Lögrétta - 12.05.1926, Blaðsíða 2

2
LÖGRJ ETTA
1 akuryrkjulöndunum eru tvö
tímabil, sem talin eru þýðingar-
mest fyrir afkomu manna. það
eru „sáðtíminn“ og „uppskeru-
tíminn“. Á fleiri tímum þarf ak-
uryrkjubóndinn að vera sjerlega
árvakur, svo sem um plæginga-
tímabilið, áburðar- og vaxtar-
tímabilið, og að lokum þreski- og
markaðstímabilið.
Mesta nákvæmni leggur hann
við sáninguna. Hann vill ekki að
hið dýra sáð fari til ónýtis, en
það getur komið fyrir á ýmsa
vegu, ef ekki er vel að gæftt.
En mesta vinnu-árvekni leggur
hann í uppskeruna. þá vill hann
ekki tapa eða eyðileggja neitt af
því, sem guð og jörðin hafa gefið
honum, sem ávöxt iðju sinnar.
En þetta er í akuryrkjulönd-
unum, en ekki hjá okkur, því að
við höfum svo lítið af slíku, og
svo höfum við það við bæjarvegg-
inn til ígripavinnu, garðávexti.
— Af þessu leiðir að fjaðurmagns
þess, sem akuryrkjulöndin byrla
börnum sínum á sáningar- og
uppskerutímabilinu, gætir lítið.
En útlöndin hafa önnur sáning-
ar- og uppskerutímabil heldur en
einungis í jarðrækt — það er í
húsdýraræktinni. þar streyma aðr-
ar rafbylgjur eldmóðs og áhuga.
Sáðtímabil í þeirri grein er talið
þegar „karldýr" og „kvendýr“ er
leitt saman til samræðis, og upp-
skerutími þegar afkvæmið fæðist.
Leggja menn engu minnLalúð og
rækt við þessa sáningu og upp-
skeru.
Við höfum húsdýr líka, þótt
þau sjeu ekki eins fjölbreytt að
kynsheitum.
Sauðfjárafurðir eru aðalfram-
leiðsla (íslenskra) sveitabænda.
En nú þegar líður að uppskeru-
tíma í þeirri grein — sauðburð-
inum — vil jeg fara nokkrum
orðum um hann, ef verða mætti,
að þau glæddu athygli eimhvers
fjárbóndans eða hirðisins á sauð-
fjáruppskerunni, svo að hann gæti
— í framtíðinni — lagt meira
verðmæti á markaðsborðið eða í
búið.
Að skrifa um sauðburðinn, lið
fyrir lið, í heild, geri jeg ekki,
brestur til þess tíma — og rúm í
blaðagrein. Sjálfsagt er að hafa
gott eftirlit með ánum um burð-
inn, þótt sumir vilji halda því
fram, að þeir missi ekki fleiri
lömb nje ætr, þó að þeir kosti ekki
eftirlit á ánum um sauðburðinn,
Æfisaga Krists
Eftir Giovanni PapinL
(Ágzip.)
Frh. ------
Kraftaverk. þegar Jesús hafði
boðað hin nýju lög um, að líkja
eftir guði, gekk hann niður aí
fjallinu. Menn geta ekki altaf ver-
ið uppi á fjöllunum. þegar komið
er upp á hæsta tindinn, hljóta
menn að snúa niður á við aftur.
það er knýjandi nauðsyn. Hver
ganga upp felur í sjer skyldu til
þess að ganga niður aftur. Sá, sem
eitthvað þarf að segja, verður að
fá menn til þess að hlusta á sig.
Ef hann talaði altaf uppi á fjalla-
tindum, mundu orð hans aðeins
nú til fárra manna, því uppi á
tindunum er venjulega kalt og
þangað erfið leið. Sá, sem kominn
er til þess að gefa, getur ekki
vænst þess, að menn elti hann
til hæða um erfiðar brautir. Hann
verður sjálfur að koma til þeirra
niður í dalina og heimsækja þá í
kofum þeirra. Hann verður að
stíga niður til þeirra til þess
að lyfta þeim upp til sín.
Jesús veit, að altof háfleyg orð
gagna ekki, ef gleðiboðskapurinn
á að ná til allra og síkiljast af öll-
um. Hann veit, að til þess þarf
myndaríkt mál og frásagnir. Og
hann veit, að jafnvel þetta nægir
heldur en hinir, sem altaf sjeu
að rangla við ærnar. þetta getur
verið satt, en það er enginn fær
um að geta fært sönnur á það mál,
t. d. hvað lambadauðann snertir.
Ekki bera lambaræflamir, sem
liggja í haganum, vitni með hon-
um.
þótt búið sje að sleppa ánum
þarf að smala þeim nokkrum dög-
um fyrir tal (burðartíma), fara
hægt að því, láta ærnar ekki
hlaupa mikið að óþörfu, síst
skarpa spretti og ekki hrökkva
við. Slíkt getur valdið veiki hjá
fóstrinu, sem verður því til
hnekkis — stundum bana — þótt
ekki verði fyr en eftir fæðinguna.
Margreynt er það, að rangur að-
burður stafar oft af hnjaski eða
snöggri áreynslu. Undantekið er
þótt annar fóturinn sje kreptur,
eða liggi aftur með, sem kallað
er. Stafar það oftastnær af
þrengslum. Slíkum lömbum er
oftar bani búinn í fæðingunni, og
ærnar verða sjaldnar jafngóðar.
Laginn maður, sem viðstaddur er
í tíma, getur altaf látið hvort-
tveggja halda lífi óskemt.
Vil jeg fara nokkrum orðum
um það sjerstaklega. Jeg nefni
það eitt, sem einum manni er
hægt og mjer hefir reynst best.
Sje nefið fætt skal taka ána,
leggja hana niður, sem umbrota-
minst, gæta vel að, með hreinum
fingri, hvort rjett er athugað, að
annar fóturínn komi ekki með
höfði.Ef svo er, þá skal taka um
báða afturfæitur ærinnar fyrir
ofan hækilbeinið, lyfta henni svo
hátt, að kviður hennar nemi um
það bil við klof hans, hann
stendur klofvega yfir henni og er
innskeifur. Ærin liggur á herðun-
um, maðurinn styður hana með
öklum um herðablöð, en með rist-
um og tám síður og hrygg, hann
er hokínn í hnjám ,og styður undir
mjaðmir hennar með þeim. Slepp-
ir hann þá tökum á fótunum, en
lætur þá verða á milli olnboga
sinna og læra, styður þá þannig.
Nú sjer hann ekkert á lambið,
það hefir sigið að ánni af eigin
þunga sínum, þreifar hann samt
fyrir sjer með þeirri hendinni,
sem honum er tamari, (en hrein
þarf hún að vera og ekki stórar
neglur á fingrum. Sje hreint vatn
ekki við hendina er best að þvo
sjer úr þvagi sjálfs sín) og fylg-
ir eftir lambinu, nær í þann fót-
inn, sem kreptur var, hefir nú
báða fætur og nef lambsins í
hendi sinni. Lætur hann nú ána
síga hægt og gætilega, en slepp-
ekki. Fólkið, sem fylgdi Jesú, var
almúgafólk, sem átti erfitt með að
gera sjer ljós andleg efni. Fyrir
það varð að klæða hugsanirnar í
sýnilegan búning, gefa þeim lík-
ama, er svo ummyndaðist og
vrði að andlegri opinberun. Ræður
dugðu ekki. þess vegna tekur
Jesús til dásemdarverka og skáld-
skapar. Hann gerii' kraftaverk og
talar í líkingum.
Kraftaverkin, sem guðspjalla-
mennimir segja frá, hafa orðið
mörgum að fyrstu ástæðu ti!
þess, að snúa baki við Jesú og
guðspjöllunum. þeir geta ekki
trúað á kraftaverk. Til þess eru
heilar þeirra of visnir. það verð-
ur þá lýgi, sem guðspjöllin segja
um kraftaverkin. Og þegar alt er
orðið að lýgi, sem þar er sagt um
kraftaverkin, þá er ekki heldui'
hægt að trúa öðru, sem þar stend-
ur. Jesús getur ekki hafa lífgað
dauða menn. þess vegna er orð-
um hans ekki trúandi.
þeir, sem svo hugsa, leggja
miklu meirí áherslu á kraftaverk-
in en Jesús ætlast til að gert sje.
Ef þeir hefðu lesið guðspjöllin,
mundu þeir hafa sjeð, að Jesús
er oft mótfallinn því, að gera
kraftaverk; að hann skorast und-
an, þegar hann er beðinn að gera
þau og, að hann leggur ekki neina
sjerstaka áherslu á hið guðdóm-
lega vald, sem honum er gefið að
i ir hendinni ekki alveg af lambinu,
þótt hann haldi ekki í það, en
hagræðir ánni svo, að hún liggí
eðlilega. Lambið kemur nú fljótt
af sjálfu sjer, svo langt, að nef
þess og fætur koma upp í grind-
arholið, dregur hann þá að sjer
hendina og bíður rólégur þangað
til lambið er fætt, sem sjaldan
tekur langan tíma.
Ef höfuð lambsins er alveg
fætt, og sje það ekki orðið mjög
bólgið og dauðalegt, hagar maður
sjer eins í öllu sem fyr segir með
ána, tekur svo hægri hendi (læjgn-
ari hendi) um höfuð lambsins
þannig að lófinn er framan á and-
liti þess, þumalfingurinn um
hinn framrjetta fót og höku
lambsins, vísifingur um vanga
þess fyrir neðan augu, langa-
fingur og græðifingur um enni
þess, en litla fingur um hinn
vangann fyrir neðan augað og
þrýstir svo lambinu að ánni með
mestu hægð og gefur altaf ofurlít-
ið eftir þegar ærin fær hríð (ger-
ir sóttarátak), með lausu hend-
inni hjálpar hann tií að halda
ánni, færa ullarlagða og óhrein-
indi frá, o. fl. Mestur styrkur er
lagður í þá tvo fingur, sem á enn-
inu eru. Eftir að höfuð lambsins
er komið inn úr grindarholinu er
farið eins að og fyr.
Sje lambið orðið mjög bólgið og
hálsinn að miklu leyti fæddur, er
varhugavert að ýta því að ánni,
heldur reyna að láta það fæðast
svona, þótt það hafi oft verri af-
leiðingar. Er þá fyrst að liðka,
sem raunar altaf, kynfæri ær-
innar, taka svo í þann fótinn, sem
rjettur er, það þjett, að hann
rjetti úr bugðunni, sem er á hon-
um um olnbogaliðinn, en ýta hon-
um svo bráðlega til baka aftur.
það íiðkar mikið. Svo reynir mað-
ur að ná í skinnið sem neðst á
axlarlið þess fótar, sem aftur með
liggur, og togar í það upp og aft-
ur, upp að dindli ærinnar. Annari
hendi heldur maður altaf um háls
lambinu, um banalið, og togar
lítið upp O'g aftur. Geti maður
krækt fingri inn fyrir axlarliðinn
og dregið hann upp og að sjer,
heyrist oft eins og dimmur
smellur, og um leið slaknar mjög
mikið á. það er gott, því þá hefir
axlarliðurinn smollið upp í grind-
arholið, þá má lítið stansa, en
láta lambið fæðast svo sem mað-
ur vildi koma því í klof ærinnar,
en hæ^gir á sjer strax og brjóst-
holið er fætt, þar með olnboga-
liðurinn. Ef ó-greinilegt lífsmark
sjest með lambinu, lyftir maður
þessu leyti. Hann neitar að gera
kraftaverk þegar hann finnur
rjettmæta ástæðu til þess. Ef
hann samt sem áður er þrábeðinn,
þá lætur hann undan, til þess að
launa trú þeirra, sem beðið hafa
og þjást. En fyrir sjálfan sig
gerir hann aldrei kraftaverk.
Margir biðja harm um teikn frá
himni til þess að sannfæra þá
vantrúuðu um, að orð hans sjeu
sannleikur. „það er vond og ótrú
kynslóð, sem þráir teikn“, svarar
hann, „og annað teikn skal henni
ekki gefast en teikn Jónasar spá-
manns“. En hvaða teikn er það,
sem hann talar þar um. Guð-
spjallamennimir, sem skrifa um
þetta eftir upprisu Jesú, halda,
að Jónas, sem eftir þrjá daga
kom út úr kviði hvalsins, eigi að
tákna Jesús, sem eigi á þriðja
degj að rísa upp úr gröfinni. En
þau orð Jesú, sem á eftir fara,
sýna, að hann á við annað.
„Menn frá Ninive skulu á dóms-
ins degi koma fram og fordæma
þessa kynslóð; því þeir skipuðust
við orð Jónasar. Og sjá, hjer er
sá, sem meiri er en Jónas“. Nin-
ive-menn heimtuðu ekki tákn:
þeir snerust fyrir orð Jónasar.
Hinir, sem heyra orð Jesú, en
taka ek-ki sinnaskiftum, þótt hann
flytji þeim miklu æðri vísdóm en
þann, sem Jónas kendi, þeir eru
eftirbátar Ninive-manna, eftirbát-
bógunum lítið eitt frá bringunni
og hreyfir þá fram og aftur,
stingur nefi þess, ekki munni, í
munn sjer og púar þjett í það, en
ekki lengi. Pressast þá slím það,
út um munn þess, sem í honum
kann að vera. Ef þetta hefir ver-
ið endurtekið eftir fæðing þess
þrisvar á hálfri annari mínútu án
þess að lífsmark sjáist, er lambið
í flestum tilfellum dautt.
Ekki þarf að taka hverja á með
lambsótt og skoða, hvort rjett
ber að eða ekki. Hin mikla óró,
samtímis lambsóttinni hjá þeim
ám, sem hjálpar þurfa við, segir
til þess.
Jeg hef farið svo mörgum orð-
um um þennan lið sauðburðarins,
af því, að eitthvað af lömbum
drepst á hverju vori á flestum
tíæjum, af því að fólk kann ekki,
eða áræðir ekki, að hjálpa þótt
það sjái, hvað að er, heldur að
ær og lamb hafi það af. Hinir
hugsa hvorki um það nje annað,
sem ekki vilja líta eftir ánum
um burðinn.
það er undantekningarlítið, að
þetta er hjá vænum ám og stór-
um lömbum.
Lömbin drepast sjaldan af því,
að fæðingin taki svo langan tíma,
heldur af því, að liðirnir, einkum
olnbogaliður, þrengir svo mikið að
brjóstholinu, að hjartað stöðvast.
Af bólgu um höfuð geta þau
drepist eftir að þau eru fædd,
geta ekki sogið.
þegar lamb hefur drepist und-
an á, sem gat hugsað um það og
mjólkað því, vilja flestir venja
undir hana, -sem kallað er, gefa
henni lifandi lamb í staðinn fyrir
hið dauða.
þektasta aðferðin til þess er að
flá belg: af dauða lambinu og færa
hið lifandi í feldinn, en til þess
eru valin móðurlaus lömb, tví-
lembingar, eða tekið lamb frá ein-
hverri lítilfjörlegri á. Mistan er
látin inn í hús eða stíuð þar af,
og lambið — ífært kufli dauða
' lambsins — til hennar. Á hún að
þekkja lambið sitt endurlifnað af
lykt skinnsins. Er blóði hins
dauða lambs stundum núið um
höfuð og fætur þess lifanda líka,
og á það að vera betra.
Oft gengur treglega að fá ána
til að kannast við lambið, sem
ekki er nema eðlilegt, því að húm,
fer svo mikið eftir lyktinni, en
eðlileg lykt hverfur starx og rotn-
un byrjar í skinninu; auk þess
verða lömbin svo þungfær í þessu
aukaskinni, geta naumast valdið
ar hjáguðadýrkenda og heiðingja.
„þið skuluð ekki trúa mjer fyr-
ir það eitt, að jeg geri krafta-
verk“, sagði Jesús, og „ef þeir
ekki sannfærast af orðum Móse
og spámannanna, sannfærast þeir
ekki heldur, þótt einhver risi upp
frá dauðum“. þeir bæir brugðust
honum, þar sem hann hafði gert
stærst kraftaverk. „Vei þjer, Kor-
izan, og vei þjer Betsajda; því ef
þau kraftaverk, sem hjá ykkur
hafa verið gerð, hefðu verið gerð
í Tyros eða Sidon, þá hefu íbúar
þeirra fyrir löngu tekið sipna-
skiftum“.
Allir geta gert verk, sem líta
út eins og kraftaverk. Töframenn
og loddarar gera þau með blekk-
ingum. Maður að nafni Símon
gerði á sínum tíma kraftaverk í
Samaríu, og lærisveinar Faríse-
anna gerðu einnig kraftaverk. En
þessi kraftaverk eru marklaus.
þau hjálpa ekki til inngöngu í
ríkið. „þann dag munu margir
segja við mig; Herra, herra, höf-
um við ekki spáð í þínu nafni,
rekið út illa anda í þínu nafni og
gert í þínu nafni mörg krafta-
verk? Og jeg mun segja við þá;
Jeg hef aldrei þekt yk-kur; víkið
burt frá mjer, þið sem órjett
gerið“. það gagnar ekki að reka
út illa anda, ef þú hefur ekki
rekið út þann illa anda, sem 1
sjálfum þjer býr. — Af þessum
sjer. Oftast þarf sólarhring til
þess, að venja undir með skinni,
stundum fleiri daga, og kemur
fyrir, að það mishepnast alveg.
Aðferð sú, sem mjer hefir
reynst best, er að láta missuna
inn í „stíu“, sem er um 30 þuml-
ungar á breidd og 42 á lengd.
(þetta er í minsta lagi fyrir
stægstu ær, en heldur of stórt
fyrir minstu frekjuær). Stían
þarf að vera svo vel búin, að
ærin geti ekki stokkið upp úr
henni, og svo þjett, að lambið
geti ekki smogið út úr henni.
Tek jeg svo lambið, sem henni
er ætlað, helst sama kyns, um
lit hirði jeg minna, væti hendur
mínar í steinolíu og strýk þeim
þannig um alt lambið, nema and-
litið, sjerstaklega hnakka, rass,
klof, kvið og brjóst, bæti svo
olíu í hægri lóf minn, tek ána
með vinstri hendi, legg hægri lóf-
ann á nef henni og nudda olíu-
votri hendinni nægilega um nasir
henni og upp undir augu, læt svo
lambið til hennar strax, læt það
byrja að sjúga og fer svo frá.
Ef jeg hefi ekkert lamb, nema
stálpað eða frá nægilegri mjólk,
læt jeg missuna vera þar, sem
hún misti lambið sitt, (þótt það
sije burtu), tek lamb það, sem hún
á að fá, læ(t það á afvikinn stað,
þar sem það getur ekki heyrt
eða sjeð til kinda, hvolfi yfir það
kassa, læt það ofan í tunnu, eða
á einhvern stað, sem það er vel
geymt á, en ekki má vera kalt
á því. Læt jeg það svo vera þama
í klukkutíma, dægur ef lambið er
gamalt, læt svo missuna í stíuna,
og samlykta með olíu; bæta má
olíulykt á hvort tveggja við
dægramót, ef þurfa þykir.
Jeg veit ekki til að nokkum
tíma hafi mistekist að venja und-
ir með þessari aðferð, ef alls er
gætt, sem að framan er getið. 1
flestum tilfellum er ærin búin að
taka. lambið eftir dægur, altaf
eftir þrjú dægur, nema ef til vill
ef það er stálpað og af öðru kyni.
þessi samlyktun hefur það fram
yfir aðrar aðferðir, sem jeg
þekki, að fljótara er að venja
undir, að skifta má á litlu lambi
og stóru, svörtu og hvítu, að eng-
in hætta er hinu lifandi lambi af
veiki þeirri, sem hinu varð að
bana, nema hún stafi frá móð-
urinni, og að engin þörf er að
finna hið dauða lamb, til annars
en að verka skinn þess sem versl-
unarvöru.
Sá maður, sem gætir fjár um
sauðburðinn, þarf altaf að hafa
sökum leiddi Jesús sem mest hjá
sjer að gera kraftaverk. Og þegar
hann gerði þau, bað hann oft um,
að því væri leynt. En hann, sem
var kominn til þess að hjálpa öll-
um, sem bágt áttu, gat ekki neit-
að trúuðum sjúklingum um bfen-
heyrslu.
Svarið til Jóhannesar. Jesús
læknar, en ekki að hætti töfra-
mannsins og særingamannsins.
Hann notar ekki töfrastafi, sær-
ingaþulur nje neitt annað því likt.
Hann ákallar hvorki guði yfir-
heima nje undirheima til hjálpar
sjer. Vilji hans einn er fullnægj-
andi ásamt trú þeirra, sem hjálp-
arinnar beiðast. Við þá alla segir
hann: „Trúir þú, að jeg geti gert
þetta?“ Og þegar lækningin hefur
farið fram, segir hann: „Far þú,
trú þín hefur frelsað þig“. Jesús
lítur á kraftaverkið eins og árang-
ur af átökum tveggja góðra vilja,
sem orðið hafa samtaka, eins og
árangur af sameining tveggja
kraíta, trúarvissu þess, sem
hjáipar og hins, sem verður fyrir
hjálpinni. „því sannarlega segi
jeg yður: Ef þjer hefðuð trú eins
og mustarðskom, gætuð þjer sagt
við fjallið: flyttu þig, og það
mundi flytja sig; og ekkert væri
yður þá ógerlegt. Ef þjer hefðuð
trú eins og mustarðskorn, gætuð
þjer sagt við mórberjatrjeð: ríf
bú þig upp með rótum og gróður-