Lögrétta - 18.08.1925, Qupperneq 4

4
LÖGRJETTA
til að fagna sólarljósinu og
alt er að öðru leyti iðandi
af lífi og fjöri. Best væri að
skógur væri á eina hlið og á
með fossi á hina, í baksýn væri
fögur fjöll, eða helst jökull og í
mótstæðri átt vatn með álftum
og allskonar fuglum, sem syngja
sinn fagra og margraddaða söng;
og svo tæki fossinn undir með sín-
um fimbulrómi, — það gæti verið
sem bassi. petta, til að gjöra alt
tilkomumeira og meira heillandi;
svo minti það okkur betur á hinn
undraverða og aðdáanlega vís-
dómsmátt, sem sá hefir er stjórn-
ar öllu og hefir raðað niður
hinni margbreytiiegu náttúru og
hvað samræmið er aðdáanlegt fyr-
ir þann sem nokkuð hugsar og at-
hugar.
Jeg hefi oft haft ánægju af
því að veita því eftirtekt hvernig
ýms smádýr starfa fyrir viðgangi
jurta og þar með annara dýra og
eru blátt áfram nauðsynleg, t. d.
hunangsflugan. Hún ber frjó-
knappana utan á sjer frá einni
jurt til annarar, því um leið og
hún sýgur hunangið verður hún
að þrengja sjer niður í bikar
jurtanna og festast þá frjóknapp-
arnir utan á henni sem hún svo
ber með sjer til annarar jurtar.
Ánamaðkurinn, þó auðvirðilegur
sje útlits er heldur ekki ónýtur.
Hann iosar jarðveginn um leið
og hann sýgur í sig næringu úr
honum og flýtir þann veg fyrir
þróun jurtanna. Svona mætti
lengi telja.
Mjer var sagt þegar jeg var
drengur að jurtirnar hefðu til-
finningu, og mætti þessvegna
ekki slíta þær upp. Jeg trúði
þessu þá, hvort það er fjarstæða
eða ekki er ekki gott að segja
eins og sakir standa. þó er því
svo varið að einstöku jurtir haga
sjer líkt því að þær hafi tilfinn-
ingu, minsta kosti er ekki búið
að sanna það gagnstæða ennþá,
því þegar t. d. skordýr koma við
blóm þeirra draga þær þau sam-
an og veiða þau á þann hátt og
sjúga síðan næringu úr þeim,
eru nokkrar j urtategundir með
þessum hætti. þetta kemur dýra-
verndun ekki beint við, en jeg
skaut því inn í til frekari skýr-
ingar því, að ýms skordýr eru
jurtunum nauðsynleg til lífsvið-
urhalds. Vjer sjáum út um hag-
ann ýms smá skriðdýr., sem ýmist
lifa hvort á öðru, eða á jurtum,
t. d. lyngormurinn jetur lyngið,
köngulóin vefur vef til að veiða
í flugur, sem hún svo jetur; hún
vefar tjald til að búa í og einnig
handa ungum sínum, og ýmis-
legt er það í háttum hennar, sem
bendir á vit ag snarræði og fyrir-
hyggju, og lipur er hún þegar
hún er aði vefa vef sinn. Hún
límir þræðina saman með löpp-
unum, með jöfnu millibili, svo
unun er á að horfa. Jafnvel hefi
jeg tekið eftir, eða sjeð svo mikla
móðurást hjá lítilli konguló, að
jeg efast um að hún -sje mikið
meiri hjá ýmsum hinna æðri og
stærri dýra, og hefi jeg það til
marks um þetta, að jeg tók einu
sinni, eða jafnvel oftar, frá henni
belg þann eða poka sem hún
dregur á eftir sjer og geymir
unga sína í á meðan þeir eru
ósjálfbjarga. Hún leitaði lengi
að honum fram og aftur, en þegar
jeg svo ljet hann aftur niður hjá
henni, hiæmdi hún hann og hljóp
alt hvað af tók á burt og faldi
sig undir laufblöðum. þetta finst
mjer lýsa svo mdkilli móðurást,
að jeg er alveg undrandi, og mjer
finst alls ekki rjett að gera þess-
um varnarlausu smælingjum mein
með því að rífa niður vef þeirra
á einn eða annan hátt.
Niðurl.
Jón Jakobsson.
----o----
Stefán Magnússon.
Eftirmæli.
Nýlega hafa blöðið getið um
andlát bændaöldungsins Stefáns
Magnússonar á Flögu í Vatnsdal,
og vildi jeg bæta fáeinum orðum
við það sem þar er sagt.
Stefán Magnússon var fæddur
á Grófargili í Víðimýrarsókn
í Skagafiriði 3. júní 1838, og
andaðist á heimili sínu Flögu 11.
júní þ. á. og varð því fullra 87
ára að aldri.
Fyrstu æfiárin var Stefán hjá
foreldrum sínum á Grófargili, en
7 ára gamall misti hann föður
sinn á sviplegan hátt, er hann
druknaði í Hjeraðsvötnum. Var
hann þá tekinn til fósturs af
bróður sínum Magnúsi, er þá hafði
reist bú á Eiríksstöðum í Svart-
árdal. þar var Stefán til þrí-
tugsaldurs, en fluttist vorið 1868
að, Steiná í sömu sveit. Haustið
1869 giftist hann Ingibjörgu
Magnúsdóttur bónda á Steiná
Andrjessonar.
Eftir það bjuggu þau hjón á
ýmsum jörðum hinn langa tíma
sem eftir voru, 56 ár, lengst þó
á Reykjarvöllum í Skagafirði, og
Unglingaskóli Asgrims Magnússonar
Borgstaðastræti 3, iieykjavík
byrjar fyrsta vetrardag og endar síðasta vetrardag. Kenslugjald kr.
85,00 fyrir allan tímann. Irmtökuskilyrði í yngri deild: að umsækjandi
sje heill heilsu og hafi lokið fullnaðarprófi samkvæmt fræðslulögum. 1
eldri deild: að hann hafi auk þessa lesið það sem kent er í yngri
deild. Umsóknir sendist undirrituðum, sem einnig gefur allar nánari
upplýsingar.
Isleifur Jónsson
Pósthólf 713.
Hefnrðn keypt
Arsrit Fræðafjelagsins
ogr safu þess um íslnnd
og íslendinga?
„Veðráttan4', mánaðaryfirlit ár-
ið 1924, fæst á Veðurstofunni,
verð 1 króna. Á sama stað er
hægt að gerast áskrifandi að
„Veðráttunni“ árið 1925, gjald
kr. 1.50. Janúaryfirlitið er komið
út.
síðast á Flögu í Vatnsdal, 30
ár. þá jörð hafði hinn framúr-
skarandi athafnamaður Magnús
| sonur þeirra keypt, og bjuggu
foreldrar hans jafnan á nokkrum
hluta af jörðinni.
Börn þeirra Stefáns og Ingi-
bj argar eru þessi:
Magnús bóndi á Flögu og jafn-
framt kaupmaður á Blönduósi.
Mai’grjet, ógift, áður kenslukona
á Blönduósi, Jón Ólafur bóndi
í Vatnsholti í Staðarsveit, Kon-
ráð cand. phil., kaupm. í Reykja-
vík, Rannveig, ógift, heima hjá
móður* sinni.
það er varla unt að tala svo
um annað þeirra hjóna, Stefáns
og Ingibjargar, að hitt sje ekki
talið með. Svo samhent voru þau
í öllu, otg það sem annað þeirra
framkvæmdi, þá var hitt þar
til hjálpar og stuðnings. Búskap-
urinn var byrjaður með litlum
efnum, svo að hagurinn var
fyrst framan af heldur erfiður,
meðan börnin voru ung þó kom-
ust þau vel og heiðarléga af, og
mörgum var hugþekt að koma á
heimili þeirra, þar sem allur greiði
var látinn af hendi með gleði og
viðmótið alt svo bróðurlegt og.
aðlaðandi. Aðalstarfið töldu þau
uppeldi barna sinna. Til þess
lögðu þau fram alla krafta sína
og alla umhyggju, og þeim veitt-
ist líka sú gleði að sjá góða
ávexti þessarar iðju sinnar.
Stefán var vaskleikamaður tll
verka á yngri árum, og langt
fram á elMár nafði hann undrun-
arvert vinnuþol svo að mörgum
á góðum aldri var fuherfitt að
fylgja honum. Hann var göngu-
maður með afbrigðum og manna
vissastur að rata í hríðum oig
dimmum. það er ekki svo lítils-
vert þegar þess er gætt, að hann
hvað eftir annað bjargaði Mfi
sínu og samferðamanna sinna
með því að halda rjettri leið og
hvetja og eggja til áframhalds.
Hann var hagorður vel, þó hann
flíkaði því lítt, hafði hann og
mikið yndi áf bókum og' hvers-
konar fróðleik og las mikið, eink-
um eftir að hann tók lítið að geta
sint störfum.
Ekki skil jeg annað, en að alMr,
sem kyntust Stefáni, sjeu sam-
mála um það, að yandaðri mann
bil orða og verka hafi þeir eigi
þekt, eða meiri mannvin en hann,
því að alstaðar vildi hann láta
gott af sjer leiða, og öhum hjálpa’
eftir því sem efni leyfðu, og
stundum kanske meira en það.
Hann var innilegur trúmaður og
hjelt óbifanlega fast við þær trú-
arskoðanir, sem honum höfðu
verið innrættar í æsku. Trúin
var grundvöhur ahrar breytni
hans, þess vegna stóðu manndygð-
ir hans svo föstum fótum, góðvild
hans, starfsemi hans og skyldu-
rækni í öllum greinum.
Lánsmaður mátti kalla að hann
væri fremur flestum öðrum. Hann
naut bestu heilsu um langan
aldur og gat skemt sjer við vinn-
una. Hann átti bestu og um-
hyggjusömustu konu og hóp af
efnilegum börnum, og í hópi þess-
ara ástvina fjekk hann að Mfa
óvanalega langt og blítt æfikvöld,
þar sem hver keptist við annan
að gjöra honum Mfið ljett og glatt.
En nú er lokið þessuro undir-
búningi undir annað æðra lífstig:
Vissulega hefir hann nú hlotið
þessa gleðiríku kveðju: þú góði
og trúlyndi þjónn! þú varst trúr
yfir Mtlu, og munt því yfir mikið
settur verða!
Gamall vinur.
----o-----
Landhelgisbrot. Vestfjarða-
strandbáturinn Haraldur kom 15.
þ. m. inn á ísafjörð með þýskan
togara, sem fjekk 2000 guMm.
sekt, — hlerasekt. þór kom ný-
lega inn til Húsavíikur með tvö
norsk síldveiðaskip, sem hann tók
í landhelgi við Langanes við
herpinótaveiðar. Sekt 4400 kr. og
veiðarfæri upptæk, og voru þau
seld á uppboði fyrir rúml. 10 þús.
kr. — þrjú kolaveiðaskip frá Es-
Mótorar til sölu.
Af sjerstökum ástæðum höfum
við eftirtalda mótora til sölu með
sjerlega lágu verði:
1 Atlas-Diesel mótor, 25 hest-
afla með ástrengdum dynamó.
Getur verið notaður með eða án
dynamósins. Hefir verið notaður.
1 Fuller & Johnson olíumótor,
12 hestafla, með tveim þungum
drifhjólum. Góður til rafmagns-
framleiðslu o. fl. Er ekki nýr.
1 bensín mótor IV2 hestsafls,
hefir ýerið notaður.
1 rafljósastöð, olíumótor 3%
hestafls, rafgeymir 90 a.t., loft-
kældur mótor. Vjelar þessar eru
nýjar. Margra ára reynsla á
ljósastöðvum þessum.
H.F. HITI & LJÓS
Reykjavík.
Sími 830. Símnefni: Hiti.
bjerg, sem stunda veiðar við: Norð
urland með enskum skipshöfnum
að mestu leyti, voru nýlega sekt-
uð á Húsavík um 500 kr. hvert.
Jón í Hofgörðum á Snæfells-
nesi er nýkominn frá Færeyjum
og hefir verið að sýna þar spuna-
vjelar og leiðbeina Færeyingum í
notkun þeirra. Mun hann hafa
farið förina fyrir áeggjan hr. J.
Paturssonar í Kirkjubæ. Ljet
hann vel yfir förinni og kynning
sinni af Færeyingum.
Húsbruni. 10. þ. m. brann í
Stykkishólmi íbúðarhús Einars
Jónssonar stýrimanns á m.b.
Svani. Húsið var vátrygt, en inn-
anstokksmunir ekki, og brann
töluvert af þeim, en nokkru varð
bjargað.
Jón Laxdal stórkaupm. er orð-
inn konsúll Tjekkoslóvaka hjer í
bænum.
Haustrigningar fást í Bókav.
þorst. Gíslasonar. Verð: kr. 3,00.
Prentsmiðjan Acta.
Iionum á fallegum fiski eða ágætis kjöti. 1 hvert sinn, sem
einhver prestur kom, notaði hún það að yfirskyni til þess
að matreiða góðan mat, og biskupinn ljet hana ráða.
Hversdagslega ljetu þau sjer nægja grænmeti og olivu-
súpu. þessvegna vai' viðkvæðið í bænum: „þegar biskup-
inn fær ekki prestsmat, lifir hann eins og einsetumaður".
þegar lokið var kvöldverðinum rabbaði hann hálfa
klukkustund við ungfrú Baptistine og jómfrú Magloire,
og fór síðan inn í herbergi sitt og settist við skriftir.
Hann var víðlesinn og talsverður lærdómsmaður. Hann
hefir látið eftir sig liggja fimm eða sex merkileg handrit.
Húsið, sem Myriel biskup bjó í, var tvílyft. þrjú her-
bergi voru á hvorri hæð og súðarloft fyrir ofan. Garður
var að húsabaki, hálf vallardagslátta að stærð. Konurnar
bjuggu báðar á efri loftinu, biskupinn niðri. Fremsta her-
bergið, sem sneri út að götunni, var notað sem borðstofa,
þar fyrir innan var svefnherbergið hans og loks var bæna-
stofa hans, og þar var lokrekkja fyrir gesti. Lyfjabúð
sjúkrahússins, dálitlum viðbæti við húsið úti í garðinum,
hafði verið breytt í eldhús og búr. I garðinum var einnig
annað lítið hús, sem hafði verið notað sem eldhús sjúkra-
hússins; biskupinn notaði það nú fyrir fjós handa kúnum
sínum tveimur. Hvort sem þær mjólkuðu lítið eða mikið,
sendi hann undantekningailaust alt af helminginn af
mjólkinni yfir til sjúklinganna. „þetta er tíundargjald
mitt“, sagði hann.
Herbergi hans var nokkuð stórt og var erfitt að hita
það upp á vetrum. Og af því að brenni var dýrt í Digne,
hafði honum dottið í hug að láta búa til dálítinn klefa úr
íjölum í fjósinu. þar var hann á kvöldin ef mjög 'kalt
var. Hann kallaði það „vetrarsal“ sinn. þar voru, eins og
í borðstofunni, engin önnur húsgögn en ferhyrnt furu-
borð og fjórir strástólar. I borðstofunni var reyndar
einnig gamalt, rauðmálað drykkborð. Samskonar drykk-
borð, með hvítum dúk með stældum kniplingum, notaði
biskupinn fyrir altari í bænastofu sinni. Rík skriftabörn
hans og guðhræddar konur í Digne höfðu hvað eftir annað
komið sjei' saman um að gefa honum fje fyrir nýju fall-
egu altari; hann hafði altaf tekið við peningunum og gef-
ið fátæklingum þá. Fallegasta altarið, sagði hann, er sál
ógæfusams manns, sem hefir látið huggast og þakkar
guði. í bænastofunni voru tveir bænastólar og einn körfu-
stóll eins og sá, sem var í svefnherberginu. Ef svo vildi
til að sjö eða átta menn kæmu til hans í einu, varð hann
að fara út í fjósið og sækja stólana úr „vetrarsalnum“.
Stundum varð líka að sækja bænastólana og körfustólinn.
Á þennan hátt mátti safna ellefu stólum saman. I hvert
sinn, sem nýir gestir komu, var alt tekið úr einu herbergi.
Stundum bar það við að tólf menn komu í einu; þá bjarg-
aði biskupinn sjer úr vandræðunum með því að standa
fyrir framan arininn, að minsta kosti ef það var um vetur,
eða með því að fara út í garðinn ef það var sumar. En einn
stóllinn var í lokrekkjunni, en strásætið var alveg komið í
sundur og fætumir voru ekki nema þrír, svo altaf varð að
hafa eitthvað til að styðja hann. Ungfrú Baptistine hafði
líka uppi á herberginu sínu stórann, gyltann hægindastól,
ísaumaðan blómum, en af því menn höfðu neyðst til þess
að draga hann inn í gegnum gluggann, af því að stiginn
var svo mjór, þá var ekki hægt að telja hann með.
Ekkert gat verið fátæklegra en svefnherbergi bisk-
upsins. Rúmið var beint á móti glerhurðinni út að garðin-
um, sjúkrahúsrúm úr járni, og yfir því var þak úr rósa-
Ijerefti, bak við tjald eitt var dálítið af búningstækjum,
sem sýndi að enn eimdi nokkuð eftir hjá honum af fyrri
siðum hans, er hann var heimsbarn meira. Stór bókaskáp-
ur var þar, fullur af bókum. í arninum, sem var úr trje
og málaður eins og marmari, sást sjaldan eða aldrei eldur;
en tvær hlóðagrindur voru þar, og á þeim blómsturskálar,
sem einu sinni höfðu verið silfurlitar. Yfir arninum hjekk
kross úr látúni, sem líka hafði einu sinni verið silfurlitur,
í gyltri grind, hrörlegri af elli, á útslitnum, svörtum flau-
elisdúk. Hjá glerhurðinni var stórt borð með blekbyttu og
mörgum blöðum og bókum á. Fyrir framan borðið var
körfustóllinn, og fyrir framan rúmið bænastóllinn úr
bænastofunni.
öll herbergin í húsinu voru hvítkölkuð. Gólfin voru
úr rauðum múrsteini og strádúkar fyrir framan rúmin.
En annars var húsið altaf tandurhreint uppi og niðri. það
var eini munaðurinn, sem biskupinn leyfði. „það tekur
ekkert frá fátæklingunum“, sagði hann.
Að öðru leyti verður að kannast við, að hann átti sex
skeiðar og gafla og eina súpuskeið eftir af fyrri tíðar
dýrgripum sínum, 0g hafði jómfrú Magloire mikið yndi
af því að sjá þetta skínandi fagurt á hverjum degi á gróf-
um ljereftsdúknum, Og af því að okkur er mikið í mun
að lýsa biskupinum í Digne alveg eins og hann var, verð-
ur að bæta því við, að það kom oftar en einu sinni fyrir
að hann sagði: „Eg mundi eiga bágt með að borða án þess
að hafa silfurbúnað". Einnig verðui' að bæta því við, að
hann átti tvo stóra, óhola kertastjaka úr silfri, sem hann
hafði erft eftir móðursystur sína. þeir stóðu vanalega á
arni biskupsins, en ef gestir voru við borðið, setti jómfrú
Magloire þá á borðið og kveikti á kertunum í þeim. I svefn-
herbergi biskupsins, rjett við höfðalagið, var dálítill vegg-
skápur; þangað setti jómfrú Magloire skeiðarnar og gafl-
ana og súpuskeiðina á hverju kvöldi, en lykillinn var aldrei
tekinn úr skránni.
í garðinum, sem var í dálitlu skjóli af húsunum, sem
sagt hefir verið frá, voru f jórir stígar í kross út frá brunni
í miðjum garðinum. Annar stígur lá umhverfis allan garð-
inn, fram með steinveggnum, sem utan um var. þessir
stíigar skiftu garðinum í fjóra hluta og var sortulingsvið-
ur í kring um hvern þeirra. Jómfrú Magloire ræktaði
grænmeti í þremur þeirra, en í þeim f jórða haf'ði biskupinn
gróðursett blóm; og þar voru jafnvel nokkur ávaxtatrje.
Einu sinni sagði jómfrú Magloire með dálítið illgirnislegri
gletni: „þessi hlutinn er alveg gagnslaus, herra biskup,
cg þjer viljið annars hafa gagn af öllu“. — „þetta er
misskilnigur hjá yður, jómfrú Magloire", sagði biskup-