Lögrétta - 29.03.1924, Blaðsíða 2

/
, p
LÖGRJETTA
arinnar játað, að kirkjan sjemóð-
irin, sem syninum beri að fylgrja,
að kenningar hennar sjeu þœr,
sem baldbestar sjeu. Og hjer hef-
ir að lokum einn þeirra, sem
gjamt var að efast um trúna ó
frelsarann, eins og kirkjan Iýsir
honum, orðið að hrópa með Tóm-
asi: Drottinn minn og guð minn!
Catnpb. er ekki einsdæmi síðustu
éra að því leyti. Danski ritsnill-
ingurin Jóhannes Jörgensen og
ítalska skáldið Giovanni Papini
hafa, ásamt mörgum öðrum, sem
rainna eru þektir, höndlast af
Kristi og snóist til kirkju hams.
En Campbell hiýtur að hafa
mest áhrif á guðfræðina.
■ Jeg hygg, eins og Matthías, að
hann bendi skýrast til komandi
tíma, en að þeir beri þá stefnu
með sjer, sem gangi í næstum öf-
uga átt við þá, er Matthías vænti.
Nýguðfræðingarnir hafa verið
hinir ókirkjulegustu. peir hafa
oft gleymt því, að þeir eru börn
kirkjunnar, að þeim ber að vinna
í hennar þjónustu. peir hafa kos-
ið sjer heldur að ráðast á hana,
að reyna að rífa undan henni
grundvöllinn, með því að gera
Kfist einvörðungu að manni og losa
í henni stein með því að kveða nið-
ur játningarnar. peir hafa viljað
hrifsa af henni valdið yfir hug-
um og hjörtum mannanna. peir
virðast hafa gleymt því, að svo
framarlega sem só staðhæfing sje
rjett, sem jafnvel þeir sjálfir
halda fram, að kirkjan sje hið
sýnilega guðsríki á jörðunni að
svo miklu leyti, sem það sje raun
verulegt, þá ber henni valdið,
að þá á hón að vera ríkið í heims-
ríkjunum. peirri kröfu heldur
páfakirkjan fast fram enn þann
dag í dag. .En kirkja mótmæl
enda? Hón hefir stöðugt verið að
klofna meira og meira, og um
leið orðið meiri og meiri leiksopp-
ur í höndum veraldarvaldsins. Hón
er ekki lengur ríki í ríkinu, heldur
verkfæri í höndum valdhafanna,
að meira eða minna leyti. Sjá nó
hinir vitrustu menn að slíkt er
hið mesta mein. því eru samein
ingardraumarnir fram komnir •—
vonir vaknaðar í brjóstum manna
um, að kirkjan fái aftur að hiut-
est til um sín mál, meira en heim-
urinn. Menn vita að einingin er
fyrir öllu, að sundrungin býður
ósigrinum heim; menn vita, að
hefði kirkjan verið óklofin 1914
cg bannað að náungarnir berð-
ust, þá hefði engin styrjöld orð-
ið ; og ef að allir kirkjunnar menn
væru einhuga um að fylgja fram
kröfum Krists í lífi og dauða, þá
yrði bölinu afstýrt í heiminum.
Hverjum sannkristnum manm er
það óskiljanlegt að lærisveinar
Jesó geti staðið hver gegn öðr-
um, að þeir gaugi ekki allir sam-
an í baráttunni við myrkriu í
heiminum, að þeir fylgi ekki all-
ir sama merki. Og þó er fjarri
því að svo hafi verið eða sje enn.
pó er eins og bryddi á nýjum
degi, eins og heyrist frá fjöllun-
um fagnandi fótatak friðflytjend-
anna. Deilurnar um kenninguna
klufu kirkjuna. Menn háfa síðan
xuetið sínar eigin kenningar mest
meðal mótmælanda. Nó vilja
margir fara að samrýma þær sem
best. Og vonandi tekst það. Jeg
held að Camphell sje einn af fagn-
aðarhoðendunum, sem þær fregnir
segja að kirkjan muni vinna
mennina.
Enginn skilji orð mín svo, að
jeg ætli að móðurkirkjan róm-
versk-kaþólska hafi ein hma.
sönnu kenning og ekkert liggi
beinna við en að allir gangi í
hana. Svo er því alls ekki farið
og þannig er heldur eigi saran-
iugagrundvöllurinn. Hann er sá,
að hver kirkjudeild fái að hafa
sín sjereinkenni og sjerskoðanir
en allar sameinast undi merki
einnar játningar t. d. Nikeujátn-
ingarinnar. Enginn fjelagsskap-
ur getur haldist nema hann eigi
einhver lög, hversu róm sem þau
kunna að vera. Engin kirkja fær
staðist án játninga.
Og nú er það só önnur ályktun,
sem jeg hefi dregið af bók Camp-
bells, að mikið hafi erfikenuing
sú, sem 'kirkja vor á sameig-
lega með kaþólsku kirkjunni
þyngra gildi en margir halda fram
r.ó á dögum. Sje því meiri von um
að samvinna takist en ella mundi.
Jeg held að það komi betur og
betur í ljós að varhugavert sje að
raenn þeir, sem aldir eru til pess
að gerast þjónar kirkjunnar fái
aðeins að gleypa í sig nýjustn
bollaleggingar um kenningu
Krists og kirkjuna. Að þeir taki
svo við embættum að þeir hafi
mjög litla hugmynd um kenniug-
ar kirkjufeðranna — já — þekki
ekki einu sinni neitt af ritum
Lóthers. Oft er það lífseigara sem
gamlir kváðu og reynslan hefir
prófað, en það sem skeggrætt er
í dag.
Hið þriðja sem mjer sýnist að
Campbell bendi til, það er að alt-
arissakramentið eigi eftir að ná
að nýju meiri tökum á hugum
manna en nó er. Væri þess ekki
vanþörf í vorri kirkju.
En mikilvægastur er þó vitnis-
burðurinn um Krist, mörgum er
svo gjarnt ,að efast um, hver hann
sje. „En í því er hið eilífa líf
fólgið, að þeir þekki þig, hinn
eina sanna Guð, og þann sem þó
sendir, Jesóm Krist.“ (Jóh. 17.
3.). -
Várkaldnr.
bekk moð þarlendum skáldum, fyr- á raimastund' ‘ á vel heima um
i)- sögu er hún hefir ritað og nefnir hann.
Thr Vilting Heart. Kom bók þessi’ Finna, sem ekkert er nema hjarta
ót í Torontoborg í haust og liefir gæðin sjálf, er rammíslensk alþýðu-
þegar vakið allmikla eftirtekt.
Ilöfundurinn, frú Lára Good-
kona; liafa flest af oss kynst fleir-
um eða færri hennar líkum. Systr-
inan Salverson á heima í Vestur- unum Elísabetu og Ilinnu er glögg
Canada, en er berin og barnfædd í lega brugðið upp fyrir sjónum
Winnipeg, en þangaS fluttust for- vorum, en ólíkar eru þær að skap-
eldrar liennar frá íslandi 1872. • gerð. Hin fymefnda fastlynd og
Frú Salverson hefir áður aflað sjer staðföst; hin síðari eigingjörn, hje-
áiits fyrir ritstörf. Ilón vann eigi gómagjöm og Ijettóðug; liugsar
alls fyrir löngu verðlaun fyrir mest urn glys og auðæfi, enda gift-
liina best rituðu smásögu í sam-
kepni, sem til var stofnað af F.ie-
lagi canadiskra kvenna í Regina
(Woraen’s Canadian Club of Re-
gina). Var það bin mesta sæmd,
ist lión að lokum til fjár og er
benni eigi að meiru getið.
Prestshjónin, sjera Bjarna og
Halldóru, munu flestir kannastvið.
Eigi er um að villast, að þar er
þar eð þátttakendur voru margir. átt við sjera Jón Bjarnason og fró
í þessari skáldsögu sinni, The^ lians, Láru. Er rjettilega lýst ó-
Viking Heart (Víkingslundin væri sjerplægni og hjálpfýsi prests, víð-
liún kannske vel nefnd á íslensku), * sýni lians og djúphyggju; svo og
vfclm' frúin sjer að söguefni braut-
ryðjendalíf fslendinga i Canada.
Ei' það efni mjög hugðnæmt og
starfsemi konu hans. Á það vcl við
að láta dóttur inanns þess, sem
nefndur var að maklegleikum „fað-
finnur eflaust bergmál í brjósti ie söngs á lsamold“, balda uppi
og efla söngment í hinu nýja land-
þeirra er lesa, því að engir standa
nær skapi voru en þeir, sem hafa
hug og dug til þess að brjóta sjer
og öðrum nýjar brautir. Utþráin
er svo rík í íslendingseðlinu; ósjálf
rátt unnum vjer þeim mönnum | göfugar að eðlisfari. Er það kost-
mest, sem „brjótast upp á fjallið ur ó bókinni og bendir til, að höf.
og upp á hæsta tindinn.1 ‘ Af fram- sje bjartsýn og trói á sigur hins
sæknum mönnum og konum er góða.
saga þessi; liún er saga Iangrarj Vjer höfum miust á Hinnu, sem
og liarðrar baráttu við andstæð j eigi g-etur talist nein fyrirmynd, og
náttúruöfl, örðug lífskjör og oft j er þó ýmislegt gott í fari hennar.
Auk hennaf er Loki eina slæma
persönan í sögunni og er hann þó
eigi neinn þorpari. Dugnaðarmaður
og íslendinga en hann veit nú, og er liann eu þrályndur, eigingjam
má það þó eigi mikið minna vera. og skammsýnn; kann eigi ráð skapi
Kjark og kjarngott skap þarf tiljsínu. Fremur öllu öðru skortir
þess að bcra sigur úr býtum íslíkri hann skilning á sálarlífi annara og
brautryðjenda-baráttu. Aukvisar—jsamúð, er hann þvá liarðúðgur í
hvort sem andlegir eru eða líkam- skapi. Bitnar það mest á hinni
góðu og viðkvæmu konu hans og
verður til þess að hún missir vit-
ið. Loki hefir samt í hug að koma
henni á burt til heilsubótar og í
því skyni leggur hann hvern eyri
í sparisjóð. Iðrunin, refsivöndur-
inn harðasti, hefir náð tökum á
hinu harða hjarta hans og er að
bræða úí því drambið og sorann.
En það dregur að æfilokum fyrir
b onum og hann deyr í fangi konu
Ný bók.
Ljóðagerð og önrmr ritstörf hafa
löngum verið einkenni íslendinga
og þeim drýgst til frama. Fremur
er það samt fátítt í bókmentasögu
vorri, að konur hafi aAað sjer
frægðar með ritstörfum. Frá fyrri
tímum kannast flestir við Skáld-
Rósu, sem var, eins og nafnið bend-
ir á, alkunn fyrir ljóðlist sína. A
seinni árum hafa flelri konur hætt
sjer fram á ritvöllinn og getið sjer
góðan orðstír. Má þar fyrst nefna
Torfhildi Hólm, og af nólifandi
lconum Huldu (Unni Benediktsdótt
ur), Ólöfu á Hlöðum og Guðrúnu
Lárusdóttur, sem allar eru þjóð-
kunnar; auk þeirra eru ýmsar Aeiri
sem eigi er hjer róm til að nsfna.
Landar vorir, sem Autt hafa vest-
ur um haf, hafa haldið áfram bók-
mentaiðjunni og lagt drjógan skerf
til bókmenta vorra. Mest hafa þó
ritstörf þeirra verið á karlhöndina,
sem vænta má. Eigi það, að vjer
hyggjum, að konur sjeu óhæfari
til bókmentaiðju en karlar, — hitt
mun fremur valda, að þær hafa
öðrum störfum að sinna og beina
starfskröftum sínum að öðrum við-
fangsefnum.
Nýlega hefir þó kona ein íslensk,
en fædd í Canada, hlotið sess á
námi, enda var slíkt starf skör-
ungskonu þeirrar í lifanda lífi.
Um nær allar söguhetjurnar má
það segja, að þær sjeu góðar og
skilningssljóva og samóðarlitla ná-
granna. Á þeim árum vissi um-
heimurinn enn minna um ísland
Saga þessi á eflaust erindi til
allra liugsandi manna og kvenna,
og fcigi síður til liinna, því að hún
getur óefað vakið þá til umhugs-
unar. íslendingar sem enska tungu
lesa, og þeir eru eigi allfáir, ættu
að telja sjer skylt að eignast bók
þessa og lesa. Ilón getur efalaust
orðið til þess að bróa það mis-
skilningsdjúp, sem illu heilli stund-
um virðist staðfest milli íslendinga
austan bafs og vestan; svo glöggri
mynd bregður hún upp af braut-
ryðjendalífi íslendinga í Vestur-
heimi, að þeim sem lesa skiljast
aðstæður landnemanna og fyiiast
samúðar með þeim.
Auk þess er sagan hin besta aug-
lýsing fyrir oss Islendinga út á við.
Höf. á því mildar þakkir skilið.
Ithaca, N. Y.
Bichard Beck.
legir — verða þar að engu.
Sagan hefst á íslandi, á landi
miðnætursólarinnar, en mestur hluti
hennar gerist í Canada. Eigi skal
hjer frekar þrætt efni hennar, þar
eð slíkt er hlutskifti lesendanna,
sem vjer trúum að margir verði,
en vikiö skal hjer nokkuð gjör að
máii, efnismeðferð og söguhetjum
bókarinnar.
Málið (að sjálfsögðu enska, sem
lieiti bókarinnar ber með sjer) er sinnar eftir að hafa lilotið fyrir-
látlaust en fagurt og með sprettum, gefningu hennar, en við þann at-
skáldlegt mjög, þrnngið af samlík-
ingum. Vel finst oss höf. hafa tek-
ist að ná talsháttum og málvenjum
íslenskunnar og færa þá í enskan
búning. Yfirleitt er vel með efni
farið og á köAuin snildarlega. —
Lýsingarnar oft snjallar, með skýr-
um, skörpum dráttum, má þar sem
dæmi nefna kaAan um fæðing Þórs
Líndal • (The Coming of Thor). Er
lýsingin af þeim atburði bæði a-
hrifamikil og átakanleg. — Fleiri
myndum slíkum er brugðið upp í
bókínni.
Sagan er 3-ð miklu leyti astar-
saga, enda verður vart sönn mynd
dregin af lífi manna, ef ástin kem-
ur þar >eigi við sögu. Söguhetjum-
ar eru, sem vænta má, nær allar ís-
lenskar, alþýðumenn og konur, að
undanskildum prestshjónunum.
Minnisstæðust verður oss Borga
Líndal sökum hinnar ósjerplægnu
og varanlegu ástar hennar; hún
er móðirin góða og eiginkonan
trygga; fáar gleggri myndir ís-
lenskrar kvengöfgi er að finna í
bókmentum vorum. Manni hennar
Bimi Líndal er einnig vel lýst;
hann er starfsmaður óþreytaíidi,
burð verður Önnu svo mildð, að
hún nær aftur ráði og rænu. Er
því vol fyrirkomið af hálfu höf., að
svo skyldi fara.
Af öðrum söguhetjum má nefna
Þór, soninn góða og trúa, sem fell-
ur á vígvelli. Þá er og Baldur, tón-
snillingurinn, að mörgn leyti göf-
ugur, en hann er fremur hvikur
í lund. Hann leikur um of að til-
finningum Elísabetar, enda hlýtur
hann gjöld sín, þá er heitmey hans,
Hinna, bregður trúnaði við hann.
En í sorginni finnur hann hið
besta í sjálfum sjer og þá fyrst
kemur upp í honum hversu kær
FJísabet er bonum og alt fellur í
ljúfa löð inilli þeirra.
Fremur finst oss sorgarblær á
sögunni þó ýmsir sjeu sólskins-
blettir. Hún sýnir oss, sem fyr er
greint, alþýðufólk, við hversdags-
störf sín og strit, fólk, sem er að
ryðja sjer braut í ókunnu landi, en
þetta fólk á st.yrk í taugum, kjark
í brjósti, óbifandi -guðstrú og hrein
ar vonir. Þess vegna ber það sigiir
af hólmi. Örðugleikarnir, sem á
vegi verða, hindra aðeins nm stnnd
framsókn þeirra, en þeir láta eigi
góðmenni hið mesta, „þjettur á hugfallast og andstreymið gerir þá
Velli og þjettur í lund, þrautgóður hálfu starfshæfari.
pann 7. janúar fór jeg austur
að Alviðru og var þar í 6 daga;
hafði jeg mann með mjer, Jón
porleifsson frá Akranesi, og ljet
hann fara lit að Ulfljótsvatni, til
að skoða þar klakhúsin 2, sem
hann og gerði. Honum leitst vel
á þau, því silungssílin voru þá
farin að synda fram og aftur um
kassana. Hann kom í Bíldsfell, og
var þar ekkert að sjá, því Guð-
mundur gat ekkert veitt af
laxi í haust, sökum þess, að þegar
lítil laxganga er, er þar erfitt að
ná honum; en eins og allir vita
austur þar, var laxinn tekinn ó-
|vc;nalega mikið í sumar á Selfossi,
svo eiris dæmi eru hvað lítið hefir
veiðst af honum upp um árnar.
pví næst sendi jeg mann þenna
upp í Laugardalinn, til að skoða
þar í klakhúsin. pá er nú fyrst
þess að geta, að á Laugavatni
náðust 11 silungar, um leið og
húsið var rjett bygt, og var þá
ekki búið að ætla þeim geymslu-
pláss, sem æfinlega þarf. Jeg kom
um það leyti út að Hjálmstöðum,
og bafði þá Páll þar veitt 70 sil-
unga, og sagði hann mjer, að úr
þeim hefðu bunað hrognin; en
þá vissi hann ekki að húsið væri
bvgt; svo þarna töpuðust mörg
þúsund hrogn; og nú er ekkert
hrogn í þessu húsi.
En í gröf náði jeg 26 silungum
og hrognin ór þeim voru 3 til 4
þúsund, og ljet jeg þau í kass-
ana. En það vantaði glerrúður í
gluggana, svo árans keldusvínið
Aaug 'þar mn um og tíndi víst
mikið af hrognunum og át.
Að Apavatni fór Árni bóndi frá
A'viðru um sama leyti, að hjálpa
til að ná þar hrognum og láta í
það hús, og kom svo með upi 50
þús- hleikjuhrogn og ljet í sitt
klakhús, sem er nú hreinasta fyr-
irmynd að öllu leyti, hvað snertir
alt fyrirkomulag þess. Hann get-
ur alið laxana í stórri tjörn, sem
er á milli kassanna, þangað til
þeir gefa af sjer hrognin, og þeg-
ar það er búið, getur hann notað
þetta pláss fyrir Aot-klakkassa;
enda smíðaði jeg einn þar, um
daginn þegar jeg var þar um
kyrt.
Nú vil jeg hjer með gefa þeim
bæði í Rangárvalla- og Árnes-
sýslu til vitundar, ef þeir vilja
láta eitthvað gera hjá sjer við-
víkjandi þessu klaks-starfi, að þá
vísa jeg þeim til þeirra manna,
i