Lögrétta - 06.04.1926, Síða 4

4
LÖGRJETTA
ekki númerstölu á húsi Einars
porkelssonar, nje heldur í hverja
átt dymar snúa á bæ hans.
GuSm. FriÖjónsson.
„Tvö kvæði
um Guðmund biskup góða*'.
n.
„pá kemur að kvæði Dvíðs“,
segir Jón og bætir við: „Finst
mönnum ekki heldur annar andi
í þessum línum en þeim sem til-
færðar hafa verið úr kvæði þor-
steins:
„pú grætur með hryggum og
sveltur með þeim soltna
og betlar fyrir betlarann og talar
um heilög mál við heimskan förulýð
og gerist allra snauðra þræla þræll
og krýpur fyrir blóðvörgum og bófum
og kyssir þá, sem kaunum eru hlaðnir
og samneytir með sekum".
Meira tilfærir ekki Jón úr
kvæði Davíðs að sinni og skulu
ljóðlínur þessar athugaðar nokkuð
nánar. þetta er upphaf að kvæði
Davíðs, er Jón tilfærir, aðeins
slept fyrstu ljóðlínu. — Kvæði
Daviðs er einskonar rjettarhald
yfir Guðmundi biskupi. Við fyrsta
lestur kvæðisins brá mynd þessari
fyrir í huga mjer. Strákkjáni
(dómarinn) situr uppi á borði og
dinglar forugum bífunum fram og
aftur: Hann hallar undir flatt og
glápir á Guðmund biskup. Löng
stund líður! Loks spyr strákurimi
biskup — því vitanlega er hann
alveg ófróður um hann:
„því ertu nefndur Guðmundur
hinn góði“.
Lljóðlína þessi er mælsk, um
framhald kvæðisins. Næst fer
hending þessi: „þú grætur með
hryggum og sveltur með þeim
soltna“. Fyrri hluti hennar er
biblíuboð, sem Davíð segir Guð-
mund biskup hafa uppfylt. Seinni
hluti hennar er sagður út í bláinn
— hörmulega sagður — ruglað
lýsingarorðum á manni og hundi.
Menn tala um svangan mann, en
soltinn hund. þetta er illa af stað
farið!
Davíð segir við biskup: „þú
betlar fyrir betlarann“. Hvaðan
hefir Davíð þetta? Sturlunga get-
ur þess hvergi. þess getur Sturl-
unga, að kirkjutíundir hafi gold-
ist illa. Að krefja um rjettmæt
gjöld, heitir ekki að betla. Hend-
ing jþessi snertir ekki Guðmund
biskup. Hún er smánaryrði og al-
veg marklaus!
Davíð segir við biskup: „þú
talar um heilög mál við heimskan
förulýð“. Hending þessi er ákaf-
lega fátækleg. Hún er ein þeirra
setninga, er hortugir menn svara
þannig: „Vissu fleiri en þögðu
þó“. þetta er sama og segja við
prest einhvem: „þú messar fyrir
söfnuðinn“. Að heyrendur orðs-
ins hafi verið „heimskir“ er flóns-
lega að orði komist. Meðal þess-
ara heimskingja hafa verið:
Snorri Sturluson, Sturla þórðar-
son, Kolbeinn Tumason o. s. frv.
þessi hending sjer kennir ekki að
neinu Guðmund biskup góða.
Davíð segii við biskup: „þú
gjörist allra snauðra þræla þræll“.
Hending þessi er í eðli sínu svo
andstyggileg, að skáldsins vegna
skýri jeg hana ekki. Hún er óvita-
þvættingur og snertir ekki Guð-
mund biskup góða. Næst segir
Davíð við biskup: „þú krýpur
fyrir blóðvörgum og bófum“.
Hver hefir skrökvað þessu að
Davíð? Sjáanlega þekkir Davíð
ekkert til sögu Guðmundar bisk-
ups góða og ræðst þó til að yrkja
um hann. það er átakanlegt and-
varaleysi. Jeg kemst ekki hjá að
vitna til Sturlungu. þar segir:
„þá er Guðmundr biskup kom
út ok hann tók forráð kennimanna
ok stjóm kristni fyrir norðan
land, urðu margar greinir með
þeim Kolbeini Tumasyni, þær er
sinn veg þótti hvárum þeira ok
varð með þeim mikit sundrþykki.
Var biskup minni leiðingarmaðr
ok alt ráðgjamari en svá, sem
Kolbeinn ætlaði“.
þótt það sje höfundi kvæðis
þessa til minkunar, verður ekki
hjá því fcomist, að tilfæra vísu
þessa, eftir Kolbein Tumason:
„Ara vill Guðmundr görvask
glíkr Tómasi at ríki,
nær liggr okkr við eyra
erfingi höfðingja;
ræðr jjuðs laga greiðir
geðbjartur snöru hjarta;
hræðisk himna prýði
hann, en vætki annat.
Frá skiftum Guðmundar bisk-
ups og Arnórs Tumasonar:
„Nú gera þeir Arnórr tvá fcosti,
annan at hann skyldi taka þá úr
banni, en þeir mundu gefa grið
sumum þeim er í kirkju vóru, en
biskup skyldi fara af staðnum ok
koma þar aldri síðan, ella mundu
þeir drepa þá alla er í kirkju
vóm ok eira engu vætta, en hafa
þó biskup af staðnum svívirðilega.
Biskup kaus hvámgan kostinn,
sagðist eigi mega leysa þá. þat
Reiðtýgi og reiðbeisii, Alctýgi (3 tegundir). Klyf-
töskur, Hnakktöskur, Handtöskur, Feröakistur, Skjalatöskur,
Seðlaveski, Peningabuddur o. fl. Ennfremur allskonar ólar og lausir
hlutir í aktýgi og viðvíkjandi söðlasmíði. Ágætir erfiðisvagnar
ásamt aktýgjum mjög ódýrir. Ýmaar járnvörur svo sem beislisstangir,
munnjám, ístöð, taumalásar, hringjur allskonar, saumur, saumgarn,
keyri, svipur o. fl. Tjöld, vagna-, bíla- og fisk-yfirbreiðslur og efni í
þessa hluti.
Sendið mjer muni til aðgerðar og mun jeg senda þá fljótt og vel
viðgerða til baka á minn kostnað.
Sendið pöntun i tíma, því á vorin er ávalt mikið að gjöra.
örugg sönnun fyrir þvi, að best sje aö versla í Sleipnir,
er hin stöðugt vazandi sala.
Hröð afgreiðsla. 1. fl. efni og vinna.
Heildsala. Smáeala.
Símnefni Sleipnir. * Sími 646.
varð við bæn þeira, er dauðamenn
vóm þá, at biskup vann þat til
lífs þeim, at hann söng- yfir þeim
Miserere ok segir þeim þó, at þá
vóru þeir eigi lausari en áðr“.
Niðurl.
Stefán frá Hvítadal.
----0----
Sullaveiki og ull.
Fyrir nokkru síðan sá jeg í
Isafold grein eftir G. H. (Guðm.
Hannesson lækni?) með þessari
yfirskrift. Læfcnirinn getur þess,
að fleiri konur en karlar sjeu
með sullaveiki. I því sambandi
leiðir hann (eftir Matthíasi Ein-
arssyni lækni) grun að því, að ull
muni geta verið flutningsliður
milli hundsins og mannsins —
konunnar. Tilraun hafi verið gerð
til að ganga úr skugga um þetta,
en ekki leitt neitt í ljós.
Mjer finst ekkert ósennilegt, að
bandormsegg geti slæðst upp í
kindareifið og loðað þar alllengi
eftir að rúið er. Ef búið er að
finna nothæfa aferð til að finna
eggin, ef þau em í ullinni, þá er
auðvelt að ganga úr skugga um,
hvort ullin slæðir þeim auðveld-
lega í sig, með því að láta band-
ormsveikan hund liggja á fjár-
húsgólfi eða hafa mikiinn um-
gang um það, þar sem kindur
liggja inni. þær þyrftu ekki að
vera margar; tvær eða þrjár,
ungar og ullarmiklar, ætti að vera
nóg. (En gera þarf ráð fyrir að
aflífa þurfi kindur þessar).
þótt læknunum tækist að sanna,
að ull sje áuðveldur eggjaberi —
sem ekki er ólíklegt —, þá er
sá grunur ekki sannaður, að konur
smitist fremur af henni en karlar,
því að þeir fást meira við hana
óþvegna heldur en þær íyrir,
eftir og um rúning.
Jeg vil leiða getur að því, hvort
sullaveiki í mönnum og skepnum
verði ekki markaður þrengri bás
en nú er, með því að hver heimil-
isfaðir, sem hund hefur á heim-
ili sínu, hafi sjerstakt hús handa
honum (eða þeim ef fleiri eru),
og að sá, sem notar hundinn,
hvort sem það er eigandinn eða
einhver annar, hirði hann að öllu
leyti, þar með talið að halda
mataríláti hans hreinu, og færa
honum matinn í hús sitt.
Enginn mundi vilja verða þekt-
ur að því að færa hundi sínum
hráæti eða sullmengað æti, og
hundarnir ættu engan kost á að
ná í það sjálfir.
þá hyrfi sá plága, að hundar
fari út um haga, styggi fjenað
og rífi í sig dauðar kindur. Metn-
aður mundi koma í notendur
hundanna að hafa þá væna og
þokkalega, hvorttveggja getur
batnað til muna frá því, sem nú
er.
Að fleiri konur en karlar þjást
af sullaveiki, hygg jeg að stafi
af því, að kvenfólkið gefur hund-
unum, þeir eru að flaðra upp um
þær — sníkja — vefja sig utan
um þær með sídinglandi rófuna.
Ekki lifa hundamir fyrir sjálfa
sig. Án fjárhundarins getum við
ekki verið, svo að okkur ber
skylda til að gera vel við hann.
Vanhirða, þótt á hundi sje, er
enginn sómi. Palli.
Jónas Gíslason, áður kaupmað-
ur á Fáskrúðsfirði, er nýkominn
suður hingað og er að flytja sig
að Búðum á Snæfellsnesi. Hefur
keypt hálfa jörðina á móti Finn-
boga Lárussyni, sem að undan-
förnu hefur einn verið eigandi
hennar og ábúandi.
Heilsuhæli Norðurfcuids. Aðal-
fundur þess er nýafstaðinn. Stjóm
og framkvæmdanefnd endurkos-
in. Sjóður fjelagsins er nú orðinn
230 þús. kr.
Glímuför til Danmerkur. Flokk-
ur glímumanna hjer ætlar í vor
að fara til Danmerkur og sýna
þar íslenska glímu. Fyrir honum
verður Jón þorsteinsson, kennari
Múllersskólans hjer, og stýrði
hann glímuflokknum, sem til Nor-
egs fór í fyrra.
Karlakór K.F.U.M. fer utan 22.
þ. m. og ráðgerir að syngja víðs-
vegar um Noreg undir stjóm
Jóns Halldórssonar ríkisfjehirðis.
Gísli Bjarnason lögfræðingur
frá Steinnesi er skipaður aðstoð-
armaður í fjámiálaráðuneytinu
frá 1. þ. m.
Frá Færeyjum. þaðan er sagt,
að inflúensuveikin breiðist mjög
út. Skólanum í þórshöfn hefur
verið lokað og mörg skip, sem
sendast áttu hingað til lands til
veiða um þetta leyti, hafa orðið
að fresta förinni vegna veikind-
anna.
Vjelbátur strandar. Fyrir
skömmu rak upp í Grindavík vjel-
bátinn írafoss og er hann talinn
eyðilagður.
Dánai'fregn. 29. f. m. andaðist
hjer í bænum frú Guðbjörg Mel-
chiarsdóttir, ekkjá Ólafs Jónsson-
ar fyrrum bæjarfógetaskrifara
hjer, 76 ára. Hún dó hjá Grím-
úlfi syni sínum, en tveir aðrir
synir hennar hafa lengi verið er-
lendis, Björgólfur læknir í Singa-
pore og Melchior skipstjóri í
San Francisco.
Máli Bast biskups í Kaupm.-
höfn er nú sagt lokið. Hefur það
verið lengi á döfinni og vakið
mikla athygli í Danmörku og
víðar þar sem meþódista-kirkjan
er útbreidd. Var Bast ákærður
fyrir svik og fjárdrátt af fátækra-
fje aðallega, sem hann hafði til
umráða, en það var mikið því
að hann var vinsæll maður. Hann
var dæmdur sekur og í 3ja mán-
aða fangelsi.
Skjóna heitir nýútkomin saga
eftir Einar þorkelsson, falleg og
vel sögð. ___________
Prentsmiðjan Acta.
ur til ærumeiðandi refsingar, það er ekki hægt að taka
eið af yður“. Brevet laut höfði. „þrátt fyrir það“, hjelt
forseti áfram, „getur það komið fyrir, að jafnvel hiá
manni, sem lögin hafa gjört ærulausan, sje til sóma- og
rjettlætistilfinning, þegar guðdómleg miskunnsemi vill svo
vera láta. það er þessi tilfinning, sem jeg skírskota til á
þessari mikilsvarðandi stundu. Ef þessi tilfinning, eins og
jeg vona að sje, er enn til hjá yður, þá hugsið yður vel
um áður en þjer svarið, hugsið annarsvegar til þess, að
eitt orð frá yður getur varpað ógæfu yfir þennan mann,
og hinsvegar til þess, að rjettlætinu ber að fullnægja, og
að eitt orð frá yður vai’par ljósi yfir málið. þetta er há-
tíðleg stund, og þjer getið enn þá tekið það aftur, sem þjer
hafið sagt, ef þjer haldið að yður hafi skjátlast. Ákærði,
standið upp. Horfið vandlega á ákærða, Brevet, hugsið
þjer yður um og segið oss, og leggið þar við sál yðar og
samvisku, hvort þjer haldið fast við það, að þjer þekkið
þennan mann aftur sem fyrverandi fangelsisfjelaga yðar,
Jean Valjean. Brevet leit á ákærða, sneri sjer síðan að
dómurunum. „Já, herra forseti“, sagði hann, „jeg var sá
fyrsti, sem þekti hann, og held fast við það, sem jeg hefi
sagt. þessi maður er Jean Valjean, sem kom til Toulon
árið 1796 og fór þaðan 1815. Jeg fór þaðan árið eftir.
Hann er orðinn nærri því eins og dýr, og hlýtur það að
vera fyrir aldurs sakir, því að í dýflissunni var hann nógu
kænn. Jeg þekki hann áreiðanlega aftur“. — „Setjist
þjer“, sagði forseti. „Ákærði stendur kyr“. Nú var kom-
ið inn með Chenildien; hann var galeiðuþræll æfilangt,
eins og sjá mátti af rauðu úlpunni og grænu húfunm.
Hann tók út hegningu sína í Toulon, og þaðan hafði hann
verið sóttur í tilefni af þessu máli. þetta var lítill maður
um fimtugt, fjörlegur, hrukkóttur, gulur og skorpinn;
hann var ósvífinn útlits og eitthvert óðagot á honum, er
olli því að maðurinn virtist allur vera sjúklega veik-
bygður, en afburðaafl var í augnaráðinu. Fjelagar hans í
dýflissunni höfðu gefið honum viðumefnið guðníðingur-
inn. Forseti sagði hjerumbil það sama við haxm og hann
hafði sagt við Brevet. þegar hann var mintur á, að hann
hefði fyrirgert rjetti sínum til þess að fá að sverja, hóf
hann upp höfuðið og leit með þrjósku út yfir mannfjöld-
ann. Forseti áminti hann um að hugsa sig vel um og segja
til um það, hvort hann stæði við það, að hann hefði þekt
ákærða. Chenildien fór að skellihlæja. „Hvort jeg þekki
hann!“ sagði hann; „jeg þekki hann svei mjer! Við höf-
um verið bundnir við sama hlekk í fimm ár. þú gefur
mjer þá enn þá hornauga, náungi, eða hvað?“ — „Setjist
þjer niður“, sagði forseti.
Rjettarþjónninn leiddi Cochepaille inn. þessi maður,
fem líka var galeiðuþræll æfilangt, var sveitamaður frá
Lourdes, nokkurskonar björn frá Tyreneafjöllunum. Hann
hafði verið kúasmali í fjöllunum og síðan gerst ræningi.
Cochepaille var ekki óskuggalegri en ákærði og enn sljórri
að sjá. Hann var einn þessara ógæfusama manna, sem
náttúran virðist hafa gert úr garði eins og villidýr og
þjóðfjelagið setur að lokum á galeiðurnar. Forseti reyndi
að vekja hann með nokkurum alvarlegum og hjartnæm-
um orðum og spurði hann þvínæst, eins og hann hafði
spurt hina tvo, hvort hann gæti sagt hiklaust og vafæ
iaust að hann þekti þennan mann, sem stóð fyrir framan
hann. „það er Jean Valjean“, sagði Cochepaille. „þeir
fcölluðu hann líka Jean vindu, af því að hann var svo
sterkur“.
Hver yfirlýsingin fyrir sig, sem bersýnilega voru
hreinskilnar og framkomnar af heilum hug, hafði valdið
nokkurum óróa meðal áheyrenda, sem var ills viti fyrir
ákærða, og gætti meira og meira og stóð lengur og lengur
vfir með hverju sinni. Ákærði hafði hlustað á þær forviða
í framan, og var það, eftir því sem sækjandi sagði, aðal-
vörn hans. þegar Brevet hafði talað, heyrðu lögreglu-
mennirnir, sem stóðu hjá honum, að hann nöldraði í barm
sjer: „Sá er dálaglegur!“ þegar næsta yfirlýsingin kom,
sagði hann dálítið hærra, nærri því glaðlegur á svipinn:
„þessi er númer tvö!“ Og á eftir þeim þriðja kaillaði hann
upp: „Ágætt!“
Forseti sneri sjer aftur að honum. „þjer hafið heyri,
hvað sagt hefur verið, ákærði“, mælti hann; „hvað hafið
þjer að segja?“ — „Jeg segi ekki annað en að þetta sje
ágætt!“ svaraði hann. Meðal áheyrendanna heyrðist óá-
nægju-uml, sem nærri því smitaði kviðdómarana. Bersýni-
legt var að nú var úti um manninn. „þjónar“, sagði for-
seti, „sjáið um að þögn verði. Jeg'ætla að leiða málið til
lykta“.
Um leið varð nofckurt rask rjett hjá forseta, og rödd
heyrðist hrópa: „Brevet! Chenildien! Cochepaille! Lítið
hingað!“ Allir, sem heyrðu þessa rödd, fanst eins og blóð-
ið stirðnaði í æðum þeirra, svo var hún sár og hræðileg.
Allir litu þangað, þaðan sem hún kom frá. Maður nokkur,
sem sæti átti meðal ‘þeirra áheyrenda er meira var haft
við, að baki dómaranna, hafði staðið upp, hrundið upp
hliðinu að grindunum og stóð nú í miðjum salnum. For-
seti, ríkissóknari, herra Bamatabois og fjöldi annara
manna þektu hann og kölluðu einum rómi: „Herra Made-
leine!"
það var hann. Bjarminn frá lampa skrifarans fjelJ
framan í hann. Hann hjelt á hattinum í hendinni, föt hans
voi'U ekki í óreiðu, frakkanum var vandlega hnept. Hann
var mjög fölur, og hrollur var í honum. Hár hans sem var
grátt þegar hann kom til Arras, var nú alveg hvítt; það
hafði orðið það síðustu klukkustundina.
Allir litu upp. Undrunin var óumræðileg. Áheyrend-
urnir vissu á þessari stundu bersýnilega ekki, hverju þeir
áttu að trúa. Röddin hafði verið svo glymjandi, maðurinn,
sem stóð þarna, virtist vera svo rólegur, að það var í
fyrstu ekki hægt að átta sig á, hvað um var að vera. Menn
spurðu hver annan, hver það væri, sem hefði hrópað.
það var ekki hægt að trúa því, að það væri þessi maður,
sem hefði rekið upp þetta hræðilega óp. þessi óvissa stóð
ekki nema nokkurar sekúndur. Áður en forseti og ríkis-
sóknari höfðu getað sagt eitt orð, áður en lögreglumenn-
irnir og1 þjónarnir höfðu getað hreyft sig, hafði þessi