Lögrétta - 18.01.1924, Page 4

4
LÖGRJETTa
Jarðskjálftar í Japan,
Jarðskjálftar liafa orðið á ný í
Jokohama í Japan. Hafa 600 pús
iirxmið, en nm 250 manns beðið
bana eða særst.
Erlendur gjaldeyrir í Ameríku.
Símað er frá New York, að er-
lendur gjaldeyrir allra þjóða hafi
fallið ákaflega á kauphöllinni þar.
pýska markið.
Símað er frá Berlín. að ster-
lingspundið sje mí skráð þar á 18
biljónir marka, dollarinn á 4,2 bil-
jónir marka og dönsk króna á
730 miljarða.
----o—---
1) AGBÓK.
16. jan.
Eimskipaíjelag íslands hefir gefið
4t nú eftir áramótin handhsegt og
amekklegt kver, er hefir inni að halda
ýmislégt viðvíkjandi farm- og far-
gjöldum fjelagsins, viðkomustöðum
skipa þess, og einnig áætlun skipiuna
aa«ta ár. Aætlunin er með nokkuð
öðru sniði, en áætlanir þær, sem fje-
Igaið hefir gefið út áður. Breytingin
er einkum falin í því, að hver lands-
hfuti er nú hafður sjer, og eru þá
tilgreindar allar ferðir tii og frá þeim
landshluta en ekki getið nema aðal-
faufnarinnar í hinum landshlutunum.
Er þetta mjög handhægt, því alla
viðkomnstaði skipins þar má sjá með
því að fletta upp þeim landshluta.
Annað það, sem kver 'þetta ' hefir
iani að halda, er skilmálar um vöru-
ímtninga, npplýsingar fyrir farþega,
atbugasemdir við ferðaáætlunina, far-
gjötd vestur og norður, suður og aust-
ur, ög milli landa, flutningsgjöld inn-
anlands og utan. Kort af íslandi er
í kverinu og er það mikill kostur.
Ættu sem flestir, sem nokkuð ferð-
aot á sipum fjelagsins að afla sjer
þessa kvers, því í því er hægt að sjá
flost það, sem snertir ferðina.
Völu-Steinn. Eitt af merkustu forn-
kvæðum okkar er Völuspá. En því
merkilegra er það, að menn vita ekki,
effa hafa ekki vitað, hin minstu deili
á höfundi þessa ágæta verks. Hann
liefir gleymst, en verkið lifað. Pað
vakti því mikla athygli, þegar það
wtnaðist, að prófessor Sigurður Nor-
dal ætlaði að koma fram með algert
nýmæli í þessu efni — ætlaði að
benda á höfund Völuspár og færa
iikur fyrir og rök að því, að Völu-
9teinn svo nefndur væri höf. þess.
Mutti hann þetta erindi á’ Alþýðu-
fræðslu Stúdentafjelagsins á sunnu-
daginn, og var aðsókn svo mikil, að
stúdentafræðslu fyrirlestrar munu
aldrei hafa verið jafnvel sóttir. Sýnir
það greinilega, að efnið er mönnum
hugleikið. Um erindið er það að
segja, að það var afburða gott. Ann-
að mál er það, hvort mönnum hefir
fundist prófessorinn taka af öll tví-
mæli um höfund kvæðisins. En hitt
er óhætt að fullyrða, að þeim rökum
og líkum tefldi hann fram, sem i.nt
mim vera að finna í þessu máli. Svo
mikil fjarlægð er nú orðin milli
þess manns, sem orti Völuspá og
okkar, sem nú lifum, að erfitt er að
grafa sönnunargögn fram úr því
dimma djúpi. Prófessorinn hvggur að
höfundurinn sje Völu-Steinn sá, er
bjó í Bolungarvík síðast á 10. öld, og
var sonur puríðar sundafyllis, er þar
nnm land. (lera má ráð fyrir, að
Sigurður Nordal hafi ekki sagt sitt
síðasta orð um þetta, heldur verði
það honum rannsóknarefni enn nm
Inmga hríð.
Ör Suður-pingeyjarsýslu er skrif-
að 17. des. 1923: Hjeðan eru þær
■"írjettir helstar, að tíðin hefir verið,
frá því síðan rjett fyrir höfnðdag,
stórkostlega ill. Svo ramt kvað að
krapahríðum í alt haust, og fram í
nóvember, að ekki var unt að þurka
lambsbjór á þönum. Eldiviður og hey
stór'skemt, það sem ekki var undir
járni. Síðan krapahríðum lauk, sí-
feldar hríðar og byljir, jarðbönn svo
að segja um- allar sveitir síðan um
veturnætur. — Mjer dettur í hug
þegar jeg les árferðisannál porvaldar
fróða, að stundum muni hafa sjest
yfir á fyrri dögum, að segja greini-
lega frá veðráttu, þegar engin biöð
voru til, þar sem nú svo er um Ak-
ureyrarblöðin, að af þeim verður alls
ekki sjeð, að þetta síðasta snmar eða
haust, hafi verið tíðarfar, sem fá-
dæmum sætir. Sú óhemju bleyta, sem
úr loftinu vall hjer norðanlands í
sumar og baust, kom öll úr norðanstri
og er þess þá að vænta, að sunnanlands
og vestan, hafi betnr blásið. — páð
var til nýlundu í sumar hjer í ping-
evjarsýslu, að skógarþrestir óteljandi
voru heima við bæi og jafnvel inni
í húsum alt fram að veturnóttum.
Rjúpur voru og nærgöngular síðari
hluta sumars. Jeg tala. nú ekki om
tnýs, þegar haustaði.
Bankastjóraskifti eru að verða við
Landsbankaútbúið á Eskifirði. porgils
Ingvarsson, sem verið hefir á síð-
astliðnum árum bókari í Landsbank-
anum, tekur við forstöðu úthúsins, en
Guðmundur Loftsson, núv. banka-
stjóri, verður aftur bókari í Lands-
bankanum. Helgi Sveinsson, fyrv.
bankastjóri á ísafirði, hefir frá því
í haust sem léið verið við útbúið ál
Eskifirði, en er nú á förum þaðan
og kvað koma hingað suður.
1C. jan.
Slysfarir. pað slys vildi til fyrir
stuttu norður í Svarfaðardal í Eyja-
fjarðarsýslu, að maður að nafni Ciuð-
laugur Sigurjónsson beið bana af
byssuskoti. Yar hann á fuglaveiðum
á sjó, og við eitt skotið hljóp „pinn-
inn" í bysunni úr henni og í gegnum
hcfuð mannsins. Er því um kent, að
púðrið liafi verið of sterkt í skothylk-
jum þeim, er hann notaði, því svipað
tilfelli hafði komið fyrir hjá föður
Guðlaugs, en hann notaði samskonar
skothylki. Guðlaugur var maðnr á
besta aldri, hraustmenni og duglegur.
Lætur hann eftir sig ekkjn og sex
kornung börn.
17. jan.
Porsteinn Björnsson cand. theol. er
nýlega kominn til bæjarins úr langri
ferð uui Dala-, Barðastranda- og
Sirandasýslu. Ennfremur dvaldi hann
í Borgarfirði um jólaleytið. Hann
segir verið hafa harðindi á Strönd-
um, en nokkurn afla á Steingríms-
firði. —
Samsæti var frú Guðrúnu Indriðad.
haldið í fyrrakv. á 25 ára leikafmæli
hennar, eftir sýningu á „Heidelberg' ‘.
Yar það haldið í Iðnó. Sátu það leik-
endur allir í „Heidelberg“, meðbmir
Leikfjelagsins og gestir, eða um 100
manns. Ræður fluttu E. H. Kvaran,
fyrir minni frúarinnar, Helgi Helga-
son, Thor Thors stud. jur. kveðju
og þakkir frá stúdentum, og var það
jhin snjallasta ræða. Ennfremur frú
Guðrún og Indriði Einarsson. Fjöldi
heillaóskaskeyta hafði frúnni borist.
Kennarar bamaskólans í Reykjavík hafa ákveðið að gangast
fyrir því, að stofnaður verði sjóður í aniuniugu um Morteu Hansen
skólastjóra. Beri sjóðurinn naí'n bans, og sje ákveðnum hluta árs-
teknanna varið í þarfir fátækra skólabama í Reykjavík.
Yjer teljum það víst, að fjölmargir ungir og gamlir nemendtrr
skólastjórans, vinir hans og kunningjar hjer í Reykjavík og annars-
staðar, sjen fúsir að heiðra minningu hans og sýua það í verki meí
því að leggja fje í sjóðiun.
Morten Hansen vann æfistarf sitt í Reykjavík og bar sjerstak-
lega fyrir brjósti heill ungmenna. Vildum vjer, að sjóðurinn gæti
að einhverju leyti fullkomnað hugsjónir hans. pykir oss því rjett,
að æskulýður Reykjavíkur njóti góðs af sjóðnnm.
Leyfum vjer oss lijermeð að kynna almenningi þetta málefni-
peir, sem vilja styðja það og leggja. fje til stofnunar sjóðsins, era
beðnir að snúa sjer til einhvers af oss undirrituðum fyrir lok mars-
mánaðar þ. á., og er gefendum veittur kostur á að gera tillögur
um starfsemi sjóðsins innan þeirra. takmarka, sem áðnr er að vikið-
Munu’ tillögurnar verða teknar til greina, svo sem auðið er, í skipu-
lagsskrá sjóðsins, sem samin verðúr, þegar stofnfjársöfnun er lokið.
Reykjavík 16. janúar 1924.
Sigurður Jónsson, Hallgrímur Jónsson, Guðr. L. Blöndal.
Fríkirkjuveg 1. Grundarstíg 17.. Miðstræti 6.
Við sýninguna á „Heidelberg“ nm
kvöldið, hafði verið troðfult hús og
bárust leikkonunni margir blómvend-
ir á leiksviðið, og var hún oft kölluð
fram eftir sýningu.
Hjeraðsmálafundur Vestur ísafjarð-
arsýslu var haldinn tvo undanfarna
daga og voru mörg mál þar til um-
ræðu, svo sem venja er til. Er þessi
fundur sá 25 í röðinni. peir hófust
laust eftir 1890, og vorii fyrst ekki
hnldnir nema anuað hvort ár. pessi
síðasti fundur sendi nokkrum gömluns
Vestfirðingum hjer, er áður hafa tekiíS
iþátt í þessum fundarhöldum kveðjui
sína. par á meðal var Sigurður Sig-
urðsson ráðunautur. Fjekk hann svo.
hljóðandi skeyti:
„Tuttugasti og fimti þing- og kjer-
aðsmálafundur Vestur-ísafjnrðarsýslu,
sendir yður kveðju sína, með þakklæti
fyrir gamla samvinnu“.
Jafnaðanmaðurinn.
Skáldsaga eftir Jón Bjömsson.
MoTin hlupn við fót um götumar, brettu upp
kápukragana og gutu hornauga á þá, sem fram
hjá fóru. Þegar menn yrtu hver á annan, voru
svörin stutt og hrollur í röddinni. En umræðu-
efnið var það sama — hvaS bærinn væri óum-
ræðilega leiðinlegur og dapurlegur. En það
rigndi samt. Og forin jókst og kolmóirauðar
lækjarsprænurnar láku ólundarlega niður í
göturennurnar — þar sem þær voru til. —
Einn þessara rigningardaga sat Egill ritstjóri
inni á skrifstofu sinni og var að ljúka við grein
í „Dögun“. Hann hafði daginn áður átt tal
við suma stuðningsmenn blaðsins.. Þeir höfðu
látið undrun sína í ljósi yfir því, að hann
skyldi ekki minnast á verkfallssjóðinn í blað-
inu og allan gauragang Þorbjarnar. Ilvort hann
hefði lesið síðustu greinamar hans í „Þjóð-
inni“ ? Þær væru skrifaðar í rammasta bylting-
aranda.
Egill hafði svarað þessu fáu. Hann fann,
að þeir höfðu mikið til síns máls. Og við það
va.rð hann að kannast fyrir sjálfum sjer, að
áreiðanlega hefði hann verið búinn að segja
eitthvað um þetta, ef Þorbjörn hefði ekki átt
hlut að máli. Hann k%Teinkaði sjer við að bera
á hann orðsins vopn. Hann vissi af sjálfsreynslu,
að eftir þau hafa oft orðið dýpstn sárin.
En þegar hann kom heim, fór hann að hugsa
rækilegar um þetta. Niðurstaðan af þeirri um-
hugsun varð sú, að hann skrifaði grein — fvrstu
árásina á Þorbjörn.
Hann skrifaði sig heitan — ljet hvassvrðin
fjúka. Hann vissi, að við og við draup eitur
úr pennanum. En hann hirti ekki um það. —
Eitrið mætti drjúpa.
Þegar hann hafði lokið við greinina, fór hann
meS hana í prentsmiðjuna. Ilann mundi ekkert
eftir loforði sínu við Hildi — að liún fengi
að sjá hverja grein um Þorbjöm. Og ,,Dögun“
kom út daginn eftir án þess, að hann heföi
dregið lír nokkru orði í greininni.
Þorbjörn var á gangi niðri í Austurstræti um
það bil að blaðið kom út. Ilann náði í það hjá
götusalanum, stakk því í vasa sinn og fór Thn á
„Hotel ísland“ og bað um kaffi. Á meðan hann
drakk það leit hann yfir blaðið.
Hann rak strax augun í greinina um sig. Hún
bær hina sakleysislegu yfirskrift: Hláturinn í
bœnum. Hann gat ekki að því gert, að hann
fekk hjartslátt og í hug hans læddist ónotalegur
geigur. En hann las samt — hljóp yfir greinina
í einu vetfangi, fann eitrið sýkja hug sinn af
reiði og hefndarlöngun. Hann drakk úr bollan-
um, borgaði og hraðaði sjer lieim.
Þar las hann greinina aftur og í það sinn ró-
lega, yfirvegaði hverja hugsun og hvert orð.
Greinin var einn dálkur, en samanþjöppuð af
sárbiturri hæðni. I henni var skýrt frá, aö
verkamenn væni búnir að fá nýjan ritstjóra og
foringja, drenghnokka einn, nýskroppinn úr
háskólanum. En þessi hnokki væri svo fullur af
vindij að hvast liefði orðið í verkamannaflokkn-
um síðan hann hefði smogið þar inn. Stiltustu
og gætnustu verkamenn væru orðnir fullir af
sama vindinum. Þessi drengsnáði ætlaði sjer að
bylta hjér öllu iuu og segði frá því í blaði sínu.
Hann þættist vera bjargvættur lýðsins, sendur
af guði til þess að leysa hina kúguðu úr áþján.
En auðvitað væri þetta alt saman tómur vindur
— vindur. Snáðinn ATæri bam, sem ekki vissi
hvað hann væri að segja. Og nú væri svo komið,
að allur l>ærinn hlægi að piltungnum. Eftir
nokkrar vikur færi öll þjóðin að hlægja. íslend-
inguui væri hláturinn liollur. Nii fengju þeir
tilefni til margra ára ánægju.
Þorbjörn SAreið undan þessari miskunarlausu
hógværð. Honum hafði aldrei dottið í hug, að
haun yrði tekiun þessum tökum. Beiskar og
þungar skammir gat hann þolað. En þetta ekki.
Ilann lagði blaðið frá sjer og gekk um gólf.
Hann hugsaði sjer að svara á þann veg, að EgilJ
ritstjóri yrði að kannast við, að hann væri ekki
neinn drenghnokki. Eftir þá grein skvldi hlát-
urinn minka.
..Þjóðin“ átti að koma út eftir tvo daga. Það
var best að fara að lmgsa efni greinárinnar
strax.
Hann var nýsetstur við skriíhorð sitt, þegar
formaður .verkamannafjelagSins kom inn. með
eitt eintak af „Dögun“ í hendinni. ITonum var
atiösjáanlega mikið niðri fyrir.
— Hefurðu sjeð „Dögun“ t spurði hann og
rjetti Þorbirni blaðið.
— Já — og lesið bana líka.
— Hvernig lítst þjer á? spurði GeirV
— Hvemig lítst þjer á?
— Mjer lítst þannig á það, að nú átt þú
að taka. af skarið og draga ekki af. Hjeðan af er
ekki til neins að fara mjúklega að þeim.
Þorbjöm sagði ekld neitt en kinkaði kolli.
Þeir ræddu þetta um stund. Geir hvatti hanm
í sífellu, að skrifa harðorða gréin, hvassa grein..
bjóða byrginn, steyta hnefann framan í okur-
karlana. Nxi skyldi hann sýna þeim í tvo heim-
ana.
Strax og Geir var farinn, fletti Þorbjöm upp-
í höfuðriti Marx „Das Kapital“ og las kafla í.
því. Síðan tók hann norsku þýðinguna af bók
Krapotkins, „A’ la recherche du pam“. og las-
lengi í lienni. Haxm hngsaði með sjer, að það
væri gott að láta þessi tvö stórmenni koma jafn--
vægi á hugsanir sínar áður en hann byrjaði.
Nú fanst honurn sæmd sín liggja við. —
Hann las og skrifaði þar til klukkan var &
um nóttina. Þegar hann stóð upp frá skrifborð-
inu mundi hann, að hann hafði ekki fari.ð og
borðað kvöldverð. Og það var orðið lcalt innii
— dautt í ofninum fyrir löngu.
Hann drakk kaldan tesopa og fór síðan að'*
bátta. Um leið og hann fór upp í rekkjuna, tók:
liann Ijósmynd, sem stóð á nátt.boi-ði við rúm-
ið. Hann horfði lengi á hana í þögulli aðdáun,
Síðan slökti hann ljósið.
Þetta sama kvöld kom Hildur inn í skrif -
stofu manns síns með „Dögun“ í hendinni. Rit-
stjórinn sat við skiúfborð sitt og las í erlend-
um blöðum.
Frúin var óvenjulega alvarleg. Hún settist k'
stólinn við skiúfborðsendann og beið þess, að*'
maður hennar liti upp úr blaðinu.
— Langar þig út, Hildur? spurði hann þegar
hún var nýlega setst.
Hildur leit raunalega. á mann sinn og sagðií
— Því sveikstu loforð þitt, Egill?
— Loforð mitt! Hvað áttu við?
Ilildur benti á greinina um Þorbjörn í „Dög-
i“.
— Því ljetstu mig eklri sjá þetta eins og þú:
hafðir lofað.
Ritstjóranum varð dálítið hvei'ft við.
— Þetta máttu til að fyrirgefa mjer, ásti*.
mín. Jeg gleymdi þessu. Því máttu trúa!
— En þetta var illa gert af þjer, Egill!
— Jeg játa, að jeg brást þjer 1 þessu. En
það stafar af gleymsku, hreinni gleýmsku. ekki
af ásetningi. En svo er annað, Hildur. Þó jeg
hefði sýnt þjer greinina, hefðir þú ekki fengið
mig til að breyta einu orði í henni. Þorbjörn á>
þetta skilið. Hann á eftir að fá meira.