Lögrétta - 28.03.1924, Blaðsíða 2

LÖGRJETTA
2
Alþingi.
Pjáriögin 1925.
1 Nd. var 22. mars 2. umr. um
fjárlögin 1925. Frá fjárlagafrv.
st.iórnarinnar hefir áður verið sagt
hjer í hlaðinu og framsöguræðu
þáverandi fjármálaráðherra Kl. J.
Fjárveitinganefnd hefir haft frv.
til meðferðar síðan og haldið
fundi hvern virkan dag, venjidega
21/2 stund í einu. Hún skilaði áliti
sínu 17. mars. í fyrra skilaði
nefndin áliti sínu 4. apríl árið
1921 var því skilað 16. apríl. —
Skrifari og framsögumaður nefd-
arinnar er nú pórarinn Jónsson
á Hjaltabakka. En í nefndinni
eiga auk hans sæti Magnús Guð-
xnundsson, (síðan M. G. varð ráð-
herra hefir Sigurjón Jónsson ver-
3ð í fjárv.nefnd), Ingólfur í Fjósa-
tungu, Jón Sigurðsson, Pjetur
Ottesen, Tryggvi pórhallsson, por-
leifur Jónsson í Hólum.
í áliti sínu segir nefndin m. a.:
„Nefndin hefir um áæthin tekju-
bálksins getað stuðst við nánari
skýrslur um útkomu ársins 1923,
en fengnar voru þegar fjárlaga-
frv. var samið. Með hliðsjón af
þeim leggur nefndin til, að e:n-
stakii- liðir sjeu samtals hækkaðir
um 75 þús. kr., en aðrir liðir lækk-
a'Öir samtals um 350 þús. kr. Nið-
urstaða nefndarinnar verður því
sú, að lækka tekjuáætlunina um
275 þús. kr. pá leggur nefndin til,
að ýmsir gjaldliðir sjeu sumpart
lækkaðir, sumpart feldir niður.
Nema þær lækkunartillögur sam-
tals um 160 þús. kr. Hinsvegar
leggur nefndin til, að ýmsir gjald-
liðir sjeu hækkaðir og nokkrum
nýjum bætt við. Má flokka þær
hækkuuartillögur í tvo flokka.
Annars vegar eru tillögur um
reikningslegar hækkanir, er kalla
mætti. Hefir stjómin um ýmsa þá
liði fylgt áætlunarupphæð undan-
farinna ára, en landsreikningar
sýna, að liðir þessir eru alt of
lágt áætlaðir, enda eru fjárgreiðsl-
ur þessar langflestar lögbundnar
þannig, að ekki verður komist hjá
að greiða þær. Lítur nefndin svo
á. að það sje að blekkja sjálfau
sig að ætla liði þessa lægra en
reynsla bendir til, að þeir muni
verða. Hækkanir af þessu tægi eru
um 310 þús. kr. pá eru þær tillög-
ui um hækkanir, sem eru raun-
verul. hækkanir. Eru þær hvorki
margar nje háar og alveg hverf-
andi í samanburði við tillögur^,
f járveitinganefnda undanfarinna ^
ára.Hækknnartillögur þessar nema
samtals um 170 þús. kr. og eru
að langmestu leyti aukinn styrk-
ur við atvinnuvegina. Og um eina
hæstu þeirra tillagna (til útrým-
ingar fjárkláða 25. þús. kr.), er
það að segja, að hún er í raun
og veru aðeins tilfærsla. Loks er
þess getið í nefndaráliti þessu á
öðrum -stað, að nefndin leggur tíl,
að spöruð verði ýms gjöld, sem
talist hafa til óvissra gjalda. —
Heildarniðurstaðan af tillögum
nefndarinnar er því þessi:
Reikningslegar hækkanir krón.
ur 310000. Raunverulegar hækk-
anir kr. 170000. Lækkuð tekju-
áætlun kr. 275000. Samtals kr.
755000. Frá dregst sú upphæð, er
nefndin leggur til að gjaldaíið-
irnir lækki kr. 160000. Eftir verða
kr. 595000.
Nú var svo gengið frá fjárlaga-
frv. af stjómarinnar hendi, að
tekjuafgangur var um 500 þús. kr.
Fjárveitingancfnd skilnr frumv.
þannig frá sjer í þetta sinn með
tæplega 100 þús. kr. tekjuhalla.
En aðalsummurnar, sem valda
þessum mismun útkomiumar, stafa
af gætilegri tekjuáætlun nefnd-
arinnar og reikningslegum hækk-
unartillögum á gjöldunum, sem
bvgðar eru á reynslunni. Raun-
verulegar hækkunartill. nefndar-
innar á gjöldunum eru ekki nema
10 þús. kr. hærri en lækkunartill.
hennar á gjöldunum, og þá er þess
er minst, að í þessum hækkunar-
tillögum er 25 þús. kr. upphæð,
sem er tilfærsla, kemur það íit,
að raunverulega leggur nefndin
151, að fjárveitingar sjeu lækk-
acar um 15. þixs. kr. frá tillögum
stjórnarinnar. Ilinar ólíku tölur
stafa af því, að áætlunin er nú
gætilegri og reist á traustari
gnmd-velli. Loks skal það tekið
fram, að nofndin hefir ekki tekið
tillit til þeirra tollaliækkunarfrum-
varpa, sem þingið hefir til með-
ferðar. par sem telja má nálega
víst, að a. m. k. eitthvað í þá átt
verði samþvkt, sem nemi allveru-
legum tekjuauka fyrir ríkissjóð,
ætti það að vera trygt, yrðu til-
liigur nefndarinnar í öllum voru-
lcgum atriðum samþyktar, að
fjárlögin yrðu afgreidd með
nokkrum eða allríflegum tekju-
afgangi."
Um einstök atriði í breytingum
nefiidarinnar er það helst að segja
að hún liefir lækkað ýmsa Iiði
tekjubálksins. Aukatekjurnar vill
nefndin lækka um 20 þús. kr.,
kaffi- og sykurtollinn færir hún
niður um 25 þvis. kr. og vöru-
tcllinn um 250 þús. tekjur af
bönkum um 50 þús. kr. Hinsvegar
vill nefndin hækka áfengistoils-
liðinn um 25 þús. kr. og sömu-
leiðis tekjur af víneinkasöluuni
um 50 þús. kr.
— Aðalbreytingar nefndarinnar
eru þó við gjaldabálkinn, eins og'
fyr segir. Ber hún fram við hann
127 brtt. par að auki liggja fyrir
35 brtt frá einstökum þingmönn-
um. Af brtt. nefndarinnar skal
hjer getið hinna helstu. Liðinn til
sendiherra, utanríkismála, og rik-
isráðskostnaðar, vill nefndin kalla
til, skrifstofuhalds í Kaupmanna-
höfn og veita til hans 17 þús-
und krónur. Segir í nefndarálit-
;nu að það sje nú víst orðið, að
Sveinn Björnsson láti áf embætt-
inu á lcomandi vori. Húsa-
leíga lögreglustjóra endurmetin,
áiiveðin 4500 kr., í stað 6000 kr.
Til landhelgisgætslu 80 þús. í stað
50 þús. kr- Til augnlæknaferða-
lags 500 kr. í stað 700 kr. Ýmsir
læknastyrkir lækkaðir. Ljós og
fcit; á Kleppi hækkað. Til sjúkra-
húss og læknisbústaðar í Gríms-
neshjeraði 3 þús. Gjöld samkvæmt
fátækralögum 60 þús. fyrir 50 þús.
Til póstmála 44 þús. í stað 38 þús.
Nýr liður til strandferða Eim-
skipafjelags fslands 45 þús. kr.
Laun símamanna 300 þús. í stað
275. Bæjarsíminn í Reykjavík 90
þús. í stað 65 þús. Viðhald lands-
símans 110 þús. í stað 90 þús.
Rekslur vitanna 60 þús. í stað
55 þús. Allar þessar till. nefnd-
arinnar um verklegar fram-
kvæmdar voru samþyktar. Feld-
ar voru aðeins 2 tillögur hennar,
um 15 þús. kr. til sjúkrahúss og
læknisbústaðar í Borgarfjarðar-
hjeraði og um 500 kr. hækkun
á skrifstofufje vitamálastjóra.
Af tillögum einstakra þing-
manna voru allar feldar eða tekn-
ar aftur, nema tillögur um hælck-
uu styrks til landhelgisgætslu, úr
80 þús. upp í 100 þús., flutt af
8 þingmönnum víðsvegar af land-
inu (Ásg. Ásg., Jóni Auðunn, Jör-
undi, Sigurjóni Jónss., Hákoni,
Jak. Möller, Flygenring og Árna
í Múla). Nefndin lagði til 80 þús.
lcr , sbr. áður.
Umræður og atkvæðagreiðslur
um tekjubálkinn og út 13. grem
gjaldbálksins stóðu fram til kl.
lYz aðfarnótt 25. mars. Var flutt-
ur mesti fjöldi af ræðum og sum-
ar langar, með og móti hverri
einstakri tillögu og er þess engin
kostur að rekja það nákvæmlega,
enda ekki ávalt mikið á því að
græða. En úrslit atkvæðagr. bafa
hinsvegar verið rakin all-nákvæm-
lega og má af því sjá niður-
stöðuna og aðalstefnuna.
Kjöttollurinn.
í nýkomnum norskum blöðum
má sjá, að norska stjómin hefir
29. febrúar lagt fyrir Stórþingið
frumvarp, dagsett 22. febrúar, um
niðurfærslu á tolli á söltuðu
sauðákjöti í tunnum, og er það
sjerstaklega miðað við íslenska
kjötið, enda þótt það sje fram-
tekið í frumvarpinu, að niður-
færslan nái jafnt til annaralanda.
En toll-lækkimin á eftir frv. að
vera bundin því skilyrðij að ís-
lendingar, breyti þeim ákvæðum í
fiskiveiðalöggjöf sinni, sem Norð-
niönnum þykja sjer mest til baga.
Er í ástæðum fyrir stjórnarfrum-
varpinu ítarlega sagt frá afstöðu
íslenskra bænda í kjöttollsmálinu
og norskra sjómanna í hinu mál-
inu. Bændablaðið ,Nationen‘ flyt-
ur frásögn um frumvarpið 29.
febrúar. En 5. þ. m. flytur það
simskeyti hjeðan, sem segja ffcá,
aðalinnihaldi frumvarpa þeirra,
sem Tryggvi pórhallsson ritstjóri
flytur á Alþingi um aukna tolla
á vörum og álögur á norska starf-
semi hjer á landi. Blaðið segir, að
þessi mál geti leitt af sjer óyfir-
sjáanlegt • ósamkomulag milli ís
lendinga og Norðmanna, og telur
æskilegt, að norsk-íslensk nefnd
yrði skipuð, sem fengi þau mál‘
tií meðferðar. pví þykir undar-
legt, að svo virðist, sem frumvarpi
ncrsku stjórnarinnar um lækkun
tollsins, er fram kom 29. febrúar,
hafi ekki verið kunnugt orðið í
Eeykjavík áður en frv. hr. Tr. p.
komu fram.
7. þ. m. flytur sama blað áskor-
un frá bændafjelagi í Vestur-
Noregi til allra norskra bænda-
blaða og bændaflokks Stórþings-
ins um, að mótmæla toll-lækkun
á íslensku kjöti.
j vísu eitt siuu ætlað sjer að endur-
■ rita bók þá, en hætti við það;tók
i stað þess vitgáfurjettinn í sínar
fcendur til þess að fyrirbyggja að
hún yrði nokkru sinni endurprent-
uð. (Bls. 277.)*)
„Andleg pílagrímsför“ er mjög
vel rituð svo sem vænta má, eu
víða virðist þar helst til fljótt
yfir sögu farið, .einkanlega að því
er snertir aðal ti-úfræðispurumg-
arnar. En höf. telur að sjálfsögðu
skoðanir sínar, þær er óbreyttar
eru, ltunnar af öðrum ritum síu-
um. Enga dul dregur hann þó
á, og þá aðallega er fram í sækir
lesmálið, að fcann er nú alika-
þólskur í anda og skoðunum. TVd-
ur hann jafnvel móðurkirkjuna,
það er þá rómversk kaþólsku,
þa einu sönnu kirkju, og
virðist honum sem skilningur
fcennar sje og rjettari í aðalatríð-
unnm en mótmælanda, svo sem á
Kristi og náðanneðulunum. Eins
loggur hann mikla áherslu á suc
eessio apostolica.**)
Bókin er í nokkurskonar æfi-
sögu formi.
í fyrsta kaflanum (Æskuárin)
sýnir hann fram á, að „smekkur-
inn sem kemst í ker, keiminn
bmgi eftir ber“. pær trúarsetn-
ingar sem barnið nemur fyrstar
hvað það. sem jeg hefi numið
síðan“. —
Hann lítur ekki alveg sömu
augum á kverið og sumir iæri-
svehmmir hans vor á meðal, er
ekki nándar nærri jafn óðfús á
að leggja það niður. Talar á ann-
an hátt uin kirkjuna, eins og
betur sjest síðar.
Uveir næstu kaflarnir (Fyrstu
þroskaárin og Háskólinn), Jýsa
því, hvílíka baráttn ýmsar trú-
arskoðanir og ábrif merkra manna
báðu um yfirvöldin í sál hans.
Hann gekk í biskupakirkjuna og
fermdist þar, til þess að geta
kent við kirkjuskóla. Lengi virt-
i'-t og hinn kaþólski andi ætla að
bera sigur af hólmi. — Noncon-
formista stefnan sigraði samt að
lokum. Einkum fjell honum betur
politísk afst.aða þeirra og skoðan-
ir á þjóðfjelagsmálunum — þeir
gefa mjer sannari myud af sög-
unni og bláköldum raunveruleika
nútímalífsins (bls 43).
Hann var í Oxford undir vernd
arvæng Pagets dómkirkjupró-
fasts. Var bann hinn víðsýnasti
kirkjutrúarmaður. Lagði hann cng
in bönd á Campbell, er bann
skýrði bonum frá, að hann gæti
eigi orðið þjónandi prestur í
biskupa-kirkjunni, því að bann
og þær trúarhugmyndir, er þaðjyrði að vera frjáls og gætihvorki
tekur ástfóstri við fymast seint, skrifað undir helgisiðabókina (tlie
og móta að miklu trúarlíf manns-
ins;þannig var þaðum hann.Hann
var áðl vísu af utanþjóðkirkjum.
kominn en ólst upp hjá móður-
foreldrum sínum úti á írlandi, og
voru þau presbyterianar. Var
liann mjög gripinn af því hve
Prayer Book) nje nokkra trúar-
lairdóma. En — hann (þ. e. Pa-
get) sagði mjer, það, sem jeg síð-
an hefi komist meir en nægilega
að raun um að er satt, að það,
sem jeg bjóst við að væri frelsi,
var eklci svo í raun og veru, eða,
nndleg pílagrímsför.
n.
Eins og þegar er ávikið reit
Campbell bók þá er hann nefnir:
..Andleg pílagrímsför“ 1916. Er
tíigangurinn með henni sá, að
gera grein fyrir því, af hvaða
orsökum Campbell snýr baki við
Nonconformistum mót andkirkju-
n’önnunum, og gerist prestur
ensku biskupakirkjunnar (í Birm-
ingham).
Hún er að nokkni afturköllnn
á New Theology. Hafði hann að
löng guðsþjónusta þeirra var og ei svo væri, myudi það leiða til
hátíðlega þögul. Stóð stundum undirokunar kristindómsins, ætti
yfir frá kl. 11 fyrir hádegi til 2 það að fá alm. viðurkenning; að á-
cftir hádegi. lúinnig var hvíldar- (hrifavald erfikenninga og skyn-
dagshaldið mjög straugt og fó’kið j stmi verður að fara saman, eða
yfirleitt íhaldssamt í stjórn ogjaiment stjórnleysi (anarchy) yrði
trúmálum. Svo kveðst hann og í^eina afleiðingin, og margt annað
rauninni altaf hafa sjálfur verið á sömu lund. (Bls. 68).
undir niðri. | I kaflanum, prestsslcapur í
Um uppfræðslu sína segir hann Bright.on (frá 1895—1903) talar
n>. a.: Jeg var í engum sunnu- bann mest um bækur, sem hann
dagaskóla. .. En jeg varð að befir lesið, svo og skoðanir sínar
líera tossakverið (The Shoríer á þeim og áhrif þau, er hann
catechism) og hataði það. Sú er.varð fyrir.
hin skringilega afleiðing, að jeg | petta er eftirtektarvert fyrir
kann ntan að bæði samtíma kver- þá, er liafa dálæti á trúarbragða-
sem ennþá greina snndur
fcdýðnisskyldur hins kristnaða
æskulýðs á ey þessari, (þ. e. ír-
landi) presbyteriana- og anglica-
nakverin. Hið fyrnefnda varð jeg
að tileinka mjer smátt og smátt
og þylja fyrir afa mínum; hið
eíðartalda lærði jeg, er jeg varð
að kenna það mörgum árum síðar
í anglieönskum skóla. En þessi lík
ing var með þeim, að bæði lögðu
áherslu á kirkjuna og náðarmeðul-
in; og maður getur ekki nema lit-
íð svo á, sem það sje alvarlegt
iap, að svo mörg börn nú á dög-
\rm ern án sæmilegis skilnings á
bvorutveggja. Ekkert annað
kemlufyi'irkomulag getur bætt úr
skortinum. pað væru engar ýkj-
■ur að segja, að sú kenning iun
kirkjnna, sem mjer var kend í
kveriiru, var jafn „li>á“ og sjer-
samsteypu:
•) Bls. ívitnanir allar í A spiri-
tual pilgrimage).
**) Kaþólska kirkjan ’heldur því
fram, að postularöðin hafi aldrei
slitnað, að því levti að frumpostnl-
arnir hafi lagt hendur yfir fyrstu
biskupana, síðan þeir yfir þá næstu
og svo kolfc af, kolli. Á Norðurlöndum
nema Svíþjóð — var iit af þessu
brugðið á siðbótartímanum).
Um þær mundir, það er á síð-
ari prestsskaparárum mínum í
Brighton. tók jeg að kynnast
þýðingum Max Múllers prófessors
á helgiritum Austurlanda. Veit
jeg nú, >að sem jeg vissi þá eigi,
að þær eru aðeins úrval úr því
sem var varðveisluvert úr stærri
ruslaköstum, og jafnvel þótt því
væri svo varið, þá höfðu þær i >ni
að-halda viðurstyggilegt og óupp-
byggilegt efni í mjög ríkum ntæli.
í seinni kaflanum um Brigh-
tonveruna ræðir hann talsvert
þýsku nýguðfræðina, einkumHar-
uaek, Er Iienni síst samdóma,
þótt hann ljeti leiðast af henn! í
bili. Kveður stríðið eigi hafa um-
breytt sjer. (Er þó ekki alveg
hlutlans hvað því viðkemur). -—
Hjer eru nokkur ummæli um
þýsku biblíu-gagnrýnina:
Fimtán ár samfleytt var hún
sú lind. sem jeg leitaði í — altof
trúlega — eftir því hvernig jeg
ætti að líta á biblíuna, og óbein-
línis. líka á fagnaðarerindið. Jeg
hefi lesið mikln .yíirgripsmeira á
því sviði en nokkur annar. og
iðrast eftir að jeg eyddi svo
mikíum tíma í það — þ. e. í hlnt-
*falli viS annað. (Bls. 116).