Lögrétta - 15.07.1924, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTA
H.f. Eimskipafélag Islanda.
Aukafundur,
Á aðalfundi félagsins 28. f. in. voru samþyktar ýmsar breytingar
á félagslögunum. Með því að eigi voru eigendur eða umboðsmenn fyr-
ir svo mikið hlutafé á fundinum, að nægði til lagabreytinga samkvæmt
15. gr. félagslaganna, verður samkvæmt sömu grein haldinn auka-
fundur í félaginu laugardaginn 15. nóvember þ. á. í Kaupþingsalnum
í húsi félagsins í Reykjavík, og hefst fundurinn kl. 1 e. h.
Dagskrá:
Breytingar á fjelagslögunum.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða. Aðgöngumiðar
að fundinum verða afhentir hluthöfum eða umboðsmönnum þeirra á
skrifstofu félagsins í Reykjavík dagana 13. og 14. nóvember 1924.
Reykjavík, 1. júlí 1924.
Stjórn H.f. Eimskipaijelags Islands.
ZPrái landssímanmii.
Frá 1. júlí hækka talsímagjöld, eins og hér segir:
25 aura gjald upp í 35 aura
75 — — — - 100
100 — — 125
150 — — 175
175 — — 200
225 — — 300
en 35 aura og 50 aura gjöldin haldast óbreytt. Frá sama tíma lækkar
loftskeytagjald að því er snertir símaviðskifti við skip, skrásett hér á
landi, eins og hér segir:
Strandargjald frá 40 ctm. niður í 25 ctm. fyrir orðið, minsta gjald
2 fr. 50. Skipsgjald frá 40 ctm. niður í 10 ctm. íyrir orðið, minsta
gjald 1 fr., en innanlands gjaldið (10 aurar fyrir orðið, minsta gjald
kr. 1.00), helst óbreytt.
Reykjavík, 1. júlí 1924.
tegunda o. fl. o. fl. Alt safnið er
nafngreint, að heita má, og fylgir
nákvæm skrá yfir það. Skápurinn,
sem fylgir, rúmar mikla viðbót.
Gjöf þessi er jafn-ágæt og hún
er einstök í sinni röð. Hún er mörg
hundruð króna virði í peningum
talið, en þó er miklu meira vert
hitt tvent: Hinn hlýi nugur, sem
fylgir henni frá gefancranmn ðt-
lenda, sem orðinn er Islendingur,
og menningarauki sá, er hlýtur að
leiða af henni til handa öldum og
óbornum í þessu bygðarlagi. —
Nielsen hefir sýnt hjer í verki
hvort tveggja: ást sína á náttúru-
fræðinni og meiri og betri skilning
en almennur er, á gildi uppeldis og
fræðslu.
Jeg vil leyfa mjer, í nafni
Barnaskóla Eyrarbakka, að þakka
P. Nielsen gjöfina. Hana fyrst og
fremst. En jeg hefi meira að þakka
honum, Hvatningu þá, er hann
hefir með henni veitt okkur kenn-
urum skólans og nemendum okk-
ar; og þá bendingu, er hann hefir
gefið öðrum borgurum hjer með
hinu myndarlega fordæmi sínu.
Alt kom þetta í góðar þarfir.
Eyrarbakka, 12. júní 1924.
Aðalsteinn Sigmundsson.
Bókmentir.
Bækur þjóðvinafjelagsins eru
nú nýkomnar út — Almanakið,
Andvari og Mannfræði (antropo-
logi) eftir Marrett, í þýðingu
Guðm.Finnbogasonar. En um þetta
efni er lítið sem ekkert til á ís-
lensku áður, en þessi bók mun
þykja góð á sínu sviði og þýðing-
in er ágæt. I Andvara er m. a.
grein um Torfa í Ólafsdal eftir
Grímúlf Ólafsson og er merkilegt,
að þess manns skuli ekki hafa ver-
ið rækilega minst fyr. þá eru
greinir eftir G. Hannesson, Bjarna
frá Vogi, J. þorkelsson og Einar
Benediktsson (um Grænland).
Önnur grein er þar einnig um
Grænland, eða rjettarstöðu þess að
fornu, eftir ólaf prófessor Lárus-
son, rökföst og róleg rannsókn á
þessu máli, sem nú er svo mikið
rætt, og ekki altaf svo, að skyn-
samlegt vit ráði þar mestu, hvaða
skoðanir sem menn annars hafa
um kröfumar til Grænlands. Segir
höf. m. a.: Eins og sýnt hefir ver-
ið hjer að framan, sýna heimild-
irnar, að bygðin forna á Grænlandi
var sjálfstætt og fullvalda ríki,
óháð öllum öðrum ríkjum, alt fram
að 1261, er Grænlendingar játuðust
undir vald Hákonar konungs.
Frændur okkar á Grænlandi voru,
þó fámennir væru og lífskjör
þeirra örðug, öllum óháðir. Sjálfir
hjeldu þeir af eigin rammleik uppi
lögum og rjetti í landi sínu. Hvorki
vjer nje Norðmenn nje neinii aðr-
h' geta með rjettu talið land þeirra
hafa verið hluta af sínu ríki. Sum-
ir kynnu að ætla, að vegur vor Is-
lendinga mundi vaxa við það, ef
við gætum bent þar á gamlan ís-
lenskan ríkishluta, ef þar væri ís-
lensk „irredenta“. En vegur okkar
minkar ekki, þó'vjer viðurker.num
söguleg sannindi, og þyngri væri
ábyrgð vor á hinum ömurlegu ör-
lögum Grænlendinga, ef Grænland
væri forn ríkishluti íslenskur. Og
viljum vjer gera kröfur til Græn-
lands nú, þá skulum vjer byggja
þær kröfur á einhverju öðru en
því, að umhverfa sögulegum sann-
indum. því það hefnir sín.
Einnig er í þessu Andvarahefti
grein eftir Sigurð Nordal um há-
skólann, en fremur lítið nýtt eða
markvert til málanna lagt og þó
rjett athugað ýmislegt og eftir-
tektarverðar t. d. tillögumar um
skipulag utanferðanna. Er rætt
um heimspekisdeildina sjerstak-
lega og deilurnar um hana, sem
mönnum verður undarlega skraf-
drjúgt um, án þess að vera þó
eiginlega nokkru nær eftir en áður.
Og einmitt nú nýlega hafa enn á
ný spunnist umræður um hana og
komið fyrir atvik, sem opinbert
leyndarmál er um, að ekki hafa
orðið til þess að auka álitið
á deildinni eða Sigurði Nor-
dal sjerstaklega, hjá mörgum
manni. Er þó oft ómaklega í deild-
ina hnjóöað, en gengið þegjandi
fram hjá öðru, sem fremur mætti
að finna í fari hennar eða háskól-
ans. —
Hefti. af öðrum tímai'itum eru
einnig komin. I Eimreiðinni er
fyrst fallega skrifuð grein um
Maríu guðsmóður eftir Sig. Nor-
dal. Einnig grein um Einar Bene-
diktsson eftir þorkel Jóhannesson
frá Fjalli, og er þar ýmislegt rjett
sagt og loflega um E. B. svo sem
vera á, en annað nokkuð skrum-
fengið og ekki gott að átta sig á
því, við hvað höf. á ait af eða hvert
hann stefnir. I þessu hefti er einn-
ig verðlaunalausnirnar á þeirri
spurningu, hvað íslensku þjóðina
skorti mest. Hlaut þau verðlaun
Guðmundur skáld á Sandi. En aðr-
ir, sem verðlaun fengu, voru sjera
Eiríkur á Hesti og Sigurjón f. al-
þm. og skáld á Litlu-Laug. I
kvæði Guðm. segir svo m. a.:
Skortir sefa sál — sveríur lausung
— mjög að manngildi; — æxlast
úlfúð — úi'ar hefjast — ráðsvinna
riðar til falls. — Vantar verðmæti
— er veita þrifnað — nágranna
elds og íss; — því er þrotabú —
þjóðernis vors fyrir Delling dyr-
um. —
Loks má minna á Búnaðarritið,
en af því er komið nýtt stórt hefti.
það er undarlegt, hversu þess rits
er oítast að litlu getið, þó verið
sje að telja fram tímaritin önnur
og efni þeirra, í hvert sinn sem þau
koma út. Búnaðarritið hefir þó
sjálfsagt haft allmikið gildi fyrir
bændamenningu þjóðarinnar í þau
38 ár, sem það hefir komið út og
margir góðir menn í það skrifað
ýmsar merkar greinir.
þá er einnig komið út nýtt hefti
af Morgni. Er í því fróðlegt yfirlit
um sögu spíritismans eftir Jakob
Jóh. Smára adjúnkt, og svo skýrsl-
umar um fundina með Einari Niel-
sen, sem mikið hefir verið deilt
um. I því sambandi má einnig geta
þess, að í danska blaðinu Hjemmet
hefir komið skýrsla um þetta eftir i
E. H. Kvaran, og fylgja myndir af
honum, H. Níelssyni og E. Nielsen.
En í Politiken hefir prófessor Finn-
ur Jónsson hinsvegar skrifað um
málið og skýrt frá greinum frú
Sigríðar þorláksdóttur og því, að
talið sje þar, að E. N. hafi verið
afhjúpaður svikari einnig á Islandi.
Eftirmælí.
Fyrir skemstu hafa látist tveir af
helstu og góðkunnustu bændaöldung-
um í Dýrafirði, þeir nafnarnir Guð-
mundur Eggertsson í Haukadal og
Guðmundur Natanaelsson á Kirkju-
bóli. þeirra hefir ekki verið minst op-
inberlega, svo að mig langar til að
biðja Lögrjettu fyrir eftirfarandi fá
minningarorð.
1. Guðmundur Eggertsson var fædd-
ur 26. júní 1848 í Haukadal, einbirni
bjónanna Eggerts bónda Magnússon-
ar og konu bans Bjargar Jónsdóttur,
er bæði voru af góðum bændaættum
vestur þar; Jón faðir Bjargar var síð-
asti maður i beinan karllegg frá síra
Olafi Jónssyni, skáldi á Söndum.
Guðmundur ólst upp hjá foreldrum
sínum og átti alla æfi heima á sama
stað, í Höll, en svo er nefnt eitt af
þremur aðalbýlum, sem jörðin Hauka-
dalur hefir verið skipt i um langan
aldur. Nú eru þar orðin mörg fleiri
býli og sem kunnugt er allstórt þorp.
Hinn 3. okt. 1871 kvæntist Guð-
mundur 23 ára gamall og gekk að
eiga eftirlifandi ekkju sína Elínborgu,
dóttur Jóns Hákonarsonar, bónda á
Sveinseyri í Dýrafirði, en hann var
sonur Hákonar prófasts Jónssonar á
Eyri i Skutilsfirði og konu hans Helgu
Arnadóttur og hálfbróðir Hákonar
kaupmanns Bjarnasonar, föður por-
leifs kennara, Lárusar hæstarjettar-
dómara og þeirra systkina. Fáum ár-
um síðar eða um 1875 tóku þau Guð-
mundur við búi af foreldrum hans,
sem upp frá því dvöldu hjá þeim til
dauðadags, en Eggert ljetst 1889 og
Björg kona hans nokkru síðar.
Mentunar naut Guðmundur ekki í
æsku, fremur en þá var alment títt,
en lagði fyrir sig búsýslustörf bæði til
lands og sjávar, enda þurfti snemma
á því að halda, er þau hjón áttu fyrir
mjög þungu heimili að sjá. Gjörðist
hann og var jafnan talinn með hin-
uni bestu og best virtu búhöldum þar
í sveitinni. Frarnan af var hann sjó-
sóknari ötull og heppinn formaður á
opnum bát allmargar vertíðir á
Fjailaskaga, yst og norðan fram
Dýrafjarðai', þar sem áður gengu
mörg skip til fiskjar á vorin. En all-
snemma mun liann þó hafa iagt nið-
ur sjósókn og stundaði eftir það mest
landbú sitt sjálfur og var þá jafnan
við heimili. Árið 1899 var það hinn
10. okt., er Hannes Hafstein var, svo
sem þá varð þjóðkunnugt, hætt kom-
inn í viðureign sinni við svenska botn-
vörpunginn Nilson, er var þann dag
að ólöglegum veiðum inni á Dýrafirði
fram undan Haukadal. Guðmundur
hafði þá heiman að frá sjer í sjónauka
gát á því, sem fram fór, og er hann
sá, að báti sýslumanns hlektist þegar
á við skipið, fjekk hann í skyndi menn
tii og fór út og bjargaði fjórum mönn-
unum; Hannes og fylgdarmaður hans
höfðu þó komist upp á botnvörpuskip-
ið, en gátu þar lítillar aðhlynningar
notið, og þrír mennimir druknuðu.
Heimlii þeirra Guðmundar og Elin-
borgar var jafnan með hinum fremstu
í sveitinni um gestrisni og hýbýla-
prýði, enda húsfreyjan hin mesta
myndarkona og bóndanum ekki síðri
um alla atorku. þau munu hafa búið
um 40 ár, til ársins 1915, er Jón sonur
þeirra tók við búi. þótt efni væru ekki
mikil, búnaðist þeim ávalt farsællega
með bamahóp sinn og Guðmundur
einn með sjálfstæðustu og nýtustu
bændum sveitarinnar.
þau eignuðust 10 börn. Tvö af þeim,
Jón Hákon og Helga, bæði hin mann-
vænlegustu, önduðust uppkomin en
innan við tvítugt, en hin 8 eru á lífi
og eru þessi:
1. Guðmundur Pjetur, ókvæntur í
Haukadai.
2. þorbjörg, gift Kristjáni Ásgeirs-
syni verslunarstjóra á Flateyri.
3. Björg, gift Sigurði Sigurðssyni,
ráðunaut Búnaðarfjelagsins.
4. Sigríður, gift Guðmundi Guð-
mundssyni skipamiðlara í Reykjavík.
5. Guðrún, gift Ágúst Guðmundssyni
skipstjóra í Alviðru i Dýrafirði.
6. Eggert, kvæntur Guðríði Gests-
dóttur, sjómaður í Haukadal.
7. Andrjes, kvæntur Ólafíu Jónsdótt-
ur Ólafssonar, bróður Matthíasar og
þeirra systkina; búa þau á Sveinseyri.
8. Jón, yngstur, kvæntur Ástríði Egg-
ertsdóttur; eru þau systrabörn og búa
á föðurleifðinni i Haukadal.
Guðmundur andaðist hinn 22. okt.
síðastliðinn, 75 ára að aldri, og haíði
hann hin siðustu missiri verið mjög
svo þrotinn að heilsu. Fylgir honum
látnum eindregin velvild og virðing
allra sveitunga hans. Hann var maður
stiltur og grandvar í allri íramgöngu
sinni og aðdáanlega umgengnisgóður
og vinsæll af nágrönnum, þótt í þröng-
býli væri, enda gat ekki ráðvandari
mann; glaðlegur jafnan í viðmóti og fá-
skiftinn, en þó ráðhollur og fús og
fljótur til liðsinnis, hvar sem hann
mátti og á þurfti að halda. Við opin-
ber mál var hann lítið riðinn, en þó í
hreppsnefnd um skeið, og lagði til
hvers máls með þeirri stilling og
gætni, sem einkendi hann.
Fyrir atorkusamt æfistarf hans og
sakir mannkosta hans og yfirlætis-
lausa manngildir verður Guðmundur
Eggertssonar minst með velvild og
virðing af sveitungum hans og öðrum,
er þektu hann, meðan þeir lifa, er
hann mega muna.
Kristinn Danielsson.
-----o-----
Kappieiðar. Hestamannafjelagið
Fákur efndi til kappreiða á skeið-
velli sínum við EUiðaár s.l. sunnu-
dag. Alls voru reyndir 27 hestar og
var um helmingur þeirra aðkomu-
hestar, svo að áhugi manna í nær-
sveitunum hjer virðist vera að
aukast í þessum efnum. Helstu
verðlaunin voru nú líka unnin af
hestum utanbæjarmanna. Af
stökkhestunum varð fljótastur (á
300 m. hlaupvelli) Skuggi, jarpur
hestur 7 vetra, 52 þuml. á hæð,eign
þórðar Auðunssonar í Múla í
Fljótshlíð. Stökk hann skeiðið á
23,5 sek. Annar varð Mósi, 7 vetra,
52 þuml. hár, eign Gests á Sólheim-
um Guðmundssonar, og rann hann
skeiðið á 23,8 sek. þriðji varð
Sörli, grár hestur 15 vetra, 51
þuml. hár, eign Ólafs Magnússon-
ar hirðljósmyndara í Rvík, og
ronn skeiðið á 24 sek. — Hlaupvöll-
ur skeiðhestanna var 250 m. og
voru engin 1. verðlaun veitt. En 2.
verðlaun hlaut Hörður, 7 vetra, 51
þuml. hár, eign Karls þorsteins-
sonar, og rann skeiðið á 26 sek. 3.
verðl. hlaut Baldur, brúnn hestur
11 vetra, 52 þuml., eign Einars Ein-
arssonar Kvaran bankagj aldkera,
og rann skeiðið á 26,4 sek. — Ýms-
ir aðrir hestar á mótinu gátu sjer
gott orð og var allmikið um veð-
mál um marga hestana, og annast
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Svuntuspennur
Skúfhólkar,
Upphlutsmillur og
og alt'til upphluts.
Trúlofunarhringarnir
þjóðkunnu. Mikið af steinhringum.
Sent með póstkröfu út um land
ef éskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Annað bindi af
er nýútkomið. Rúmar 14 arkir að
stærð. Kostar 8 kr. Fæst hér í
Reykjavík aðeins hjá kaupm. Ben.
S. Þorarinssyni. Verður sent hverj-
um er pantar það, gegn póstkröfu.
þau sjerstakur „banki“ hesta-
mannafjelagsins, og eru þau flest
frá 2 og upp í 10 kr. — Verðlaun-
in eru peningar.
Tidens Tegn hefir gefið út auka-
blað vegna kjöttollsmálsins, og eru
í því myndir ýmsra ísl. og norskra
manna og ummæli um samvinnu
Islendinga og Norðmanna.
Norskur söngflokkur, Handels-
standens Sangforening, 40 menn,
komu hingað með Mercur og halda
4 samsöngva í gær og í dag. Við
hafnarbakkann tók borgarstjóri á
móti þeim með ræðu, en karlakór
K. F. U. M., undir stjórn Jóns Hall-
dórssonar, söng Ja, vi elsker og
Sangerhilsen, en norski ílokkurinn,
undir stjórn Leif Halvorsen, söng
ó, guð vors lands og nýtt lag,
kveðju til íslands, eftir L. H. sjálf-
an. Samsöngvar þeirra fjelaga
hafa verið mjög vel sóttir og
syngja þeir ýms ágætislög. Ein-,
söngva sungu B. Moe og Sohlberg,
en Halvorsen ljek á fiðlu, m.a. „Be-
arbejdelse af en islandsk melodi“
eftir Svendsen. Bæjarstjórn býður
flokknum til þingvalla á morgun.
V í n verslunai'f orst jóri hjer í
Rvík hefir nú verið skipaður Hann-
es Thorarensen, forstjóri Slátur-
fjelagsins.
Frá þingeyri er símað 11. júlí:
Mjög ilt útlit með grassprettu hjer.
Tún eru afarslæm, en útengi
nokkru skárra. Bithagi er orðinn
sæmilegur. — Sem stendur er afla-
laust hjer. þurkar hafa verið
ágætir undanfarið, en nú síðustu
daga hefir verið vætutíð og ekki
verið hægt að þurka fisk.
Gullbrúðkaup hjeldu 6.þ.m. Run-
ólfur Halldórsson hreppstjóri á
Rauðalæk og Guðný Bjarnadóttir.
Höfðu þau inni boð veglegt, um
100 manns.
Sænskur ritstjóri er hjer á ferð
með norsku söngmönnunum, A. G.
Petterson, og hefir hann ferðast
áður um norðurhluta Noregs og er
talinn manna kunnugastur um alla
Svíþjóð og Noreg. Hann fór í dag
til þingvalla, en heldur heimleiðis
með Merkur á morgun. ____________
Prentsmiðjan Acta.