Lögrétta - 30.06.1926, Blaðsíða 3

LOGHJBTTA
8
vísindalega þekkingu á lífskjör-
um fiskanna, að gætsla landhelg-
innar og friðun ungviðisins
væri nauðsynlegt hagsmunamál
fyrir framtíð veiðanna. Síðan
mintist ráðherrann m. a. ,,hins
gætna en framsýna þjóðarfull-
trúa“ sjera Sigurðar í Vigur, sem
átt hefði frumkvæðið að stofnun
landhelgissjóðsins og þar með
hefði fjárhagslega verið komið
fótum undir framkvæmd málsins.
Þó hefur framtakssemi einstak-
linganna í þessu máli, eina og
ýmsum öðrum, orðið á undan rík-
inu og mintist ráðherrann þá
stofnunar og starfsemi Björgun-
arfjelags Vestmannaeyja. En for-
maður þess, Sig. Sigurðsson, kom
með Óðni frá Eyjum, að boði
landsstjórnarinnar, þar sem
stjórnini tekur nú um mánaða-
mótin einnig við :skipi þess fje-
lags, Þór. Að síðustu þakkaði
ráðherrann ráðanautum stjómar-
innar við skipsbygginguna, þeim
Ól. Sveinssyni vjelfræð. og Jóh.
P. Jónssyni skipherra og ámaði
skipi og skipshöfn allrar farsæld-
ar. En mannfjöldi tók undir með
húrrahrópum.
Óðinn er fallegt og myndarlegt
skip, bygður hjá Köbenhavns
Flydedok og Skibsværft. Skipið
er 155,0 íeta langt, 17,6 djúpt,
15,9 breitt og ristir með 215 smál.-
þunga (145 smál. kola, 50 smál.
veitivatns, 20 smál. neytsluvatn,
skipverjar og vistir), 13,4 fet,
alt í ensku máli. Stafninn er
einkum rammbyggilegur, til að
þola ís. Þilfarið er úr stáli, en
lagt rauðfuruplönkum. Bátaþil-
far nær yfir allan afturhluta
skipsins. Skipið er annars líkast
stórum togara, með einu þilfari
og hvalbak frammi á. Vjelin er
1100 hestafla þríþensluvjel og
katlar tveir og útbúin með
Smiths yfirhitun. Vjelin á að
vera mjög sparneytin og nota að
meðaltali 7 smál. enskra kola á
sólarhring. Skipið er vopnað
tveimur 47 mm. fallbyssum, ann-
ari á hvalbak, hinni á bátaþilfari.
Tveir björgunarbátar fylgja skip-
inu og er annar þeirra með vjel.
Ýmsar hjálparvjelar eru einnig
á skipinu.
Skipherrann er Jóhann P. Jóns-
son, sem áður vai' á Þór og
kunnur þar fyrir dugnað sinn.
Fyrsti stýrimaður er Einai' M.
Einarsson, sem um tíma stjómaði
einnig Þór, áður en Friðrik Ólafs-
son tók við honum, og þótti mjög
Hornsteinn Landspítalans lagður. Vinstra megin sjest Jón Magnússon forsætisráðherra lesandi upp ágrip
af sögn spítalamálsins, sem lagt var inn í hornsteininn, en liægra megin sjást. konungshjónin sitjandi.
........ » » ---W* >||I ^l i
vaskur og duglegur. Annar stýri-
maður er Magnús Björnsson frá
Laufási og þriðji Þórarinn Björns-
son. 1. vjelstjóri er Þorst. Lofts-
son áður á Willemoes og 2. vjel-
stjóri Aðalsteinn Björnsson, áður
á Gullfossi og 3. Magnús Jóns-
son. Bryti er Elías Dagfinnsson.
Kyndarar eru 4, hásetar 6, en
hásetarúm eru fyrir 10. Matsalir
og svefnklefar eru fremur litlir,
en smekklegir og prýðilega út-
búnir. Virðisit svo vera um alt
skipið, að það sje vandað og
prýðilegt og verður væntanlega
vel og dugnaðarlega með það far-
ið og fylgja því bestu óskir allra
landsmanna.
----ð------
Eimskipafjelagið hjelt aðalfund
sinn 26. þ. m. Form. Sveinn
Björnsson mintist fyrst fráfalls
Jóns Magnússonar forsætisráð-
herra og stóðu fundarmenn þá
upp úr sætum sinum. Síðan skýrði
form. frá starfi fjelagsins og
einkum byggingu hins nýja kæli-
skips. En gjaldkerinn, Eggert
Claesisen, skýrði frá hag fjelags-
ins og reikningum 1925. Rektsr-
arhagnaður hefur oi'ðið tæp 385
þús. kr. og hafa eignir fjelagsins
verið færðar niður í verði um
rúml. 365 þús. kr. og eru nú bók-
fæi'ðar fyrir í'úml. 2 milj. 824
þús. kr. Ágóði af rekstri skipanna
hefur verið þessi: Gullfoss 193
þús. kr., Goðafoss 144 þús. kr.,
Lagarfoss 107 þús. kr. Auk þess
hafa skipin greitt fjelaginu 56
þús. kr. í afgi'eiðslulaun. Tekjur
af húseignum ei*u rúml. 52 þús.
kr. Fyrir rekstur og afgreiðslu
ríkisskipanna fær fjelagið 48 þús.
kr. og 60 þús. kr. ríkisstyrk og
hefur haft uppundir 25 þús. kr.
tekjur aðrar, einkum arð af leigu-
skipum. Aðalgjöld fjel. eru rekst-
urskostnaður nál. 156 þús. Kaup-
mannahafnarskrifstofan rúml. 46
þús. Vextir 63 þús. Gengistap 25
þús., ýmisl. 10 þús. Tekjuafgang-
ur er 432 þús. Þar í 44i/2 þús.
„yfirfært“ frá fyrra ári. Eignir
umfram skuldir eru nú taldar
144 þús., en voru árinu áður í’úml.
122 þús. Auk þess er eftirlauna-
sjóðurinn nú kominn upp í rúml.
277 þús. kr. Hluthöfum er enginn
ágóði greiddur nú.
Biskupinn sextugur. Dr. theol.
Jón Helgason biskup átti sextugs-
afmæli 16. þ. m. Barst honum þá
fjöldi heillaóska frá innlendum
mönnum og erlendum og margs-
konar vottur virðingar og vin-
semdai'. Frá pi'estastj ett landsins
var honum færður gullkross, sem
títt er að biskupar beri sem
merki embættistignar sinnar.
Hafði Bjax'ni dómkirkjuprestur
Jónsson orð fyrir þeim, sem af-
hentu honum krossinn. Biskup-
inn hefur nú um langan tíma ver-
ið meðal atkvæða- og aðsúgs-
mestu manna í íslensku þjóðlífi
og oft átt í allhvössum deilum
og því eignast bæði meðhalds-
menn og mótstöðumenn. Öllum
kemur þó saman um það, að meta
áhuga hans, starfsvilja og starfs-
þi'ek, enda hefur hann afkastað
miklu í ritstörfum og geril' enn,
auk þess að gegna annamiklu
embætti. Biskupinn á einnig 40
ára stúdentsafmæli nú um mán-
aðamótin og á þessu ári er aldai-
afmædi föður hans, Helga lektors
Hálfdánarsonar, eins hins mei'k-
asta manns í ísl. kirkjusögu sxð-
ustu mannsaldra. Herra Jóni hef-
ur hlotnast margvíslegur sómi
hjei'lendis og erlendis og er í
lærðustu biskupa röð, þeirra sem
hjer hafa setið á stóli, og á vænt-
anlega eftir að stai’fa max-gt enn.
Thorstína F. Jackson. Hingað
kemur 10. n. m. ísilensk kona frá
Ameríku, ungfrú Thorstína F.
Jackson, og ætlar að flytja fyrir-
lestra um íslendinga í Vestur-
heimi. Hún hefur i’itað sögu Is-
íslendinga í Norður-Dakóta og
átti sú bók að vera fullgerð í
haust, sem leið, en varð ekki
fyr en nú nýlega, og kemur höf.
með bókina með sjer 10. n, m.
Áskrifendum hefur verið safnað
hjer á bókina, og liggur áskrifta-
listi frammi m. a. í Bókaverslun
Þorsteins Gíslasonar, eins og áð-
ur hefir verið um getið hjer í
blaðinu. í fyrra siumar voru, svo
sem kunnugt er, 50 ár liðin frá
því, er fyrstu Islendingarnir sett-
ust að í Norður-Ameríku, eftir
landnámið í fornöld, og er bók sú,
sem hjer er um að ræða, minn-
ingarrit um þetta. I henni er
fjöldi mynda af íslenskum mönn-
um vestra og býlum þeirra þar.
Frá ungfrú Th. F. Jackson mega
menn búast við fróðlegum fyrir-
lestrum. Hún er mentuð kona,
hefur tekið meistarapróf í tungu-
málum vestan hafs og síðan verið
við háskólanám bæiði í Frakklandi
og Þýskalandi. Hún er fædd
vestra, en ættuð úr Fljótsdals-
hjeraði, dóttir Þorleifs Jóakims-
sonar Jackson, sem samið hefur
landnámssögu Nýja Islands.
Páll Isólfsson hjelt hljómleika
í Fríkirkjunni 27. þ. m. Hefur nú
verið komið þar fyrir hinu nýja
og vandaða orgeli, sem fyr er frá
sagt og ætlar P. I. framvegis að
halda hljómleikaflokka og fara
þai' með ýrns helstu lög fomra
og nýrra tónskálda. I þetta sinn
fór hann með Toccata og Fuga í
d-moll, Kóralforspilið ó hve mig
leysast langar og Passacaglia og
Fuga í c-moll, alt eftir Bach og
hefur hann alloft áður farið með
þessi hlutverk í dómkirkjunni. En
mun betur nutu þau sín á hið
nýja orgel. Einnig fór hann með
tvenn frönsk lög, eftir Boellmann
og Bonnet. Norsk söngkona, frú
Darbo, söng fjögur einsöngslög.
: Kirkjan var troðfull og má vænta
1 þess, að svo verði einnig fram-
• vegis við þessar „hljómmessur“
og ný verkefni bætist við. Hefur
P. I. verið áhugasamur um ísl.
J hljómlistarlíf og, er listamaður,
; sem orðið hefur sjer til sæmdar
alstaðar, þar sem hann hefur
I komið fram.
I Presta-ferðir. Það ákvæði er nú
! í lög sett, að ef prestslaun spar-
I i;t við það að óveitt sjeu brauð
■ um langan tíma, megi verja
nokkurri upphæð til þess að launa
prest eða presta til þess að ferð-
ast meðal safnaða til að flytja
erindi og predika og kynna sjer
| kirkju- og kristnihald. Hefur
i' verið stungið upp á því, að reyna
| að fá sjera Friðrik Friðriksson
1 til þess að byrja þessa starfsemi,
ef til kemur, enda er hann ein-
hver hinn vinsælasti og kunnasti
maður klerkdómsins hjer.
Sveinn Björnsson er skipaður
sendiherra í Kaupmannahöfn frá
1. júlí að telja.
urinn. Jeg vil heldur fást við draug en hermann“. En nú
slepti höndin takinu. „Ætli hann sje dauður eða lifandi?"
sagði líkræninginn. „Við skulum gæta að því“.
Iiann laut niður, krafsaði í líkhrúgunni, ruddi því
fram, sem vai- fyrir honum, náði í hendina, greip í hand-
legginn, losaði höfuðið og- dró augnabliki síðar mann, sem
virtist vera dauður eða að minsta kosti meðvitundarlaus,
út í skuggann í öngveginu. Þetta var brynliði, fyrirliði,
auk þess háttsettur fyrirliði; stór axlaskúfui' úr gulli
kom fram undan brynjunni; hjálmurinn hafði dottið af
höfði hans, það skein í stórt sár eftir sverðshögg á and-
liti hans, sem var alt atað í blóði. Annars var ekki hægt
að sjá, að útlimir hans hefðu meiðst, og svo vel hafði
viljað til, að líkin höfðu lagst í boga yfir hann, svo að
þau vömuðu því að hann merðist saman. Augu hans voru
lokuð. Hann bar silfurkross utan á brynjunni. Líkræning-
inn reif hann af og stakk honum í vasa sinn. Þá leitaöi
hann í úrvasa fyrirliðans og fann þar úr, er hann tók; fje-
pyngju fann hann í vestisvasanum, er hann stakk einnig
í vasa sinn.
Þegar svo langt var komið hjálp hans við manninn,
lauk fyrirliðinn upp augunum. „Þakk’ yður fyrir“, sagði
hann lágt. Harðleiknin, sem maðurinn, sem var að fást
við hann, hafði beitt við hann, nætursvalinin og hreint
loftið, hafði alt í sameiningu orðið til þess að vekja hann
úr dauðadáinu. Líkræninginn svaraði ekki. Hann leit upp.
Fótatak heyrðist úti á sljettunni, líklega frá varðflokki,
sem var að koma. Fyrii'liðinn hvíslaði — það mátti enn
heyra dauðastríðið í rödd hans —: „Hverjir unnu orust-
una?“ — „Englendingarnir“, svaraði líkræninginn. —
„Leitið þjer í vösum mínum. Þjer finnið þar pyngju og
úr, takið þjer það“. Því var þegar lokið, en líkræninginn
ljet eins: og hann leitaði í vösunum og sagði: „Þar er
ekkert“. — „Þá hefir verið stolið af mjer“, sagði liðsfor-
inginn. „Mjer þykir það leiðinlegt. Jeg ætlaði að gefa yð-
ur það“. Fókatak varðflokksins heyrðist betur og betur.
„Nú er einhver að koma“, sagði líkræninginn og bjóst til
ferðar. — „Þjer hafið bjargað lífi mínu. Hver eruð þjer?“
Líkræninginn svaraði fljótt og hvíslaði: „Jeg var 1
franska hernum eins og þjer. Nú verð jeg að fara. Jeg
verð skotinn, ef jeg næst. Jeg hefi bjargað lífi yðar, þjer
verðið að sjá um það, sem eftir er“. — „Hver var staða
vðar?“ — „Liðþjálfi“. — „Hvað heitið þjer?“ — „Then-
ardier“. — „Jeg skal ekki gleyma því nafni“, sagði fyrir-
liðinn. „Munið þjer eftir mínu líka. Jeg heiti Pont-
mercy“.
Önnur bók: Skipið Orion.
Jean Valjean hafði verið handtekinn aftur. Vjei
viljum helst fara hratt yfir þá raunasögu og látum oss
því næigja að rita upp tvær greinar, sem komu í blöðum
frá þeim tíma, nokkurum mánuðum eftir hina furðulegu
viðburði í Montreuil-sur-Mer. Þessar greinar eru stutt-
orðar. Fyrri greinin kom út í „Hvíta fánanum“ 25. júlí
1823 og var á þessa leið:
„Hjerað eitt í -Pas de Calais hefir verið sjónarsvið
fyrir óvanalegum viðburði. Maður nokkur, sem ekki átti
heima í hjeraðinu, og' nefndi sig Madeleine, hafði lyft
gömlum iðnaði, sem þar var unninn, smíði á svörtum gler-
perlum og annari glervöru, talsvert mikið upp á nokkur-
um árum, með því að nota nýja aðferð. Hann græddi á
þessu mikið fje, og því verður að bæta við, gjörði hjeraðið
vel efnum búið. I viðurkenningarskyni fyrir þetta verk
hans, skipaði stjórnin hann borgarstjóra. Nú hefir lög-
reglan komist að því, að þessi Madeleine er enginn ann-
ar en fyrverandi galeiðuþræll, er tekist hafði að koma
sjer undan eftirliti lögreglunnar. Hann heitir Jaan Val-
jean og var dæmdur fyrir þjófnað árið 1796. Jean Val-
jean er nú kominn aftur í dýflissuna. Svo er að sjá, sem
honum hafi tekist að ná upphæð, er nam meira en hálfri
miljón hjá herra Laffitte, sem hann hafði geymt hana
hjá, og að öðru leyti unnið sjer inn á löglegan hátt með
verslun sinni, að mælt er. Ekki hefir tekist að komast
eftir því, hvar Jean Valjean hefir leynt þessari upphæð“.
Hin greinin er nokkuð nákvæmari. Hún kom út í
„Parísartíðundum“ sama dag og sú fyrri:
„Galeiðuþræli að nafni Jean Valjean, sem hafði verið
látinn laus, hefir nýlega verið stefnt fyrir sakamálarjett-
inn í Var með þeim atvikum er hlutu að vekja eftirtekt.
Glæpamanni þessum hafði tekist að fela sig fyrir árvekni
lögreglunnar. Hann hafði tekið sjer annað nafn og hon-
um lánaðist að verða borgarstjóri í einum smábænum
norður í landi. Hann hafði komið á stofn talsverðri versl-
un í bænum. En fyrir frábæra atorku málaflutningsmanna
ríkisins hefur gríman loks verið rifin af honum og hann
tekinn fastur. Hann hafði vændiskonu sem frillu sína, og
dó hún af hræðslu, er hann var handtekinn. Þrjótur þessi
var jötun að burðum, og tókst honum því að strjúka, en
þremur eða fjórum dögum síðar náði lögreglan aftur í
hann í sjálfri París, rjett þegar hann ætlaði að fara upp
í‘ einn af smávögnunum, er aka milli höfuðborgarinnar
og Montfermeil. Mælt er, að hann hafi notað þessa þrjá
eða fjóra daga til þess að taka heilmikla fjárupphæið, sem
hann geymdi hjá einum helsta bankamanni vorum —
áætlað er að upphæðin nemi sex eða sjö hundruð þúsund
frönkum. Eftir því sem segir í ákæruskjalinu, á hann að
liafa grafið þetta niður á einhverjum stað, er enginn
þekkir nema hann einn, og hefir ekki tekist að finna
það. Hvernig sem þessu er nú annars farið, er þessum
Valjean stefnt fyrir sakamálarjettinn í Var og hann ákærð-
ur fyrir rán, framið fyrir átta árum með vopn í hendi, á
vesalings Savoyarddreng nokkurum. Þessi ræningi hefur
ekki viljað þiggja neina vörn. Hinn duglegi og mælski
i'íkissóknari hefur sannað, að hann hefur átt einhverja
meðseka og að Jean Valjean hefur verið fjelagi í ræn-
ingjaflokki í suðurhluta landsins. Þetta hefur valdið því,
að Jean Valjean var dæmdur til dauða, er hann hafði verið
dæmdur sekur. Hann neitaði að skjóta máli sínu til æðri
clómstóls. Hans hátign konunginum hefur þóknast, sök-