sælgætispokann og stakk einum
bitanum á fætur öSrum upp í munn-
inn á henni. ViS spjölluöum á meS-
an aftur og fram. Jeg sagSi henni
þaS sem jeg vissi um eldgosiS og hún
minti mig enn þá einu sinni á afmæl-
isdaginn sinn.
— í dag eru einmitt þrjár vikur
þangaS til. Og þá verö jeg sautján
ára, sagSi hún hreykin. Og jeg mátti
ekki gleyma því, sagöi hún, aS jeg
heföi lofaS aS koma til hennar í bítiö
um morguninn og vera hjá henni all-
an daginn.
— Bara aS þaS verSi nú sólskin.
HeldurSu ekki aS þaS verSi sólskin
þann dag?
Jú — jeg hjelt þaS. Og jeg lofaSi
henni aS láta dæluna ganga, og
reyndi aS tala í sama tón og hún. En
nú eins og endranær skalf hjarta mitt
’dö hugsunina um þaS, hvaö henni
inundi auönast aS lifa fáa sólskins
og afmælisdaga.
— Mundu þaS, aö gjöf þín þann
dag á aS vera sú, aö þú gefir mjer
ckkert. Því hefur þú lofaS. Þá verö-
ur gaman! Allar vinstúlkur mínar
koma. — ViS fáum báöar stofurnar
niSri til aS halda þar hátiS. — Þú
hjálpar mjer niSur stigann? Og svo
hef jeg hugsaS mjer, aS viS dönsum,
þaö er aö segja, þær dansa, vinstúlk-
ur mínar, því hvorugt okkar dansar.
En þær eru svo skelfing sólgnar í
dans. Og jeg hef gaman af því aS
horfa á dans. Þá svíf jeg líka á staS
— og hún hló hjartanlega og dálxtiö
vandræöalega viS þessa hugsun.
Jeg sat hjá henni eins lengi og jeg
gat. ÞaS er svo gott aö finna til þess,
aö maöur sje öörum til ánægju, aS
eins meö því aö vera hjá þeim. Og
mín gleöi af þessum heimsóknum var
reyndar ekki minni en hennar.
Jeg hef einu sinni átt biblíusögur
meS mynd af skírn Jesú í ánni Jór-
dan. Yfir höfSi hans svífur dúfa á
þöndum vængjum. Þetta er eina
blaSiö sem jeg á eftir úr allri bók-
inni og þaS er orSiS mjög máö og
hefur aldrei veriö hreint meS-
an jeg man' til. En þaö hef-
ur altaf haft svo einkennileg friöar-
áhrif á mig, aS sjá þessa dúfu. Þegar
jeg sat hjá Önnu fanst mjer dúfan
svífa ósýnileg yfir höföi minu. Hjarta
mitt fyltist friöi og algleymni, þaö
var eins og ekkert ilt gæti náS mjer.
Anna var ekki ein af þeim, sem líf-
iö sýndi ástúS. Sótt og sjúkdóm gaf
þaS henni — einveru og þjáningar.
Og viö vissum þaö bæöi, aö annaö
átti hún ekki í vændum —- auk ör-
fárra sólskinsdaga, og þess, aö deyja
ung. En þó einhver kvörtun hreyfSi
sier í sál hennar, þá geymdi hún hana
vel. AnnaS hvort hefur hún grátiö
burt allri sorg sinni og sárindum áö-
ur en jeg kyntist henni, eöa hún hef-
ur trúaö einverunni og nóttinni fvrir
xneiru, en jafnvel besta vini sínum.
tjtoru, skæru, sorgmæddu augun gátu
getiS hvorutveggja 1 skyn, þó aö mjer
synau þau ekkert annaö en hraust-
tegt og giaSiegt bros. Jeg hef engan
pekt ems tatækan og einmana eins og
hana og þo hetSi mjer sist af öilu
dottiö 1 hug aö aumkva hana. Ein
setmng öSrum fremur úr bibliunni
hetur iæst sig fasta i huga mmn, þó
jeg haíi aidrei skiliS hana aiinenni-
iega, setmngm um syndma gegn hei-
iogum anda. Og mjer fanst þaö eitt-
hvaö skyit slikri synd, aö aumka
Önnu.
Jeg fór því frá henni meS friS í
hjarta minu, þegar jeg skundaSi til
rnndar viS Grim Elliöagrím. Hann
tók á móti mjer undir eins i forstcýf-
unni og fór aö týgja sig til.
— ViS verSum aS hafa hraöann á,
sagSi hann, og þögulir fylgdumst viS
aö út í öskuhúmiö, sem nú var dekkra
en áöur. Dagurinn hlaut aS vera á
förum. ViS fórum eftir fjölförnum
götum, og áttum fult í fangi meS aS
brjóta okkur braut og gátum ekkert
talaS saman. Blásandi bílar þutu
fram hjá okkur og þeyttu á okkur
forinni af því aS viS gáfum okkur
ekki tima til aS sneiSa hjá þeim. ÞaS
\ar eins og allur bærinn væri á þön-
um. Fyrir utan kvikmyndahúsin stóö
nú, eins og ávalt á þessum tíma dags-
ins, hópur af fólki, sem beiS þess, aö
komast inn. Allir töluSu um öskuna
og eldgosiö og margir reyndu aS
stansa okkur. Loksins komumst viS
inn á brattar, þröngar götur og gát-
um aftur gerigiS hliS viS hliö. HraS-
inn var svo mikill á Grími ElliSa-
grími, aS jeg gat varla fylgt honum
eftir.
— Hann var mjög máttfarinn,
sagSi hann án þess aS stansa, og eins
og til þess aö skýra þögn sína og
flýti. Og gamla konan, sem stundar
hann, er bæöi óáreiSanleg og óreglu-
söm. ÞaS er Katrín gamla Sveinsdótt-
ir — kannastu viö hana? Stundum
kemur hún ekki til hans allan dag-
inri.
ViS námum staSar fyrir utan kofa
í útjaSri bæjarins. Grímur baröi laus-
lega á lágar dyrnar og viS þreifuS-
um okkur inn eftir þröngum göng-
um.
— Rektu þig ekki upp undir og
dettu ekki, sagði Grímur. Jeg heyrSi
hann þreifa um haridfangiö.
— ÞaS er jeg — Grímur ElliSa-
grímur, sagöi hann og hratt upp
hurSinni og viS gengum inn í dimma
stofu. Enginn hreyfSi sig og enginn
svaraöi — þaö heyröist ekki nokkurt
hljóö. En súrt og þungt óloftiö
streymdi aö vitum okkar. Grímur
kveikti á eldspýtu og viS flöktandi
bjarmann frá henni sáum viS, aö viS
heföum ekki þurft aö flýta okkur
svona mikiS — viS komum of seirit.
Jón gamli lá steindauöur í fletinu
sinu eins og gott barn, sem dregiö
hefur sængina upp aS höku og sofnaS
meö munninn opinn.
Á hillunni viS höfSalag hans stóö
á meöal margs annars skrans, flaska
meö kertisstúf í stútnum. Grímur
kveikti á honum og dró ábreiöuna
frá.
— Veslings garmurinn, umlaöi
hann og rannsakaöi hann í skyndi —
þaö er drukklöng sturid síSan. Hann
leit í kringum sig og brýndi raust-
ina: Hún hefur þá ekki komiö hing-
aS, svíniö aö tarna. Jeg ætti aö taka
hana aftur úr skaftinu. — Ojæja —
hann þarf nú hvorki á henrii aS
halda eSa mjer hjeöan af, sagSi hann
og lækkaöi róminn.
Jeg stóö aö eins og horföi á, sagöi
ekki neitt og hugsaSi reyndar litiS
lika. Mjer er ljettast um aö hugsa eft-
ir á. Alt og sumt sem jeg hugsaöi
var víst þaS, aS nú mætti jeg ekki
oítar vingjarrilegum, brosandi göml-
um manni meS tóbak í skegginu —
manni sem var svo smáhjegóma-
gjarn, aS hafa gaman af því aö spjalla
dálítiö á göturini viö „finan" mann
og vel búinn og aö fá eitthvaö aS
reykja._ Veslings Jón gamli, þarna lá
hann nú og ekkert stoSaöi aö bjóöa
honum vindling.
Grímur Elliöagrímur reyndi aS
krossleggja gömlu, stirSu handlegg-
ina. Svo lokaSi harin augum hans —
augunum sem í brostinni vesæld sinni
voru ekki ósvipuö og í gömlum hundi.
Og loks tók hann upp vasaklútinn
sinn, aSgætti hvort hanri væri hreinn
og batt svo upp kjálkana. Þegar hann
hafSi lokiö þessu, signdi hann gamla
manninn — og gaut um leiS hornauga
til miri.
1 — ÞaS gerir aS minsta kofiti ekk-
crt ilt, sagSi hann eins og til afsök-
unar. — Þar aS auki lofaöi jeg hon-
um því......
Hann átti enn þá eftir aS laga ým-
islegt. Svo leit hann i kringum sig
í herberginu. Og af því aS harin fann
ekki meira til aö gera, benti hann
mjer aS fara og slökti ljósiS.
— Komdu nú.
ViS þreiíuSum okkur út, lokuSum
kofanum og fórum.
— ÞaS var þrent, sem jeg varS aS
lofa honum, sagSi Grímur Elliöa-
grimur, þegar viS höfSum gengiS
spöikorn þegjandi. í fyrsta lagi aS
aS signa hann, ef jeg kæmi og fyndi
hann dáinn. í öSru lagi, aS gera börn-
um hans aSvart — þau sýndu hon-
um þá kanske meiri sóma dauöum
en lifandi, sagöi hann, gersamlega
gremjulaust reyndar. í þriSja lagi aS
kaupa sálmabók í gyltum sniSum og
sjá um, aö hún kæmist í kistuna meS
honum. En varaSu þig á henni Jón-
ínu! sagöi hann. — Hún hnuplar
hcnni, ef hún kemst höndunum und-
ir! Hann ljet mig fá peninga fyrir
bókina uridir eins og hann veiktist,
því hún mátti til aö kaupast fyrir
lians eigin periinga. En jeg varS aS
lofa honum því, aö kaupa hana ekki
fyr, en þaS væri alveg vist, aö þörf
væri á henni. Því annars væri harin
vís til þess aS selja hana aftur — og
sóa peningunum í svall — þetta væri
reyndar rammasta guSlast — en hann
sagöist nú þekkja sjálfan sig, þegrir
þorstinn kæmi. KemurSu nú meS
sálmabókina í dag, spurSi hann bros-
andi í hvert skifti sem jeg kom, því
þaö voru mannspartar í gamla Jóni,
þó hann væri ræfill innan um og sam-
yn viö og lifSi eins og vesæll aum-
irigi — þaö get jeg boriS honum hvar
sem er. Hann var ekki smeikur viS
þaö, aö hugsa og tala um dauSann.
Hann horfSi brosandi beint inn í tóm-
ar augnatóttirnar. Hann var svo
hreykinn af börnunum sínum, garm-
urinn. Hann talaSi um son sinn, stýri-
manninn, eins og velferö landsins
y!ti aS ýmsu leyti á horium. Skip-
stjórinn er bráöónýtur maSur, sagöi
hann. ÞaS er Júlíus sonur minn, sem
í raun og veru stjórnar skipinu. ÞaS
veit hver maSur, því hann hefur
sjálfur sagt þaS. Jeg held aS hanri
hafi ekki sjeri annan galla á Júlíusi,
en þann, aS strákskrattinn færöi hon-
um aldrei svo mikiö sem „eitt ein-
asta tár“. Og hann var nærri því eins
hreykinn af Jóninu. — HefurSu tekiö
eftir kjólunum, sem hún gengur í?
spuröi hann mig. Svei mjer sem hún
c.r ekki alveg eins og fínasta dama,
þó hún sje ekki nema dóttir m i n.
En finst þjer nú samt ekki, aö hún
ætti aö heilsa mjer. ÞaS þarf þó eng-
inn aS vita, aö jeg sje faSir hennar,
þó hún heilsi mjer —■ eöa firist þjer
þaS? — Nú held jeg hún fari bráS-
um aö heita frú Steinsen sagSi hann
í annaö skifti, þegar taliö barst aS
Jónínu. Jeg sje þaö á henni. Já, Jón-
ína vissi svei mjer hvaS húri geröi,
þegar hún fór í vistina til Steinsen.
Steinsen giftist henni, eöa helduröu
þaS ekki. Hann getur fjandakorniS
ekki veriS þektur fyrir anriaS. Ef jeg
þekki Jónínu rjett, þá er þaö enginn
annar en Steinsen sjálfur — og þá
sleppyr hann ekki hjá því aS gift-
ast henrii. ÞaS hjálpar nú líka til, ef
jeg verS þá allur á bak og burt. Þá
þarf hvorki hún nje Steinsen aö
skammast sín fyrir mig. Flún Jónína
litla orSin kaupmarinsfrú! Ja —
hún Svanlaug mín sáluga hefSi
átt aS lifa þetta. Já — hún Jónína
mín hefur bein í nefinu og þaö
hefur hún frá henni móöur sinni, hí-
híhí. Því jeg er riú svona rjett eins
og allir vita — og þau færu vonandi
ekki ekki aö líkjast mjer, var Svan-
laug sáluga vön aS segja.
Grimur ElliSagrímur þagnaSi um
sturid. Svo byrjaöi hann aftur.
—■ ÞaS var eiginlega ekkert, sem
kallaS er svona beinlínis viröingar-
vert, i fari Jóns gamla. En þó und-
arlegt megi viröast, bar jeg samt
viröingu ^fyrir honum. Hann var
nærri því mikilfenglegur, af því aS
liarin geröi ekkert til aö halda sjálf-
um sjer fram. Jón gamli var víst ein-
faldur maSur. En hann kunni þá list
aS lifa og deyja — þessa nfjög svo
erfiöu list — og þaS án þess aö vita,
aS hann kunni hana. HvaS sem fyrir
ko<n, var þaS honum efalaus og ó-
bifandi veruleiki. ÞaS var riú einu
smni svona og ööru vísi ekki — og
viS því varö ekki gert. Hann fjekst
okkert ööruvísi eSa meira um dauö-
ann, en hann mundi hafa fengist um
íerS til hvaSa anriars fjarlægs og ó-
tirai
til mnflytjeitáa á. vörum.
Hjer með auglýsist þeim til aSvörunar, sem hlut eiga
aS máli, aS ViSskiftanefndin mun hjer eftir án undan-
tekningar kæra alla þá til sekta samkvæmt 3. gr. reglu-
gerSar um innflutning á vörum frá 12. marts þ. á., er
flytja vörur hingaS til landsins án þess aS hafa áSur fengiS
leyfi þar til frá nefndinni.
Enn fremur eru allir ámintir. um aS tryggja sjer inn-
flutningsleyfi áSur en þeir panta vörur sínar, því aS hjer
eftir mun nefndin alls ekkert tillit taka til yfirlýsinga hlut-
aSeigenda um, aS þeir hafi þegar, fyrir löngu eSa skömmu,
gert ráSstafanir til aS útvega vörumar eSa pantaS þær.
Reykjavík, 13. september 1920.
¥iðskifta3iefndin.
L. Kaaber. öcldur Hermannsson.
Jes Zimsen. K. Kristinsson.
Tjerde Sitorstlíriiisselskib
(Stjórnandi: Ahlefeldt Laurvigen greiíi)
er eitt hið stærsta og ábyggilegasta sjóvátryggingarfjelag í danska ríkinu.
Sjóvátryggingar á skipum og farmi. — Sriðs-
vátryggingar á skipum, farmi og mönnum.
Spyrjið íslandshanka nm fjelagið.
Aðalumboðsmaður
Þorvaldur Fálssou, læknir
Veltusundi 1.
Bændnr og lbúalid!
Spyrjið um verð á neðangreindum hlutum.
„Yiking“-skllyindan á 130. 175 og 275.
Baðlyf. Ullarkamlbar. Skóflur. Blikkfötur.
Sauniui' ailskonar. Skilvinduolía. Hestskónaglafjaðrlr.
Uuktir nauðsynlegt áhald í fjós og heyhlöður.
Olíuhrúsar. Lampaglös. Ennfremur allsk. búsáhöld í eldhúsið
hjá húsmóðuriimi.
„Víking“-sírokkar o. m. fl.
Vörur sendar gegn póstkröfu út um land.
Jóh. ögm. Otidsson.
kunnugs lands sem var r— hvort sem
þaS var nú himnaríki eSa annaS. Hon-
um var þaS reyndar þyrnir í augum,
þetta aS líkaminn skyldi fara for-
görSum. En harin sætti sig viS þaS
— því þaö væri eflaust eins og þaS
ætti aö vera. Og á upprisu líkamans
trúSi hann bókstaflega og óbifan-
iega. Þess vegna var um aS gera aö
komast sómasamlega í jöröina. Á
dómsdegi skyldi drottinn finna sálitta-
l.iók í gyltum sniSum á brjóstinu á
'norium. — Já — þaö er sjálfsagt
broslegt. -—• En samt — dauöanum
getum viö ekki mætt karlmannlegar
en Jón gamli.
Grímur ElliSagrímur hætti alt í
einu og greip hart í handlegg mjer.
— SjáSu!
Og jeg stansaöi og sá-----------
Langa stund stóöum viö þögulir og
störSum út í myrkriö, þar sem rauö
súla gnæfSi beint upp í loftiö, krýnd
bieikum eldglæringum. ViS stóSum
steinilostnir af þessari óvanalegu
sjón.
— Já — þarna brennur. sagöi
Grímur loksins, þarna brennur......
Jeg heyröi orS hans eiris og í
íjarska, því jeg var fjarhuga í sjálfs
| rnín hugsunum. Jeg geröi mjer í hug-
i arlund hvernig hin ægilega ísbrynja
jökulsins heföi alt í einu brostiö og
heilir fjalljakaT slöngvast upp í loft-
iö. Mjer fanst jeg heyra hvæsandi
brakiS af sjóöandi vatnsmagniriu, sem
breyttist í gufuský. Jeg sá báliS sem
brautst eins og glóandi öskur út í
geiminn...... HjartaS hamaöist í
Ijrjósti mjer og undarlegt sambland
af ótta og undrun geröi kverkar mín-
ar þurrar og þröngar.
|—■ Þarna brenriur — sagöi Gríniúr
cnn þá einu sinni — og rólega.
Svo hjeldum viö loksins áfram,
hægt og hnjótandi. Því öll athygli
okkar var bundin viö þetta bloss-
andi blóm myrkursins, meS eldiriga-
leiftrin ljómandi alt í kring.
ViS vorum komnir inn í langa götu
meS strjálum ljósum þegar maSur
riokkur vagaSi alt í einu út úr myrkr-
mu á móti okkur. ViS vorum einmitt
síaddir í nánd viS ljósker, svo aö viS
þektum harin undir eins .... og viS
litum hvor á annan.
Þaí5 var Ólafur Jónsson — verk-
fræSingurinn.
ÞaS var eitthvatS í augnaráSi Grims
ElliSagríms, þegar hann sá Ólaf Jóns-
son, sem jeg gat ekki gert mjer grein
fyrir, þó jeg hefði oft sjeS þaö áSur
— og svipuririn kringum munninn
varS hörkulegur.
— Hefur hann nú drukkiS sig
fullan aftur, sagSi hann, og þaö var
bæSi kuldi og fyrirlitning í röddinni.
ViS veröum víst aö sjá um harin, bætti
hann viö og var tregur til.
Jeg þekti óbeit Gríms ElliSagríms
á drulcknum mönnum og ekki síst á
Ólafi Jónssyni, og bauöst því til þess
að taka hann aS mjer og koma hon-
um heim og í rúmiS. ÞaS er ekki í
fyrsta skifti, sagöi jeg. — Jeg kunni
á honum lagiö.
—- Viltu þaö ? sagöi Grímur og
honum Ijetti. Jeg þarf líka helst aö
fara aö tilkynna andlátiS.
— Hver er dauöur, drafaöi ólafur
Jónsson, sem nú var alveg komirin til
okkar. ÞaS skyldi þó ekki vera jeg,
sem þú áttir viS? Tilkyntu þaö, bless-
aSur vertu, tilkyntu þaS! segi jeg.
ViS erum allir dauöir, lagsmaöur. ..
.. DauSir, dauSir. — DauSir og fyr-
irfram útskúfaöir um alla eilífS —
þaS er nú einmitt þaS. sem viS eritm.
ViS Grímur kinkuöum kolli hvor
til annars og jeg greip rösklega und-
ir handlegginn á ólafi Jórissyni.
FjelagsprentsmiSjan