Lögrétta - 17.06.1924, Blaðsíða 4

4
LÖGRJHTTA
Söðlasmíðabúðin „SLEIPNIR“
Laugaveg 74 Sími 646. Símn. „Sleipnir“.
Aktýgi, reiðtýgi, þverbakstöskur, hnakktöskur, bakþokar, beisli, beisl-
isstengur, ístöð, svipur, hnakk- og söðulvirki, erflðisvagnar með ak-
týgjum, vagnyfirbreiðslur, tjöld, smá og stór o. m. m. fl.
Aðgerðir fljótt og vel afgreiddar.
Pantanir afgreiddar um alt land.
skoðunum við, og ekki mœtti jeg
halda, að sjer líkaði illa að jeg heíði
þýtt hana.
En hvað segir svo prófessorinn
núna? Hann segir, í sambandi við trú-
arskoðanir mínar, að jeg ætli að gerast
kristniboði fyrir Kristniboðsfjelagið úti
i löndum, helst hefir hann augastað á
Kína. . (
þetta hefir mjer eigi komið til hug-
ar og heldur enginn minst á það
við mig. Vildi jeg mælast til þess,
að prófessorinn greindi sögumann-
inn. Annars verð jeg að játa það,
að jeg bjóst alls ekki við því, að
prófessorinn mundi telja gildari sagn-
ir annara um mig, heldur en mín eig-
ir, ummæli. Friðjón Kristjánsson.
----0----
Síldarverksmiðjur.
1 sumar mun verða meira um
síldveiðar en nokkuru sinni fyr, þó
aðallega af útlendinga hálfu. Norð-
menn munu koma hingað fjöl-
margir í ár og stunda veiðar utan
landhelgi öllu frekar en undanfar-
in ár. Er ráðgert, að fjöldi hinna
stærri síldveiðiskipa þeirra veiði
og salti síldina lausa í skipin og
fiytji hana út til bræðslu í Noregi.
Á Hesteyri er verið að breyta
gömlu hvalveiðastöðinni, sem þar
var, í stóra og mikla síldar-
bræðsluverksmiðju, er geti veitt
móttöku allri veiði af 20—30 skip-
um, eða með öðrum orðum fram-
leitt lýsi og síldarmjöl úr 80—100
þúsund málum af síld. — 1 stað
þess að láta lýsið í föt, hefir verk-
smiðjan keypt sjer stórt „tank“-
skip, sem lýsinu verður helt í og
síðan flutt til útlanda. þessa verk-
smiðju rekur hr. H. Henriksen frá
Haugasundi, sem einna fyrstur
Norðmanna hóf hjer síldveiðar,
laust eftir aldamótin.
Á Sólbakka við Önundarfjörð er
verið að breyta slorverksmiðjunni
í síldarverksmiðju. Verksmiðjan
verður endurbætt að miklu auk
þess sem í hana verða settar nýj-
ar vjelar, gryfjur steyptar og
bryggjur reistar. Mun þessi verk-
smiðja geta unnið úr 30 þúsund
málum síldar. Aðalframkvæmd fyr
irtækisins munu þeir hafa hr.
Kristján Torfason og hr. Júlíus
Guðmundsson stórkaupmaður í
Reykjavík. Er þetta víst einasta
verksmiðjan, sem rekin er af Is-
lendingum einum.
Krossanesverksmiðjuna við Eyja-
fjörð, sem er stærsta síldarverk-
smiðja landsins, er verið að auka
og endurbæta. Eru það eingöngu
Norðmenn, sem þá verksmiðju
eiga og að því verki standa.
bæersku bræðranna — ekki aðeins
framúrskarandi siðfræðingur og
stórvitur uppeldisfræðingur, held-
ur einnig mannvinur, sem spáði
framförum mannkynsins. þótt
hann væri vitni að skelfingum
þrjátíuárastríðsins, sem bæði var
pólitískt stríð og trúarbragðastríð,
þá dreymdi hann um frið og full-
ar sættir milli trúarbragða. og
þjóða.
Hann hefir stungið upp á því,
að fundur skyldi verða haldinn af
stjórnmálamönnum úr allri Ev-
rópu. það átti að vera einskonar
friðarfundur, sem skildi gera enda
á alþjóða deilum eftir grundvallar-
reglum rjettvísinnar og vísind-
anna. Með tilliti til alls þessa á
Ck>menius ekki einungis skilið nafn
ið „Galilé uppeldisfræðinnar“, sem
Michelet hefir gefið honum, heldur
er hann í sannleika ágætur for-
göngumaður hinnar nýju menn-
ingar. Sú endurreisn og andlega
endurfæðing þjóðarinnar, sem
Comenius dreymdi um á andleg-
um og þjóðlegum afturfarartím-
um, kom þó að lokum, fyrst og
fremst á menningarsviðinu.
Eftir bardagann á „Hvíta fjall-
inu“ voru nærri því allar tjekk-
neskar bækur eyðilagðar. Sam-
kvæmt skipun yfirvaldanna leit-
uðu menn uppi allar biblíur Jó-
hanns Húss og brendu þær mis-
Á Siglufirði er hr. Sören Goos
að endurbæta verksmiðju sína
mikið með því að rífa niður gömlu
vjelarnar og setja aðrar nýjar og
fullkomnari í staðinn. Eigandinn
er danskur, ’og fjelagar hans.
Hinar sameinuðu íslensku versl-
anir eiga síldarverksmiðju á Siglu-
firði, sém sagt er að hafi reynst
arðvænlegasta fyrirtæki þess firma
hjer á landi; eru þær einnig að
bæta verksmiðju sína.
Heyrst hefir, að verið sje að
undirbúa bygging síldarverk-
smiðju á Dagverðareyri við Eyja-
fjörð. Eru það Norðmenn, sem að
því verki standa.
Loks munu nokkrir Vestfirðing-
ar ætla að pressa síld í lifrar-
bræðslum sínum og láta síldarkök-
urnar til þurkunar á Hesteyri og
Sólbakka.
-----o----
Til bænda og búalýðs.
Nú er gott útlit um markað fyr-
ir íslenska ull, svo að fá dæmi
munu vera til á friðartíma. Er því
ekki úr vegi að áminna bændur um
að gera sitt ítrasta til að vanda
sem allra best meðferð ullarinnar.
En þar er margs að gætæa.
Fyrst vil eg nefna rúning fjár-
ins.það mun nú vera orðinn lands-
siður að klippa sauðfjeð, og er það
gott. En hitt mun vera fátíðara, að
láta hvert reifi yfir annað í byng-
inn og til geymslu. En það er eitt
aðalskilyrði fyrir því, að ullin verði
nákvæmlega flokkuð til útflutn-
ings, en það ræður mjög verði og
eftirspurn á heimsmarkaðmum.
Látið ekki ullina líta út eins og
þegar hrafninn er að rýja dauða
pestarkind eða horgemling á vori!
Til þess að Ijetta matsmönnunum
starfið að flokka ullina eftir eðlis-
gæðum hennar, eiga bændur að
hafa reifin sem allra heillegust.
Kviðull á að vera fyrir sig, ennis-
ull sömuleiðis, bringu- og fótaull
fyrir sig, en ekki blanda þessu
saman við aðra ull af kindinni. Ull
af togmiklu og þelmiklu fje má
heldur ekki blanda saman. Ull af
því fje, sem liðið hefir fóðurskort
eða af veiku fje má alls ekki blanda
saman við ull af vel fóðruðum og
frískum skepnum. þessa alls verð-
ur að gæta við niðurlagning ullar-
innar, því að spunahúsin og klæða-
verksmiðjurnar í útlöndum verð-
leggja ullina eftir flokkuninni.
Annað atriði er um ullarþvott-
inn. Fáir fjáreigendur munu þvo
ullina nákvæmlega eins og vanda
þurkun hennar jafn vel. En alt
kunnarlaust. í þessu sambandi má
nefna að Tjekkar áttu þegar á tí-
undu öld — þannig fyr en allar
aðrar þjóðir — fullkomna þýðingu
á biblíunni á tungu þjóðarinnar.
Tjekkneska tungan var ofsótt. Á
átjándu öldinni virtist þýskan al-
gerlega ná yfirhöndinni. Á dög-
um Maríu Teresiu og Jósefs II. var
tjekkneska fyrirboðin í skólunum
og hjelst aðeins við á landsbygð-
inni.
Franska stjórnarbyltingin og
stjórnarbyltingarstríðin gengu yfir
ems og illviðri, en tjekknesku
löndin láu enn í dvala. En endur-
fæðingin kom og þar með þýðing-
armiklar framfarir á sviði menn-
ingarinnar. Niðurl.
----o----
■ ' *
Samningar hafa nýlega verið
gerðir milli Sjómannafjelagsins og
Fjelags ísl. botnvörpungaeigenda
um kaupgjald á botnvörpungum á
komandi síldveiðatíma. Lágmarkt
hásetakaups er ákveðið kr. 250,00
cg ágóðahlutur 5 aurar af hverri
saltaðri tunnu eða hverju máli síld-
ar, sem notað er til bræðslu. Einn-
ig frítt salt í fisk. Matsveinakaup
er kr. 330.00 á mánuði, kaup æfðra
kyndara kr. 324,00, en óæfðra kr.
290.00.
----o----
blandast þetta saman er út er flutt.
Einn hefir saltað ullina, annar
látið hana liggja undir náttdögg,
þriðji hefir nokkuð af sandi og
mold milli þelháranna. Besta ráðið
væri ef bændur böðuðu fjeð um
viku áður en ullin er tekin af, úr
vel uppleystu sápuvatni (lýsis-
sápu) og c. 2% af ammoniaki, sal-
míaki eða eter. Láta fjeð þorna vei
og leggja síðan ullina inn óþvegna
að öðru leyti en þessu. Eitt af því
sem skaðar ullina mest sem iðnað-
ar- og verslunarvöru er þvottur
hennar í of sterkri blöndu, sóda eða
súrefna. Sódinn leysir upp fituefni
ullarinnar og gerir hana harða
átöku og stökka. þar að auki ætti
aldrei að þvo ullina úr heitara
vatni en 65—70° á celsíus, því
meiri vatnshiti breytir ýmsum eig-
inleikum hennar.
Nú er ullartakan fyrir hendi og
ekki ráð nema í tíma sje tekið.
Væri vel ef menn færðu sjer í nyt
holl og góðgjörn ráð, hvaðan sem
þau koma. Jón Vigfússon.
----o----
Pjetvr frá Draghálsi.
'í/Z,
þegar eg var ungur,
átti heima’ í dalnum, —
skýldu kletta-klungur
kæra fjallasalnum, —
eg man öllu betur,
á þig hvað jeg starði,
þegar þú komst, Pjetur,
í þungum norðangarði.
Fóstri minn og móðir
mjög þig báðu gista;
„um freðnar fjallaslóðir
fátt er gott til vista“,
sögðu þau, „og sjáðu:
sóma okkar vegna,
fljótast hvíld þjer fáðu“.
Fullhuginn nam gegna:
„Heim jeg verð að halda,
hvað sem eftir kemur.
Hríðarkólgan kalda
kraft ei úr mjer lemur.
Fáir fjenað geyma,
fátt er til af ráðum.
Hjónin gömul heima;
hjálpa verð jeg báðum.
Eftir stutta stundu
stökst þú út í bylinn.
Harðir stormar stundu
stafna við og þilin.
Alt fram undir óttu
ei sást kafaldsrofið.
Mamma næstu nóttu
nú gat ekki sofið.
Líður ótt hvert árið.
Upp í Svínadalinn,
laus við freka fárið,
fluttist höldur valinn.
Græddust börn með brauði,
blómgaðist fögur hjörðin,
safnaðist ást með auði;
eignar- góð var jörðin.
Bygði hús og hlöður,
hygginn dugnað virti; .
aukast tóku töður,
tryggilega girti.
Ræktaði mel og móa,
mjög starfsamur lengi;
setti flög og flóa
í fagurt tún og engi.
Hann var bændablómi,
bygðarstoðin mesta,
sinnar stjettar sómi,
síst nam ráðdeild bresta.
Eink'ar góður granni,
gætinn mjög í orðum.
Hjá þeim mæta manna
mjög stóð alt í skorðum.
Er nú alls ókvíðinn
andinn göfgi, frjálsi.
Prúðust bænda prýðin,
Pjetur frá^ Draghálsi,
vildir bljúgur bera
blak af hverjum manni.
Síðar vil jeg vera,
vinur, þinn
Nágranni.
----o-----
Aðalfundur Samb. ísl. samvinnu
fjelaga er nýafstaðinn hjer í bæn-
um. Forstjórinn, Sigurður Krist-
insson, skýrði frá hag Sambands-
ins og taldi hann hafa farið batn-'
andi á umliðnu ári, skuldir mink-
að um 630 þús. kr. og tekjuaígang-
ur nál. 43 þús. kr. Samþ. var að
gera á næsta hausti tilraun með
útflutning á lifandi fje. Ennfrem-
ur samþykt að reisa hús á Akur-
eyri til gærurotunar næsta haust
og að auka mölun á korni hjer á
landi, sem byrjuð hafði verið á Ak-
ureyri. Einnig var samþ. að gera
alt, sem unt er, til að koma sem
fyrst upp fullkomnu frysti- og
kæliskipi til kjötútflutnings, og
gert ráð fyrir, að landsstjórnin og
Eimsk.fjel. íslands beiti sjer fyrir
það mál. — Form. var endurkosinn
til þriggja ára Ólafur Briem, en
varaform. til eins árs Sigurður
Bjarklind. Varastjórnarmenn end-
urkosnir: Tr. þórhallsson ritstj. og
Stefán Stefánsson bóndi á Varð-
gjá.
Af Rangárvöllum (9.júní). þrátt
fyrir snjóaleysi hefir veturinn og
vorið orðið með því gjafaþyngsta
sem hjer gerist, nema á stöku bæj-
um, t. d. á Næfurholti við Heklu
var aðeins gefið 4 sinnum full-
orðnu fje og á Reynifelli 10 sinn-
um. Skepnuhöld eru eigi að síður
góð og sauðburður gengur ágæt-
lfega, þó að tæplega geti talist sauð-
gróður ennþá. Ein eða tvær skúrir
hafa komið hjer í langan tíma og
frost hefir verið á hverri nóttu
fram að þessu. Vorvinna gengur
ei-fiðlega vegna þurksins og klak-
ans. I sumum görðum eru aðeins
4—5 þumlungar niður að klaka.
Sandbyljir voru mjög miklir hjer í
vor. Á Reyðarvatni urðu sand-
fannirnar á 4. alin á þykt og tóku
upp á glugga, og sömuleiðis í
Gunnarsholti. Verður óhjákvæmi-
legt að flytja þessa bæi báða, því
ólífvænt er þar bæði fyrir menn
og skepnur, einkum þegar hvast er.
Frá Kiðjabergi er símað 11.
júní: Óvenjumiklir hitar hafa
verið hjer undanfarna daga og fer
gróðri mikið fram alstaðar þar
sem votlent er. En á þurlendi
hamlar vætuleysið tilfinnanlega öll
um gróðri. Hjer í uppsveitunum
vcru allmargir orðnir heylausir og
urðu að sleppa fjenaði áður en jörð
var orðin sæmileg. Samt hefir alt
farið vel og fjenaðarhöld eru góð
og sauðburður gengið vel.
Umferðin. Reykvíkingar fá orð
fyrir það, að vera fremur fúsir til
þess að sækja ýmsar skemtanir og
samkomur, og þykir sumum nóg
um, ekki síst það, hversu mikið fje
fari til þess nú á þessum fjár-
krepputímum. Hefir allmikið verið
um það talað í sambandi við allar
þær söngskemtanir, sem hjer hafa
verið haldnar undanfarið. En eins
og að líkindum lætur, eru úti-
skemtanirnar þó fjölsóttastar þeg-
ar vel viðrar, t. d. íþróttasýningar
og veðreiðarnar nú síðast. þær
voru haldnar inn við Elliðaár, og á
einu býlinu, Tungu, hjer fyrir ofan
bæinn, var þann dag talinn fólks-
straumurinn inneftir. Á tímabilinu
frá kl. 1—4 fóru þar fram hjá 297
bifreiðar, með 2—20 farþega í
hverri ferð, 292 reiðhjól, 23 vjel-
Tannlækningar.
Dvel á Sauðárkróki frá 2. ágúst til
20. ágúst.
Dvel á Blönduósi frá 21. ágúst til
23. sept.
Dvel á Borðeyri frá 24. sept. til
15. okt.
Jón Jónsson læknir,
Ingólfsstræti 9, Reykjavík.
Vil kaupa eða taka í skiftum öli
íslensk frímerki af brjefum eða
skjölum, 25 til 50 af hverri teg-
und. — Gef hæsta verð, eða læt í
skiftum frímerki frá Evrópu,
Asíu, Afríku og Ástralíu.
Hefi brjefspjöld frá fegurstu
stöðum Svíþjóðar, í uppl. frá 1000.
Sendið í dag íslandsfrímerki. —
Við sendum aftur það, sem þið
óskið eftir.
Holmquists Pappershandel,
Centralpaladset, Örebro. Sweden.
hiól, 3 hestvagnar, 178 ríðandi
menn og 348 gangandi. Alls er talið
að við veðreiðarnar hafi verið um
5—6 þús. manns. Og þegar aðgætt
er, að af þeim hafa ekki nema um
hálft fjórða hundrað farið gang-
andi, er skýrslan eftirtektarverð
til að sýna það, hversu notkun bíla
og reiðhjóla er hjer mikil og fer sí-
felt í vöxt.
Veðreiðar. Eins og sagt var frá
í síðasta blaði, fóru veðreiðar
hestamannafjelagsins fram í síð-
ustu viku. Af stökkhestunum hlaut
1 verðl. Sörli Ól. Magnússonar
liósmyndara, 2. verðl. Mósi Gests
Guðmundssonar í Sólheimum, og 3.
verðl. Tvistur Jóns Lárussonar
skókaupm. Næstir voru Skjóni
Inga Halldórssonar bakara, Hrafn
Jóns Hanssonar og Krummi Jóns
Konráðssonar í Vatnsholti. Fyrir
skeið voru engin 1. verðl. veitt, en
2. verðlaun hlaut Hörður Karls
þorsteinssonar bakara og 3. verðl.
Vindur þorst. Vilhjálmssonar í
Efstabæ. þeir runnu 250 metra
skeiðið á 26.27 sekúndum. Stökk-
hestarnir fóru skeiðið á 23.2 sek.
sá fljótasti, 23.4 sá annar, 23.6 sá
þriðji. Verðlaun voru hæst 200 kr.
Talsverðan áhuga hafa nú margir
hestamenn á þessum veðreiðum og
leggja áherslu á að eiga eða eign-
ast hina bestu hesta. T. d. er sagt,
að í einn verðlaunahestinn á þessu
móti hafi verið boðnar 2 þús. kr. —
en var ekki falur.
Embætti. Steingrímur Matthías-
son hjeraðslæknir á Akureyri og
Sigurjón Jónsson hj eraðslæknir á
Dalvík hafa frá 1. þ. m. verið sett-
ii’ til að gegna Höfðahverfishjer-
aði ásamt hjeraðslæknisembætt-
um sínum. — Frá sama tíma hefir
Vilmundur Jónsson hjeraðslæknir
á ísafirði verið settur til að gegna
Nauteyrarhjeraði ásamt embætti
sínu.
Sögufjelagið hjelt aðalfund 6. þ.
m. það er til marks um áhuga
manna þar, að þann fund sátu 12
menn. Úr stjórn áttu að ganga
þorsteinn hagstofustjóri þorsteins
son, en var endurkosinn. Einnig
var kosinn í stjórn ólafur prófess-
or Lárusson, en varamenn Magnús
dósent Jónsson og Björn þórðar-
son hæstarj ettarritari. Endurskoð-
endur voru kosnir Sighvatur
Bjarnason jústisráð og þórður
Sveinsson kaupm.
Umsóknarfrestur er nýlega út-
runninn um sjö læknishjeruð og
hafa engir umsækjendur gefið sig
fram um þrjú þeirra, nfl. Höfða-
hverfis, Nauteyrar og Reykhóla-
hjerað. Um Hróarstunguhjerað
sækir Guðni Hjörleifsson, um þist-
ilfjarðarhjerað Eggert Briem Ein-
arsson, um Flateyrarhjerað Knút-
ur Kristinsson og um Hólmavíkur-
hjerað Halldór G. Stefánsson, Karl
Magnússon og Kristmundur Guð-
mundsson.
Dánarfregn. Aðfaranótt 15. þ. m.
andaðist Jónas Ingvarsson bóndi á
Helluvaði á Rangárvöllum að heim-
m sínu og var banamein hans
lungnabólga.
Prentsmiðjan Acta.