Lögrétta - 25.03.1924, Blaðsíða 4

V
4
LÖGRJETTa
Laus embætti eru nú auglýstbæj-
arfógetaembættið í Yestmannaeyjum,
hjeraðslæknisenábættið í pistilfirði,
hjeraðsiæknisembættið í Hróarstungu-
lijeraði, hjeraðslæknisembættið í
Höfðahverfishjeraði og hjeraðslæknis-
embættið í Hólmavík.
PB. Um taugaveikina í Suður-ping-
eyjarsýslu hefir landlækni borist eft-
irfarandi skeyti frá hjeraðslækninum
, á Húsavik. Eitt tilfelli af taugaveiki
htfir komið fyrir í Ysta-Hvammi i
Aðaídai. Énnfremur þrjú' tilfelli í
i’iatey á Skjálfanda. Hefir veikin
Kklega verið þar síðan í nóvember
í haust en afar væg.
Seyðisfirði 21. mars FH :f Borgara-
furdur var haldimi hjer í gærkvöldi
úíaf reglugerð stjórnarráðsins nm
bráðabirgðabann gegn innflntningi á
óþarfa varningi. Fundurinn samþykti
yfirlýsing þess efnis, að með því að
regingerðin mundi ekki koma að til-
ætlnðum notum og valdi aðeins óþæg-
indum og dýrtíð, sje hann andvígur
henni og framkorann lagafrumvarpi
um innflutningsbann. Var ályktun
þessi samþykt með fjórðungs at-
kvæðamun. Ennfremur var það skoð-
un fundarins, að samkværat heimild-
arlöguiium gömlu væri aðeins lpyft að
hefta innflutning á óþarfa, en eigi á
snmam vörutegundum, sem reglugerð-
in nær til. Fnndurinn lýsti ánægju
sinni á frumvarpi Jakobs Möllers um
afnám tóbakseinkasölu og var ályktun
um það samþykt með helmings at-
kvæðamun. Fundurinn var ekki fjöl-
sóttur og hamlaði illviðri fuudarsókn.
Fiskilítið er um þessar mundir á
suíurfjörðunum.
A Fljétsdalsbjeraði er einn maður
látinn úr lungnabólgu en nokkrir
hggja-
FB. Aflabrögð. Afli er dágóður í
veiðistöðvunum suður með sjó, í_ ræt
en ekki lóðif. I Vestmannaeyjum var
tregur afli í gær. í Landeyjum og
undir Eyjafjöllum hefir verið róið
undanfarna viku þegar gefið hefir
og aflast dável. En mjög hefir ágang-
ur togaranna spilt veiðinni meðfram
Söndunum. Hefir „pór“ þrásinnis
verið fenginn til að „reka frá“ og
hefir þá batnað í svipinn. A- Eyrar-
bakka var afli góður í gær .
FB. þilskipin. í gæ.rmorgun komu
inr. Keflavikin með 1G þúsund fiskjar
og Hákon með 8 þúsund.
Vestmannaeyj um 22. mars FB: —
Bæjarstjórnarkosning fór frarn hjer í
gær. Kosinn var Kristiim Ólafsson
fnlltrúi bæjarfógeta í Reykjavík með
40'-I atkvæðum. pórhallur Sæmundsson
fjekk 16 atkvæði, Páll Jónsson 7,
Halldór Pálsson 4, Aaderup verkfræð-
ingnr 2, Brýnjólfur Árnason 1, og
Sigurður Lýðsson 1. Ógild voru 16
atkvæði og 3 seðlar auðir.
Mokafli er hjer og unnið dag og
nótt. Saltskortur er orðinn tilfinn-
anlegur. Gísli Johnson á einn eitthvað
eftir.
' FB: Bankastjórar í ísiandsbanka
hafa verið skipaðir Sigurður Eggerz
fyrv. forsætisráðherra og Jens B.
Waage settur bankastjóri, báðir frá
1. apríl næstkomandi.
„17. júní“, blað það, er portinmir
Kristjánsson gefur nt í Kaupmauna-
höfn, er nú byrjað á II. árganginum
og hefir 1. tölubl. borist hingað. I
þ*í er fremst grein um sjera Friðrik
Friðriksson og starf hans í þágu K.
F. U. M., og þar næst grein eftir
sjera Olfert Bicard nm 25 ára afraæli
fjelagsins hjer, og fylgir þeirri grein
mynd af sjera Friðrik. í ritinu eru
ennfremur greinar um landsmál hjer
ýmisleg, landamæraþrætu Dana og
Pjóðverja, um Islendinga erlendis og
nicrgt fleira.
Fornólfur dáinn.
pú ljetst falla í þarfa vök
þræl með utan-prjúli.
Grettishanda traustu tök
tókstu á hverju máli.
J. S. Bergmann.
--------o---------
Jafnaðarmaðurinn.
Skáldsaga eftir Jón Björaason
Þorbjörn byr.jaði að afklæða sig, dræmt og
því Hkt sem í hugsunarleysi. ílann tók enskt
tímarit, sem hann hafði komið með heim úr t-
anferðinni, og blaðaði í því. Én hann mundi
ekki stnndinni lengur það sem hann las. 8vo
slökti hann ljósið og starði út á myrkrið í stof-
unni.
XIV.
Þegar leið á veturinn, fór Þorbjörn að skrifa
minna eti áður hafði verið. Til hvers væri að
skrifa, hugsaði hann, þegar ekkert ynnist á,
engu miðaði áfram. -Hann fvlti blaðið af að-
sendum greinnm og ljet Hilmar „kistil“ og Ketil
stúdent hafa fyrir því að tala um fyrir lands-
lýðnuni.
Þegar kunningjar hans komu heim til hans,
sat hann viö skrifborð sitt og las eðá reikaði
fram og aftur um gólfið fámáll og annars hugar.
Einn daginn kom Hilmar heim til hans, fas-
mikill og hávær.
— Þetta kann ekki góðri lukku að stýra, Þor-
björn! Þú skrifar ekki orð — lætur allar vamm-
ir og skammir auðvaldsins óátaldar. Verkamenn
sjá þetta. Hvað heldurðu að-þeir trúi lengi á þig
og stefnu okkar, ef þessu heldur áfram?
— Jeg skrifaði — og þeir trúðu mjer ekki.
Jeg barðist fvrir þá með oddi og egg — og fáir
fylgdu mjer. (
— Þú ert þó ekki farinn að gugna, ÞorbjörnT
spurði Hilmar og höfuðið hvarf niður á milli
herðanna og „kistillmn“ þrútnaði út eins og
hann væri að springa aftur úr herðum hans.
— Væri það undarlegtT Hvað hefur áunnist
af því, sem við settum okkur að markmiði og
trúðum að mundi nást á stuttum tíma? Fátt
eitt, og alt lítils vert, Hilmar.
— Kallarðu það lítið, að við erum orðnir
sjálfstæðnr flokknr í landinu? Finst þjer það
einskisvert, að öll verkamannastjettin er bundin
fjelagsböndum og er saintaka?
— Öll stjettin! Vertu ekki að reyna að ljúga
að sjálfum þjer, Hilmar. Þú veitst betur en
þetta. Og þessi flokkur, sem þii ert að taia um
— hvað hefír hann gert af því, sem hann átti
að geraT Og fjelagsskapurinn er ótiyggur —
bygður á sandi. Jeg er hættur að gera mjer
glæsilegar vonir. Það hefpir sín’ að byggja loft-
kastala og treysta á þá.
— Hvað finst þjer að T Erum við elíld á
vaxtarleið ?
— Þú getur kallað það svo — jeg geri það
ekki. Stjettin á engan eldmóð — hana skortir
lifandi þrá til umbóta. Og stefnan — stefnau,
sem við erum að halda fram, er — —- — —•_
Þorbjörn hætti í miðri setningu.
— Hver andskotinn hefir hlanpið í þig, Þor-
björn? spurði Hilmar og vissi eklri hvor ætl-
aði að verða yfirsterkari, reiðin eða undrunin.
— Jeg hefi hugsað margt þetta ár, Hilmar,
sagði Þorbjörn, og var sem hann tæki nærri sjer
að tala um þetta. Gull he£ir orðið að grjóti og
brauð að steinnm. En það er enginn támi til
að tala um það nú. Það væri að minsta kosti
unnið fyrir gág að skýra þjer frá því.
— Hvers vegna?
— Vegna þess, að þú stendur enn á sama
stigi og fyrir nokkrum árum.
— En nú ert þú kominn á annað stigT
— Jeg er að komast á það.
— Þetta eru mikil tíðindi, sagði Hilmar og
var sem hann lamaðist um stund. En hann fun-
aði upp eftir stutta stund og hrópaði: A8 þú
skulir vera ritstjóri „Þjóðarinnar“ enn. Því
ferðu ekki. maður?
— Þetta getur orðið, Hilmar.
Hilmar stóð upp. Lítil, kolsvört augu hans
skutu neistum á Þorbjörn. En haun sá þá ekki.
Hann sat álútur við borðið.
— Jeg þarf að tala betur við þig síðar, Þor-
bjöm! Þessa helvátsku grillu þarf að reka burt
úr þjer. Veitstu hvað það skaðaði flokkinn, ef
það yrði lýðum ljóst, að þú hefðir skorist und-
an merkjum T
— Jeg hefi ekki liugsað um það. svaraði Þor-
björn dræmt. Hefi heldur ekki sagst ætla að
skerast úr leik.
Daginn eftir, nokkru eftir miðdegi, sat Þo,-
björn heima og leit yfir „Þjóðina,“ sem nýkom-
in var úr prentsmiðjunni. Ilann átti ekki nokk-
urt orð í þessu blaði. Þar var sín greinin eftir
hvorn þeirra „kistilinn“ og Ketil og tvær að-
sendar greinar utan af iandi. Ilonum þótti vænt
um að hafa eklri skrifað neitt af þvi. Þegar hann
las, datt honum i hug hópur manna, sem stæðn
með písk og berðu loftið í kringum sig.
Hann lagði frá sjer blaðið og stóð um stund
úti við gluggann og borfði út. Mannmergðin
streymdi fram hjá látlaust, óslitin. Bifreiðar
þeystu upp og niður. Hjólreiðamenn skutust
fram hjá. Hestvagnar sigu þunglamalega um
götuna og gangandi fólk skundaði í ýmsar áttijx
Tveir verkamenn stóðu hinum megin götunnar
og íæddust við. Þorbirni fanst þeir óþarflega ó-
hreinir og illa til fara. Tveir mestu útgerðar-
menn bæjarinS gengu fram hjá þeim. Verka-
mennimir tóku djúpt ofan. Á eftir útgerðar-
mönnunum kom alþingismaður verkamanna-
flolvksius og Hilmar „kistill“. Verkamennirnir
litu ekki við þeim. Þorbjörn fann slæðu dragast
fyrir augu sjer svo sjón hans óskýrðist um stund.
Stuttu síðar gengu þau fram hjá, Helgi
Thordarsen og Freyja, en staðnæmdust við búð-
arglugga rjett á móti. Þorbjörn hörfaði frá
glugganum, en horfði samt út — gegn vilja sín-
um, gegn mótmælum allra tilfinninga sinua.
Hann sá Freyju hallast mjúklega en þjett upp
að öxl Helga, sá handlegg hans hvíla í föstu taki
um handlegg hennar eins og þeir. væru. í faðrn-
lögum. Haun sá Freyju líta framan í mann sinn
með ástúðlegu brosi og hann svara því með jafn
iMýju brosi. Þau ræddust eitthvað við, stóðu
álút við búðargluggann um stund. Svo hjeldu
þau leiðar sinnar. En um leið leit Freyja yfir í
glugga Þorbjarnar. Hann vissi eklri hvort hún
hefði sjeð sig. en hiin leit eldfljótt niður á göt-
una aftnr.
Þorbjörn stóð lengi í sömu sporum og borfði
yfir að glugganum. Móðu dró yfir augu hans
Hoíium þyngdi fyrir brjósti og sár sviði fór eins
og hitabylgja upp hálsinn. Svo reikaði hann eins
og drukkinn maður að legubekknum og fleygði
sjer niðúr með lokuð augu.
Þannig lá hann um stuud. Þá var drepið á
dyr hans.
— Kom inn! Þorbjörn lauk upp augunum en
hrévfði sig ekki.
Samson skáld vatt sjer inn á gólfið, prúðbú-
inn. glæsilegur, ljettur á brún með geislandi
augun, og stóð af honum hressandi gustur. Þor-
björn vissi af reraslu, að þannig var hann jafn-
an, er hann var að byrja „að dýrka hinn heilaga
Dionvsos'' eins og hann komst sjálfur að orði.
— Sæll — Þorbjörn! Má jeg sitja hjá þjer
um stúnd og bera fram í þínum híbýlum fórn
til hins dásamlegasta af öllum guðurn? Haun
lagði frá sjer Iítinn, sívialan, aflangan pakka.
— Sittu, sagði Þorbjörn dræmt. En jeg hefi
sagt þjer, að jeg hata vín.
— En jeg hefi sagt þjér, að þú kant ekki að
meta vín. Og þú átt ekki að hata það, sem þú
ekki þekkir.
Samson vatt sjer úr frakkanum og bar hann,
staf sinn og batt fram 1 anddyrið, og kom srð-
an inn aftur.
— Vertu mjer þakklátur. Þorbjörn, að jeg
kem hjer og flyt guðsdýrkun inn í hús þitt.
Þú þarft hana. Og þú þarft mann að tala við.
Sarnson vafði umbúðimar utan af pakkanum
og kom þá í ljós wiský-flaska og stór bikar úr
slípuðum kristalli á þungum. breiðum, upp-
hleyptum fæti. Hann aetti hvorttveggja á borðið.
— Ertu að byrja núnaT spurði Þorbjöra og
tók ekki augun af Þorbirni því líkt sem hann
væri hræddur við þessar aðfarir.
— Já — nú er jeg að byrja. En það er ekki
sjeð fvrir endann enn. Gott verk og þarft skal
lengi vinna.
Samson helti bikarinn fullan, hóf hann jafn
liátt höfði sjer og mælti hátíðlega:
Skál Dionysosar og allra góðra guða!
Hann drakk laagan teyg.
Þorbjörn lokaði augunum og báðir þögðu um
stund. Samson dreypti á ný á víninu og leit
nú á Þorbjörn. Hann sat og studdi handleggn-
um á legubekksbrúnina. Andlitið var náfölt að
undanskildum rauðum blettum í kinnum, liárið
ógreitt og skeggið. Samson horfði lengi á hann
eins og hann vœri a8 brenna hvert einkenni and-
lits hans í minni sitt. Loks sagði hann lágt og:
alvarlega eins og sá, sem ekki vill móðga:
— Nú áttu bágt, Þorbjörn !
Þorbjörn kiptist við eins og glóandi járn liefði
komið við hann. Hann hleypti brúnum og leit
hvössum, glampandi augum á Þorbjörn um leið
og hann sagði:
— Ertu orðinn ölvaður straxT
— .Segðu ekki ueitt, Þorbjörn, mælti Samscn.
og lagði flata hendina fram á boröið. Jeg sje
hvernig umhorfs er á -sál þinni. Þú átt bágt —-
eins og allir þeir, sem standa á rústum. þeirra.
kastala, sem þeir liafa bygt í unggæðislegri of-
dirfsku — þó ekki hafi verið nema í loftinu.
— Víð hvað áttu? spurði Þorbjörn, og rödd-
in skalf og handleggui-inn, sem hann studdist í.
— Þú ert farinn að hafa grun um, að nú
eins og fj’r verði lýðnum ekki lyft með því, sem.
þú hefir talið sterkasta lyftimagnið. Er það
ekki rjett? Vertu nú einlægur, Þorbjörn. Hræsn-
in er rót alls ills.
Þorbjörn ljet fallast aftur á bak í legubekk-
inn. — Jeg veit ekki hvað mig grunaæ, og Iivað1
jeg er viss um. En — en —: jeg held, að jeg sje
að — sturlast.
Samson tók utan iuu gljáslípaðan bikarinn og
kinkaði kolli.
— Jeg sá það, Þorbjörn, sagði hann rjett á
eftir, að lífið var að hefna sín á þjer. Eða vitka
þig —- jeg veit ekki hvort heldur. En talaðu.
ekki um sturlun. Þangað er löng og krókótt leið,
og hana ferðu aldrei. Þú gengur of beint til
þess.
Þorbjörn reis npp snögglega og horfði 4
Samson.
— Veitstn hvað það er. að fá efann, ískald-
an, nagandi efann, inn í sál síná? Veitstu hvað
það er; að sjá alt í eirui lífsverk sitt, sem mað-
ur hefur elskað, fórnað öllu, barist fyrir, verða
að bjegóma, ef til vill að vitleysu eða eyðilegg-
ingu? Þú veitst það ekki, Samson!
Samson drakk í botn bikarsins og setti hanm
hart niður. .
— Nei — jeg hefi ekki reynt það. En jeg
skil það.
Þorbjörn tók að ganga um gólf, hratt, eirðar-
levsislega, ekki í sömu átt, heldur ýmist fram
að stofudyrunum, eða út að glugganum, eða
að svefnherbergisdvrunum — eins og alstaðar
væiu logandi eldibrandar fyrir honum.
— Taktu þessu með þolinmæði, Þorbjörn„
sagði Sarnson, þegar hann bafði horft á Þor-
björn um stund og helt á bikarinn. þetta er
öldugangur lífsins. Við erum stundum á hvít-
fyssandi, brjóstabláum faldinum. stundum niðrí
í öldudalnum. Nú hefur þú fallið niður í einm
dalinn.
—- Þú talar eins og barn, sagði Þorbjörn raeð
aunarlegnm ákafa. Að taka því með ró og þol-
iumæði, að maður hefir bygt líf sitt á kviksyndi,
að sjá, að hugsjónin, sem maður trúði á er
fjarstæða — og alt sekkur — sekkur!
— Þú hefir ekki lifað til einskis, Þorbjörn.
Þú hefir blossað upp í stórsýnum draumumr
fylt sál þína anda og eldi þeim, sem hugsjónin
gefur — þó hún sje fölsk. Þú hefir þreifað á
þeim mætti, sem fvlgir því, að lifa fyrir hug-
fólgið starf, stefna að ákveðnu marki — þ<>
markið víki nú undan þjer og leysist upp f
óveruleik. Konungs-hugsjón hefir þú borið s
sál þinni, en valið henni rauga leið til fram
kvæmda. Þú hefir lifað stutt en vel — átt elöf
hins lifandi manns, stórsýna manns, djarfa
manns. Hvers krefstu meira?
— Að standa við marlrið og geta sagt: Hier
er jeg kominn! Að þreifa á liugsjón minni um-
skapaðri í veruleika. Hitt nægir mjer ckki. Það
nægir engum með mannslund. Það er ekki jeg-
sjálfur, sem bíð ósigur. Það hrynur alt í kring
um mig — fellur — fellur þrotlaust!
Þorbjörn settist aftur og þagði um stund.
Samson drevpti á bikarnum, ört en lítið í sran,.
Svo hóf Þorbjöra aftur máls, lágt og slitrótt
eins og eittlivað hefði brostið í lionum.
— Árin, sem jeg var í Höfn, varð mjer það
Ijóst, að jeg hlaut, samkvæmt einliverri ósjálf-
ráðri eðlishvöt, að finna eitthvert mark að stefna-
að og keppa að — einhverja hugsjón — há-
leita, göfuga hugsjón------að lifa fvrir--------
eitthvað mikilvægt, djarft, heilagt. — -— Hvað
var hagfræðin? — — Dútl og dund. — —
Ekkert.-------Ekkert mannsverk.--------- Engiis