Lögrétta - 08.03.1927, Síða 4

4
LtöGR JETT A
liðnum — 1930 — þegar Lands-
spítalinn tekur til starfa, verður
styrkur sá, sem sjóðurínn getur
▼eitt, efnalitlum sjúklingum mik-
il hjálp. Sjerstaklega ef hann í
framtíðinni heldur áfram að
njóta velvildar almennings í sama
mæli og nú, því skipulagsskráin
mælir svo fyrir, að allar árlegar
gjafir, er eigi eru öðru skilorði
bundnar, skuli koma til úthlut-
unar, og auk þeirra mikill hluti
vaxta sjóðsins.
Það má eigi skiljast svo við
þetta mál, að eigi sje minst á eitt
atriði, er orðið hefur sjóðnum
til stórmikils stuðnings. Af-
greiðslur minningarspjalda tóku
að sjálfsögðu að sjer, þegar í
byrjun, konur, sem áhuga höfðu
á málinu, og hafa þær int mik-
ið og þakklætisvert starf af
hendi, án nokkurs endurgjalds.
En svo barst sjóðnum liðveitsla
úr annari, óvæntri átt. Lands-
símastjóri, O. Forberg, sýndi
málinu þá miklu velvild að bjóða
fram hjálp landssímans, til þess
að annast afgreiðslu samúðar-
skeyta fyrir sjóðinn. Var þetta
bæði vel og drengilega gjört og
eru, fyrst og fremst við konum-
ar, sem borið höfum þetta mál
fyrir brjósti, og síðan allir þeir,
gem eftir eiga að njóta góðs af
sjóðnum, í mikilli þakkarskuld
við hr. Forberg. Þá á starfsfólk
Landssímans, sem með ljúfu
geði innir af hendi það aukastarf,
sem afgreiðsla samúðarskeyt-
anna er, einnig þakkir skilið. 1
Reykjavík skifta samúðarskeytin
árlega þúsundum. Auk Reykja-
▼íkur geta allar 2. flokks stöðv-
ar tekið við og afgreitt skeytin.
Væri óskandi að stöðvamar gætu
á einhvem hátt vakið athygli al-
mennings á skeytunum, því satt
að segja, eru þau mjög lítið not-
uð víðast hvar utan Reykja-
víkur. En þau eru allra hand-
hægasti samúðarvotturinn til
fjarlægra og nærstaddra ætt-
ingja og vina.
Á 10 áram hefur úr lítilli byrj-
un orðið 120 þúsund króna sjóð-
ur. Þetta sýnir hve óendanlegir
▼axtarmöguleikamir era, þar sem
gott fræ — góð hugmynd —
fellur í góðan jarðveg.
Inga L. Lárusdóttir.
---o----
„Kro$sinn“.
Ástasaga Obstfelderis, Kross-
inn, sem birtist í Lögrjettu fyr-
ir skömmu, í þýðingu G. A.
Sveinssonar skólastjóra, hefur
verið sjerprentuð í litlu upplagi
og er nýkomin út í laglegri bók.
Höfund bókarinnar, Sigbjöm
Obstfelder, telja Norðmenn í röð
helstu og bestu skálda sinna frá
aldamótaárunum síðustu (f.
1866, d. 1900) og Krossinn er
alment talin besta og sjerkenni-
legasta bók hans. „Þessi litla
saga er meðal andríkustu og
skáldlegustu verka í bókmentum
okkar, segir t. d. bókmentafræð-
ingurixm Carl Nærap um hana. 1
frásagnarhættinum má finna á-
hrif frá rússneskri skáldlist, ein
fyrirmynd liggur nærri: Krot-
kaja Dostojefski’s; einstöku
sinnum minnist maðu r Gars-
chin’s' En slíkt rýrir ekki fram-
leik skálds okkar. 1 þessari sögu
finst ekki ein einasta tilfinning
sem ekki er persónuleg eign
hans í strangasta skilningi . . .
Krossinn er einnig að því er
formið snertir, besta rit Obst-
felders. 1 byggingu þess er festa,
samhengi og heildarsvipur". Þýð-
ing G. A. Sv. er vandvirknislega
gerð og nær vel stíli og frásagn-
arhsetti höf.
----o-----
Jón Þorláksson forsætisráðh.
varð fimtugur 3. þ. m. Hann er
þriðji maðurinn, sem gegnir for-
sætisráðherraembættinu hjer, en
það er nú 10 ára gamalt, stofnað
í ársbyrjun 1917. Gegndi Jón
heitinn Magnússon því fram á
þingtímann 1922, síðan Sigurður
Eggerz fram á þingtímann 1924,
þá Jón Magnússon aftur til dauða
síns síðastl. sumar, er Jón Þor-
láksson tók við. Var stuttlega
minst á starfssögu Jóns Þorláks-
sonar hjer í blaðinu þegar hann
tók við forsætisráðherraembætt-
inu. En ráðherrastöðu er þannig
varið að hver maður, sem tekur
hana að sjer, hlýtur að eignast
bæði meðhaldsmenn og mótstöðu- i
menn, og Jón Þorláksson er þar
engin undantekning. Hann er nú
flokksforinginn, sem fremstur
gengur í fylkingu og verður fyr-
ir snörastum árásum andstæðing-
anna. Munu allir játa það, bæði
meðhaldsmenn og mótstöðumeim,
að hjá honum sjeu einhverjir
bestu og mikilhæfustu starfs-
kraftamir, sem íslenska þjóðin
hefur nú fram að tefla á sviði
stjómmálanna.
Guðmundur Kamban rithöf. er
nýlega kominn heim hingað. Hef-
ur hann haft hjer framsagnar-
kvöld og í Nýja Bíó hefur verið
sýnd kvikmynd, sem tekin var
undir hans stjóm af sögu eftir
hann: Hús í svefni. Einnig mun
hann ætla að stjóma hjer sýn-
ingu leiks síns „Vjer morðingj-
ar“, utan Leikfjelagsins, og ef
til vill fleiri leikja. Hafði hann
ætlað að taka að sjer leikstjóm
hjá Leikfjelaginu, en fjelagið
hafnaði því, enda hafði það bund-
ið sig föstum samningum um
starfsemi sína það sem eftir er
þessa leikárs, m. a. um sýningu
„Munkanna á Möðruvöllum" og
er það óheppileg deila, sem út
af þessu hefur risið hjer. Enginn
þarf að efa leikstjómarhæfileika
hr. G. K. Hann hefur mikið unnið
á því sviði. En alt um það má
hann ekki heimta af Leikfjel.
rifting á gerðum samningum sín
vegna, og annað verður ekki sjeð,
en að hinn ungi og efnilegi for-
maður Leikfjel. hafi hagað sjer
í þessu máli eins og hann hlaut
að gera og rjett var.
Vefarinn mikli frá Kasmír heit-
ir skáldsaga, sem Lögr. hefur fyr
frá sag’:, að út væri að koma
eftir Halldór Kiljan Laxness. Er
hún gefin út í heftum og kominn
út helmingur hennar. Um söguna
1 heild sinni verður ekki dæmt,
að svo komnu. En Halldór hefur
ýmislegt skrifað einkennilega og
skemtilega.
Eiríkur rauði, ísl. togarinn,
eign Geirs Thorsteinssonar,
strandaði við Kúðafljót 2. þ. m.
Menn björguðust.
Landlielgisbrot. Þórarinn 01-
geirsson skijxstjóri á botnvörp-
ungnum Júpiter var fyrir all-
löngu kærður fyrir landhelgis-
brot hjer suður með sjó af varð-
bátnum Trausta. Fyrir undir-
rjetti í Hafnarfirði var hann
sýknaður, vegna þess, að of langt
væri liðið milli hins kærða brots
og þess að kæran kom fram og
vegna þess að óvissa væri um af-
stöðu varðbátsins til málsins, þó
framburður skipshafnarinnar
væri að vísu eiðfestur. Hæsti-
rjettur hratt þessum dómi, taldi
sannað, að skipið hefði verið í
landhelgi og dæmdi skipstjóra til
15 þús. kr. sektar. Skipstjóri
þessi hefur áður verið dæmdur
fyrir brot á landhelgislögunum
og kom því til álita, hvort einnig
ætti að dæma hann til fangelsis-
vistar. En hæstirjettur áleit að
ákvæðið um fangelsisvistina ætti
því aðeins við, að um ásetnings-
brot væri að ræða, en taldi, að
skipstjórinn hefði að þessu sinni
verið í landhelgi að óvilja sín-
um og dæmdi hann því ekki til
: fangelsis. Það er almannamál,
að ísl. botnvörpungar vaði all-
mjög uppi í landhelgi, og sje far-
ið óþarflega mjúkum höndum
um slík brot.
Landsspítalinn er nú kominn
undir þak og hefur kostað 370
þús. kr. það sem af er. í húsinu
öllu verða um 170 herbergi.
Úr Dalasýslu er skrifað 24.
febr.: Tíð hefur verið allgóð hjer
í vetur, frostalítið en ærið um-
hleypingasamt, og úrkoma mik-
il. Má heita að varla sjáist snjó-
skafl á láglendi; svo hefur nú
gjörleyst. Hey munu víða hafa
gefist mikil, eftir því sem tíðar-
far hefur verið, enda munu þau
hrakin og ljett, einkum taðan.
Kvillasamt hefur verið hjema
í hjeraðinu síðan á nýári. Hafa
látist þrír bændur í vestursýsl-
unni: Einar Guðbrandsson í Vogi
á Fellsströnd andaðist um miðj-
an janúar. Var hann ötull og nýt-
i ur bóndi. Byrjaði fátækur bú-
skap og varð brátt ómagamaður,
bömin mörg og síðan ellihramir
foreldrar hans, er hann annað-
ist. Var samt orðinn sæmilega
fjáður er hann andaðist. Bana-
mein hans var sykursýki. Hann
var um sextugt. Guðmundur
bóndi Friðriksson á Víghólsstöð-
um á Fellsströnd andaðist um
síðastl. mánaðamót. Varð hon-
um að fjörlesti langvinn brjóst-
veiki. Hann var kominn á átt-
ræðisaldur. Var hann gildur
bóndi, greindur vel; mesti þrifa-
og hirðumaður og hinn vandað-
asti bæðí til orðs og æðis. Hann
átti enga afkomendur, en mun
hafa ráðstafað eignum sínum
þannig, að sjóður yrði gjör af
þeim, en sá sjóður skyldi styrkja
til búnaðarframkvæmda í hjeraði,
einkum á Fellsströnd. 1 fyrrinótt
andaðist Sigurður bóndi Lýðsson
á Hvoli í Saurbæ, úr lungna-
fslensk endnrreisn
og Eggert Ólafsson.
Bókin um Eggert ólafsson eftir
Vilhjálm Þ. Gíslason er nú komin
til bóksala út um alt land. Hún
er sjálfstætt rit, sem menn geta
eignast út af fyrir sig, en jafn-
framt önnur bók Islenskrar end-
urreisnar, ritsafns, sem lýsa á
menningu og menningarfrömuð-
um Islendinga á 18. og 19. öld.
Úr dómunum um fjnrri bókina,
íslenska endurreisn, Tímamótin,
verða tilfærðar nokkrar glepsur:
„17. mai“ í Oslo segir: íslensk
endurreisn sýnir í breiðum drátt-
um litla en atgerfismikla þjóð,
sem vaknar og finnur sjálfa sig í
baráttu milli innilegrar ræktar
við gamlan menningararf og
eggjandi þrár eftir nýjum hugs-
unum og frískum menningar-
straumum. Það er eftirtektarvert
verk ungs fræðimanns, fer víða
yfir og stundum lauslega, en er
. alstaðar markað sanngirni og
einlægri sannleiksþrá . . .“ . . .
„Efnið er yfirgripsmikið, nær
yfir alt þjóðlífið ... yfirleitt
virðist rannsóknin samvitskusam-
lega og hlutdrægnislaust gerð, en
efninu sumstaðar þjappað nokk-
uð mikið saman“. — (Eimreið-
in). „. . . bókin ber vott um
mikinn fróðleik og lestur og veit-
ir margvíslega og yfirgripsmikla
fræðslu, sem ekíri hefur áður
verið jafn aðgengileg. Mun því
margur lesa bók þessa með
ánægju, því þetta tímabil er að
ýmsu leyti svo hugðnæmt“. —
(Iðunn). „. . . Bókin er að vísu
vísindarit, en hún er ekki ein-
göngu fyrir vísindamenn, hún er
engu síður einn kafli úr almennri
sögu þjóðarinnar, sem á að vera
lesinn á flestum bæjum . . . Hver
sá, er les alla bókina, gengur fljótt
úr skugga um, að ekkert áhlaupa-
verk hefur verið að semja hana,
svo víða er efnið dregið að . . .
Hefur tiltölulega lítið verið ritað
áður um þetta merkilega tímabil
í sögu ísl. þjóðarinnar, síst í
samhengi, svo að ritið sem hjer
kemiur fram, er brautryðjandi á
þessu sviði“. — (Morgunblaðið).
„Höf. gerir sjer mikið far um að
rekja erlend áhrif á íslenska
menning. Þetta er ágætt. Því ein-
mitt í þessu efni hafa flestir
sagnaritarar okkar syndgað“
(Skímir). — „Eftir þessu riti að
dæma, má fyllilega vænta þess,
að hjer hafi bætst í hópinn efni-
legur sagnfræðingur, sem eigi
eftir að auðga sögubókmentir
okkar með mörgu góðu riti“
(Vörður).
bólgu. Hann var 36 ára, sonur
Lýðs hreppstjóra á Enni í
Strandasýslu. Sigurður sál. var
maður mjög vel gefinn bæði til
munns og handa. Er það mikill
skaði fyrir sveitina að missa slík-
an mann á besta skeiði. Hann
var kvæntur frænku sinni önnu
Halldórsdóttur, fyrir fáum árum;
lifir hún eftir ásamt tveimur
komungum bömum þeirra og er
nú mikill haimur að henni kveð-
inn.
Prentsm. Acta.