Lögrétta - 29.03.1924, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTa
•— Þorbjörn! — Gunga! Ræfill! Þú ert-----------
Ofsinn tók fyrir .irraim Hilmari Þorbjörn
horfði á hann eins og hann væri ógeðslegt dýr,
vansköpuð ófreskja, Alt í einu þant hann að
dyrunum, reif þær opnar og hvæsti
— Út!
Hilmar seig allur saman og gekk hægt út úr
stofunni. Þorbjörn tvílæsti, og fleygði sjer sáðan
á legubekkinn — grátandi.
Nokkru fyrir miðjan dag hafði Samson skáld
sett vörð um hús Þorbjarnar. Hann vissi hver
svör hann hann hafði gefið Hildi. Hann vissi
líka, að Iíilmar „kistill“ hafði komið að dyrum
hans lokuðum, og þó liafði hann verið heima.
Strax þennan morgun fór hann til Þorbjarnar
og fjekk að vita, að hann hefði ekki borðað
og enginn vissi til, að hann hefði farið xít. Þá
fjekk hann tvo drengi til að halda vörð úti á
götunni, og láta sig vita, ef hann færj burtu.
Sjálfur kom hann við og við og barði hjá hon-
um, en alt af var þögn. Undir kvöldið þóttist
hann vera búinn að fá fulla vissu um, að þetta
væri ekki einleikið. Annaðhvort væri Þorbjöm
veikur. eða það sem verra væri. Klukban níu
fjekk hann lögregiuþjón til að opna hjá Þor-
birni. í sama mund komu ritstjórahjónin og
Freyja. Og nú stóðu þau öll í anddyrinu.
— Hvað er þetta? Hvað er verið að gera
hjer? spurði ritstjórinn. Um leið fann hann,
að Freyja hallaðist þungt upp að öxl hans. —
Hann tók undir handlegg hennar.
— Þetta er gert samkvæmt beiðni minni,
sagði Samson. Jeg skil ekki aðfarir Þorbjamar.
Hann er heima — en vill ekki opna,
Hann heyrði við hlið sjer sárt en lágt kvein
— eins og þegar lágspentur strengur brestur.
Hann leit ekki til hliðar, en vissi. að það var
frá Hildi. Honum varð litið ósjálfrátt á Frevju.
Hún hallaðist enn upp að Öxl föður síns, dauða-
föl. —
Logregluþjónninn opnaði hurðina í hálfa
gátt og vjek sjer frá dyrunum. Myrkrið inm' í
stofunni minti þau á kolsvartan helliskúta, Eng-
inn hreyfði sig, Þau fundu öll til sömu tilfinn-
ingarinnar, —.sá, sem gengi fyrstur inn, ryddi
braut hinna inn til einhverrar ógæfu, sorgar.
Þá tók ritstjórinn sig úr hópnum og sagði am
leið:
— Bíðið þið hjema á meðan jeg geng inn.
Rödd hans var hljómlaus, herðarnar lotnar,
gráu hárin á höfði hans undarlega silfurlit í
daufu, glasbirgðu anddyrisljósinu. En það var
festa og vilji í skrefum hans, er hann opnaði
dymar og hvarf inn í myrkrið í stofunni. Hann
ljet hurðina fallast að stöfum á eftir sjer.
Stutt stund leið. En þeim, sem biðu, fanst
hún eilífðarlöng. Og þögnin, sem enn var inni
í stofunum, fanst þeim nístandi ægileg. Loks
sagði Hildur:
— Jeg þoli þetta ekki! Jeg fer inn!
— Jeg skil ekki við þig, mamma!
Freyja fylgdi henni eftir og Samson gekk
síðastur.
í stofunni yar enn dimt. En daufa ljósglætu
lagði fraan í hana um rifu miHi hurðar og
stafs á svefnherbergisdyrum Þorbjarnar. Hild-
ur staðnæmdist. Freyja líka. Óskiljanlegur geig-
ur greip þær. En Samson gekk strax inn í her-
bergið og skildi eftir opið.
Það fyrsta, sem hann tók eftir, var ritstjór-
inn. Hann stóð við fótagaflinn á rúmi Þorbjam-
ar og studdi höndunum á hann. hrevfingarlaus
eins og líkneski. Tár runnu niður vanga hans,
strjfil en stór. í gegnum grátslæðuna horfði
hann niður í rúmið. Samson leit í sÖmu átt.
Honum fanst hjarta sitt alt í einu verða kyrt
og hann missa aUa skynjun. En þó sá hann
Hildi og Freyju basta sjer báðar á knje við
sængurstokbinn í svo sárum gráti, að hann f jekk
ráð sitt' og rænu aftur.
Þorbjöra var dauður. Hann lá í rúmi sínu,
líkast því sem hann hefði háttað,. fölur, með
opnum, brostnum augum. Brún hárbylgjan og
skeggið gerðu andlit hans enn dauðafölara. En
yfir svipnum hvíldi sú ró, er fylgir því, að
vita, að maður er að losna við mikið böl.
Það var ekki fyr en eftir langa stund, að
Samson kom í hug að hringja eftir lækni. Hann
kom strax. og sagði Þorbjörn látinn fyrir stuttu.
Strax og hann koln að rekkjunni, hafði hann
tekið eftir litlu glasi á náttborðinu. Á því stóð
Curare og eiturmerki' á miðanum. Hann hafði
þar dauðaorsökina milH handa sinna. Glasinu
stakk hann í vasa sinn.
Samson reikaði fram í stofuna og kveikti.
Hann sá, að ein skúffan í skrifborði Þorbjam-
ar var opin, og á borðinu lá bunki af gömlum
brjefaslitrum. Annars var alt með sömu um-
merkjum og venjulega.
Ritstjórinn sendi eftir bifreið og, fór heim
með konu sína og Freyju. Læknirinn hafði
talið rjettast að fara með þær burtu.
Þegar jæir vora búnir að gera þær ráðstaf-
anir, sem nauðsynlegár voru, og voru að fara,
læknirinn og Samson, bom Hilmar „kistiU“.
Lælmirinn sagði honum lát Þorbjamar.
Hilmar glápti á hann lengi eins og fáviti, en
hrópaði svo:
— Þjer ljúgið þessu!
Læknirinn tók þegjandi í öxl hans og leiddi
hann inn í herbergið.
Hilmar starði lengi í þögulli undrun á líkið,
líkt og hann tryði ekki sjálfum sjer. Um síðir
leit hann á lækninn og hvíslaði:
— Hefir hann — — hefir hann — —?
Læknirinn binbaði koUi, tók glasið upp úr
vasa sínum og sýndi honum.
Hilmar laut höfði. Yanskapaður líkami hans
skalf aUur. Um leið og hann gekk fram stofu-
gólfið, heyrði Samson hann mæla lfigt — eins
og í sárri angist:
— Þegar svo fer um græna trjeð, hvað verð-
ur þá um okkur hin?
Endir.
RJúpurnar.
Rjúpnaveiði hefir fyr verið og
getur framvegis orðið mikil tekju
guein fyrir landið. pangað til ár-
ið 1920, þegar rjúpurnar að
miitlu leyti fóru burt úr landinu,
sem kunnugt er, voru að líkind-
um veiddar frá 100 til 200 þús.
rjúpur árlega, en við skvnsamiega
veiðirækt, þ. e. ‘hentugt valinn
friðunartíma, og að þeir menn,
sém gefa sig að rjúpnaveiði í
stærri stíl, hafi ætíð í hnga að
drepa ekki fleiri rjúpur en að
stofninn verði mátnlega stór til
næsta árs framleiðslu, má sjálf-
sagt veiða fleiri, alt að 300 þús.
árlega; og þar sem rjúpnaverðið
eftirleiðis varla verður minna en
5G til 100 aura hver rjúpa, ef til
vill meira, getur þar órðið álit-
leg upphæð, sem rjúpnaveiðin
géfur af sjer.
par sem hver rjúpuhjón að lík-
indum ekbi færa fram meira en
6 lífvænlega unga árlega, að jafn-
aði, má stofninn, til þess að ár-
lega veiðist 300 þús. rjúpnr, cbki
vera minni en 100 þús. 1. febrúar
ár hvert.
Hvað friðnnartímann snertir,
þá hefi jeg þá skoðun, að það
mundi vera til hagnaðar, fyrir
rjúpurnar að minsta kosti, að
rjúpnaveiðin byrjaði >1. septem-
ber, og endaði 31. desember. í
jánúarmánuði má oftast búast við
svo miklum snjó til fjalla, að
í júpan ekki nái í fæðu. Hún sækir
þá niður á láglendið og skóglend-
io, og er þá hægara að veiða hana
«n meðan hún er dreifð um fjöll
og holt á stóra svæði.
'Hvað valdið hafi því, að rjúp-
nrnar hurfu 1920, era sjálfsagt
skiftar skoðanir am, Sumir (haldi að
þær hafi drepist í frosthörknnni
um veturinn; en það getur ekki
verið. með því að mikið var til
af rjúpum kringum sumarmál
3920, en um það leyti hurfu þær.
pað sáust það ár heldur ekki fleiri
hra- af dauðum rjúpum en venju-
xega eftir harðan vetur. pó var
rjúpnafall talsvcrt í Vestur-
Skaftafellssýslu veturinn 1919—
1920, og skifti það fleiri þúsund-
um, eftir því, sem hréppstjóri
Eyjólfur Guðmundsson á Hvoli í
Mýrdal hefir sagt mjer frá í
hrjefi frá 4. febr. 1924.
Fyrir mitt leyti er jeg helst á
þeirri skoðun, að mjög margar
rjúpur hafi flúið land vegna fóð-
urskorts. Fjöldinn var orðinn svo
mikill (3 til 4 miljónir) að ckki
var nóg til af fóðri handa þeim.
(Sjá Morgunblaðið nr. 173, í>.
júní 1922). pað lítur helst út fyr-
jr, að náttúran oft sje eyðslusöm
á líf, en hugsi minna um einstak-
linginn.
pegar rjúpurnar að mestu leyti
fóru frá laudinu eða fjellu 1920,
voru þær fáu, sem eftir voru,
friðaðar í 4 ár, eða til 1. október
1924, og þar sem rjúpum nú er
farið að fjölga til mttna. einkum
síðastliðið ár, lítur helst út fyrir,
að friðunartíminn hafi verið hæfi-
lega langur. Og þó er þar við að
athuga, að þótt rjúpumar sjeu
nú mjög margar á vissum stöðum,
tii dæmis í Árness-, Borgarfjarðar-
og Mýrasýslu, þá er ekki víst að
þar sjeu fæðingarstaðir þeirra.
Margar geta verið og eru siálf-
sagt aðkomnar annarsstaðar frá
(Norðurlandt). petta sjest glcgt
t. d. í Grafningi, þar sem í vetur
hafa. sjest minst 8—9 þúsund
rjúpur; en að líkindum hafa ekki
orpið í Grafniugshreppi á að gíska
yflr 100 rjúpuhjón, árið 1923. eft-
ir því sem Kolbeinn á- TJÍfljóts-
vatni hefir skrifað mjer 31. jan.
1924. Svipað iá sjer stað í ping-
vallasveit, Langardal og víðar í
Árnessýshi. par á móti ern í siun-
um sýslnm mjög fáar rjúpur til
sem stendur, t. d. Vestur-jSkafta-
fellssýslu. pað er auðvitað ekki
hægt að vita hve margar rjúpnr
hafa verið eftir í landinu v.orið
1920; en ef maður giskar á að
200 eða 100 pör hafi ungað út
það ár, ætti fjöldinn, með því að
reikna að hver rjúpuhjón iæri
fram 6 miga árlega, að vera rúm-
ar 200 þns. 1. okt. 1924. Ef þetta
er nokkurn veginn rjett á giskað
er jeg helst á að ekki megi byrja
rjúpnadrápið fyr en 1. janúar
1925, og helst ekki fyr en 1. okt.
s. á„ nema með því eina móti, að
bannaður verði útflutningur á
rjúpum til annara landa þangað
ti! 1. okt. 1925.
Byrji rjúpnadrápið 1. október
1924 án útflutningshanns, eins og
núgildandi lög leyfa, má búast
við, að meiri partnr af þeim ca.
200 þús., sem giskað er á að þá
verði til. verði drepið lyrrir 1.
febrúar 1925. Vjer stöndum því
aftur rjúpnalausir. eins og 1920.
og megmn til á ný að banna
rjúpnaveiði í 4 til 5 ár. Byrji
veiðin aftur á móti ekki fyr en 1-
janúar 1925, er líklegt, að ekki
verði drepnar vfir 100 þús. í jan-
úarmánuði, og stofninn verður þá
kringum 160 þús. 1. fehr., sem er
mátulegur stofn, til þess eftir-
leiðis að veiða ca. 300 þús. rjúpur
árlega.
Með því að banna útflntning til
annara landa, þangað til 1. o'któ-
ber 1925Í er kannske óhætt að
byrja veiðina 1. október 1924, því
verði útflutningur bannaður, verð-
ur líklega minna drepið af rjúp-
um.
pegar rjúpustofninn fyrst er
kominn upp í 100 þúsund 1. fe-
brúar ár hvert, má líklega lnetta
hinni lögboðnu 7 ára friðun og
fela nát-túranni og mönnunuin
sjálfum að tempra hina árlegu
fjölgun.
Rjett er samt að athuga, að
þótt stofninn sje orðinn 100 þús.
er þó ekki víst að það sje sarna
sem 50 þús. pör. Hjá mörgum
fuglategundum fæðast fleiri karl-
fuglar en kvenfuglar. Af hænsna-
fuglum, svo sem rjúpum, abur-
hænum o. fl., er hlutfallið þetta.
Af 100 fuglum. er fæðast, eru 58
karlfuglar og 42 kvenfuglar. petta
er vísindalega sannað að á sjer
stað í öðrum löndnm, og sama
náttúrueðli gildir sjálfsagt líka
á íslandi, þó það ekki ennþá sje
vísindalega sannað.
Til þe.ss að ríkissjóður eftirleiðis
geti haft nokkra hagsmiuii af
rjúpnaveiði og til að kama í veg
fyrir að minní efnuð fjölskyldu-
heimili hjer á landi ekbi komi
til að horga ránverð fvrir rjúpur,
mætti gjarna legVja hæfilegt út-
flutningsgjald á útfluttar rjúpur
— 10—20 aura á hverja rjúpu.
Ríkissjóðurinn getur nieð því haft
15—25 þús. kr. tekjur á ári, og
rjúpnaveiðarinn samt góðan ábata.
Er satt er að rjúpuverðið í Eng-
landi sje í vetur 3 shiliing (4—5
kr.), þola útfluttar rjúpur hæfi-
legt tollálag. pað munn Jíklega
vera n’orskar rjúpur sem þetta
verð er miðað við, því varla mun
nokkur íslendingur hafa verið svo
djarfur að senda út íslenskar
rjúpur í vetur.
Pað mundi vera fróðl. eftirleiðis
að vita live margar rjúpur árlega;
^eiðast af mönnum hjer á landij:
og það ætti að gera hverjum
rjúpnaveiðara að skyldu, að gefa
upp töhma til yfirvaida (bæjar-
fógeta eða hreppstjóra) eiuu sinni
á ári, svo að fjúnaveiðin megi
sjást á veiðiskýrslum hagstof-
nnnar,
Eýrarbakka í febrúar. 1924.
P. Nielsen.
DAGBÓK.
Stokkseyri, 27. mars. FB. Gæftir
hafa verið stirðar hjer undanfarna
þrjá daga; þó hefir oftast verið ró-
ið og aflast dável. I dag var ágætt
sjóveður. Vjelbátar hjeðan og af
Eyrarbakka fengu 500—1500 á skip;
flestir kringum 1000; en opnir bátar
frá 30—50 í hlut á lqð. Saltlaust var
orðið hjer um tíma, en saltskip kom
í morgun.
Vík, 27. mars. FB. Færevsk fiski-
skúta, „Bonita“, frá Thorshavn,
strandaði á Meðallandssöndum 21. þ.
m. Skipverjar vóru 15 talsins, og-
björguðust þeir allir. Skipið er kom-
ið hátt upp í sand, og líkindalítið að
það náist- út. Strandmennirnir verða-
fluttir til Víkur, en sjóveg þaðan, ef
gefur.
peir, sein eftir urðu af „Pór“ bil;
daginn af strandmönnunum af „Dal-
finen' ‘, fóru hjeðan í dag með ,Fvlla£
tii Vestmannaeyja. Síðumenn liafe,.-
keypt „Dalfinen“, ásamt því, sen-
hiargaðist úr skipinu.
Allir bátar róa hjer og fiska vel.
Akureyri, 27. mars. FB. Á Siglu-
firði varð slys í gær. Voru menn þar
aö grafa uppfyllingarefni úr háums
bakka, og hrundi iþá úr honum stórí.
stvkki. Einn maður varð undir skrið-
unni; brotnaði hann á báðum lærum
og meiddÍ3t á höfði. Hefir hann ver-
ið fluttui' hingað á spítala, og er svo
þungt haldinn, að tvísýnt þykir um
líf hans. Maður þessi heitir Erlendur
Jóhannesson og er úr Fljótnnum.
FB. Samkvæmt tilkyimingu frá>
alþjóðaskrifstofunni í Bern, hafa t
DanmÖrku símskeytagjöld til útlandai
verið hækkuð upp í gtillgengi. Fyrir
símskeyti frá Danmörku til Islands-
kostar hvert orð 55 aura dansks#
( — 68 ísl. aura).'Frá íslandi til Dan-
m.erkur er gjaldið 55 ísl. aurar fyrir
orðið, með því að hjer er ekki tekið
fnit gullgengi enn.
Mannalát. Fyrir skömmu síðan er
dáin Sesselja Jónsdóttir á Sélfo.-.si,
ekkja Gunnars er þar bjó áður, og
voru þau fósturforeldrar Símonar
Jónssonar, sem þar býr nú. Sesselja
var mesta sómakóna á sinni tíð, og^
'heimili hennar og þeirra hjóna með
mestu mvndarheimihim þar um slóðir,
Hún var orðin fjörgömul, 94 ára, og
búin að vera blind um mörg ár.
Einnig eru nýdánir þar eystra,.
Einar Pálsson, fyr bóndi í Geirakoti,,
og F.inar Eiríksson í Langholti í Flóa...
------—x---------
FRÁ DANMÖRKU.
Rvík, 19 .mars.
Vinstrimairaaflokkur ríkisþings-
ins ætlar að kveðja I. C. Christen-
sen hinn 26. þ. m. bæði með há-
tíðlegum fiokksfundi og síðar um
áaginn með heiðurssamsæti í veit-
ingasal ríkisþingsins. Dregur I. C.
Christensen siig í hlje frá stjóm-
málum frá lokum þessa þings.
i j. ^ j i - ‘i - *