Lögrétta - 18.08.1925, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
S
Bændur!
Við leyfum okkur að beina athygli yðar, að hinum afar hagkvæmu
kjörum sem við getum boðið yður á allskonar vatnsleiðslu—
tækjum, svo sem: Galv. pípum, dælum, vatnshrútum, krönum o.
s. frv. — Vörurnar sendast gegn póstkröfu hvert á land sem er. Not-
færið yður 18 ára reynslu okkar og þekkingu um fyrirkomulag og
uppsetningu á þessum tækjum.
Leitið upplýsinga til okkar um alt er þér þurfið vitneskju um í
þessu efni. og við munum svara fyrirspurnum yðar um hæl.
Virðinganyllst
Helg'i Magnússon & Co
andleg gæði að bjóða,þá held jeg
að oss öllum sje best að hætta að
hrósa oss af andlegleik og ótak-
markaðri víðsýni.
Svo víðfeðmur er kærleikur
Krists að hann vildi ekki aö neinn
færi á mis við gæði Guðsríkisins.
Öllum skyldi boðið til hinnar
miklu hátíðar. Kristur er andrík-
ur; er hægt að gera mönnum betri
þjónustu en þá, að kenna jþeim að
elska hann og virða?
Oig sjeu menn kristniboði and-
vígir kenninganna vegna þá mætti
þó ætla að verkanna vegna mundi
enginn dirfist að amast við iþví.*
því miður eru menn á voru landi
kristniboðinu svo ókunnir-, af því
að um það eigum við ekkert rit,
að mótbárurnar eru flestar af fá-
visku sprottnar.
Oflanigt yrði hjer að fara út í
þá sálma hverju kristniboðið hefir
til leiðar komið. Hjer langar mig
þó til að spyrja: Hvernig geta
þeir, er mannúðarstarfi unna, ver
ið stórkostlegustu og víðíeðmustu
mannúðarstarfsemi heimsins and-
vígir og jafnvel brugðið frum-
kvöðlum hennar um ósvífni?
Er heiðruðum andstæðingum
vorum, (sem þó eru sumir hverjii
alþektir bindindisfrömuðir heima)
ókunnugt um áfenigisböl ópíum
nautn í Kína? Hverjir hafa svo
framar staöið í baráttunni gegn
þeim vandræðum en kristniboðar ?
Starfssvið Kínasambandsins
norska í Kína er nokkru minna en
ísland, en íbúar eru 8—9 mil-
jónir. Á öllu þessu svæði hefir
enginn háskóiamentaður læknir
verið annar en læknir katólska
trúboðsins í Laohakow. Fyrir
nokkrum árum ljet norska trúboð-
ið reisa hjer spítala og senda hing
að ungan lækni, en hann fjell
tveim árum síðar fyrir morðvopm
ræningja. Nýlega er annar norsk-
ur læknir kominn í hans stað, og í
vor á að byggja stórt sjúkrahús.
Heiðraðir andstæðingar vorir
þekkja auðvitað ekki til lækna
gamla skólans í Kína. En hug-
mynd hafa flestir um kínverska
fátækt og kínverskan óþrifnað.
— Hjer var því mikil þörf á lærð-
um lækni og hann kom frá kristni
boðsfjelagsskapnum eins og flest-
ir aðrir vesturlendir læknar í
Kína.
Oflangt yrði hjer að gefa mönn-
um nákvæma hugmynd um allar
þær líknarstofnanir, sem kristnir
* Á öðrum stað hefi jeg nýlega ritað
stuttlega um hverju kristniboðið hefir
komið til leiðar í Kína.
boðið hefir sett á fót og rekið til
þessa dags í öllum löndum hins
heiðna heims: Spítala og lyfjabúð
ir, hæli fátækra, blindra og van-
aðra o. s, frv.; af skólum kristni-
boðsins er full ástæða til að telja
barnaskóla þess til líknarstofnana.
Uppeldisfrömuðum getur naum-
astverið í nöp við kristniboðið sje
þeim kunnugt um æðri skóla þess
og lægri víða um heim: háskóla,
sjerfræðiskóla, kvennaskóla, kenn-
araskóla, lýðskóla o. s. frv. Sje
ánauðarok kvenna heiðnu land-
anna nokkuð ljettara orðið, er það
engu öðru að þakka fremur en
kriistniboðinu.
I þessu sambandi get jeg ekki
stilt mig um að nefna þá fádæma
þjónustu, sem kristniboðið hefir
int -af hendi oft og tíðum á erfið-
um tímum heiðnu þjóðanna, t. d.
er hallæri bar að höndum eða flóð
eða sóttir. Er það nú viðurkent
orðið um heim allan.
Mjer standa fyrir sjónum tveir
atburðir, ofboð algengir í Kína en
mjer þó alveg ógleymanlegir:
Jeg tafði hjer ofurlítið við ferju
staðinn nýlega við Hanfljótið,
rjett fyrir neðan Laohakow, og
horfði þar á 6 fuilrðna karlmenn
berja af öllum mætti, grindhoraða
ösnu, sem ekki gat hoppað um
borð á ferjuna. þegar þeir voru
búnir að velta ösnunni um borð,
fóru þeir aftur að berja hana, af
því hún gat ekki istaðið upp án
hjálpar.
í kínverskum trúarbrögðum er
mikið siðferðislega og trúarlega
háleitt og fagurt. En Kristur einn
hefir opinberað heiminum guð
sem miskunarríkan föður. Og
hann kendi oss: „Verið miskun-
samir, eins og faðir yðar er misk-
unsamur". því hafa kristnir menn
öllum öðrum betur skilið rjett lít-
ilmagnans og gætt þess rjettar
vel.
Um hinn atburðinn hefi jeg rit-
að í dagbók rnína fyrir tveim ár-
um eftirfylgjandi línur: í gær-
kvöld seint dó hjer 4 ára gamalt
bam, mjög sviplega. Við kistulagn
inguna í dag snemma voru margir
samankomnir til að harma barnið
látna;líktist vein þeirra jarmi í
rjettum eða fossanið. I gegnum
niðinn heyrði eg þó stöðugt ör-
væntingar óp móðurinnar: Va tsið
Vo dí va tsið!“—barn, barn mitt!
Hver getur skilið neyð heiðinnar
móður, neyð heiðingjans, er dauð-
ann ber að dyrum. Lífið langt á
hann verjulaust stríð gegn illum
öndum og djöflum; (hjer er ekki
óvanalegt að menn verði tryltir
af hræðslu) ; en þegar dauðinn
kemur er öll von sloknuð!
Síðustu mánuðina hefi eg geng
ið tugi mílna og heirosótt margar
sveitir og ótal þorp, sem myrkur
grúfa yfir.
Kaldir eru íslenskir vetrar og
dimmar skamdegisnæturnar. En
miklu hræðilegri eru myrkur
heiðninnar; við þeim hryllir mig,
svo oft hefi jeg sjeð inn í kalin
hjörtu villuráfandi, heiðinna
manna. — Heima er himin Guðs
heiður; hann geta erngin ský hul-
ið;og von vor, ljós vort, sól vor
gengur aldrei til viðar.
Kristur er ljósið, sem að eilífu
skín og ekkert getur slökt, ljósið,
sem myrkrin eru á stöðugum
flótta fyrir og aldrei geta byrgt.
Ólafur Ólafsson,
Laohakow, Kína.
----o---
Um dýraverndun.
Frh. -----------
Hundurinn er fylgidýr maims-
ins síðan sögur fara af, og er
einhver vitrasta og tryggasta
skepna, sem til er, og manninum
mjög þarfur, og því á hann
ekki nema gott skilið af okkar
hendi.
Jeg- er hræddur um að bændum
brigði við ef þeir mistu liundinn,
en þó fengju smalarnir mest á
því að kenna, af því mörg sporin
fara þeir fyrir þá, við smala-
mensku og leitir á haustin; en
þó virðist auðsjeð að margir
hverjir kunna ekki að meta það
til fulls hvílík kostaskepna hann
er, því fyrir kemur að honum er
iaunað með höggum ef þeir t. d.
fara ekki rjett fyrir kindahóp.
Menn athuga ekki nógu vel hvaða
bænaraugum þeir líta á þá þegar
þeir skríða auðmjúkir að fótuni
þeirra og ekki heldur að þetta
er mállaus og varnarlaus skepna
gagnvart okkur svo stórum og
oft grimmum.
1 leitum á haustin er oft ekki
nógu mikið hugsað um aumingja
hundana; þeir þurfa oft að kúra
úti í misjöfnu veðri, jafnvel hríð
og frosti, komnir þreyttir og
sveittir frá eltinigum við fjeð,
þegar eigendur þeirra hafa þó
skýli. þetta þyrfti alls ekki svona
að vera; það mætti hrófa upp
svolitlu skýli fyrir þá, úr torfi
og grjóti, bara ef menn vildu.
því engu síður þurfa þéir skýlis
við en vér, þegar þeir koma illa
til reika að næturstaðnum; svo
parf að hugsa um að hafa nóg
iianda þeim að jeta. Mjer finst
bresta á það hjá sumum, því þeir
gefa þeim aðeins bein og ruður,
þegar menn hafa verið búnir að
jeta sjálfir það ætilega. þetta á
ekki svona áð vera, menn eiga
að hafa nesti handa hundunum,
engu síður en sjálfum sjer, en
kvelja þá ekki með því að láta
þá horfa á sig jeta góðan mat,
en fleygja svo bara beinunum í
þá.
Stundum vill það til, sjerstak-
lega- í kaupstaðarferðum að menn
missa hundana frá sjer, og að
þeir lenda á flæking, en flæking-
ar eru nú einu sinni ekki víða
velkomnir, hvort sem það eru
menn eða málleysingjar, þó til
sjeu svo hjartagóðar manneskjur
að þær aumkist yfir þá, munu
þó flestir ekki kæri sig mikið
u-m -þá,; þess vegna verða þes-sir
aumingjar oft að flækjast hús
frá húsi eða bæ frá bæ, og oft
að liggja úti og tína í sig úr sorp-
haugum ýmiskonar rusl, það hefi
jeg horft á, og er ilt til þess að
vita að jafn trygg og þörf skepna
og hundurinn skuli þurfa að eiga
slíka æfi.
Ætla jeg svo ekki að orðlen-gja
frekar um hundana, en vona að
menn sýni þeim miskunn og um-
önnun, og launi þeim þar með
dygga þjónustu, og noti ekkj yfir-
burði sýna til þess að misbjóða
þeim á neinn hátt. þess skal þó
getið, að margir eru það á landi
hjer sem fara vel með hunda sína
og láta sjer ant um þá; en það
er með það eins og á fleiri svið-
um að misjafnir eru mennirnir
og fara því misvel með skepnur
sínar, sem þeim er trúað fyrir.
Nú skal örlítið minst á kettina.
þeirra ætlunarverk er að veiða
mýs og rottur, halda þeir sig því
oftast inni. þó bregður útaf þvi
stundum. þeir fara út á veiðar
lengri tíma, og vill þá stundum
til að þeir skila sjer ekki heim
aftur, verða því viltir og þýðast
engan mann. Kunnugt er, að
flækingskettir hálfviltir eru til og
þá sjerstaklega í kaupstöðum;
t. d. hefi jeg sjeð marga ketti
hjer í bænum, sem ekkert heimili
eiga og lifa á rusli og sorpi því,
sem fólk fleygir út úr hú-sunum,
Jeg vil benda á það, að mjer
finst sjálfsagt að allir flækings-
kettir væru s-kotnir ef enginn eig-
andi finnst, til að losa þá við
kvalir, vegna sultar og kulda að
vetrinum. Annars finst mjer ekki
vera vorkun á að passa ketti sína
svo að þeir ekki lendi á flæking,
og að öðru leyti fara vel með þá.
Að endingu ætla jeg að geta
um þau dýr sem vjer að jafnaði
veitum ekki mikla athygli, og
flestum finst svo auðvirðileg og
jafnvel þýðingarlaus eða til ills
eins sköpuð svo sumum finst
jafnvel ekkert gjöra til þó þau
sjeu drepin og tfoðin undir fótum.
En ef vjer gætum betur að, mund-
um vjer komast að raun um að
það er margt í starfi þeirra og
háttum, jafnvel þeirra sem vjer
teljum auðvirðilegust, sem hefir
að einhverju leyti þýðingu fyrir
þroskun og vöxt jurta o-g annara
— æðri — dýra, sem svo eru
aftur til nytsemi fyrir okkur
mennina.
Jafnvel þó jeg hafi ekki þá
skoðun að öll dýr sjeu til gagns,
álít jeg þó mörg dýr, sem í fljótu
bragði virðast vera til engis gagns
eða til ills eins, til gagns að ein-
hverju leyti, og vil jeg reyna að
skýra þetta nánar.
Kysi jeg það helst með því,
að leiða lesandann með mjer í
anda út, á sólbjörtum vordegi,
þegar jurtirnai- breiða út blóm-
knappa sína og blöð, eins og
sem leynir fyrir oss leyndardómi tilverunnar. Hann starði
í sífellu eftir þessum leyndardómi, en sá ekkert nema
myrkrið. Biskupinn ljet hann koma auga á ljós.
Daginn eftir, þegar komið var til þess að sækja vesa-
lings manninn, var biskupinn hjá honum. Hann fór með
honum og gekk fram 4fyrir lýðinn við hlið vesalings,
fjötraðs bandingjans, í fjólubláu kápunni sinni með -bisk-
upskrossinn um hálsinn. Hann settist upp í fangakerruna
hjá honum og gekk upp á höggstokkinn með honum.
Fanginn, sem daginn áður hafði verið þunglyndur og
örvæntingarfullur, leit nú út fyrir að vera hinn glaðasti.
Hann fann að hann var sáttur við guð og vonaðist eftir
miskunn hans. Biskupinn faðmaði hann að sjer, og þegar
komið var að því að öxin skyldi falla, sagði hann: „þann,
sem mennirnir drepa, uppvekur guð; þann, sem útskúf-
aður er af bræðrum sínum, leitar guð uppi. Bið, trú, gakk
inn til lífsins! faðirinn er þar“. þegar hann kom niður af
höggstokknum var eitthvað það í svip hans, sem fjekk
fólkið til þess að víkja sjer undan, eins og í virðingar-
skyni. þegar hann kom heim í fátæklegan bústað sinn,
sem hann brosandi nefndi höll sína, sagði hann við systur
sína: „1 dag hefi jeg rækt starf mitt sem æðstiprestur“.
Oft skilja menn það síst, sem göfgast er. Til voru
þeii' menn í bænum, sem nefndu framkomu biskupsins
við -þetta tækifæri tilgerð, en það voru eingöngu heldri
rtienn. Óbrotnari menn, sem ekki leita að neinu illu í góð-
um verkum, voru klökkir og dáðust að biskupi sínum.
Um hann sjálfan er það að segja, að sýnin á högg-
stokknum hafði fengið mjög mikið á hann, og leið lang-
ur tími, áður en hann var laus við áhrifin. Daginn éftir
líflátið, og raunar marga daga á eftir, virtist þetta vera
að bera hann ofurliði. Hugarróin, sem honum hafði tekist
að sýna á þessu óttalega au-gnabliki, með því að beita allri
orku sinni, var horfin, og hugsunin um rjettlæti þjóðfje-
lagsins lá á honum eins og martröð. Hann, sem altaf var
vanur að koma heim til sín glaður og ánægður, hvað sem
hann hafði verið að gera, leit nú svo út, sem hann gæti
ásakað sig um eitthvað. Stundum talaði hann hátt við
sjálfan sig. Eitt kvöld heyrði systir hans hann segja:
„Jeg hjelt ekki að þetta væri svona voðalegt. það er
rangt að sökkva sjer þannig niður í lög guðdómsins að
lög mannanna gleymist. Enginn nema guð ræður yfir
dauðanum. Hver er rjettur mannanna til þess að hreyfa
við þessu, sem enginn skilur?“ Er tímar liðu dofnaði yfir
þessum áhrifum, og að lokum hafa þau að líkindum horf-
ið alveg. En hinu tóku menn eftir, að biskupinn virtist
ávalt vai'ast að koma á þann stað, þar sem aítökurnar
fóru fram.
það mátti sækja Myriel hvenær sem vera skyldi til
sjúkra og deyjandi manna; hann vissi að hjá þeim hafði
hann sitt aðalverk að vinna. Fjölskyldur, sem mist höfðu
einhvern ættingja, þurftu ekki að sækja hann, hann kom
sjálfkrafa. Hann gat setið lengi þegjandi hjá manni, sem
mist hafði konu sina, er hann unni, eða hjá móður, er
mist hafði barn sitt, og eins og hann vissi, hvenær hann
átti að þegja, vissi hann einnig, hvenær hann átti að tala.
Og hann var líka aðdáanlegur huggari. Hann reyndi ekki
að sefa sársaukann með því að varpa blæju gleymskunn-
ar yfir hann, en með því að gera hann æðra eðlis og göf-
ugri með voninni. „Gætið þess vandlega“, sagði hann,
„hvernig þjer hugsið um þá sem dánir eru. Hugsið ekki
um það, sem verður að dufti. Lítið upp, og þjer munuð
sjá ástvini yðar ljóma á himninum“. Hann vissi að trú er
heilbrigð. Hann reyndi að leiðbeina og hugga þann sem ör-
vænti, með því að benda á þann, sem treysti guði, og að
breyta þeirri sorg, er starði ofan í gröfina, með því að
benda á þá sorg, sem beinir augum sínum upp til stjarn-
anna.
Heimilislíf Myriels biskups hafði sama blæ á sjer og
opinber starfsemi hans. Fátæktin, sem hann bjó við og
hafði sjálfur kosið, var bæði lærdómsrík og fögur sjón
fyrir þann, sem kyntis henni vel.
Eins og títt er um gamla menn og flesta þá, sem
mikið hugsa, svaf hann lítið, en svefniim var djúpur. Á
morgnana eyddi hann einum tíma í guðrækilegar hugs-
anir, því næst flutti hann guðsþjónustu, annaðhvort heima
hjá sjer eða í dómkirkjunni. Er því var lokið, snæddi
hann morgunverð, og var hann rúgbrauð bleytt í mjólk;
síðan settist hann við vinnu sína, og biskupar hafa mikið
að gera. þeim tíma, sem hann mátti af sjá allskonar störf-
um sínum, guðsþjónustunni og bænabókinni, vai'ði hann
fyrst og fremst í þarfir bágstaddra, veikra og syrgjenda,
og þeim tíma, sem þeir máttu af sjá, varði hann til vinnu.
pá var hann ýmist við mokstur í garðinum sínum eða
hann las og skrifaði. þegar veðrið var gott, gekk hann
sjer til skemtunar út í sveitina eða umhverfis bæinn og’
heimsótti þá vanalega aumustu kofana. Og alstaðar varð
hátíð þar sem hann kom, með stóra stafinn í hendinni, í
þytkkfóðraðri, fjólublárri kápunni, fjólubláum 'sokkum,
klunnalegum skóm og með lágan, þríhymtan hatt, með
gullskúfum í hornum, á höfðinu; það var eins og hann
flytti með sjer ljós og yl, h-vert sem hann fór. Börn og
oamalmenni komu út til þess að fagna biskupinum eins
og sólunni. Hann blessaði þau, og þau blessuðu hann. öll-
um, sem áttu bágt, var bent á að fara til hans. Hann
nam við og við staðar, talaði við drengina litlu og stúlk-
urnar og brosti til mæðranna. Hann heimsótti fátækling-
ana á meðan hann átti peninga, og þegar -þeir voru upp-
gengnir, heimsótti hann ríkismennina. Af því að honum
reið á, að hempurnar hans gætu endst sem lengst, en
kærði sig ekki um, að menn tækju eftir því, þá var hann
altaf í fjólubláu kápunni utan yfir, þegar hann fór út í
bæinn, þó hún væri raunar nokkuð þung og heit á sum-
ardegi.
þegar hann kom heim, snæddi hann miðdegisverð, og
miðdegisverðurinn var eins og morgunverðurinn. Hann
snæddi kvöldverð sinn kl. níu með systir sinni; jómfrú
Magloire stóð fyrir aftan þau og þjónaði þeim til borðs,
en ekkert gat verið óbrotnara, en þessi kvöldverður. Ef
biskupimi hafði boðið einum pfesta sinna að snæða með
sjer, notaði jómfrú Magloire tækifærið til þess að gæóa