Lögrétta - 02.11.1921, Blaðsíða 3

LÖGRJBTTA
menn í landskiftanefndina, vegna
þess að bandamenn hóti öllu illn
að öðrum kosti. Til þess að semja
um fjárhagsleg atriði við PÓl-
verja hafa þeir skipað Schiffer,
fvrrum dómsmálaráðherra.
Ófarir Karls keisara.
Allar horfur eru á því, að síð-
ari valdasóknarför Karls fyrrum
Austurríkiskeisara ætli að verða
verri en hin fyrri. Því í vor slapp
hann þó burtu aftur úr Ungverja-
landi heilu og höldnu, en nu virð-
ist að hann muni verða ófrjáls
maður upp frá þessu.
Bandamenn kröfðust þess, er
þeir fréttu um ferðalag konungs
og tiltæki í Ödenburg, að hann
yrði tekinn höndum og’ settur í
varðhald. Ennfremur kröfðust
þeir þess, að stjórn Ungverja
lýsti því yfir opinberlega, að hann
hefði fyrirgert öllum rétti til rík-
isstjórnar í Ungverjalandi. Ung-
verjar létu að þessari kröfu og
er konungurinn nú í varðhaldi í
Budapest. En ekki vill hann þó
verða við bón ungversku stjórn-
arinnar um að afsala rétti sínum
til krúnunnar. Verður þingið því
að samþykkja sérstök lög um að
Karl hafi fyrirgert réttindum sín-
um og setja hann formlega af.
Bandamenn hafa nú samþykt,
að senda skip eftir konunginum
til Budapest og flytja hann til
Galats við Svartahaf. Þar á enskt
herskip að taka við honum, en
hvað gert verður við hann síðan
er eigi ákveðið enn. Heyrst hefir
. að það standi til að flytja konung-
inn í útlegð til Azoreyja, en eigi
er það áreiðanlegt. Hitt mun þó
víst, að bandamenn munu ætla sér
að hafa eftirlit með konunginum
framvegis svo að hann komist
ekki til Ungverjalands aftur og
komi þar öllu í bál og brand.
Sagan endurtekur sig. Fyrir 100
árum dó Napóleon mikli í út-
legðinni á St. Helena. Og ensk
herskip koma einnig við þá sögu.
Kosningar í Noregi.
Hinn 24. f. m. fóru fram kosn-
nigar í Noregi til Stórþingsins.
Síðan síðnstu kosningar fóru fram
hafa breytingar orðið á stjórn-
skipunarlögum Nörðmanna og eru
þingmenn-nú fleiri en áður. Þing-
menn eru nú 150 en voru áður
126.
Kosningar þessar snerust eink-
um íim bannmálið í Noiegi, samn-
ingana við Spánverja og Portú-
gala og verslunarsamningana við
Spán. Andstæðingar stjómarinnar
þessum málum eru hægrimenn
og frjálslyndir. Höfðu þeir 50 sæti
fyrir kosningamar, stjómarflokk-
urinn (vinstrimenn) 51 atkvæði.
En í bannmálinu og sanmingunum
við Rússa naut stjórnin stuðnings
jafnaðarinanna, en þeir höfðu 18
þingmenn. Utarflokka voru 7
þingmenn.
Kj ördæmaskiftingin önnur nú
en áður var. Voru fyr allir þing-
menn kosnir í einmenningskjör-
dæmum, en nú eru kjördæmin fá
en stór, og kosið með hlutfalls-
kosningum. Aldurstakn.ark at-
kvæðisbæma manna er nú 23 ár,
eu var áður 25 ár.
Við kosuingarnar síðustu fengu
hægrimenn 206,000 atkv., komm-
hnistar 185,000, vinstrimenn 175-
000 atkv., bændaflokkurinn 117.-
000 atkvæði, jafnaðarmenn 84.000
ntkvæði, og verkamenn 23.000
•atkv. Verður flokkaskiftingin í
*
• 1
Rinn bersyndugi.
Skáldsaga eftir Jón Björnsson.
Svo þetta var erindið, hugsaði Skarphéðinn.
Honum datt í hug að svara. En hann sá
strax, að vonlaust var að ætla að ræða þetta
skynsarnlega við manninn. Hann var sýni-
lega of heitur í skapi til þess. Hann spurði
því með sömu róseminni:
»Hvaða ástæðu hefur þú til að segja það?
»Ástæður? Á eg að fara að þylja þær
allar fyrir þér? Er þér kannske ekki kunn-
ugt um þær! Eða máske það séu ekki næg-
ar ástæður, að Arnfríður hefur sagt öllu
sundur milli okkar, og segi9t gera það vegna
þess, að hún elski þig — þig, mannhundinnÞ
Ármann misti meira og meira valdið yfir
sér.
Skarphéðni hitnaði öllum af geðshræringu.
Svo það var þannig komið. Var þetta ör-
þrifaráð Sólveigar! Ætlaði hún að vinna
hann með þessu?
Skarphéðni féllust öll orð um stund. Þá
hélt Ármann, að nú hefði hann tekið fyrir
munn honum til fulls, nú væri honum óhætt
að slöngva yfir hann helliskúr af ókvæðis-
orðum, nú mæyi hann svala sér, Skarphéð-
inn mundi bara gugna meir og meir.
»Það er þessvegna, sem eg segi, að þú
sért mannhrak, úrþvætti, kvikindi — argasta
kvikindi! Þú kemur eins og saklaust lamb
á beimilið. Þú snuðrar og' læðist kring um
Arnfríði, lokkar og ginnir, þangað til að
þér tekst að vinna hug hennar. Þér liggur
í léttu rúmi, þó hún sé lofuð öðrum, þér er
alveg sama, þó hún verði eiðrofi. Þér er
með öðrum orðum alveg sama um alt, sóma
þinn og annara, mannorð þitt og annara,
líf þitt og annara. Því það mátturðu vita,
að þetta gæti orðið þér dýrkeypt. Og nú
er komið að skuldadögunum. Nú hef eg
fundið þig í fjörugrjótinu. Og nú drep eg
þig — hreint og beint drep þig, eins og þú
hefur diepið allar mínar vonir. Þeir sem
drepa eiga líka að verða drepnir*.
Skarphéðinn stóð upp af steininum. Hann
var ekki skaplaus. Og það var hvorttveggja,
að rósemi hans var lokið og hitt, að Ármann
var til alls búinn. En hann steinþagði.
Ármann færði sig nær honum um nokkur
skref, skjálfandi af táumlausum tryllingi.
Hann var eins og rándýr. öll ást hans til
Arnfriðar hafði snúist upp í befndarhug
til þess, sem honum fanst vera orsök í ógæfu
sinni. Svo tók hann undir sig stökk, sent-
ist að Skarphéðni og hvæsti um leið: Nú
drep eg þig!«
Skarphéðinn hörfaði undan upp i bakkann;
hann vildi ekki leggja hendur á ölfaðan
mann viti sínu fjær af ofsa.
En þá eótti Ármann því fastara á. Honum
þótti karlmannlegt að reka jafn stæðitegan
mann á flótta og Skarphéðinn. Hann náði í
fót hans, en Skarphéðinn hristi hann af sér
og hljóp upp á bakkann. Hann kallaði til
hans og bað hann að átta sig, vitkast, tala
við sig með stillingu. En það var því líkast
sem olíu væri helt í eld. Ármann var hams-
laus og sentist upp bakkann á eftir bonum
Þá losnaði allur skapofsi Skarphéðins úr
læðingi. Hann var rammur að afli. Skóla-
bræður hans voru vanir að segja, að honum
yrði aldrei aflfátt. Og þegar Ármann sent-
ist á hann, greip hann yfir um hann og hóf
hann yfir höfuð sér. Honum datt í hug að
slöngva honum niður fyrir bakkann, ofan í
fjöruna, klessa þennan orm sundur á blágrýt
inu En hann áttaði sig jafnskjótt. Hann
lét sér nægja að varpa honum niður í skafl-
inn fyrir fætur sér. En Ármann spratt óð-
ara á fætur tryltari en nokkru sinni fyr og
snaraðist á Skarphéðinn, og hann heyrði
hann tauta um leið: »Eg skal drepa þig!«
Skarphéðinn tók enn utan um hann. En
nú var eins og ofsinn magnaði Ármann
Hann var að eðlisfari hraustur og langvinn
vist á sjónum hafði stælt og eflt þrótt hans.
Skarphéðinn náði hvergi taki á honum. Og
loks náði hann yfir um kennarann • undir
höndunum og lagðist á með öllu grimmlyndi
og tryllingi skapsins. Skarphéðinn riðaði til.
En þá neitti hann aflsmunar. Hann tók ut-
an um handleggi Ármanns og aftur fyrir
bakið svo fast, að allan mátt dró úr honum.
Og Skarphéðinn slepti ekki takinu, hann
þrýsfi fastara og fastara að, tók á af alefli.
Ármann engdist af kvölum og árangurslausri
reiði En Skarphéðinn linaði ekki á takinu.
Nú skyldi Ármann vitkast og renna af hon-
um móðurinn.
Svo fór Skarphéðinn að tala við hann
meðan hann hélt honum í þessum járngreip-
um, sýna honum fram á, hvað það væri
óskynsamlegt að taka sorginni og vonbrigð-
unum svona: »Eg skilþað, að þetta muni
vera þér þungbært, Ármann, en það verður
ekki léttara, þó þú hagir þér eins og skepna.
Eg ætla ekki að réttlæta mig. Hér er ekki
stund eða staður til þess. Þú munt santifær-
ast um það fyr eða sibar, að eg á ekki sök
á því að svona er komið miili Arnfríðar og
þín, aðra en þá, að eg er til og hef komið
á heimili hennar. Og nú treysti eg þvi, að
þú hagir þér ekki framar eins og vitstola
maður. Þú þaggar ekki barma þína rneð
því að ganga berserksgang og tryllast. Sorgin
og söknuðurinn eru^annars eðlis*.
Hann talaði rólega, nærri því vingjarnlega.
Það var eins og hann væri að tala við og
friða óstýrilátan krakka Og þegar haun sá,
að máttinn var dreginn úr Ármanni og skap-
ið orðið rólegra, slepti hann tökunum.
Ármann lötraði burtu eins og vængbrotinn
ögl. En hann leit á Skarphéðinn þeint
faugum að sjá mátti, að hann hugsaði á þá
leið, að þeir væru ekki skildir að skiftum.
Á leiðinni heim til bæjarins fór Skarphéð-
inn að hugsa um þennan fund þeirra. Var
eitthvert helvíst net að dragast saman um
hann hér? Var hann að finna þarna fyrstu
stungur óvinavopnanna? Eða var þetta
bara meinlaust atvik, tilgangslaust og mark-
laust eins og svo margt, sem fram við mann
kom? Var nokkurt mark takandi á því, þó
hann lenti i handalögmáli við ölvaðan
mann, sem sorg og reiði tóku vitið af?
En þó lagðist einhver geigur í Skarphéð-
inn, óljós kvíði um yfirvofandi örðugleikaog
andstreymi.
En hann reyndi að hrista þetta af sér.
Og þegar hann leyt upp til fjallanna, færð-
ist aftur kyrð og friður yfir hug hans og
hann tók gleði sína aftur, þá sem ríkt hafði
i sál hans áður en Ármann kom og truflaði
hann.
Þegar hann kom heim á hlaðvarpann
vidi svo til, að Þórunn kom út. Þau mætt-
ust á hlaðinu. Hún leit á hann um leið og
hann fór fram hjá henni. Hann tók eftir
því sama í augnaráði þessarar konu og áður.
Það var eins og þung bylgja af þrá streymdi
úr tillitinu.
Hann leit ósjálfrátt um öxl sér til hennar
áður en hann fór inn í bæinn. En hún
gekk niðurlút fram hlaðið.
þinginu sú eftir kosningarnar, að
hægrimenn fá 56 þingsæti, vistri-
mrnn 37, kommuuistar 29, bænda-
flokkurinn 18, jafnaðamienn 8 og
verkamenn 2. Stjórnarflokkurinn
liefir því beðið mikinn ósigur í
kosningunum og tapað 15 þing-
sætum. Kommunistar hafa komið
fiam sem sjálfstæður flokkur við
kosningarnar og haft mikið fylgi,
því þeir hafa næstflest atkvæði
allra flokkanna þó þingsæti hafi
þeir fengið færri en vinstrimenn.
Hinsvegar haf« jafnaðarmenn tap-
að mjög.
Þannig eru hægrimenn nú orðn-
ii fjölmennastir í þinginu og þyk-
ir víst, aö þeir muni krefjast
stjórnarskifta. Þingið kemur ekki
saman fyr en í janúar, en þangað
t ætlar núverandi stjóm að sitja
við völdin. Til þess að hægrimenn
geti myndað stjóm verða þeir að
na samvinnu við einhvem hinna
flokkanna og er bændaflokkurinn
sá eini, er komið getur til mála
til þeirra hluta. Hann hefir 18
atkvæði og verður því samanlögð
atkvæðatala þessara tveggjaflokka
74. Er það tæplega helmingur alls
þingsins, en þess er að gæta, að
kommunistar munu ekki taka
neinn þátt í stjórnarmyndun, svo
að vinstrimenn, samherjar þeirra,
hafa ekki nema 47 atkvæði.
Komist hægrimannastjóm að
völdum í Noregi má vænta þaðan
ýmsra t-íðinda. Þeir hægrimenn
eru því eindregið fylgjandi, að
samningar verði byrjaðir aftur við
saltfisksmarkaðslöndin, Portúgal
og Spán, og eru í eindreginni
andstöðu við bannið í Noregi. Hef-
ir hörð hríð verið háð um bannið
í sumar og hinir fornu féndur
hægrimenn og frjálslyndir staðið
þar sem einn maður gegn vinstri-
mönnum og jafnaðarmönnum.
Nýr ófriður.
Viðsjár miklar eru enn í Ung-
verjalandi. Deilumálin við Aust-
urríkismenn eru eigi fyllilega út-
kljáð enn, og hefir stjórnin notað
þau sem átyllu til þess, að hafa
her manns undir vopnum. Og í
landinu eru ýmsir ófriðarseggir,
sem ýmist eru ofjarlar stjómar-
innar, eða vaða. uppi með hennar
leyfi. Meðal þessara manna er
Stefán Friedrich fyrrum forsætis-
ráðherra fremstur í flokki.
Nágrönnum Ungverja stendur
stuggur af vígbúnaðinum, enda
hefir það flogið fyrir öðru hvoru,
að hernaðarsinnar í Ungverjalandi
og þeir, sem vilja koma á kon-
ungsstjórn aft.ur í landinu hefðu
einnig hug á því að færa út
landamæri ríkisins. Hafa því
grannaríkin Tjekkoslovakia, Jugo-
slaíva og Rúmenía, sem einu nafni
eru nefnd Litla Bandalagið, sent
Ungverjum kröfu um að hætta
þegar í stað öllum vígbúnaði, og
hóta þeim stríði að öðrum kosti.
Hefir eigi enn frést' hverju Ung-
verjar hafa svarað. En Austurrík-
ismenn hafa lýst yfir því að þeir
muni sitja hjá þó til ófriðar dragi.
Irlandsmálin.
Það eitt þefir gerst tíðinda þar,
að Lloyd George hefir sent írsku
úrslitatilboð. — Hefir einn írsku
samninganefndarmannanna farið
til írlands með fyrirspum ensku
stjórnarinnar um það, hvort írar
vilji framvegis teljast til breska
alríkisins eða eigi. Þing Sinn
Feina hefir áður svarað þessari
spurningu neitandi en nú mun
henni vera beint til þjóðarinnar í
heild sinni. Verði svarið neitandi
enn, ætlar stjórnin að láta nýjar
kosningar til parlamentsins fara
fram, eingöngu með tilliti til Ir-
bndsmálanna og verða síðan á-
kveðin örlög írlands.
Sitt af hverju.
Undanfarið hafa fulltrúar ensku
stjórnarinnar setið að samningum
við Egypta út af kröfum þeim,
sem egyptskir sjálfstæðismenn
hafa gert til þess að fá sjálf-
stæði landsins viðurkent. Sá hefir
orðið árangur af starfsemi nefnd-
ariimar að Englendingar viður-
kenna nú fullveldi Egypta og
sleppa öllu tilkalli til þess að heita
verndarar landsins, en um leið
gera þjóðirnar með sér bandalag.
Her sá, er Englendingar hafa
haft í Egyptalandi verður þó kyr
þar framvegis og gætir réttar
enskra manna sem búsettir eru í
landinu.
Franska stjórnin héfir í síðustu
viku fengið traustsyfirlýsingu hjá
þinginu. Greiddu 399 þingmenn
henni atkvæði en 178 á móti.
Finnar hafa undirskrifað skil-
yrði þau er Bandamenn hafa sett
fyrir afhendingu Álandseyja til
Finnlands. Lofa Finnar því, að
Eyjarnar skuli ekki á neinn hátt
verða notaðar í þarfir vígbúnaðar
eða sem bækistöð fyrir her. Svíar
láta sér vel líka kosti þá er Finnar
hafa gengið að.
Innl. fréttir.
Kaupgjaldsmál.. Botnvörpungarnir
hér í Reykjavík liggja enn flestir
hér við hafnargarðinn. En samning-
ar hafa staðið yfir milli útgerðar-
manna og sjómanna nú að undan-
förnu nm kaupgjald ef skipin yrðu
scnd út á veiðar að nýju. Samkomu-
lag hefir ekki náðst enn. 1 fyrra
var hásetakaupið 275 kr. á mánuði
og lifrarfatið keypt á 52 kr., en
áætlað er að 40 föt lifrar komi í
hlut hvers háseta. Þetta gerir 5380