Lögrétta - 17.08.1926, Síða 2

t
LÖGRJETTA
er var einn þeirra, er best hefur
eflt kirkjumál Kaupmannahafnai-.
Af því, sem hjer hefur sagt
verið, ætla jeg, að marga mætti
fýsa til að lesa bók þessa. Eins
það, að þótt „Prestafj elagsritið“
sje í svipuðum stíl, þá væri þess
síst vanþörf, að prestar og aðrir,
sem áhuga hafa á kirkjumálum
tækju höndum saman og hleyptu
hjer kirkjublaði úr hlaði, og einnig
kristilegu tímariti, er kæmi út
mánaðarlega, og sem flestir legðu
góða skerfi til.
Orðin eru til alls fyrst, og það
mundi óefað verða undirrót og til
eflingar kristi- - og kirkjulegri
starfsemi, sem oss bráðliggur á
til bóta þjóðinni og til útbreiðslu
kristindómsins meðal vor — þess
kristindóms, sem sannast af verk-
unum.
Várkaldui'.
----0-----
Hinn 17. desember s. 1. anaað-
ist á Landakotsspítala Guðmund-
ur ivarsson bóndi í Vorsabæjar-
hjáieigu í Flóa. Fiuttur á spítal-
ann nokkrum dögum iyr tii upp-
skurðar við liírarmeini.
Guðmundur heitinn var fæddui'
í Vorsabæjarhjáleigu 20. febrúar
1878. Foreldrar hans, Ivar Guð-
mundsson og Margrjet Einars-
dóttir bjuggu þar. Bjó ívar á föð-
urleifð sinni. Höfðu þeir feðgar
búið þar hver fram af öðrum.
Margrjet var ættuð af Álftanest.
Guðmundur heitinn misti móð-
ur sína starx er hann var á 1.
ári, en faðir hans giftist aftur.
Kristínu Magnúsdóttur frá Hólma-
seli.
Árið 1907 giftist Guðmundur
heitinn Guðrúnu Elísabetu Magn-
úsdóttur Friðrikssonar frá Sel-
parti. Reistu þau bú í VaUarhjá-
leigu og bjuggu þar til 1912, að
þau fluttu að Vorsabæjarhjáleigu,
og bjuggu þar síðan. Býr þar nú
ekkjan með 7 börnum þeirra, hið
elsta Guðmundur, 17 ára. Eitt
barn höfðu þau mist.
Þegar í æsku Guðmundar heit.
komu fram hjá honum frábærir
mannkostir að ýmsu leyti, sam
fara dugnaði og hagsýni í dag-
legum störfum. Strax búnaðist
þeim hjónum vel, og blómgaðist
hagur þeirra; þrátt fyrir tæpa
heilsu þeirra beggja og nokkra
ómegð. Var heimili þeirra orðið
eitt hið best stæða í sveitinni,
efnalega nú seinni árin.
Annars var Guðmundur heitinn
einn hinn grandvarasti og besti
maður í allri framkomu, bæði
heima og heiman. Hann var hinn
mesti vilja- og vinnumaður, sí-
feldlega reiðubúinn að gera öðr-
um greiða, eða vera öðrum að
vilja á einhvem hátt, hver sem
í hlut átti, og hvemig sem á
stóð fyrir honum. Að öðru leyti
mjög fáskiftinn maður um ann-
ara hag. Sjerlega orðvar og grand-
var í umtali og framgöngu. 1
hreppsnefnd kom hann fram bæði
sanngjamlega og þó með allri
festu.
Jafnan átti hann miklar hey-
fimingar, og allmikinn fjenað, einn
þann fallegasta og gagnlegasta í
sveitinni. Til merkis um reglu-
semi hans og afkomu má geta
þess að er hann dó skuldaði hann
hvergi neitt, sem er fátítt nú á
dögum um menn sem hafa nokk-
uð umleikis.
Ef menn væru alment slíkir að
skaplyndi og löghlýðni sinnár eig-
in samvitsku sem Guðmundur
heitinn ívarsson í Vorsabæjarhjá-
leigu var, þá væri sannarlega
betra að lifa á jörðu hjer, heldur
en raun er á, og þyrfti minna af
bókstafslögum.
Að slíkum mönnum er mikil
eftirsjá, er þeir deyja á besta
aldri, jafnvel þó verkahringur
þeima hafi lítið náð út fyrir
heimilið og hreppinn. D.
----o----
Landmælingar hjer hafa fallið
niður undanfarið og er mein að.
Ilerforingjaráðið danska hafði lát-
ið framkvæma þær, og síðast lagðíi
ríkissjóður íslands einnig fram fje
til þeirra. En á síðustu kortunum
var mælikvarðanum þó breytt,
enda voru kortin stór, svo að nokk
urt ósamræmi varð milli þeirra og
fyrri kortanna, og mun það hafa
verið gert í spamaðarskyni og af
þeim ástæðum mun það einnig
hafa átt að heita, að verkið fjell
niður. Er það þó skaði mikill, ef
þetta verk legðist niður hálf unn-
ið, eins vel og til þess var stofn-
að, því enn er allmikið ómælt af
bygðum og mest af óbygðum. En
nú er sagt að Jón Þorláksson for-
sætisráðherra sje að semja um
það m. a. í utanför sinni, að þess-
um mælingum verði haldið áfram.
Tekst það væntanlega að ráða
heppilega fram úr málinu.
Sjötugsafmæli átti Bjöm í Graf
arholti 14. þ. m. Hann er mörgum
kunnur fyrir búskap sinn og rit-
störf og hefii' verið forgöngumað-
ur um ýms mál bænda í sínum
sveitum. T. d. var hann einn að-
al hvatamaður að stofnun Slátur-
fjelags Suðurlands.
Franskt rannsóknarskip, Pour-
quoi pas, er nýkomið hingað frá
Scoresbysund. Með því er einhver
frægasti landkönnuður Frakka,
Charcot, og sömuleiðis hinn þekti
danski landkönnuður Einar Mikk-
elsen.
Innfluttar voru hingað til lands
í síðasta mánuði vörur fyrir um
4 milj. 112 þús kr. Þar af til
Reykjavíkur 1 milj. 656 þús. kr.
Flensborgarskólinn. Þar voru s.
I. skólaár, samkv. nýútkominni
skýrslu, 63 nem. úr 10 sýslum og
þremur kaupstöðum. Þar af nutu
23 heimavistar. Allur skólakostn-
aður heimavistarmanna var kr.
61.75 á mánuði, og var það rúml.
5 kr. minna en árinu áður.
Fontenay sendiherra og Pálmi
Hannesson náttúrufræðngur hafa
undanfarið verið á ferðalagi um
öræfin vestur af Vatnajökli og
gert þar ýmsar athuganir.
Elín Stephensen landshöfðinigja
frú varð sjötug 13. þ. m., og var
henni þá haldið samsæti á Hótel
Island.
Fiskirannsóknir hafa verið fram
kvæmdar hjer undanfarið af skip-
inu Dana. Hefur Bjarni Sæmunds-
son m. a. tekið þátt í þeim rann-
sóknum. Annar af rannsóknar-
mönnunum, meistari Tháning, hef-
ir nýlega skýrt frá ýmsu, sem
rannsóknirnar snertir. M. a. hef-
ur hann vikið að því, sem oft er
talað um hjer, að fiskur þverri
á íslensku miðunum vegna aukins
og ófyrirleitins veiðiskapar. Tel-
ur hann að ekki sje mikil hætta
á slíku, því viðkoma þorsksins
sje afarmikil, en áraskifti sjeu að
því hversu vel veiðist, og komi þar
margt til greina, einkum breyti-
leg lífsskilyrði, en tilgangur haf-
rannsóknanna sje m. a. sá, að
reyna að segja fyrir um það, hve-
nær og hvar sje von á góðum
aflaárum og leiðbeina um það,
hvernig fiskigöngurnar yrðu hag-
anlegast notaðar.
Sjómerki á að reisa innan
skams á þessum stöðum í
Skaftaf ellssýslu: Á Kálf afells
melum, þar sem er sæluhús fyrir
skipbrotsmenn, og verður merkið
lóðrjett, rauð stöng með kringl-
óttri, rauðri plötu, sem á verður
hvít rönd upp og ofan. Annað
verður um 8 km. sunnan við Eld-
vatnsós, ferstrend, rauð jámgrind
með ferstrendri, rauðri toppplötu
og lóðrjettum, hvítum röndum á.
Hið þriðja verður um 4 km. fyrir
austan Kúðaós, ferstrend jám-
grind, rauð, með þríhyrndri topp-
plötu, sem fest er þannig, að eitt
hornið veit niður, og verður plat-
an rauð með lárjettum, hvítum
röndum. Þá verður og reist varða
á hæsta kletti Alviðruhamra. A
Hjörleifshöfða, Höttu og í Pjet-
ursey hafa þríhyrningamælivörð-
ur verið endurreistar.
Keflavík seld. Hr. Elínmundur
ólafs, kaupm. hjer í bænum, hef-
ur keypt af íslandsbanka Kefla-
víkureignina, sem Duus-verslun
átti áður, síðan Matth. Þórðarson
frá Móum, og svo Coplandsfjelag-
ið, fyrir 300 þús. kr.
Rússland og Island. — íslenska
stjórnin hefur nýlega viðurkent
bolsjevikastjómina rússnesku lög-
lega stjórn, segja blaðafregnir. Er
langt síðan Danmörk og önnur
Norðurlönd gerðu þetta.
Skúli y. Guðjónsson læknir hef-
ur verið skipaður fastur aðstoðar-
maður við heilsufræðisstofnun há-
skólans í Kaupmannahöfn.
Stúdentagarðsnefndin hefur
sótt um það, að bæjarstjómin
veiti ókeypis lóð undir garðinn
uppi við Skólavörðu.
Gistihús er verið að reisa í
Fornahvammi í Norðurárdal, fyrir
tilstyrk landssjóðs.
Nokkrir botnvörpungar eru aft-
ur að byrja veiðar.
Ólafur Hjaltested. Kvæði Þor-
steins Jónssonar, sem birtist í
síðasta tbl. er ort rjett eftir
dauða Ólafs á síðastliðnum vetri.
Af vangá ritstjóra Lögr. hefur
það ekki komið fram fyr en nú
og er höf. beðinn velvirðingar
á því.
Lokadagur, skáldsaga Theódórs
Friðrikssonar (Vals), sem út kom
á síðastl. vori og lýsir sjómanna-
lífi í Vestmannaeyjum, fæst í
Bókav. Þorsteins Gíslasonar,
Þingh.str. 1.
Dánarfregn. Bændaöldungurinn
Stefán Jóhannesson, fyrrum póst-
ur, andaðist að heimili sínu,
Skriðu í Breiðadal, 25. maí 1926.
Hann var 78 ára gamll. Fæddur
19. sept. 1848. — Búskaparár
hans voru 43. Þar af var hann
fjögur ár póstur, milli Eskifjarð-
ar og Akureyrar, og sýndi í þeirri
stöðu bæði dugnað og áreiðanleik.
Æfi sinni og kröftum varði hann
fæðingarhjeraði sínu til uppbygg-
ingar í öllum nytsömum framför-
um, einkum í búnaði. Bjó lengst
í Jórvík blómabúi, þrátt fyrir
stóran bamahóp og mikla gest-
risni. Hann var framúrskarandi
roikill greiðamaður og hjálpvætt-
ur, hverjum sem erfitt átti og
honum gafst kostur á að rjetta
Schannongs Monnmenforretn.
0. Farimagsgade 42, K.höfn.
Stærsta og góðfrægasta leg-
steinasmiðja á Norðurlöndum.
Umhoðsmaður á tslandi.
Snæbjörn Jónsson,
Holtsg. 7B (simi l93t>), Keykjavík
Óðinn. Ýmsir af eldri árgöng-
um hans, svo sem 4.—9. árg. fást
með miklum afslætti, allir 6 á kr.
10,00.
Síðustu árg., frá 17.—21. árg.,
fá nýir og gamlir kaupendur einn-
ig með miklum afslættþalls 5 á kr.
20,00. Allir árgangarnir frá upp-
hafi, 21 árg., (inní vanta nokkur
blöð af fyrsta árg. og fjölgar
vantandi tölublö smátt og smátt)
eru seldir á kr. 50,00.
KENSLUBÆKUR
Steingr. Arasonar: Landafræiði,
Reikningsbók, Litla skrifbókin,
Lesbók fyrir byrjendur og Sam-
lestrarbókin nýja. Afgreiðsla hjá
Sveinabókbandinu Laugaveg 17B
Reykjavík.
Nýj<«r nækur.
Vesalingarnir, eítir V. Hugo, I.
Fantina. Þýðing eftir Einar H.
Kvaran og Ragnar E. Kvaran.
Stórfengleg skáldsaga. Verð:
kr. 5,00.
Dægurilugur. Nokkrar gamanvís-
ur, eftir Þorstein Gíslason.
Verð: kr. 3,00, innb. kr. 5,00.
Hugur og tunga, eftir dr. Alex-
ander Jóhannesson. Fróðleg og
skemtileg bók. Verð: kr. 6,00.
Út úr ógöngiuium, eftir Guðmund
Hannesson prófessor. Um núv.
stjómarfyrirkomulag og bætur
á því. Verð: kr. 2,00.
— Þessar bækur eru nú isendar
bóksölum og kaupfjelöigum úti um
land.
Bókaverslun
ÞORSTEINS GÍSLASONAR
Þingholtsstræti 1.
hjálparhönd á einhvem hátt. Þar
sýndi sig á hæsta stigi hin oft
nefnda íslenska hjálpsemi, og gest-
risni. Blaðið „Óðinn“ flutti fyrir
fám árum aðaldrætti æfisögu
hans. Síðustu árin dvaldi hann hjá
börnum sínum, þá þrotinn að
heilsu og kröftum. Kunnugur.
Gjalddagi Lögrjettu var 1. júlí.
Borgun er hægast að senda með
póstávísun.
Prentsm. Acta 1926.
V. Hugo: VESALINGARNIR.
an gjöfin hefði komið, en gleðin var blönduð hræðslu.
Hún var glöð, en sjerstaklega forviða. Þessir dásamlegu
og fallegu hlutir voru varla raunverulegir í hennar aug-
um. Brúðan gerði hana hrædda, og guHpeningurinn gerði
hana hrædda. Hún titraði fyrir þessum dásemdum. Gest-
urinn var sá eini, sem ekki gerði hana hrædda, hann gerði
hana einmitt rólegri. Alt frá því daginn áður hafði þessi
litla bamssál verið að hugsa um þennan mann, sem sýnd-
ist vera svo gamall og fátækur og raunamæddur, en var
þó svo ríkur og góður. Alt var umbreytt fyrir henni, síð-
an hún hitti manninn í skóginum. I fimm ár, með öðrum
orðum eins lengi og hún mundi eftir sjer, hafði þetta
vesalings barn verið nakið í köldum næðingi ógæfunnar,
nú var eins og hún væiri alt í einu komin í föt. Hún var
ekki lengur eins hrædd við madömuThenardier,henni fanst
hún ekki lengur vera eins einmana, nú var einhver kom-
inn, sem hirti um hana. Hún hafði flýtt sjer að ganga
að daglegum morgunstörfum sínum. Gullpeningurinn, sem
hún geymdi í sama svuntuvasanum, sem hún hafði mist
fimtánsúupeninginn úr kvöldið áður, gerði hana annars
hugar. Hún þorði ekki að snerta á honum, en hún gat
staðið fimm mínútur í einu og horft á hann. Hún hætti
við að sópa stigann, stóð hreyfingarlaus, gleymdi sópnum
og öllu í veröldinni, alveg hugfangin af að horfa á þessa
stjömu blika neðst í vasanum. Svona stóð á, þegar ma-
dama Thenardier kom til hennar. Hún kom eftir skipun
manns síns til þess að sækja hana. Það var alveg eins
dæmi að hún skyldi ekki fá eitt einasta högg utan undir,
ekki eitt einasta skammar yrði. „Komdu undir eins, Cos-
etta“, sagði madaman nærri því blíðlega. Augnabliki síð-
ar var Cosetta komin inn í veitingastofuna. Gesturinn tók
pynkilinn, sem hann hafði með sjer, og opnaði hann. I
honum var lítill ullarkjóll, svunta, bolur úr baðmullarefni,
pils, hálsklútur, ullarsokkar og skór, alfatnaður á sjö ára
gamla telpu, alt svart. „Taktu þetta, bamið mitt“, sagði
maðurinn, „og flýttu þjer að klæða þig í það“.
Dagur var kominn á loft þegar íbúar í Montfermeii
sáu fátæklega búinn mann koma eftir götunni sem leiddi
litla telpu í sorgarbúningi. Hún var með brúðu í fanginu.
Þau gengu í áttina til Livry. Enginn þekti manninn, og
margir voru þeir, sem ekki þektu Cosettu heldur, vegna
þess að hún var ekki í tötrum lengur. Cosetta var að fara.
Með hverjum? Hún vissi það ekki. Hvert? Hún vissi það
ekki. Það eina, sem hún vissi, var það, að hún var að
yfrgefa veitingahús; Thenardiers. En,ginn hafði munað
eftir að kveðja hana, og hún hafði heldur ekki munað
eftir að kveðja aðra. Hún fór hötuð úr húsinu og full af
hatri.Hún gekk hægt og horfði til himins með stórum aug-
um sínum. Hún hafði sett gullpeninginn í nýju svuntuna.
Hún laut við og við niður og leit á hann og horfði síðan á
manninn. Henni fanst eins og það væri guð, sem gengi
við hlið sjer.
Madama Thenardier hafði látið mann sinn ráða, eins
og hún var vön. Hún bjóst við miklum árangri. Þegar mað-
urinn og Cosetta voru farin, beið Thenardier rúman stund-
arfjórðung, tók hana þá afsíðis; og sýndi henni fimtán
hundruð frankana. „Er þetta alt og sumt!“ sagði hún.
Þetta var í fyrsta skífti í hjúskap þeirra, að hún hafði
dirfst að finna að við eiginmann sinn og herra. En það
hafði mikil áhrif. „Þú hefur rjett að mæla“, sagði hann,
„jeg hef hagað mjer eins og fífl. Rjettu mjer hattinn
minn“. Hann braut bankaseðlana saman, stakk þeim í vas-
ann og flýtti sjer út, en hann fór fyrst ranga leið og hjelt
til hægri. Nokkurir nábúar, sem hann spurðist fyrir hjá,
komu honum á rjetta leið; þeir höfðu sjeð lævirkjann og
manninn halda í áttina til Livry. Hann fór eftir þessari
bendingu og flýtti sjer eins og hann gat og talaði við
sjálfan sig. „Þessi maður er bersýnilega miljónaeigandi,
og jeg er fífl. Hann hefði látið mig fá fimtán þúsund
ranka, ef jeg hefði farið fram á það. En jeg skal ná í
hann. Og svo þessi böggull með fatnaði alveg tilbúinn
handa stelpunni. Þetta er alt æði einkennilegt, eitthvert
leyndarmál er hjer bak við, og það er ekki rjett að sleppa
leyndarmáli, ef hægt er á annað borð að ná í það. Leyndar-
mál ríks manns er eins og svampur þrunginn af gulli, það
þarf ekki annars með en að hafa vit á að kreista hann“.
Allar þessar hugsanir þyrluðust um huga hans. „Jeg er
fífl“, sagði hann. Þegar komið er út fyrir Montfermiel og
að bygðinni, þar sem Livryvegurinn hefst, sjest langt út
á hásljettuna eftir honum. Þegar hann var kominn þang-
að, hjelt hann að hann hlyti að koma bráðlega auga á
gamla manninn og telpuna. Hann flýtti sjer eins og hann
gat, en hann sá ekkert. Hann spurðist aftur fyrir. En hann
hafði eytt tímanum. Menn, sem hann mætti, sögðu, að þau,
sem hann væri að leita að, hefðu haldið inn í skóginn
áleiðis til Gagny. Hann flýtti sjer í þá átt. Þau höfðu far-
ið nokkuð á undan honum, en barn gengur hægt, og hann
gekk hratt, og auk þess þekti hann hvern krók og kima
í sveitinni. Alt í einu nam hann staðar og tók til höfuðs-
ins eins og maður, sem hefir gleymt því, sem var mergur-
inn málsins og er að því kominn að snúa við. „Jeg hefði
átt að hafa byssuna mína með mjer!“ sagði hann við
sjálfan sig. Þegar hann hafði hugsað sig um eitt augna-
blik sagði hann: „Nei, þá vinst þeim tími til þess að kom-
ast undan“. Hann gekk hratt áfram og nærri öruggur á
svipinn og eins lymskulega og refur, sem hefur orðið var
við akurhænsnahóp. Þegar hann var kominn fram hjá
tjörnunum og hafði farið skáhalt yfir stóra rjóðrið hægra
megin við Bellevuetrjágöngin komst hann að þessum trjá-
göngum, en þau ná nærri því umhverfis hæðina og yfir
vatnsleiðsluna gömlu í Chelles-ábótadæminu, og kom þá
auga yfir runna einum á hatt, sem þegar hefur valdið
margskonar getgátum. Þetta var hattur mannsins. Then-
ardier áttaði sig þegar á því, að maðurinn og Cosetta sætu
þarna. Telpan sást ekki, vegna þess að hún var svo lítil,
en höfuðið á brúðunni sást. Thenardier fór í kringum
runnann og gekk alt í einu fram fyrir þau, sem hann var
að leita að. „Fyrirgefið þjer, afsakið þjer, herra“, sagði
Thenardier lafmóður, „en hjema eru fimtán hundruð
frankarnir yðar“. Hann rjetti ókunna manninum seðlana