Lögrétta - 09.05.1928, Qupperneq 2

a
LÖG&IBTTA
LÖGBJITTA
Utg’efandi ag riUtjóri
i>»r»tainn (í í s 1 a * a n
ÞingholU»trseti 17. Simi 17S.
Innheimta afgrreiðnla
i Miðstræti 3.
Cr“ ■ —Jifl
MðtÉMM
í Oslo og Bcreeu
---- Nl.
Hátíðahöldin í Bergen.
Eftir sýninguna hjelt borgar-
stjórnin í Bergen veitslu í „Den
gode Hénsigt". Salurinn var fall-
ega skreyttur. Inst í honum var
stór ræðupallur útbúinn eins og
skrautlegur blómgarður og mitt í
honum var líkneski af Ibsen. ól-
afur krónprins var í veitslunni
sem fulltrúi konungsins. Olsen
borgmeistari bauð gestina vel-
komna, en Lie borgmeistari, fjár-
málastjóri borgarinnar, mælti
fyrir minni konungs. Krónprins-
inn svaraði, þakkaði viðtökumar
í Bergen, hrósaði leikiist Bergens-
búa og mintist á, hve mikið
norska þjóðin ætti Henrik Ibsen
að þakka. Bað menn svo að
drekka minni fósturjarðarinnar.
Litlu síðar hvarf krónprinsinn úr
veitslunni ásamt aðjútanti sínum
og mun hafa haldið heimleiðis um
nóttina. Hann er ungur maður og
vasklegur og nýtur mikilla vin-
sælda meðal Norðmanna. — Þar
næst talaði varaframsögumaður
borgarstjómarinnar, H. P. Fas-
mer, til útlendu gestanna, inælti á
ensku og þýsku og þakkaði fyrir,
að þeir hefðu lagt á sig ferðina
vestur yfir fjallið frá Osló. Há-
tíðarræðuna hjelt dr. Just Bing.
, Sagði hann að afmælishátíðir ættu
| jafnan að vera reikningsskil við
fortíðina. Mintist svo á afstöðu
Ibsen til samtíðar hans og á
myndir þær, sem hann hefði leitt
fram í ritum sínum af fulltráum
þeirra tíma. Hann hefði m. a.
j sýnt með lifandi mynd þau miklu
áhrif, sem bergmálið hefði A
í stjómmálasviðinu og hvemig í
| hugsjónimar yrðu þar að gaspri,
; er þær hefðu kastast nokkram |
sinnum fram og aftur; en svona |
yrði það að vera, hugsjónimar j
; sjálfar væru ónothæfar í stjóm-
máladeilum, en gasprið gagnlegt.
i Og ræðumaður sagði, að þetta
! mundi eiga við, ekki aðeins í
| Noregi, heldur einnig í flestum
mexmingarlöndum. Það væri i
skarpt ljós, sem Ibsen brygði yfir
mannlífið, en það, sem gerði hann j
! að svo stóru skáldi, væri, að þetta ;
; skarpa ljós fjelli oft yfir það frá j
I hæstu hæðum hugsjónanna. Við j
hefðum ætíð hjá Ibsen fasta jörð
undir fótum, en ljósbjarminn yfi r
öllu því lífi, sem hann sýndi, ]
kæmi frá háum hæðum, og við
lifðum þar í loftstraumi utan úr 1
víðáttum heimsins. Hugo hefði
sagt, að snillingurinn væri eins og i
; höfði í hafi eilífðarinnar. I aug-
: um Norðmanna væri Ibsen norsk- .
ur höfði í menningarlífi Evrópu. j
En þetta menningarlíf væri ekk- í
ert kyrstöðulíf. Það þyrfti altal j
að vera að breytast. Sannleikur-
inn væri eilífur, en sannleikamir
yrðu sjaldan meira en í mesta
lagi 20 ára. Kenningar og skoð-
anir yrðu í sífellu að fæðast og
deyja. Menningarlíf Evrópu væn
hluti af því, sem Ibsen hefði kall-
að „þriðja ríkið“. Það yrði eins
og „þriðja ríkið“ að grandvallast
á krossins trje. Mörgum hugsjón-
um og mörgum kenningum yrði
að fórna, ef það ætti að haldast
við. En ný sannindi og verkefni
greru stöðugt á skilningstrjenu.
— Þetta er aðeins hrafl úr ræð-
unni. En síðan töluðu ýmsir af út-
lendingunum og fluttu kveðjur
hver frá sínu landi, þ. á. m. jeg
frá íslandi. — 1 þessari veitslu
var m. a. Hognestad biskup, sem
dvaldi hjer í bænum um tíma
fyrir nokkru; hann fylgist vei
með íslenskum málum og spurði
um margt hjeðan. Yfir höfuð
virtist mjer svo sem margir
Bergensbúar hefðu töluverð kynni
af Islandi og íslenskum málum.
Haakon Shetelig prófessor, einn
af forstöðumönnum þjóðminja-
safnsins í Bergen, sagði mjer, að
þegar komið hefði til mála, að
leigja skip í skemtiferðina, sem
farin verður í sumar frá Noregi
til Færeyja og Islands, hefðu þeg-
ar í stað gefið sig fram svo marg-
ir þátttakendur sem skipið gæti
tekið á móti, þ. e. 100 manns, og
kæmust nú færri með en vildu.
Er hann einn af þeim, sem í för-
inni verða, og á skip þeirra, Myra
frá Bergen, að koma hingað í júlí
og fara norður um land, eins og
áður hefur verið skýrt frá í blöð-
um hjer.
Kl. 12 næsta dag hafði Leik-
sögufjelag Bergens sýningu á
ýmsum minjum um leiklist þar í
borginni. á eldri tímum, sem það
hefur safnað og varðveitt. Fje-
lagið er stofnað haustið 1919 og
forstöðumaður safnsins er Sigv.
Jóhannesson, en bækistöð sína
hefur það í gamla leikhúsinu. Þar
Fæðingarhús Ibsens,
(hjá kirkjunni).
I
I
I
er margt, sem Ibsen snertir, brjef
frá honum, frá yngri og eldri ár-
um, myndir, leikskrár og leik-
gervi frá dvalaráram hans í
Bergen o. s. frv. Safnið heitir:
Leikhússafn Bergens og sýning
þess nú var einn þátturinn í
Ibsensminningarhátíðinni.
Kl. 21/2 var gestunum boðið til
veitslu uppi á Flöien, en svo
heitir fjall, sem nokkur hluti
borgarinnar stendur við og nær
bygðin þar langt upp eftir fjalls-
hlíðinni. En upp á fjallið liggur-
ur jámbraut (Flöibanen) og era
vagnamir dregnir beint upp fjall-
ið, sem er snarbratt, og mikið af
leiðinni er jarðgöng, höggvin
gegnum granitkletta. Fjallið er
900 fet á hæð og uppi á því er
stórt veitingahús. Er útsýn mjög
fögur þaðan að ofan yfir borgina
og nágrennið. Fyrir veitslunni
stóð Listafjelagið í Bergen og var
hún fjörag og skemtileg. Formað-
ur fjelagsins, dr. Lexov, bauð
gestina velkomna og sagði, að
þeir mundu þegar hafa heyrt svo
mikið um Henrik Ibsen talað, að
lítil þörf væri að bæta nokkru við.
LÖGRJETTA
_
3
Þó vildi hann taka það fram, að |
Ibsen hefði verið annar maður á I
eldri árunum en í æsku og fram !
eftir aldri. Þegar hann á sextugs- !
aldrinum hefði fundið, að heims- |
frægðin hefði verið að nálgast, þá j
hefði hann breytt sjer, bæði í
háttum og útliti og lagt á sig
ýmiskonar bönd í allri framkomu
út á við. Hjer ætti best við, að
talað væri um hinn unga Ibsen,
og hann væri gott dæmi um það,
hve erfitt væri að sjá, hvað í
ungum listamönnum byggi, og
hve varlega væri farandi í að
dæma þá og spá um framtíð
þeirra. Sagði hann svo, að orðið
væri frjálst, en bætti því við, að
stjóm fjelagsins hefði einróma
samþykt, að bannað skyldi hjer
eftir, meðan á þessu samsæti
stæði, að nefna Henrik Ibsen. Var
það bann að mestu haldið, en Ipó
farið í kring um það á þann
hátt, að hann var kallaður Johan
HenrikWHjeldu ýmsir stuttar ræð-
ur, og síðast þakkaði formað-
ur sænska rithöfundafjelagsins,
Emst Didring, veitsluna fyrir
hönd útlendu gestanna. Meðan
kaffið var drukkið fór hópur
manna að syngja þjóðsöng
Frakka, og til þess að ekki hall-
aðist á, var á eftir sunginn þjóð-
söngur Þjóðverja, en þá lýsti for-
maður yfir, að bannað væri að
fleiri þjóðsöngvar væru sungnir.
Um kl. 6 var samsætinu slitið,
! svo að menn kæmust á rjettum
j tíma í leikhúsið.
Þar var byrjað kl. 8 og Pjetur
Gautur sýndur í nýja leikhúsinu,
eða þjóðleikhúsinu (Den nationalc
Scene), sem er vegleg granit-
bygging, frá 1876, með rúmgóðu
leiksviði og að öllu hin vandað-
asta. Á hlið við leikhúsið er
stórt líkneski af Bjömson, eft-
ir Vigeland myndhöggvara. —
Ekkert sæti var autt í leikhúsinu.
Orkestrið ljek hátíðasöng Svend-
sens og Kolbjöm Buöens las for-
málskvæði eftir Nordahl Grieg.
Svo opnaðist leiksviðið og menn
sáu inn í átthaga Pjeturs Gauts.
Hann var leikinn af H. Fries, en
móðir hans, Ásu, ljek Doris Jo-
hannessen. Þrír fyrstu þættir
leiksins voru sýndir; era þeir 12
sýningar, og enda á dauða Ásu.
Jeg hafði ekki áður sjeð Pjetur
Gaut á leiksviði og þótti mikið til
þess koma. Útlendu gestimir
hrósuðu sýningunni yfir höfuð, en j
mest sal Dofrakarlsins og því, sem j
þar fór fram. Fylgdi dynjandi ;
lófaklapp hverri sýningu. Áur en I
þriðji þáttur hófst hjelt prófessor í
Hans Brix frá Kaupmannahöfn, ;
ritdómari Kngl. leikhússins, stutta ,
! ræðu frá sæti sínu og þakkaði í ,
nafni útlendu gestanna hinar ;
hjartanlegu viðtökur, sem þeir ;
hefðu fengið í Bergen. H. P. Fas- j
j mer svaraði í nafni Bergensbúa
og þakkaði gestunum fyrir kom-
una. Þegar leiknum lauk, fylgdi
langvint lófaklapp. Þetta var end-
ir hátíðahaldsins. Snemma næsta
morgun hjeldu gestimir aftur
austur yfir fjall til Oslóar.
Eins og þegar er fram tekið í
j byrjun þessarar greinar, sýndu
! Norðmenn hina mestu rausn í öll-
j um þessum hátíðahöldum, og var
ekkert til sparað, að gera gestun-
um dvöldina í Noregi sem ánægju-
legasta. 1 forstöðunefnd hátíða-
haldanna voru 21 og formaður
nefndarinnar var S. M. Hasund
kirkju- og kenslumálaráðherra.
Hinir voru formenn eða með-
stjómarmenn ýmsra fjelaga eða
stofnana, og hafa margir þeirra
verið nefndir hjer á undan. Ein
kona var í nefndinni, frú Jóh.
Dybwad leikkona. Ritari nefndar-
innar var Jacob Vidnes formaður
blaðastofu utanríkisráðaneytisins,
og mun hann ekki síst hafa átt
í mörgu að snúast meðan á há-
tíðinni stóð, því til hans sneru
útlendu gestimir sjer einkum,
þegar þeir þurftu leiðbeininga
^ við.
Ýmsir af útlendu gestunum
hafa þegar verið nefndir. En sá
af þeim, sem jeg var mest með,
var tjekkoslóvakinn Emil Walter.
Hafði jeg kynst honum fyrir
nokkrum árum hjer 1 Reykjavík.
1924 skrifaði hann fróðlega grein
í Lögrjettu um ættland sitt, sögu
þess og afstöðu í Evrópu eftir að
það varð sjálfstætt ríki. Hann var
þá nýlega orðinn sendisveitarrit-
ari Tjekkóslóvakíu í Stokkhólmi,
og það er hann enn. Hefur hann
þýtt nokkuð af fornritum okkar
V. Hugo: VESALINGARNIR.
allra á þessari örlögþungu stund. Enjolras var þranginn
af hugsjón byltingarinnar. Sjónarmið Saint-Justs hafði
mjög haft áhrif á hann, en Anacharsis Cloots of lítið. En
í ABC-fjelaginu, meðal upplýsingarvinanna, hafði Combe-
ferre dregið hann að sjer með segulkrafti, svo að hann
hafði smámsaman gengið af trúnni á óskeikulleik bylting-
arinnar og farið að líta á hlutina frá víðara sjónarmiði og
að hylla framfarimar. Hann fór að skoða allsherjar frí-
ríki mannkynsins sem lokatakmark þróunarinnar. En að
því leyti hafði hann ekki breytt skoðun sinni, að hann á-
leit, að nota þyrfti handaflið til -þess að koma hugsjón-
inni fram. Hann stóð á steinþrepinu og studdist við byssu-
hlaup. Hann skalf öðra hvoru. Úr augum hans sindraði
falinn eldur. Alt í einu hóf hann höfuð sitt og var sem
geislabaugur stæði um það.
— Borgarar, sagði hann, getið þið ímyndað ykkur
framtíðina? Götur bæjanna glampa í ljósi, dyrastafimir
era skreyttir grænum greinum, þjóðimar era eins og
systur. Mennimir eru rjettlátir, öldungamir blessa böm-
in. Fortíðin elskar framtíðina. Spekingamir hafa fult
frelsi til þess að lýsa hugsunum sínum. Meðal trúaðra er
fullur jöfnuður, því trúarbrögð koma frá himnum. Guð
er sjálfur prestur, samvitska mannanna er orðin að alt-
ari. Ekkert hatur erjramar til. Stúdentar og verkamenn
era bræður. öll hegning og öll laun era í því fólgin, a<5
verkin era öllum augljós. Rjetturinn er öllum jafn. Frið-
ur ríkir meðal allra. Engar blóðsúthellingar fara fram,
engar styrjaldir era háðar. Mæðumar eru hamingjusam-
ar. Fyrsta sporið er það, að temja efnið, það næsta að
gera hugsjónina að veraleika. Hugsið um það hverju
framfarimar hafa þegar áorkað. I fymdinni störðu hinar
fyrstu kynslóðir mannanna höggdofa á ófreskjuna, sem
ærði upp hafið, drekann, sem spjó eldi, illfyglið, sem
flaug yfir þeim á amarvængjum með tígrisdýrsklóm. Og
allar voru ókindumar manninum máttugri. En maðurinn
lagði út net sín, heilög net andans, og veiddi að lokum ó-
kindumar í þau. Við höfum tamið ófreskjuna, hún heit-
ír gufuskip. Við höfum tamið drekann og hann heitir
eimreið og við erum um það bil að temja illfyglið, það
heitir loftfar. En þegar þessu Promeþeifsverki er lokið,
hefur maðurinn sveigt þessar ófreskjur undir vald
vilja síns og ræður yfir vatni, eldi og lofti og verður öðr-
um hlutum sköpunarverksins, sem sál hefur, eins og goð
fomeskjunnar. Höldum öraggir áfram. — En borgarar,
að hvaða marki keppum við þá? Við keppum að því að
gera vísindin að ríkjandi afli, við keppum í áttina til
þeirrar sólarapprasar, þar sem sannleikurinn rennur upp.
Við keppum að einingu mannanna, að einingu einstakl-
ingsins við sjálfan sig. Við munum ekki lifa í skrumi og
lífslygum. Veruleikinn, sem stjómað er af sannleikanum,
er hið eina mark okkar. Menningin skal há dómþing sitt í
mikilli löggjafarsamkomu hinna upplýstustu manna.
Heimurinn hefur fyr sjeð eitthvað áþekt. Gríska þjóða-
sambandið hjejt tvö þing árlega, annað í Delfi, goða-
staðnum, hitt við Þermopylæ, hetjustaðinn. Allur heimur-
inn skal verða þjóðabandalag. Frakkland ber þessa dásam-
legu framtíð í skauti sínu. Frakkland er verðugt þess, að
fullkomna það, sem Grikkland byrjaði.
Borgarar, hvort sem við föllum eða sigrum í dag, þá
er það bylting sem við framkvæmum. Eins og húsbruni
lýsir upp allan bæinn, svo upplýsa byltingamar alt mann-
kynið. Og hverskonar bylting er það, sem við framkvæm-
um. Jeg hef þegar sagt það — það er bylting sannleikans.
Frá stjómarfarsins sjónarmiði er aðeins til ein grand-
vallarsetning, einveldi mannsins yfir sjálfum sjer. Þetta
vald mitt yfir sjálfum mjer er kallað frelsi, og þar sem
tvö eða fleiri slík veldi taka saman, þar hefst ríkið. En í
slíku sambandi er ekki um neitt hásætishrun að ræða.
Hver einvaldur lætur af hendi nokkum hluta af veldi
sínu til þess að mynda sameiginlegan rjett og þessi hluti
er jafn stór fyrir alla. Þessi eining ívilnananna, sem sjer-
hver gerir öllum, kallast jöfnuður. Hinn sameiginlegi
rjettur er ekki annað, er sú vemd fyrir alla, sem Ijómar
yfir rjett hvers einstaks og þessi vemd fyrir alla heitir
bræðralag. Þar sem öll þessi sameinuðu einveldi koma sam-
an, heitir þjóðfjelag. Eins og frelsið er hátindurinn, er
jöfnuðurinn grandvöllur ^ hjóðfjelagsbyggingarinn-
ar. En jöfnuður, borgarafí ^ki það ástand, þar sem
alt vex jafnhátt, samfjeM ^grasstráa og lágra eiki-
trjáa, þar sem einn reynit ^na annan kraftinum af
öfundsýki. Nei, það er, bo^ga sagt, í því fólgið, að
allir hæfileikar fá sama ff^ iyí að njóta sín, er stjóm-
arfarslega sjeð í því fólgtf' £ atkvæði mega sín jafn-
mikils, trúarlega sjeð í því rU* að allar samvitskur hafa
sama rjett. Til þess að Wma jöfnuðinn þarf ó-
keypis skólaskyldu. Undiríi' ■ er rjetturinn til þess að
læra að lesa. Allir eiga að ví*skyldugir til þess að fara
í alþýðuskóla og æðri meJ^u< að vera öllum heimil. Úr
samstæðum skóla kemuí s^tt þjóðfjelag. Já, upp-
lýsing, Ijós, Ijós! Alt kexíur 3 íjósinu og alt hverfur ti)
þess aftur. Borgarar! Nítj^^din er mikil, en sú tutt-
ugasta mun verða hamingju^i Þá fer lífið ekki lengur
eftir gamla laginu. Þá þflP^i framar að óttast land-
rán eða vopnaða kepni þj<$^> eða lykkju á leið menn-
ingarstarfsins vegna koh^iftinga, eða erjur milli
tveggja tráarbragða, sex# ^ast eins og bukkar á
hengiflugi óendanleikans. ekki framar að óttast
hungursneyð, eða það, $sterki níðist á hinum
veika, að konur gerist skÆ^ ^ neyð, að menn sjeu fá-
tækir af atvinnuleysi, eða° iiarsmíðar og rán af til -
viljun einni eigi sjer stað atburðanna. Það mætti
næstum segja svo, að eflíP^Wrðir verði framar. Við
verðum öll hamingjusöni- ^kynið fer eftir lögbund-
inni braut sinni, eins og í*-/1 fer eftir sinni braut, og
þá verður samræmi aftih" á milli sólarinnar og
stjörnunnar. Sólin mun Hm sannleikann, eins og
hnötturinn um Ijósið. Vinij Þetta er dimmur tími
og drangalegur nú, þegaf J^^ipa ykkur. En framtíð-
in er dýru verði keypt. ^''u'Slin er gjaldið. Ó, mann-
kynið verður ofurselt, eD og huggað. Við heitum
því í þessu virki. Hvaðai) ^Verða lyft rödd kærleik-
ans, ef það er ekki gert a* fórnarinnar. Ó, bræð-
ur mínir, hjer er staður eih^^tmar fyrir þá sem hugsa
og þá sem þjást. Virkið eí ái rejs^ jjr grjóti og járni,
það er hlaðið úr tveimur köstum, kesti hugsananna og
kesti þjáninganna. Hjer mætast eymdin og hugsjónin.
Hjer faðmar dagurinn nóttina og segir: Jeg dey með þjer
og þú skalt fæðast aftur með mjer. Trúin fæðist í faðm-
lögum örvæntinganna. Þjáningarnar koma hingað með
kvöl sína og hugsanimar með ódauðleika sinn. Þessar
kvalir og þessi ódauðleiki eru að taka höndum saman
og bragga okkur bana. Bræður, við sem deyjum hjer,
deyjum í geislaflóði framtíðarinnar og við göngum til
grafar, sem ljómar í dagrenningu“.
Nú víkur sögunni til Maríusar og hans hugsana.
Honum .var þetta alt eins og sýn. Honum virtist hann
þegar vera kominn í gröfina, eða standa í kirkjugarðin-
um og horfa dauðs manns augum á hinar lifandi verar.
Honum datt ekki í hug að spyrja sjálfan sig þess, hvern-
ig stæði á ferðum Fauchelevents þangað. Það er einkenni
örvæntingarinnar, að menn líta sömu augum á aðra sem
á sjálfa sig. Honum virtist það því sjálfsagt, að allir
ættu að deyja. Angurvær mintist hann Cósettu. Fauch-
elevent veitti honum heldur enga athygli og ljetti Marí-
usi við það. Fimm-menningamir, sem sendir voru heim,
fóru úr virkinu, eftir Mondétourgötu. Einn þeirra grjet.
Áður en þeir fóra, föðmuðu þeir þá, sem eftir urðu. Þegar
þeir höfðu verið sendir aftur til lífsins mintist Enjolras
hins dauðadæmda manns og fór aftur inn í gestastofuna,
þar sem Javert stóð bundinn við stoðina, og þungt hugs-
andi. — Þarfnastu einhvers? spurði hann. — Hvenær
ætlið þið að drepa mig? svaraði Javert. — Þú vei-ður að
bíða. Sem stendur þurfum við á öllum okkar skotum að
halda. — Gefið þið mjer þá eitthvað að drekka, sagði
Javert. Enjolras fjekk honum sjálfur vatnsglas og hjálp-
aði honum til þess að drekka úr því. — Er þetta alt og
sumt, sem þú þarfnast, spurði hann. — Jeg stend illa
við stoðina, svaraði Javert, þið erað harkalegir við mig,
að láta mig standa hjer alla nóttina. Fjötrið þið mig eins
og þið viljið, en þið gætuð látið mig á borð eins og hinn,
sagði hann um leið og hann benti með höfðinu til Ma-
beufs. I stofunni stóð breitt og langt borð, sem notað
hafði verið við skotfæragerð, en var nú tómt. Enjolras
benti fjórum uppreistarmönnum að leysa Javert frá stoð-
inni, en sá fimti hjelt á meðan bragðnum byssusting
fyrir brjósti hans, uns hann var reyrður niður við borð-
ið. En meðan þessu fór fram stóð maður á þröskuldinum
og virti Javert fyrir sjer mjög nákvæmlega. Skuggi hans
varð til þess, að fanginn sneri sjer við. Hann leit upp og
þekti Jean Valjean. Honum brá ekki. Stoltur leit hann
undan og sagði aðeins: það er mjög eðlilegt.
Dagurinn hækkaði óðum á himni. En engum glugga
var lokið upp og engar dyr stóðu í hálfa gátt. Morgun-
roðinn var kominn, en ekki sú vaka, sem venjulega fylgir
honum. Ekkert er ömurlegra en dagrenning í auðum göt-
um. Ekkert sást. En álengdar heyrðist dularfullur þys.
Það var áreiðanlegt, að úrslitastundin nálgaðist. Útverð-
irnir komu allir inn í virkið. Samkvæmt ráði útvarðarins,
sem hafði auga með torgunum, tók Enjolras þá mikil-
vægu ákvörðun, að hlaða virkisgarð í Mondétourgötu,
sem annars var opin, til þess að ekki yrði unt að koma
þeim í opna skjöldu. En með þessu varð liðið einnig alveg
einangrað. — Þetta er bæði kastali og gildra, sagði Cour-
feyrac í spaugi. Þögnin var nú svo djúp í þeirri átt, þar
sem árásarinnar var von, að Enjolras skipaði hverjum á
sinn stað til orustu. Einnig fengu allir dálitla koníaks-
glaðningu.
Ekkert er eins heillandi og virki, sem býst við árás.
Undir eins og foringinn fyrirskipar að alt skuli búið til
orastu, hætta allar óreglulegar hreyfingar. Virkisbúar
stjaka ekki lengur hver við öðram og hópast ekki sam-
an. Athygli allra beinist að áhlaupinu. Fyrir orustuna er
alt í glundroða í virkinu, en meðan á henni stendur, er
þar algerður agi. Hættan kemur reglu á alt.
Þegar Enjoli-as var kominn á sinn stað með tví-
hleyptu byssuna þögnuðu allir. Lágir skellir og smellir
heyrðust, þegar spentir voru gikkirnir á byssunum. Ann-
ars voru virkismennirnir stoltari og öruggari en nokkru