Lögrétta - 06.06.1928, Page 1

XXIH. ár. Reykjavík, miðvikudaginn 6. júní 1928. 26. tbL
|| / n|J | framan spegil til þess að laga ur mjög í samræmi við kenningar j 1 sín sem allra fyrst, oft á fyrsta
Frá Indlandi.
Gandhi. — Miss Mayo. —
Frú Besant.
Indlandsmálin eru nú mikið
rædd víða um lönd og Simön-
nefndin, sem Lögrj. hefur sagt
frá, hefur dregið að þeim nýja
athygli. Sir John Simon og fje-
lögum hans var víða tekið illa í
Indlandi og eru þeir nú komnir
heim aftur, en munu ekki skila á-
liti sínu að fullu’ fyr en eftir svo
sem ár og búast menn við því, að
Indlandi verði veitt sjálfstjóm í
einhverri mynd. Sjálfstjómar-
hreyfingin er allsterk og út á
við er Gandhi kunnasti leiðtogi
hennar, en héima fyrir hafa að
vísu aðrir menn nú orðið miklu
meira að segja í flokknum en
hann og beita samvinnuvænlegri
aðferðum í viðskiftum sínum við
Breta. Gandhi er samt enn mik-
ils metinn meðal indverskra sjálf-
stæðismanna og af mörgum tal-
inn heilagur maður. Athyglin
beinist nú enn mikið að honum
um þessar mundir, vegna þess að
hann ráðgerir Evrópuferð á þessu
ári og vegna þess, að hann hefur
nýlega gefið út æfisögu sína eða
endurminningar austur í Indlandi
og heitir bókin „Tilraunir mínar
með sannleikann“. (Hún hefur
ekki verið gefin út á Vesturlönd-
um, en hjer er farið eftir frásögn
í ensku tímariti).
Gandhi er fæddur 1869 og
hlaut skólamentun bæði í Indlandi
og á Englandi. Hann giftist 13
ára gamall, að indverskum sið, m.
a. vegna þess að eldri bróðir
hans ætlaði að gifta sig um þær
mundir og fjölskyldan vildi spara
brúðkaupskostnaðinn, sem er
mjög mikill austur þar, með því
að slá brúðkaupunum saman.
Gandhi er þungorður um þessi
indversku æskuhjónabönd og seg-
ist sjálfur mundu hafa orðið veikl
aður og ósjálfbjarga og líklega
dáið ungur, ef brennandi starfs-
þrá og skyldurækni hefði ekki
haldið í sjer kjarki og lífi. Hann
segist ávalt hafa verið nokkuð
munaðargjarn og kvensamur og
barist þungri baráttu fyrir hrein-
lífi, brahnacharya, og einlífi án
þess að slíta hjónabandslífi sínu,
sem nauðsynlegt hafi verið sjer
til þess, að geta gert guð að
veruleika í lífi sínu. Hann segist
einnig hafa verið talsvert hje-
gómagjam á stúdentsárum sínum
í London og gert alt, sem hann
hafi getað, til þess að verða full-
kominn enskur „gentlemaður“.
Á hverjum morgni segist hann
hafa staðið í tíu mínútur fyrir
hálsbindið sitt og greiða sjer. Þá
lærði hann einnig að dansa og
fór í frönskutíma og stundaði
fiðluleik, til þess að reyna að
venja eyra sitt við hljómlist Ev-
rópumanna, en það varð árang-
urslaust. Fyrst eftir að hann kom
úr Evrópuferð sinni, kom hann á
ýmsum Norðurálfusiðum í fjöl-
skyldu sinni, siðum, sem hann
segir, að sjer bjóði nú við vegna
þess hversu óþjóðlegir og hje-
gómlegir þeir sjeu. Einu sinni tók
hann t. d. alla skartgripi fjöl-
skyldu sinnar og gaf þá til ágóða
bágstöddum, þ. á m. dýrindis
gullhálsband, sem kona hans átti
og lýsir hann baráttu sinni við
hana út af þessu og sorg hennar
yfir missinum.
Gandhi nærðist lengi eingöngu á
jurtafæðu og neytti einskis þess,
sem úr dýraríki kom, en seinna
fór hann, að læknisráði, að drekka
(geita) mjólk og lifir nú á henni
og ferskum ávöxtum.
Gandhi var fyrst andstæðingur
kristindómsins, mest vegna þess,
segir hann, að hann fjekk óbeit á
framferði kristniboðanna í Ind-
landi. En seinna segist hann hafa
kynst ýmsum kristnum ágæt-
ismönnum, einkum á Afríku-ár-
um sínum og hafa mikla samúð
með kristindóminum. Einkumseg-
ist hann virða fjallræðuna mjög
mikils, hún sje dýrðleg, og öllu
Nýja Testamentinu segist hann
vera nákunnugur. Kristni segist
hann samt ekki taka, enda ekki
telja kristindóminn hin einu full-
komnu trúarbrögð. Líf Tolstoys
og rit hafa haft mikil áhrif á
hann.
Gandhi var upphaflega hlyntur
stjómmálasamvinnu og sambandi
við Breta, en fjarlægðist þá
stefnu meira og meira. Samt hef-
ur hann einlægt talað og skrifað
á móti ofbeldisfullri andstöðu
gegn Bretum, en boðað hlutlausa
mótspymu, þ. e. að Indverjar taki
ekki þátt í neinum störfum með
Bretum, eða fyrir þá, skifti ekki
við þá o. s. frv. Kringum 1920
var vegur Gandhi’s hvað mestur
og völd hans og 1921 fjekk hann
einskonar einræðisvald hjá flokki
sínum í þjóðþinginu, en var tek-
inn fastur af Bretum í marts
1922, vegna uppþots og óeirða
sjálfstæðismanna, og dæmdur í 6
ára fangelsi, en slept 1924. Síðan
hafa bein stjórnmálaáhrif hans
minkað og aðrir menn orðið
áhrifameiri í flokknum. En
Gandhi sjálfur gefur sig mest að
andlegum málum og að sáluhjálp
sjálfs sín. Alt stefnir að því að
öðlast hjálpræði (mokska) segir
hann, að því að fá að sjá guð aug-
liti til auglitis. Gandhi lifir sjálf-
sínar og nýtur því mikillar virð'
ingar. Hann gefur út blað (Na-
vajivan).
Margir Indverjar aðrir en
Gandhi hafa að sjálfsögðu látið
sjálfstæðismálin til sín taka, en
ýmsir merkir menn 1 Indlandi eru
fylgjandi Bretum og telja stjóm
þeirra hafa orðið til góðs, en
samt eigi að stefna að sjálfstjóm
eftir því sem þroski þjóðarinnar
leyfi. Einn þessara manna er hixm
merki lögfræðingur, Sinha lávarð-
ur, en hann er fyrsti Indverjinn,
sem orðið hefur landsstjóri í Ind-
landi. Annar merkur Indverji og
brautryðjandi í atvinnulífinu,
Sir Ganga Ram, hjelt einnig fram
áþekkum skoðunum. Hann sagði
að þroski þjóðmálanna og þjóð-
lífsins yrði að fara á þann hátt,
að fyrst komi bætur á þjóðfje-
lagsháttum og lífskjörum, þá bæt-
ur á efnahags og fjármálum og
loks bætur á stjómarfari eða
sjálfstæði (swaraj). I þessa átt
fara einnig skoðanir flestra Breta,
en þeir era hinsvegar fáir, sem
halda annað hvort fram tafarlaus-
um og skilyrðislausum skilnaði
eða harðneskju og herðing á ríkis-
tengslunum. En um þetta er nú
margt rætt, eins og fyr segir.
Sú rödd um Indlandsmálin, sem
mesta athygli hefur vakið á síð-
kastið kom samt ekki frá Bret-
landi. Hún kom frá amerískri
konu, Miss Mayo, sem ferðaðist
í Indlandi á eigin spýtur og gaf
í fyrra út bók um athuganir sín-
ar (Mother India). Fáar eða eng-
ar bækur um þjóðfjelagsmál og
stjómmál hafa vakið eins
óhemjulega athygli á síðustu ár-
um og þessi bók.
Bókin er nýstárleg. Þeim, sem
fyrst og fremst þekkja Indland
sem æfintýraland og álfheima
undra og fegurðar eða sem heilagt
land þögulla og guðleitandi spek-
inga koma lýsingamar einkenni-
lega fyrir sjónir. Miss Mayo lagði
sem sje áhersluna á það fyrst
og fremst að kynnast af eiginni
reynd daglegu lífi alþýðunnar,
lífskjöram hennar, aðbúnaði og
heilbrigðisháttum. Og bókin opnar
útsýn ofan í undirdjúp eymdar,
óþrifnaðar og þjóðfjelagsmeina og
spillingar, sem margir telja að hái
þroska og framtíðarfrelsi þjóðar-
innar (eða þjóðanna öllu heldur)
mun meira en stjómarfarið.
Eitt af því, sem Miss Mayo
verður tíðrætt um er einmitt
sama atriðið og sagt er frá hjer á
undan, að Gandhi hefði verið svo
þungorður um — barnagifting-
arnar. Það þykir óvirðing meðal
Hindúa að eiga ógifta dóttur eldri
en 9 ára. Foreldrarnir leggja því
alla áherslu á það að gifta böm
og öðra ári.og hin ungu hjón fara
oft að búa saman nokkrum áram
fyrir venjulegan fermingaraldur
hjer. Það er algengt, segir Miss
Mayo, að 10 ára stúlka er gift
fimtugum manni, sem svo heimt-
ar hjónabandsrjettindum sínum
vægðarlaust fullnægt þrisvar
sinnum á dag. Um árangurinn má
lesa í sjúkraskrám ensku kven-
spítalanna og er ekki í hámælum
hafandi. Það þykir einnig mjög
virðulegt fyrir fínar fjölskyldur,
ef dóttirin verður devádassi eða
musterisskækja og era teknar til
þess úrvalsstúlkur að fegurð, því
klerkastjettin er vandlát. Þegar
musterisstúlka vex upp, er það
starf hennar að veita ástaþjónk-
un karlmönnunum, sem koma
pílagrímsferðir til helgidómsins
og gengur hún klædd skartklæð-
um og skrautgripum og lifir all-
frjálsu og fjöragu lífi — uns
æskublómi hennar er horfinn, „þá
er hún gefin almenningi á vald,
með dálitlum eftirlaunum og
rjetti til þess að betla. En for-
eldrar hennar, sem vel getur ver-
ið efnafólk af tiginni stjett, miss-
ir einskis í af áliti sínu við þessa
meðferð á dótturinni. Framkoma
þeirra er talin í fylsta samræmi
við gott velsæmi".
Alt um þetta má samt segja,
að kjör uppgjafa musteriskonu
sjeu skárri en kjör ekkjunnar.
Það er ein af trúarskoðunum
Hindúa, að dauði eiginmannsins
sje hegning fyrir syndir konunn-
ar í fyrri jarðvistum (inkar-
nationum) hennar. Þess vegna er
jarðlífi ekkjunnar einnig hegnt,
hún verður undirgefinn þjónn
allra annara á heimili manns henn-
ar, öllum erfiðisverkum og skít-
verkum er dembt í hana, allir eiga
að skamma hana og ávarpa hana
fyrirlitlega. Hún má ekki borða
nema eina máltíð á dag og á að
halda strangar föstur og hún má
aldrei giftast aftur, þótt hún hafi
orðið ekkja eins árs gömul. Það
gefur nokkura hugmynd um það
ástand, sem þessi ekkjuþrælkun
hefur skapað, að vita það, að í
Indlandi voru 1921 330 þúsund
ekkiur undir 15 ára aldri, 85 þús.
undir 10 ára og næstum 600 á
fyrsta ári. Alt þetta kvenfólk er
I ákveðið fylgisfólk Breta, segir
Miss Mayo, því þeir einir um-
gangast það eins og manneskjur.
Þetta er aðeins einn þáttur úr
þjóðlífslýsingum Miss Mayo. En
hún lýsir mörgum öðrum, sóða-
skap og sjúkdómum og yfirgangi
okraranna. T. d. era konur í
barnsnauð álitnar óhreinar og
verða, samkvæmt landssiðnum, að
ala böm sín á mykjufleti í
dimmri kitru. Okrarar, sem