Lögrétta - 31.08.1927, Qupperneq 1

xxn. ár. |
Um vtö? veröld.
Reykjavík, miðvikudaginn 31. ágúst 1927.
45. tbl.
Tryggvi Þórhallsson.
Jónas Jónsson.
Magnús Kristjánsson.
Nýju ráðherrarnir eru allir
þjóðkunnir menn af opinberri
framkomu sinni á undanförnum
árum, og hefur verið mikið um
þá rætt og deilt. Forsætisráð-
herrann (og atvinnumála)
Tryggvi Þórhallsson, er yngstur
ráðherranna, fæddur 9. febrúar
1889. Hann varð stúdent 1908 og
stundaði síðan guðfræði í Kaup-
mannahöfn og Reykjavík — enda
af merkri prestaætt — og tók
próf 1912, en vígslu til Hestþinga
árið eftir. Árið 1917 var hann
settur dócent í guðfræðadeild há-
skólans, en hlaut ekki skipun í
embættið og varð um haustið
sama ár ritstjóri Tímans í stað
Guðbr. Magnússonar, Hefur hann
því verið ritstjóri í nær 10 ár
og segist hverfa frá ritstjóra-
starfinu með söknuði, því fá eða
engin störf gefi jafngott tækifæri
til að kynnast mönnum um alt
land og til þess að bera fram og
berjast fyrir áhugamálum. Jafn-
framt ritstjóminni hafði Tr. Þ.
á hendi ýms önnur störf, í Bún-
aðarfjelagi, gengisnefnd, kæli-
skipsnefpd og þingmaður hefur
hann verið síðan 1923. Hann
hefur fengist nokkuð við söguleg-
ar athuganir, einkum ættfræði.
Kona hans er Anna, dóttir Klem-
ensar Jónssonar fv. ráðherra.
Jónas Jónsson, dóms- og
kenslumálaráðherra, er dálítið
eldri en Tr. Þ., fæddur 1. maí
1885, af norðlenskum bændaætt-
um. Hann gekk fyrst í Akureyr-
arskóla, síðan í Askov lýðhá-
skóla, en fór að því loknu til
Englands og stundaði nám við
Ruskin College í Oxford, nokk-
urn tíma, og síðan í París.
Hann kom heim hingað aftur
1909 og varð kennari við kenn-
araskólann og var það í 10 ár,
uns Samvinnuskólinn tók til
starfa 1919, en þá varð hann
skólastjóri hans. Hann fór
snemma að fást við stjórnmál,
jafnframt kenslustörfum sínum
og var kosinn á þing 1922. Hann
hefur átt sæti í bankamálanefnd,
var kosinn í milliríkjanefndina
1926 og í bankaráð Landsbank-
ans 1927. Hann hefur fengist
mikið við ritstörf, einkum blaða-
mensku og kenslubókasamningu
og hefur íslandssaga hans og
Náttúrufræði náð mikilli út-
breiðslu og einnig Skólaljóð hans.
Hann var ritstjóri Skinfaxa
1911—17 og Samvinnunnar síðan
1916 og hefur lengi verið sam-
verkamaður Tr. Þ. við Tímann,
svo sem þjóðkunnugt er. Hann
hefur einnig skrifað margt í
tímarit, einkum um uppeldismál
: og samvinnumál, t. d. Nútíma-
| hugmyndir um bamseðlið o. fl.
i og gefið út eina bók um stjórn-
| mál: Komandi ár. Kona hans er
j Guðrún Stefánsdóttir frá Skugga-
í björgum í Fnjóskadal.
Magnús Kristjánsson fjármála-
ráðherra er elstur ráðherranna,
fæddur 18. apríl 1862 og á einn-
ig að baki sjer lengsta þingsögu,
var fyrst kosinn á þing á Akur-
eyri 1905, sem Heimastjórnar-
maður. Hann var búsettur á Ak-
ureyri uns hann varð forstjóri
i landsverslunarinnar hjer syðra,
og einn helsti athafna- og á-
hrifamaður bæjarfjelagsins, átti
lengi sæti í bæjarstjóm þar og
gegndi fleiri trúnaðarstörfum og
rak verslun og útgerð. Hann var
kosinn í bankaráð íslandsbanka
á þessu ári. Kona hans er Dóm-
hildur Jóhannesdóttir.
Yfirlit.
Rínarmálin svonefndu eru nú
enn á dagskrá og hafa orðið all-
mikið deiluefni. Bandamenn hafa
enn setulið í Rínarhjeruðum, um
70 þús. manna og hafa haft við
orð að kalla það heim, en það j
hefur dregist á langinn. Á ráð- i
stefnu nýlega fóm Þjóðverjar
enn fram á það, að herinn yrði
kvaddur burtu en Frakkar möld- !
uðu í móinn. Englendingar sum-
ir vildu samt kalla heim setulið-
ið alt, t. d. Cecil lávarður. Hefur
þetta orðið að svo miklu ágrein-
ingsmáli í ensku stjórninni, að
Cecil hefur sagt af sjer störfum
sínum, en hann hefur lengi verið
einn af helstu starfsmönnum
ensku utanríkisstjórnarinnar og
einkum látið til sín taka mál
Þjóðabandalagsins og hefur frá
upphafi verið mjög hlyntur því.
Hann er sonur Salisbury lávarðar
(f. 1864) varð þingmaður 1906
og hefur setið nokkrum sinnum í
stjórn. Hann barðist á sínum
tíma mikið fyrir kvenrjettindum
og fjekk samþykta tillögu um að
heimila konum þingsetu. 1924
fjekk hann hin svonefndu friðar-
verðlaun Wilsons, 25 þús. dollara.
Bróðir hans, yngri, er Húgh Cecil
lávarður, sem m. a. hefur skrifað
bók um íhaldsstefnuna, sem
Lögrj. sagði einu sinni frá og
birti kafla úr.
Nýlega er dáinn Saad Zaghlul
pasha, einn af kunnustu stjórn-
málamönnum Egyptalands og
leiðtogi sjálfstjórnarflokksins
þar. Hann var fyrst ritstjóri en
varð mentamálaráðherra 1906.
Sjálfstjómarkröfur sínar hóf
hann einkum eftir heimsstyrjald-
arlokin og reisti þær á kenningu
Wilson’s. Hann var tvisvar tek-
inn fastur af ensku stjórninni
fyrir skoðanir sínar og fluttur í-
útlegð til Malta og Gibraltar, en
slept aftur. Eftir heimkomu hans
1923 varð flokkur hans í miklum
meirihluta og varð hann forsæt-
isráðherra 1924 og varð nokkra
síðar að segja af sjer vegna ó-
eirða. Egyptsku málin eru enn
allmikil vandræðamál og eiga
Englendingar þar í vök að verj-
ast.
Bertrand Russel
um uppeldi og mentamál.
Lögrjetta hefur áður sagt
nokkuð frá skoðunum hins enska
heimspekings og stærðfræðings,
B. Russel, á þjóðfjelagsmálum, en
við þau hefir hann mikið fengist
á síðari árum. Hann skrifar enn
mikið og má teljast í röð merk-
ustu rithöfunda bretskra. Síðasta
bók hans fjallar um uppeldismál,
einkum í bernsku (On Education,
especially in early Childhood). Á
þessum málum er nú áhugi
hjer, en oft ekki að sama skapi
færi á að kynna sjer það, sem
best kemur fram um þau annars-
staðar. Hjer á eftir er því þýdd-
ur niðurlagskafli úr bók'Russels.
Þekking borin uppi af ást er
það sem kennarinn (eða sá sem
uppeldi stýrir) þarfnast og það,
sem nemendur hans ættu að öðl-
ast. Á fyrstu árunum er ástin á
nemendunum mikilsverðust, síðar
kemur vaxandi nauðsyn þess að
unna þeirri þekkingu, sem látin
er í tje. Mikilsverð er fyrst þekk-
ing á lífeðlisfræði, heilsufræði og
sálarfræði og snertir hin síðast-
nefnda þó mest kennarann. Með-
fætt eðli og hneigðir barns geta
þróast fyrir áhrif umhverfisins
svo að úr verði mjög mismunandi
venjur og þar af leiðandi mjög
mismunandi skapferð.Flest gerist
þetta mjög snemma í bernsku
og því er á þessu æfiskeiði mest
von um að takast megi að móta
skapferðina. Þeir, sem láta sjer
vel líka það sem ábótavant er nú,
þreytast ekki á að fullyrða að
manneðlinu verði ekki breytt. Ef
þeir eiga við það, að eftir sex
ára aldur verði því ekki breytt,
þá er nokkur sannleikur í því,
sem þeir segja. Ef þeir eiga við
það, að engu verði áorkað um
breytingar á meðfæddu eðli og
hneigðum ungbaras, hafa þeir
einnig meira eða minna rjett
fyrir sjer, þótt mannkynbætur
gætu náð merkilegum árangri á
þessu sviði og geri það máske.
En ef þeir eiga við það, sem þeir
eiga venjulega við, að engin úr-
ræði sjeu til þess að framleiða
fullorðið fólk, sem sje öðruvísi
í háttum sínum en það fólk, sem
nú er við líði, þá eru þeir í beinni
mótsögn við alla nútíma sálar-
fræði. Tvö ungböm með sömu
meðfædda eiginleika, geta fyrir
mismunandi bernskuumhverfi
orðið alveg ólík uppkomin. Það er
verkefni hins fyrsta uppeldis að
æfa svo eðlishneigðirnar að fram
komi samræm skapferð, framleið-
andi en ekki eyðandi, ástúðleg en
ekki ólundarleg, hugprúð, frjáls-
mannleg og skynug. Alt þetta
getur áunnist um allan þorra