Lögrétta - 01.12.1925, Side 1

Innlieimta og afgreiðsla
í Veltusundi 3
Sími 178.
Útgefandi og ritstjór;
Þorsteinu Gíslason
Þingholtsstræti 17.
XX. ár. j
1
Um víða veröld.
Iteykjavík, þriðjudaginn 1. desember 1925.
50. tbl.
Góðar bækur. - Gott verð.
A síðastliðnu vori var auglýstur svo mikill afsláttur á útgáfu-
bókum Þorsteins Gíslasonar, að verð á þeim er nú því sem næst eins
og bókaverð var fyrir stríð.
Síðan hafa bætst þar við þessar bækur:
Pai’mannsljóð eftir Jón S. Bergmann kr. 3,00
Kvæði eftir Guðmund Friðjónsson kr. 10,00,
innb. kr, 13,50 og 15,50
Einsöngslög eftir Jón Laxdal kr. 3,50
Ljóðabók efúr Hannes Hafstein
2. útg. kr. 12,50, innb. kr. 16,00 og 18,00
Útgáfubækur Þorsteins Gíslasonar fást hjá kaupfjelögunum úti
um land og hjá bóksölum þar sem kaupfjelög eru ekki.
Bókav. Þorsteins Gíslasonar
Teltusundi 3, Reykjavík.
Höllin
Sorg! Kæra himneska höll!
Gagnsæa borg!
Jeg syng þjer mitt lof,
etersins alkrýnda bygging
jeg ákalla þig;
jeg stansa við þitt þrep,
gef mjer áheyrn, alheimsins rödd!
Jeg kem með perlu í hönd —
örlitla dögg frá þinni sál,
hún varð hlutskifti mitt —.
Jeg fann hana úti í ógöngum,
hún skein og glóði og blikaði
yfir alt mitt líf.-----
Jeg er sendiboði hennar og þjónn.
Sorg! Gegnsæa borg!
þrepskjöldur þinn er svo hár,
jeg datt um þína brík —
Strax þegar þroskinn kom
eftir yndisleg bernsku ár,
náttúran blasti svo gjöful við
mjer —
alt um kring.
Og jeg eignaðist mann —
og stór og mikil börn —
— himneska höll —,
heilaga gjöfula bú!
Jeg þakka þjer alt sem þú gafst,
jeg var oft svo rík af einhverju —
sem jeg ekki vissi hvað var,
þá var máttur minn svo stór
og þá gat jeg alt;
þá var fátæktin hyrningarsteinn,
sem jeg gat velt.
Sorg! Alkrýnda bygging!
Jeg græt við dyrastaf þinn,
nú er jeg þreytt.
Árin liðu stundum svo ört á burt
með það sem jeg þráði mest,
hamingja mín var svo undarleg
einstöku sinnum,
— eins og lífið sjálft vildi slökkva
ljósið mitt sem jeg bar
til þess að lýsa mjer með.
-----þess vegna er fljettan mín
nú svo þunn
og silfurgrá eins og hrím.
Himneska borg!
Jeg get lítið sagt fremur en lítið
barn;
— málið mitt dapraðist í dimmu
og þrautum,
— jeg er orðin svo hrum,
höndin önnur er heil,
hin er máttlítil — og hliðin þeim
megin stirð og veik
og fóturinn með, svona er nú það
og þetta er þó ekki vanþökk til
lífsins, nei, nei, — þetta er bara
eins og það er, jeg lít svona út,
himneska höll. Jeg get ekki leng
ur sýnst betri en jeg er, jeg segi
alt satt eins og þegar jeg var
lítil.
Sorg! Vitskunnar borg!
Nú kem jeg til þín og segi þjer
alt eins og er;
jeg hefi sjeð svo undurmargt -
úti í ógöngum, þar sem leið mín lá
— þar var himininn hár, þar var
sumar og sól
og alskrýdd blómgræn jörð,
þar voru höfðingleg bú og hvamm-
ar skínandi fagrir
-----og þar voru ótal mörg vötn
og djúpar straumhraðar ár, og
feiknastór fljót
- og ógurleg flæmi af söndum
þar sem úthafið numdi við,
en jöklar voru inn um öll öræfi
og stundum sprungu þeir fram,
- þá urðu börnin mín svo hrædd.
Kæra máttuga sorg!
það voru gróðurlaus hraun og
óttalegar auðnir
nálægt þar sem jeg bjó,
en fólkið var landinu trútt
og lundin líktist umhverfinu þar
og eins var jeg sjálf;
en við áttum öll himininn til þess
að horfa á til gamans, og gleðin
var gefin þeim sem vildu. — Al-
heimsrödd! svona finst mjer jeg
segja þjer sannast frá — skýrt
og fámált, eins og leyftur birtist
lífið mjer — og þetta er ekki van-
þökk — því jeg veit ekki hvort
mig hefir vanhagað nokkuð, þó
mjer hafi fundist það oft. Nei,
nei, himneska, kæra höll, jeg
þakka þjer fyrir alt.
Sorg, sorg, kæra sorg!
Perlan er næstum hrein —
bara örlítill skuggi í brún ef vel
er að gáð; hann kom þegar tregð-
an í sjálfri mjer bægði burt —
ást minni, sem var barnsleg og
stór,------það skeði eitt sinn úti
í öræfum lífsins. En svo er líka
skuggi í lófanum þar sem perlan
liggur — sem sýnir best liversu
hún er tær og það er geisli í kring
— lukkubaugurinn minn — hin
alkrýnda ást, djásnið mitt — sorg-
in! — leitin og fundvísin í þinni
himnesku höll, .(sem jeg afhendi
þjer nú — sem jeg vegsama þig
með.
Sorg, sorg, sorg!
Æfinnar misskilið mál ,í þinni
bygging;
jeg hvílist við dyrastafinn þinn,
perlan er næstum hrein —
alheimsins alkrýnda höll
þú átt öll min spor, gjöfula leið-
andi vitska, sem beindir hatrinu
burt. — Burt — fram — og upp,
fram í þín himinhvolf,
þar sem nóg er rúm,
þar sem ekkert dvín,
þar sem alt er nýtt og ungt —
kæra sorg.
Sorg, sorg, sorg!
Grát þú — litla bam
við hatursins haf — þar er nóg
rúm fyrir beiskustu sár;
líf þitt var svo frjálst og ungt,
ást þín var heil og sterk —
en hrein, eins og tárið —
og perlan sem þú berð í þinni
hönd.
Handa mömmu minni
á fullveldisdaginn 1925.
Jóhs. S. Kjarval.

bíöustu símíregnir.
Stjórnarmyndun hefir nú farið
fram i Frakklandi og gekk þó
erfitt. Herriot reyndi, en gat ekki.
Svo tókst Briand aó mynda eins
konar samkomuiagsráðaneyti, sem
pó er kailaö vmstrimannastjórn.
Painleve er þar herm.ráðherra og
Leucheur fjármálaráðherra. Fjár-
málaneínd var þegar skipuð tii
aöstoðar fjármáiaráðherranum.
Locarnosamningurinn var sam-
þyktur af þýska ríkisþinginu 27.
í. m. og á að undirskriiast af
íulltrúum hlutaðeigandi þjóða i
Bundúnum i dag. Berlínarfregn
segir, að Hindenburg forseti hafi
farið i þeim erindagerðum til
Bunduna 29. f. m.
Nefnd sú, sem skipuð var af
Aiþjóðabandaiaginu til þess að
rannsaka upptök deilumálanna
milii Gnkkja og Búlgara, hefir nú
kveöið upp þann úrskurð, að
Grikkir eigi upptökin og skuli
greiða 142 þús. pnd. sterl. í sekt.
Fregn frá Konstantínópel segir,
að þingið hafi með lögum bannað
að nota hin gömlu, þjóðlegu höf-
uðföt Tyrkja, fesana og turban-
ana, og veki þetta mikla óánægju
víða hjá þjóðinni.
Frekn .frá Stokkhólmi segir að
talað sje um að Bandaríkjamað-
urinn Dawes, sá er Dawessam-
þyktin er kend við, íai í ár frið-
armáiaverðlaun Nohelssjóðsins.
Alexandra Bretadrotning
dáin.
20. f. m. andaðist Alexandra
Bretadrotning, ekkja Játvarðar
konungs, sem dó 1910. Hún var
dóttir Kristjáns IX. Danakonungs,
fædd í Kaupmannahöfn 1844, en
giftist Játvarði prinsi af Wales
1863 og var hann 1901—1910 kon-
ungur Bretlands og keisari af
Indlandi. þau eignuðust 5 börn,
2 syni og 3 dætur. Eldri son sinn,
Albert prins, mistu þau 1892, en
hinn er nú konungur Breta. —
Alexandra drotning var vinsæl og
mikils metin í Englandi og átti
mikinn þátt í ýmiskonar líknar-
starfsemi.
Jarðarför hennar fór fram 27.
f. m. í Lundúnum með mikilli við-
höfn og voru þar m. a. viðstaddir
8 konungar, þar á meðal Kristján
X., bróðursonur hennar.
Af Fljötsdalshjeraði er skrifað:
Hið liðna sumar var ágætt á allan
hátt, svo menn eru að gera sam-
anburð á því og öðrum sumrum
bestum, er þeir muna. þetta sum-
ar er líkast sumrinu 1894. Jörð
líkt þurr og heyskapur líkur. það
má vel vera að fljótar hafi geng-
ið að afla heyja í sumar en 1894,
en þess er að gæta, að þá tafði bú-
smalinn og beit bæði tún og engi.
Svo var þurt í sumar, að víða
þomuðu vatnsból. 1913 var það
líkt. Svo þessi sumur þrjú eru
lík. Sumarið 1901 voru tún af-
bragðs góð og árgæska að öðru
leyti. Sumarið 1880 er mest ái’-
gætskusumar er jeg man. Lækir
er renna hjer milli vatna, þomuðu
svo að hver hylur í þeim varð þur
og silungssílin láu þar dauð og
skorpnuð. þá var afrjettarfje svo
vænt, að jeg man það aldrei eins.
Veðurblíðan byrjaði strax með
Einmánaðarkomu. Á þeim árum
var fjeð líklega ekki eins holdlag-
ið en mjólkurlagið og mörvað,
enda var ótrúlegt hvað mikið var
af mör í fje það haust. T. d. all-
margir 2 vetra sauðir með 2 fjórð-
ungum. Annars er fje orðið miklu
vænna en það var fyrir 40 árum,
ef tekið er meðaltal af nokkrum
árum. Kaupfjelögin ættu að' geta
gefið nákvæmar skýrslur um það
og vigtarbækur fjelagsdeildanna
ætti að geyma vandlega. 1886
var fyrsta starfsár Pöntunarfje-
lags Fljótsdalshjeraðs og fluttir
út lifandi sauðir; áttu ekki að
vera yngri en 2 vetra og ekki
ljettari en 85 pund. Sumarið ’86
var illviðrasamt, enda náðu marg-
ir sauðir 2 vetra, beggja megin
Lagarfljóts, ekki þessari þyngd,
þó mönnum þyki þetta ótrúlegt
nú. En misjafnt var fjeð hjá
bændum á þeim árum, miklu mis-
jafnara en það er nú. Jeg man
það, að eitt haust — það mun
hafa verið 1894 — þess getið í
þjóðólfi — vóg jeg 50 sauði til
Pöntunarfj elags Flj.h. frá Jóni
bónda Ólafssyni á Skeggjastöðum,
er vógu full 150 pund að meðal-
tali. Voru þeir allir fullorðnir. —
í haust er sagt að skrokkarnir af
dilkum sjera Björns á Dverga-
steini hafi jafnað sig með 40 pd.
þyngd. Nú orðið þykir sjálfsagt,
að í hverri hjörð sje lamb er nái
90 pd. þyngd og enda 100 pd.
Vænst lamb er jeg hefi heyrt tal-
að um hjer á Hjeraði, var á Hall-
ormsstað, fyrir svo sem 2 árum,
og vóg 115 pund.
í haust tók Kaupfjelag Hjer-
aðsbúa ekki fje eftir lifandi vigt,
því fjeð þykir leggja sig misjafn-
lega eftir henni. Svo nú fær hver
fjárbóndi „laun eftir sinni
breytni“ eða eins og fjárhirðingin
er. þá er jeg kominn að fjárhirð-
ingunni. Margt mætti um hana
segja eins og sagt er að sumir
prestarnir mæli, þá þeir eru að
predika. það vantar ekki, að nóg
höfum við af ritgerðum um fjár-
hirðingu, svo líkindi eru að hinir
yngri menn, er ætla að hafa not
af þeim, villist í valinu. því það
er sýnt hjer um slóðir að þeir
hafa hvorki hraustast nje vænst
fje, er mest gefa. það sýnir að
að fleiru þarf að gæta. það er
hart að hafa nóg hey og fóður-
bæti og ráða þó ekkert við hjörð-
ina, því ekki eru allar syndir guði
að kenna. En af því jeg ætla að
fara aðeins fáum orðum um þetta
mál, þá bendi jeg á það að fje
sem eftir verður uppi á afrjettum
skuli vera jafnvænt og það er
oftast. Hvað sýnir það ?
Ungur las jeg alt sem jeg náði
í, sem Hermann heitinn Jónasson
skrifaði, ekki síst um fjárhirð-
ingu. Og af því jeg ætla að eng-
inn taki honum fram að skrifa
um fjárhirðingu, þá sýnist mjer
sjálfsagt að gefa það alt út í sjer-
stökum bæklingi. Að endingu skal
jeg geta eins, viðvíkjandi fjár-
ræktinni, en það er, að nú er fje
rekið mjög slælega í afrjettir og
má vel vera að það sje meðfram
orsök í óhreysti fjárins á veturna.
Og af því Búnaðarfjelag Islands
vill nú verðlauna eða styrkja flest
er að búnaði lýtur, ætti það ekki
að horfa aðgerðalaust á þetta
framferði, heldur gera „tilraunir“
með fjallgengna fjeð og það sem
gengur stöðugt í heimahögum.
Heilsufar er gott.
Bíll hefir gengið um Fagradal
í sumar. Bílstjórinn og eigandinn,
Eggert V. Briem. Líkar ágætlega
við hann. Hefir flutt að Egilsstöð-
um og með bát áfram að Brekku
í Fljótsdal. Svo hefir bíllinn flutt
á brautarendann norður að Heið-
arseli. Mest fyrir bændurna á
Hauksstöðum og Stóra-Bakka, er
hafa verið að byggja steinsteypu-
hús. Fyrir flutning að Egilsstöð-
um hefir hann tekið 5 kr. fyrir
hestb. og 10% minna fyrir bygg-
ingarefni, þá lengra hefir verið
flutt, hefir hann sett hlutfalls-
lega við vegalengd. í haust var
mörgu slátrað á Egilsstöðum til
kaupfjelagsins. Flutti bíllinn
skrokka og gærur jafnótt niður á
Reyðarfjörð. Enginn vafi er á því,
að síður kemur fram skemd í
kjötinu fyrir langan rekstur, að
lóga fjenu á Egilsstöðum. Nú er
bíllinn að flytja byggingarefni til
Eiðaskólans. Flytur ' það í Egils-
staði.
Póstþjófnaður. Esja kom hingað
á sunnudagsmorgun úr hringferð.
það hafði komið fyrir á leiðinni
að stolið var póstpoka með
ábyrgðarbrjefum frá Húsavík og
er sagt, að vart hafi orðið við
hvarfið milli Húsavíkur og þórs-
hafnar. Hjer voru lögreglumenn
sendir út í skipið áður en það
kom inn á höfnina og gerðu þeir
leit í því, sem stóð yfir fram und-
ir kvöld á sunnudag, en hún varð
árangurslaus. Um 6000 kr. í pen-
ingum voru, að sögn, í pokanum,
sem hvarf, og auk þess eitthvað
af verðbrjefum.
Dánarfregn. I gærmorgun and-
aðist hjer í bænum Friðjón Krist-
jánsson stud. theol., efnilegur
maður og vel kyntur. Hann
hafði verið heilsuveill síðustu tvö
árin.
Togarastrokið. Utanríkisstjórn-
in tók að sjer málið gegn togar-
anum enska, sem nýlega strauk
af Akureyrarhöfn, eftir að hann
hafði verið dæmdur í 10 þús. kr.
sekt. Er nú sektin greidd samkv.
dómnum og afli og veiðarfæri
borgað með 5Víj þús. kr„ en af-
sökunar hefir verið beðið á fram-
ferði skipstjórans.
Hjónaband, Nýgift eru hjer í
i
bænum Hjalti Björnsson heildsali
og frk. Margrjet Arnljóts frá
þórshöfn á Langanesi.
Gengi: Pnd. sterl. kr. 22,15,
dnsk. kr. 13,88, nrsk. kr. 93,27,
Snsk. kr. 122,54, dollar kr. 4,58V^,
franskir fr. au. 17,94.