Lögrétta - 30.06.1926, Blaðsíða 4

4
LÖGRJBTTA
40 ára afmæli Stóistiíku íslands.
24^ júní 1926.
Að rísa mót tískunni reynist ofast þungt,
að ryðja því veg, sem er bæði nýtt og ungt.
En frækorn smátt, sem festir trygga rót
í fjöldans hjörtum, skóp hverja siðabót.
Hver maður, sem guði og góðu máli ann
og gengur í stríð fyrir trú á sannleikann,
hann sigur fær. Sá aleinn áður stóð,
hann eignast tíðum fylgi hjá heilli þjóð.
Þann fámenna hópinn, sem fyrstur hóf vort stríð,
hann fjöldinn nú dáir, hann blessar tíð.
Hann átti mál, sem lyfti hugum hátt
í helgri trú á kærleikans sigurmátt.
Og frumherjar Reglunnar fá nú alment hrós:
þeir fluttu’ út um bygðimar nýrra tíma ljós,
sem menning jók, kom fjelagsskap á fót
og færði mörgu heimili kjarabót.
Vor framsókn er mikil í fjörutíu ár.
Sá flokkur, sem merki vort hóf á loft, var smár.
En boðorð nýtt um bygðir landsins fór
og brátt gekk undir merkinu fylking stór.
Og enn er um merki vort oft og tíðum stríð,
og enn er ei komin hin lengi þráða tíð.
En vinnum enn að velferð móðurlands
og vemdum æjskulýðinn og framtíð hans.
Þ. G.
Reiðtýgi og reiðbeisli, Alctýgi (3 tegundir). Klyf-
töskur, Hna kktöskur, Handtöskur, Ferðakistur, Skjalatöskur,
Seðlaveski, Peningabuddur o fl. Ennfremur allskonar ólar og lausir
hlutir í aktýgi og viðvíkjandi söðlasmíði. Ágætir erflðisvagnar
ásamt aktýgjum mjög ódýrir. Ýmsar járnvörur svo sem beislisstangir,
munnjárn, ístöð, taumalásar, hringjur allskonar, saumur, saumgarn,
keyri, svipur o. fl. Tjöld, vagna-, bíla- og fisk-yfirbreiðslur og efni í
þessa hluti.
Sendið mjer muni til aðgerðar og mun jeg senda þá fljótt og vel
viðgerða til baka á minn kostnað.
Sendið pöntun í tíma, því á vorin er ávalt mikið að gjöra.
Örugg sönnun fyrir því, að best sje að versla í Sleipnir,
er hin stöðugt vaxandi sala.
Hröð afgreiðsla. 1. fl. efiii og vinna.
Smásala.
Sími 646.
Heildsala.
Símnefni Sleipnir.
Umvíðaveröld.
Mrs. Pankhurst.
Eitt af helstu umræðuefnum
kvenna blaðanna í Englandi um
þessar mundir er koma Mrs.
Pankhurst til London, eftir 7 ára
fráveru, og líkindi þess að hún
verði frambjóðandi við næstu
þingkosningar.
Það hefir verið hljótt um nafn
þessa enska kvenskörungs síðan
1914. En þá var hún líklegast
einhver allra nafnkendasta konan
í Evrópu, og jafnvel þó víðar
væri leitað. Öll pólitísk blöð
nefndu nafn hennar. Hún var for-
maður hins enska alræmda bar-
dagakvennafjelags, The Womans
Social and Political Union, sem
hún hafði stofnað ásamt dóttur
sinni, lögfræðingnum Christabel
Pankhurst og Mrs. og Mr. Pet-
hich Lauvrance 1903, sem nú eru
þingmenn Breta. Orðtæki þessa
fjelags var „framkvæmdir en
ekki orð“. Þegar allar þær lög-
legu aðferðir, sem ensku konurn-
ar höfðu við haft í 50 ár til
að ná kosningarrjetti sínum
reyndust ónýtar, og þegar ýmsir
þingmenn í sjálfu enska Parla-
mentinu, og þar á meðal Herbert
Gladstone brugðu konum um, að
þær gerðu aldrei neitt til að vinna
þessi rjettindi, nema að tala, en
ensku verkamennirnir bæði í
borgum og sveitum hefðu náð
þeim rjettindum með uppreist, —
þá ákváðu forstöðukonur þessa
nýja fjelags að fara sömu leið.
Þá tóku þær upp bardagaaðferð-
ina , brutu rúður, brendu nokk-
ur hús sem stóðu í eyði o. s. frv.
Fyrir þetta urðu þæir alræmdar.
Jafnvel hjer á íslandi mintust
menn varla svo á kvenrjettinda-
málin, að þeir jöfnuðu okkur
hjerna, jafn meinlausar og við
vorum til hinna illræmdu „Mil-
itant“-kvenna í Englandi. En
þessi barátta, sem Emmeline
Pankhurst stóð fyrir, útvegaði
enskum konum pólitiskan kosn-
ingarrjett og kjörgengi á marg-
falt styttri tíma en hin fjelögin
höfðu unnið og orðið ekkert
ágengt.
En 1914, þegar heimsófriðurinn
mikli skall á, þá datt ofan yfir
ensku konumar, þegar þær vissu
að Mrs. og Miss Pankhurst buðu
Aspuith-stjórninni aðstoð sína til
að „agitera“ fyrir því að kon-
umar tækju upp þá vinnu í flest-
um karlmannastörfum. sem laus
hefðu orðið vegna útboðsins í
herinn. Þær ferðuðust um þvert
og endilangt Bretland til að fá
konur til að ganga í stað verka-
manna bæði í vopnaverksmiðjum-
ar og aðrar verksmiðjur, án þess
að ráðgast nokkuð um þetta við
fjelag sitt. Og það hefir þeirra
framsækna gamla fjelags varla
fyrirgefið enn.
En nú hefir Mrs. Pankhurst
nýlega komið til London eftir 7
ára veru í Írlandi. Kvennablöðin
í London eru nú full af lofi og
aðdáun um hana, jafnt þau 'sjem
vora henni mótfallin og hin. Nú
láta þau hana njóta fullkomins
sannmælis, og þakka henni hvað
enskar konur hafi tiltölulega
fljótt fengið óskum sínum fram-
gengt hjá hinum mjög svo íhalds-
sömu stjórnarfl. í þeim éfmum.
Kvenfjelag eitt „The Six Point
Group“, sem lady Rhonda hefir
stjórnað og stofnað hjelt nýlega
stóra miðdagsveislu til virðingar
við Mrs. Pankhurst. Þar skoraði
hún mjög fastlega á hana að
bjóða sig fram til þingsetu við
næstu kosningar til neðri deildar
(Undirhússins). Hún sagði: „Það
er nauðsynlegt að fá dugandi
konur í neðri deild þingsins, því
ennþá er kosningarrjetturinn að-
eins fengin að hálfu leyti, þar
sem engin kona undir 30 ára
aldri hefir hann og þúsundir af
konum, sem eru yfir 30 ára
aldursmarkið geta heldur ekki
fengið þessi rjettindi. Eg vildi
gjarna leggja eina spumingu fyr-
ir Mrs. Pankhurst: Því farið þjer
ekki inn í þingið?“
Og lady Astor, sem kom beint
af þingfundi neðri deildar til þess
að heiðra Mrs. Pankhurst sagðl:
„Jeg er aðeins komin til að færa
Mrs. Pankhurst mínar látlausu
þakkir og viðurkenningu. Hennar
sæti er auðvitað í neðri deild.
Engin okkar má hætta fyr en
hún er komin þangað. Jeg sá
Mrs. Pankhurst fyrsta sinni þeg-
ar hún kom til Plymouth til
þess að tala fyrir aukningu hers-
ins í byrjun stríðsins, Og hún
talaði miklu betur en nokkur mað-
ur, sem jeg hefi heyrt. Nú er
stríðið úti. Látum hana nú tala
fyrir mannúðar- og mannrjett-
indamálum mannkynsins. Við
þurfum hennar í þinginu og ekk-
ert það er til, sem eg vil ekki
leggja í sölumar til þess. Jeg
vildi með gleði eftirláta henni
mitt þingsæti ef hún gæti feng-
ið það eftir mig“.
Mrs. Pankhurst svaraði: „Ef
þið viljið það, og haldið að jeg
geti hjálpað ykkur, og að jeg dugl
til þess þá vil jeg gjama fara
hvert sem þið sendið mig“. Svo
sneri hún sjer til lady Astor og
sagði: „Svo mjög sem jeg er
hrærð af tilboði lady Astor
um að gefa mjer sitt sæti, þá
get eg ekki tekið á móti því. Því
ef þið sendið mig í þingið, þá
verð jeg sjálf að berjast fyrir
mínu sæti — með ykkar hjálp".
Tillagan um að koma Mrs..
Pankhurst á þing vann mikla
samúð hjá þeim sem viðstaddir
voru. Reyndar halda menn, að
íhaldskonurnar verði ekki með, og
að hennar gömlu fjelagskonui,
frjálslyndustu konurnar, eigi bágt
með að gleyma því að hún leit-
aði ekki einusinni samþykkis
þeirra, þegar hún bauð stjóminni
aðstoð þess og sína, þó að 20—
40 af þeim væra þá í fangelsi
eftir skipun stjórnarinnar. En án
þeirar hjálpar segja menn að hún
geti hæglega náð kosningu. Ihalds-
flokkurinn er til með að bjóða
henni kjördæmi, og tveir auðugir
og áhrifaríkir kvennaforingjar
vilja styðja hana, þær lady
Rhonda og lady Astor. Og þá er
henni borgið.
-----Já, tímarnir breytast og
mennirnir með. B. B.
Síðustu símf regtiir.
Briand hefur nú myndað nýja
stjóm í Frakklandi, í tíunda sinn.
Caillaux er fjármálaráðherra.
Gengismálsdeiluna við Frakk-
landsbanka hefur hann útkljáð
þannig, að hann veik frá aðal-
bankastjóranum. Hann ætlar að
reyna að taka upp aftur samninga
um skuldaskiftin við Bandaríkin.
Verkfallsmálin í Bretlandi eru
ennþá óútkljáð.
Á Spáni hefur komist upp sam-
særi til þess' að afnema konung-
dæmið.
Þjóðbankinn danski hefur lækk-
að forvexti úr 51/> í 5%.
- " ''
Stórstúkuþing Góðtemplara var
háð hjer í bænum í síðastl. viku.
Nokkur reipdráttur var um það,
hvort yfirstjórn Reglunnar skyldi
áfram vera á Akureyri, eða flytj-
ast aftur suður hingað, og fór
svo, að hún verður áfram á Ak-
ureyri, og var Brynleifur Tobías-
son kennari endurkosinn stór-
templar. Stórstúka íslands átti
nú 40 ára afmæli og var þess
minst með fjölmennu samsœti,
sem haldið var hjer 24. júní. Þar
var kvæði það sungið, sem prent-
að er á öðrum stað í blaðinu.
Nýlátin er Margrét Guðbrands-
dóttir, 74 ára gömul, ekkja eftir
Þórð Þorvarðarson- frá Núpi á
Berufjarðarströnd. Hún andaðist
að heimili sonar síns, Jóns Þórð-
arsonar prentara, 28. þ. m.
Goðafoss strandar. Nýkomin
fregn segir, að Goðafoss hafi orð-
ið fastur á skeri við Andey í Fá-
skrúðsfirði, en losnað aftur með
flóði lítið skemdur. Þar er dimm
þoka.
----o——
Pnmtsznjfiýan Aota.
um þrotlausrar gæsku sinnar að breyta hegningunni í
æfilanga þrælkunarvinnu, og Jean Valjean var þá þegar
fluttur í dýflissuna í Toulon“.
Eins og okkur er kunnugt, fór Jean Valjean eftir
fyrirmælum kirkjunnar í Montreuil-sur-Mer. Sum blöðin,
meðal annara „Stjórnarskráin“, bentu á þetta afturhvarf
sem sigur klerkaflokksins.
Jean Valjean fjekk nýja tölu í dýflissunni. Hann
varð nr. 9430.
Vjer skulum þegar bæfta því við, að velmegunin í
Montreuil-sur-Mer hvarf með Madeleine. Alt, sem hann
hafði sjeð fyrir um nóttina í óróanum og efasemdunum,
kom fram. Þegar hann hvarf, hvarf einnig sálin úr öllu
um leið. Eftir fall hans kom síngimis skifting í Montreuil-
sur-Mer, en hún á sjer oftast stað, er miklir menn hverfa
úr sögunni, alt sem vöxtur var í molnar niður; þetta kem-
ur daglega fyrir, þótt lítið beri á, í þjóðfjelaginu, en sagan
hefur ekki tekið nema einu sinni eftir því, sem sje eftir
dauða Alexanders mikla. Hershöfðingjamir gera sig að
konungum, verkstjóramir að verksmiðjueigendum. öf-
undin kom fram. Hinum stóru verksmiðjum Madeleines
var lokað, húsin gengu úr sjer, verkamennimir tvístruð-
ust. Sumir fóru úr landi, aðrir hættu við fyrri iðju sína.
Alt var rekið í smáum stíl, ekkert í stómm, einungis til
þess að afla fjár, ekki til þess að framkvæma neitt gott.
Engin miðstöð var lengur til; samkepni og gróðafýkn á
alla bóga. Madeleine hafði haft vald á öllu og stjómað
öllu. Þegar hann var fallinn frá, dró hver sinn eigin
taum. Kepnin kom í stað. anda skipulagsins, samúðin, sem
áður átti sjer stað, hvarf fyrir óbilgirni, ást stofnandans
á öllum hvarf, en í stað kom hatur manna á meðal; þræð-
imir, sem Madeleine hafði ofið, flæktust og hrukku. Verk-
ið var svikið, gripirnir urðu Ijelegri, fótunum var kipt
undan traustinu, sem verslunin hafði verið aðnjótandi,
umsetningin minkaði, pantanirnar urðu færri og færri;
vinnulaunin minkuðu, hver verksmiðjan eftir aðra varð
að hætta að starfa. Gjaldþrotið kom, og þá var ekkert
eftir handa fátæklingunum. Alt hvarf.
Ríkið varð vart við, að einhver hefði farist einhvers-
staðar. Ekki voru liðin fjögur ár frá því að sakamála-
rjetturinn komst að raun um, að Madeleine væri Jean
Valjean, áður en kostnaðurinn við innheimtu skattanna í
Montreuil-sur-Mer hafði vaxið um helming.
Áður en vjer höldum lengra, mundi vera rjett að
gjöra sæmilega nákvæma grein fyrir merkilegu atviki,
sem kom fyrir í Montfermeil nærri því á sama tíma, og
ef til vill staðfestir sumar getgátur ríkissóknarans.
í hjeraðinu umhverfis Montfermeil átti hjátrú sjer
stað frá fornu fari. Sú hjátrú er því merkilegri og furðu-
legri sem þjóðsögur eru eins sjaldgæfar í nágrenni við
París og alóur í Síberíu. Þessi þjóðsaga er um það, að
djöfullinn hafi valið skóginn hjá Montfermeil frá alda
öðli til þess að fela þar fjársjóði. Gamlar konur fullyrða,
að það komi ekki sjaldan fyrir í rökkrinu á sjerstökum
stöðum, að menn mæti dökkum manni, sem líti eins út og
ökumaður eða skógarhöggsmaður, í trjeskóm, síðum bux-
um og ljereftsskyrtu og auðþektur á því, að hann hefur
tvö horn fram úr enninu í stað þess að vera með hatt eða
húfu. Hann er vanalega að fást við að grafa holu í jörð-
ina. Ef einhver mæitir honum, getur hann snúið sjer á
þrennan hátt að málinu. Hann getur í fyrsta lagi gefið
sig á tal við manninn, þá uppgötvar hann að þetta er
blátt áfram sveitamaður, að hann er dökkur af því að
dimt er yfir, að hann er alls ekki að grafa neina holu, en
er að hirða hey fyrir kýrnar sínar, að þetta, sem hann
hjelt vera hom, er ekki annað en taðkvísl, sem hann er
með á bakinu og eru teinarnir svo að sjá í myrkrinu eins
og þeir stæðu út úr höfðinu á honum. Svo fer maðurinn
heim og deyr, áður en vikan er liðin. Einnig er hægt að
standa á gægjum og bíða, þangað til hann hefir grafið
holu sína fylt hana aftur og farið leiðar sinnar; þá er
hægt að fara og taka „fjársjóðinn“, sem dökki maðurinn
hefir grafið niður, og þá deyr maður, áður en mánuður
er liðinn. Og að lokum í þriðja lagi er hægt að sleppa því
að skifta sjer nokkuð af dökka manninum eða standa á
gægjum, heldur taka sem bráðast til fótanna; þá deyr
maður, áður en árið er liðið. Þar eð allir þessir kostir eru
að einhverju leyti neyðarúrræði, er annar kosturinn oft-
ast valinn, því að hann veitir þó að minsta kosti nokkur
hlunnindi, meðal annars þau að náð er í fjársjóð, þó að
ekki sje nema um mánaðartíma. Fífldjarfir menn, sem
einskis láta ófreistað, hafa oft, að því er fullyrt er, reynt
að stela frá fjandanum á þennan hátt, en ,svo er að sjá
sem hagnaðurinn hafi verið mjög ljelegur. Eftir að hafa
þrælkað alla nóttina, svo að þeir urðu rennvotir af svita,
eftir að hafa brent upp ljósinu sínu og brotið rekuna
sína, hafa þeir fundið eina súu, ef til vill einn dal, stein,
beinagrind, blóðugt lík eða draug, sem er brotinn saman
eins og pappírsmiði, það er alt og sumt, Á vorum dögum
er sagt að einnig hafi fundist púðurhom með púðri og
kúlum eða gömul kámug spil, sem djöfullinn hefir ber-
sýnilega verið að spila á. Sá sem spilar á þau spil, getur
verið viss um að hann tapar öllu, sem hann á og hefur,
og um púðrið er það að segja, að það hefur þann eigin-
leika að láta byssuna hleypa beint framan í þann, sem
notar hana.
Skömmu eftir að málafærslumenn ríkisins höfðu
komist á snoðir um að Jean Valjean, fyrverandi galeiðu-
þræll, hefði verið að flakka um sveitina umhverfis Mont-
fermeil þennan tíma, sem hann var laus eftir að hann
strauk, höfðu menn í bænum tekið eftir því að gamall
vegagjörðarmaður, Boulatruelle að nafni, var farinn að
ráfa um skóginn. Fólk þar í sveitinni þóttist vita að hann
hefði verið á galeiðunum; hann var að nokkuru leyti
undir eftirliti lögreglunnar, og er hann fjekk ekki neina
vinnu, notaði vegamálastjórnin hann til þess að halda við
veginum milli Gagny og Logny fyrir lítilfj örlega þóknun.
Allir hjeraðsbúar höfðu horn í síðu Boulatruelles, hann
var afar auðmjúkur, ávalt albúinn að taka ofan fyrir öll-