Lögrétta - 04.05.1927, Qupperneq 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA
Utgefandi og riUtjóri
1’ o r »t e I n n 6f
Þingholtestrætí 17. Simi 178.
iDnhelmta og afgreiðsla
i Þingholtsstræti 1. Simi 185.
Játning'aT.
(Gunnar Ámason frá Skútu-
stöðum ritaði).
III. Um ritninguna.
Mig hefur oft furðað á því,
hvað mjer virðist ýmsir hæst-
móðins guðfræðingar hafa gaman
af að glíma við afturgöngur, sem
ekki eru til nema í þeirra eigin
heila. Þeir ganga berserksgang
til að kveða niður drauga, sem
þeir fyrst hafa sjálfir vakið upp.
Náttúrlega er þeim þetta ekki of
gott, ef þeir hafa gaman af því.
En þeir ættu aðeins ekki að
ímynda sjer, að þeir væru að
vinna Guði og mönnum þægt
verk með því, að leysa af hendi
stórvirki. Þeir eru aðeins að leika
„Hinn ímyndunarveika".
Þessir menn ráðast sýknt og
heilagt á þá, sem þeir kalla bók-
stafstrúarmenn og segja að trúi
á hvem bókktaf ritningarinnar
sem óskeikulan sannleika. Þeir
halda því fram, að flestir eldri
prestar og einstaka af þeim
yngri, svo sem eins og jeg, haldi
fram „bókstafsinnblæstri" biblí-
unnar. Sú er meining þeirra, að
líkt og gyðinglegu rabbínamir
kendu í síðgyðingsdómnum, að
Esra hefði ritað alt Gamlatesta-
mentið að forsögu Guðs, eftir
eyðing Jerúsalemborgar, og það
eitt stæði í því, sem væm Guðs
eigin orð, líti margir þann dag í
dag á ritninguna. Jeg hef oftar
en einu sinni orðið fyrir að-
kasti í þá átt, að jeg skoðaði
höfunda biblíuritanna hafa verið
dauð verkfæri í hendi Guðs, er
sagður að telja þá hafa skrifað
bækur sínar svo sem ósjálfrátt
eins og andi Guðs bljes þeir í
brjóst. En þetta em tómar get-
gátur — blátt áfram hrein og
bein ósannindi 1 minn garð og jeg
hygg í garð allra annara, sem það
er beint til. Sæmra væri þeim, er
vilja ófrægja skoðanir þeirra er
standa á gmndvelli kirkjunnar,
að grípa til annara vopna en þess-
ara blekkinga. Þær villa þeim
einum sýn þegar til lengdar læt-
ur. Aðrir eins gáfumenn ættu að
sjá það í hendi sjer.
Mjer dettur ekki í hug, að and-
mæla því, að um eitt skeið, þó
skammt væri, var sú skoðun ríkj-
andi innan kirkjudeildar vorrar,
að biblían væri bókstaflega inn-
blásin af Guði, að hvert orð henn-
ar væri hans orð. En jeg hef
aldrei fylgt þeirri skoðun og
hvorki hef jeg talað við neinn
hjer á landi, sem það gerði, nje
nokkumtíma sjeð nokkum halda
henni fram á prenti.
Jeg veit ekki betur, en að þó
að mönnum komi ails ekki saman
um það, á þessum dögum, hverjir
hafi ritað hin einstöku biblíurit,
pá sjeu allir algerlega ásáttir um,
að þau hafi öll menn skráð, og
það alls ekki ósjálfrátt, heldur á
sama hátt og bækur em í letur
færðar, þannig farið með efnið,
sem höfundurinn hefur best vit
á og samviskan býður honum.
Mikill meiri hluti ritanna em
sögurit. Hvorki mjer eða öðmm
blandast hugur um, að höfundar
þeirra færðu þau í letur á sama
hátt og góðir sagnaritarar gera
þann dag í dag. Heilagur andi las
þeim ekki söguna fyrir, heldur
tóku þeir sjer fyrir hendur að
skýra sem sannast og rjettast frá
þeim atburðum og málum, er þeir
annaðhvort vom sjálfir viðriðnir
eða höfðu heimildir að. Náttúr-
lega gat því altaf sitthvað farið
á milli mála hjá þeim. Og gerði
það líka. Eins mótaðist sagan oft
að einhverju leyti af skoðunum
þeirra eins og altaf verður. Þann-
ig veit jeg það full vel að mörg
ártöl t. d. era óáreiðanleg í biblí-
unni, að margt er ranghermt i
Kroniku- og Konungabókunum og
yfirleitt öðmm bókum. Eins að
sumt kann jafnvel að vera skakt
í sjálfum guðspjöllunum. Exm-
fremur er mjer það vel kunnugt,
að síst em allir Davíðssálmar
bókstaflega innblásnir — þeir
em trúarljóð, sem ýmsir menn
hafa kveðið á ýmsum tímum, að
Jobsbók er nokkurskonar fræði-
legur kvæðaflokkur (einskonar
Sólarljóð), að Orðskviðimir em
spakmælasafn, sem er jafn nyt-
samt og satt fyrir því, að Ljóða-
ljóðin em að líkindum upphaflega
brúðkaupskvæði, og svo mætti
lengi telja. Jeg er ekki í vafa
um að biblíurannsóknimir hafa
leitt afarmargt stórmerkilegt i
ljós, að því er það snertir hvem-
ig biblían er orðin til, hvenær hin
! einstöku rit em samin, og hverj-
ir hafa skráð þau. Jeg vildi
gjaman að almenningur væri
' fræddur meira um þau efni, en
| oft er gert. En eitt verð jeg að
| taka skýrt fram. Jeg má kallast
afturhaldssamur fyrir það, en jeg
| vil i aldrei fylla flokk þeirra
1 manna, sem telja að sitthvað sje
sannað,'sem eru aðeins getgátur.
Jeg tel það eitt sannað sem er
það.
Þannig virðist mjer það sann-
að, að Mósebækumar sjeu ekki
eftir Móse, og að þær sjeu frá
ýmsum tímum og færðar í letux
löngu eftir hans daga. En hitt
er jeg ekkert viss um að enn sje
vitað með vissu af hvaða heim-
ildum þær eru gerðar, og eins
álít jeg meðan það verður ekki
nægilega hrakið, að bæði sögu-
legt og tníarlegt gildi þeixra sje
meira en sumir vilja vera láta.
I Jeg hygg það líka óhrekjandi, að
! Davíðssálmar sjeu eftir ýmsa
i höfunda og frá mjög mismun-
andi tímum, en mjer sýnast menn
! færa miklu veikari rök fyrir
hvaða kaflar í spádómsbók Jes-
| aja, eða Jeremía, sjeu ekki eftir
l
0 g svo jeg snúi mjer að Nýja-
testamentinu, þá ætla jeg, að
ekki verði þvi neitað, að hvorki
er Hebreabrjefið eftir Pál nje 2.
Pjetursbrjef eftir Pjetur. Hins-
vegar finst mjer alveg eins lík-
legt að Mattheus og Markús hafi
upphaflega skrifað guðspjöllin
sem við þá em kend, þó meiri
vafi leiki á þvi með Mattheus.
Og meðan ekki sannast frekar í
því máli en hingað til hefur
gerst, þá er jeg fyrir mitt leyti
alveg viss um, að Efesusbrjefið
er eftir Pál, 1 Pjetursbrjef eftir
Pjetur postula og Jóhannesar-
guðspjall eftir Jóhaimes ^postula.
Meginregla mín er þessi: Jeg
treysti á áreiðanleik erfisagnar-
innar um tilkomu biblíuritaxma,
þangað til mjer finst biblíuraxm-
sóknimar hafa fært sönnur á, að
hún hafi á röngu að standa. Þá
beygi jeg mig fúslega og með
glöðu geði fyrir dómi þeirra. En
hitt er jeg ekki í vafa um, að
erfisögnin á ólíkt meiri rjett á
sjer, en tómar getgátur, hversu
spaklegar, sem þær kunna að
vera. Enda er erfisögnin oftast
rjett.
Jeg játa því með glöðu geði,
| að hið ytra er biblían mannaverk
1 og eins og önnur slík má margt
að henni finna. F’rásagnimar
þurfa oft leiðrjettingar við, stíll-
inn gæti oft betri verið, og sjálf-
sagt mætti um það deila, hvort
I alt sem í henni stendur þjnrfti
| endilega að standa þar, hvort
; höfundamir hefðu ekki mátt
i sleppa sumu, er þeir tóku og
] hefðu átt að taka annað er þeir
! sleptu.
Ennfremur veit jeg það, og tek
altaf tillit til þess, eins og mjer er
unt, þegar það þarf að takast til
greina, að til em mörg handrit
af heilagri ritningu og þó engin
með hendi höfunda ritanna. öll
miklu yngri. Þessum handritum
ber ekki fyllilega saman. Það em
taldir, að vera til 150.000 mis-
munandi leshættir, aðeins á orð-
um Nýjatestamentisins, en það
verður að segjast um leið, að all-
flestir þeirra skifta litlu eða engu
! máli. Aftur em sumir sem miklu
! mega valda, og er þá hverjum
skylt að velja þann er hann er
sannfærður um að sje rjettastur.
: En að skera úr : slíku efni er
ekki annara en sjerfræðinga og
oft ekki á valdi þeirra einu sinni.
Þessvegna er altaf óvarlegt að að
deila geyst um þau atriði, og jeg
i segi frómt frá um það, að mjer
er gjamast að styðjast þar við
erfikenninguna. Hún er oft enn
eldri en nokkur handrit, stundum
ef til vill svo að segja frá fyrstu
hendi.
Kalli nú hver, sem vill heimska
sig á því, mig og aðra sem játa
ofangreindu, bókstafstrúarmenn.
Og þó — þrátt fyrir alt þetta, er
biblían að mínum dómi innblásin
í vissum skilningi, heilög og bók
bókanna. Frh.
----o----
Bók um skóga.
Nýlega er komin út norsk bók
um skóga og skógrækt og heitir
Skogen for de unge eftir Chris-
tian Gierlöff. (Gyldendal. Norsk
forlag). Er það lipur frásögn um
sögu skóganna, einkum í Noregi,
og gildi fyrir landið og þjóðarbú-
skapinn. Fræðibók um þessi efni
er bókin samt ekki í eiginlegum
skilningi, en miklu heldur skrifuð
sem hvöt til þess að varðveita þá
skógaauðlegð, sem til sje og fyrir-
byggja rányrkju og auka skóg-
rækt að miklum mun. Er margt
vel skrifað í bókinni út frá þessu
sjónarmiði og vel vert þess, að
íslendingar, sem áhuga hafa á
skógrækt, kynni sjer það einnig,
þó ólíkt sje ástatt um Noreg og
ísland í þessum efnum. I Noregi
hefur verið stofnað allstórt og út-
breitt skógræktar og skógvemd-
arfjelag, (Det norske Skogsel-
skab) einkum fyrir forgöngu
Axel Heiberg og hefur það unnið
allmikið. Hjer á landi hefur einnig
verið nokkuð við skógræktarmál
fengist og ýmsir um þau skrifað
og hvatt til þeirra og skógræktar -
stjórinn, Kofoedhansen, hefur
skrifað eftirtektarverða bók um
þau, sem heitir Skógfræðileg lýs-
ing íslands. Skógræktartalið hef-
ur að vísu stundum orðið nokkuð
hjegómakent og alt látið velta á
gengi skóganna. Gierlöff segir
líka á einum stað í þessari bók
sinni að blómaöld Islands hafi
fallið saman við skógarauðugasta
tímabil þess. En hvað sem slíku
líður er það mjög æskilegt, að
skógrækt gæti aukist hjer og
komist í gott horf, enda segja svo
gamlar sögur, sem kunnugt er,
að Island hafi verið skógi vaxið
milli fjalls og fjöm þegar það
bygðist.
--------
Skattamálín
og stefna þeirra.
í blaðinu Verði hafa fyrir
nokkru raddir látið til sín
heyra, sem þykjast hafa ýmis-
legt við gildandi skattalög að at-
huga. Þessar raddir hafa aðallega
komið frá embættismönnum og
kaupstaðaborgumm þessa lands.
Bændur og aðrir framleiðendur
á meðal þjóðarinnar hafa að
þessu hlustað á, og ekkert látið til
sín heyra. En vegna þess að þessi
mál koma þeim ekki hvað síst
við og þeir hafa vafalaust rjett
til þess sem aðrir að gefa þar
bendingar, og ennfremur vegna
þess að tvær þessar ritgjörðir,
önnur frá 30. nóvemb. f. á. eftir
Gunnar Viðar; hin í 3. tbl. tölu-
bl. Varðar þ. á. eftir G. Sv. sýslu-
mann em þannig ritaðar, að sú
skoðun, sem þar kemur fram má
ekki vera látin óátalin, þá vil jeg
biðja yður, herra ritstjóri, um
rúm í yðar heiðraða blaði fyrir
eftirfylgjandi athugasemdir.
Rjettlát og viturleg skattalög-
gjöf, er vafalaust þýðingarmesta
undirstöðuatriðið, ekki einungis
fyrir framför og þroska hvers
þjóðfjelags, heldur jafnframt
þýðingarmesta skilyrði fyrir því,
að fjárhagslegt sjálfstæði aukist
og eflist meðal framleiðenda
þjóðanna, sem em í rauninni
traustustu homsteinar þeirra.
Aftur á móti er ranglát og
óviturleg skattalöggjöf fyrsta
sporið til þess, að lama framsókn,
og sjálfsbjörgunarhvatir, meðal
helstu gjaldenda ríkisins, stimpiil-
inn á hnignandi velmegun og
afturför.
Það er mikið um það deilt